Βιβλιοκριτική: "Το Δεσποτάτο της Λίμνης" της Φωτεινής Παπαδημητρίου

Συγγραφέας: Φωτεινή Παπαδημητρίου
Έτος έκδοσης: 2022
Σελ.: 448
Εκδόσεις: Πηγή

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Το ιστορικό αυτό μυθιστόρημα διαδραματίζεται, από το 1372 μ.Χ. έως το 1430 μ.Χ., που η πόλη των Ιωαννίνων παραδόθηκε στους Τούρκους.

Ιωάννινα, 1795. Ο Γιαννιώτης λόγιος, κληρικός συγγραφέας και μέγας διδάσκαλος Κοσμάς Μπαλάνος αναγνωρίζει στα θεμέλια του νέου σαραγιού του Αλή πασά το χαμένο τάφο του Σέρβου δεσπότη του δεσποτάτου των Ιωαννίνων, Θωμά Πρελιούμποβιτς.

Ιωάννινα, 1372. Ο Μιχαήλ Δούκας Κομνηνός Άγγελος είχε έρθει στην Ήπειρο το 1204 και έφτιαξε το Δεσποτάτο της Ηπείρου με έδρα την Άρτα. Μετά το θάνατο του Δεσπότη ανέλαβε να κυβερνά ο αδελφός του Θεόδωρος και μετά ο γιος του Μιχαήλ, ο Μιχαήλ Β΄. Το 1372 χωρίστηκε το Δεσποτάτο της Ηπείρου στο δεσποτάτο των Ιωαννίνων και στο αλβανικό κομμάτι.

Την Άρτα κυβερνά ο Αλβανός φύλαρχος Πέτρο Λιόσα, μετά θα κυβερνήσει ο Αλβανός Γκίνης Μπούα Σπάτα και ύστερα ο Μουρίκη Σπάτα.

Oι Γιαννιώτες δεν δέχονται δεσπότη Αλβανό και τότε μαζεύτηκε το συμβούλιο της πόλης των Ιωαννίνων και καλέσανε για Δεσπότη τον Σέρβο Θωμά Πρελιούμποβιτς και βασίλισσα την Μαρία Αγγελίνα. Ο Θωμάς έφερε μαζί του και πέντε χιλιάδες σέρβους στρατιώτες.

Ο νέος δεσπότης των Ιωαννίνων ήταν τελικά τύραννος. Έδιωξε το μητροπολίτη Σεβαστιανό, πήρε τα χρήματα και τα χωράφια της εκκλησίας, έβαλε δασμούς ασήκωτους σε όλους τους ευγενείς της πόλης και σκληρά βασανιστήρια σε όσους του εναντιώνονταν.

Μια πόλη ζυμωμένη στον τρόμο είχαν γίνει τα Γιάννενα. Οι συλλήψεις ήταν καθημερινές.

Τα Γιάννενα ήταν απόρθητη καστρούπολη. Τα ισχυρά τείχη από τη μια, η λίμνη από την άλλη. Και οι αποθήκες μέσα στην πόλη γεμάτη σιτάρι και χόρτο για τα ζώα. Έτσι οι κάτοικοι νιώθανε προστατευμένοι απέναντι στις αλβανικές φυλές.

Σπουδαίοι άρχοντες στα Ιωάννινα ήταν: ο Μιχαήλ Γλυκής, ο Μανουήλ Φιλανθρωπινός, οι Στρατηγόπουλοι, οι Μακρήδες, οι Καψοκαβάδηδες, οι Σουργούδηδες, οι Βατατζήδες.

Τσιράκι του δεσπότη ήταν ο αδίσταχτος άρχοντας Μιχαήλ Αψαράς.

Ο Δεσπότης Θωμάς δηλητηρίασε τον υπερήφανο και γενναίο άρχοντα Μιχαήλ Γλυκή.

Η βασίλισσα Μαρία Αγγελίνα ήταν πολύ διαφορετική του Θωμά, ήταν θρησκευόμενη, και δεν είχε καλές σχέσεις με τον άνδρα της.

Η Μαρία Αγγελίνα αγάπησε κρυφά και παράνομα, μέσα στο παλάτι, τον κρατούμενο του Δεσπότη Θωμά, τον Φλωρεντινό ευγενή Ιζάουλου. Πρόσεχε πάρα πολύ μη φτάσει ο δεσμός της στα αυτιά του δεσπότη. Έτρεμε την οργή του. Και πιο πολύ φοβόταν τι θα έκανε στον αγαπημένο της. Τελικά ο δεσπότης Θωμάς τον ελευθέρωσε τον Ιζάουλου και τον άφησε να φύγει από τα Ιωάννινα, αφού έλαβε πολλά χρήματα σαν λύτρα, από τους Ατσαγιόλι. Όταν έφυγε ο εραστής, η βασίλισσα ορκίστηκε να μην ξαναγαπήσει κανένα όσο είναι παντρεμένη με τον δεσπότη Θωμά.

Ο έρωτας επίσης του Στέφανου Γλυκή, γόνου της κωνσταντινουπολίτικης αρχοντικής οικογένειας των Γλυκήδων, για τη φτωχή Παρασκευή Τσουκαλά, δεν μπορούσε να ευοδώσει. Πρόκειται για ένα ταλαιπωρημένο έρωτα. Ανήκαν σε δυο διαφορετικές τάξεις. Εκείνος γιος άρχοντα και αυτή κόρη ενός αγρότη.

Στο σπίτι των Φιλανθρωπηνών η Παρασκευή γνώρισε τον Στέφανο Γλυκή.

Η Παρασκευή, κόρη του εργάτη Γιώργη Τσουκαλά, που δούλευε στα κτήματα των Φιλανθρωπηνών, ήταν φίλη των παιδιών: της Αγγελικής και του Γιώργου Φιλανθρωπηνού και των ξαδελφών τους: το Στέφανο, το Νικόλαο και την Άννα Γλυκή.

Το 1384 ο Θωμάς Πρελούμπος θα σφαχτεί από τους φρουρούς του και εν γνώσει της Μαρίας Αγγελίνας. Ο τύραννος έπρεπε να πεθάνει. Δεκαεπτά χρόνια ήταν αδίστακτος δεσπότης των Ιωαννίνων. Μετά η βασίλισσα θα παντρευτεί τον αγαπημένο της Ιζάουλου, ο οποίος θα γίνει δεσπότης των Ιωαννίνων.

Ο Στέφανος Γλυκής στα παιδικά του χρόνια άκουγε τις διηγήσεις της γιαγιά του για τη Βασιλεύουσα. Όταν έγινε δεκαεπτά ετών το 1382, έβλεπε τον κίνδυνο των Τούρκων να καταφθάνει, έφυγε από τα Ιωάννινα για τη Θεσσαλονίκη και μπήκε στην αυλή του φιλόσοφου της εποχής του, σοφού αυτοκράτορα και άξιου ηγέτη Μανουήλ Παλαιολόγου, μετά σαν υποτελής ο Μανουήλ στον Σουλτάνο , ο Στέφανος ακολούθησε τον μέντορά του Μανουήλ στην Ανατολία και πολέμησε μαζί του και με τον Σουλτάνο Βαγιαζήτ τους εμίρηδες, είδε τη βιαιότητα των Τούρκων πολεμώντας μαζί τους, ακολούθως επέστρεψε με τον αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη, παντρεύτηκε ο Στέφανος τελικά το 1391 την αγαπημένη του Παρασκευή .

Με τον αυτοκράτορα Μανουήλ και την Παρασκευή θα πάει έξι μήνες στο Μυστρά, όπου ο Στέφανος θα γνωρίσει και θα μαθητεύσει στον λόγιο Γεώργιο Γεμιστό (Πλήθωνα), το 1400 θα πάνε με τον αυτοκράτορα στο Παρίσι και στο Λονδίνο (στον Κάρολο ΣΤ και στον Ερρίκο τον Δ΄) να ζητήσουν βοήθεια από τους Δυτικούς βασιλιάδες για την Κωνσταντινούπολη που απειλείται από την Τουρκική λαίλαπα.

Το 1403 ο Σουλτάνος Βαγιαζήτ ηττήθηκε και πέθανε πολεμώντας με τον Μογγόλο Ταμερλάνο. Ο Μανουήλ είναι απόλυτα ικανοποιημένος .Μια ανέλπιστη περίοδος ειρήνης ξεκινούσε για την αυτοκρατορία του. Επιστρέφοντας το 1403, μετά από τέσσερα χρόνια στη Δύση, για την Κωνσταντινούπολη, παραμένουν λίγο διάστημα στο Μυστρά , εκεί ο Στέφανος έμαθε ότι είχε πεθάνει η αγαπημένη του Παρασκευή , αλλά βρήκε ένα γιο να τον περιμένει. Ο Στέφανος θα μείνει στον Μυστρά ,ενώ ο αυτοκράτορας θα επιστρέψει στην Κωνσταντινούπολη. Πεθαίνει το 1425 ο Μανουήλ Παλαιολόγος και αναλαμβάνει αυτοκράτορας, ο τελευταίος βυζαντινός αυτοκράτορας, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Ο Στέφανος τελικά το 1415, θα γυρίσει άντρας ώριμος, με ψαρά μαλλιά και κυρτούς ώμους, με τον γιο του, στα Γιάννενα, όπου δεσπότης Άρτας και Ιωαννίνων είναι πλέον ο Κάρολος Τόκκος, δούκας της Κεφαλληνίας, Ζακύνθου και Λευκάδας.

Το 1430 οι Τούρκοι είναι προ των πυλών των Ιωαννίνων.

Είχε ατενίσει ο Στέφανος στη ζωή του τα νερά του Θερμαϊκού ,του Βοσπόρου, του Αιγαίου, της Αδριατικής, του Τάμεση, του Σηκουάνα. Τα νερά της λίμνης των Ιωαννίνων μιλούσαν διαφορετικά στην καρδιά του.

Είχε κλείσει ο κύκλος του εδώ που είχε ξεκινήσει….

Η Φωτεινή Παπαδημητρίου ξετυλίγει με λεπτότητα την μπερδεμένη πολιτική και στρατιωτική κατάσταση και τις προσωπικές τραγωδίες μιας ταραγμένης εποχής, της Βυζαντινής εποχής παραμονές της Άλωσης.«Μια συναρπαστική αφήγηση, βασισμένη σε διεξοδική έρευνα και προσεκτικές εκτιμήσεις».

Μια βαθιά ανθρώπινη ιστορία εν μέσω μιας τρομερής σύρραξης του ελληνικού στοιχείου με την Τουρκική λαίλαπα.

Tο χρονικό της πόλης των Ιωαννίνων από το 1372 ως την τουρκική κατάκτηση του 1430.

Μια εξαίρετη και πικρή στην αλήθεια της ιστορία.

Μια ιστορική αφήγηση, βασισμένη σε διεξοδική έρευνα και προσεκτικές εκτιμήσεις.

Ένα συναρπαστικό ιστορικό μυθιστόρημα με εξαιρετικά σύγχρονη φωνή.

Διαβάστε το.

Η Φωτεινή Παπαδημητρίου γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Γιάννενα. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή των Ιωαννίνων και εκεί ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή. Ασκεί το επάγγελμα της παιδιάτρου, έχοντας δικό της ιατρείο στην πόλη. Στον ιδιωτικό της χώρο και χρόνο, ταξιδεύει στον κόσμο, ακούει μουσική και μελετά την ιστορία του τόπου της και όχι μόνο. Η αγάπη της για την ιστορία την οδήγησε στη συγγραφή του πρώτου της ιστορικού μυθιστορήματος.