 |
| Claude Monet, Impression, Soleil levant, λάδι σε καμβά, 1872, Musée Marmottan Monet |
''Τα τοπία, δεν είναι παρά μια εντύπωση, στιγμαία μάλιστα. Όμως, η ταμπέλα αυτή μας δόθηκε, εξαιτίας μου. Είχα στείλει μια δουλειά μου, που είχε γίνει στη Χάβρη, από το παράθυρο μου, ένας ήλιος στην ομίχλη, και μια μάζα από πλοία να πλέεουν στον ορίζοντα. Λοιπόν, με ρώτησαν για έναν τίτλο, για να βάλουν στον κατάλογο, και δεν θα μπορούσε να γραφτεί ως όψη της Χάβρης. Και είπα: '' Βάλτε εντύπωση.''
Claude Monet
Γράφει ο Ευάγγελος Ρουσάκης
Στις μέρες μας, ο Ιμπρεσσιονισμός θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα καλλιτεχνικά κινήματα, στο σύνολο της ιστορίας της τέχνης. Και δικαίως, μιας και υπήρξε καταλύτης σε μεγάλο βαθμό, για τη μοντέρνα αλλά και τη σύγχρονη τέχνη και επηρέασε πλήθος άλλων καλλιτέχνικών ρευμάτων, κινημάτων και καλλιτεχνών. Εν αντιθέσει, με τα περισσότερα πλαίσια της ιστορίας της τέχνης, που δημιουργούνται και δομούνται σε βάθος χρόνου, ο Ιμπρεσσιονισμός ξεκίνησε, την δεκαετία του 1870, με ένα μόλις έργο του καλλιτέχνη, που θεωρείται ο ''πατέρας'' του Ιμπρεσσιονισμού, Claude Monet: το Impression, Sunrise (Impression soleil levant). Πως όμως συνέβη αυτό;
Εν αρχή, ο Claude Monet, ήταν ένας ήδη καταξιωμένος καλλιτέχνης, πριν το 1870 και την απαρχή του Ιμπρεσσιονισμού. Είχε απορρίψει τη καλλιτεχνική νόρμα της εποχής, έχοντας ήδη παρουσιάσει στο έργο του, κάποιες από τις ποιότητες και τις σταθερές, που θα δομούσαν εν συνεχεία, τον Ιμπρεσσιονισμό, ανάμεσα τους, τις γρήγορες, εκφραστικές πινελιές και την γενικότερη απόπειρα να αποδοθεί το φως σε μια εντύπωση του, μαζί με τα υπόλοιπα περιβάλλλοντα του εκάστοτε έργου (impressions).
To 1872, σε μια επίσκεψη του, στη Χάβρη, ο Μοnet, δημιούργησε μια σειρά από έξι έργα, που παρουσίαζαν το λιμάνι της Χάβρης, σε διαφορετικές στιγμές της ημέρας. Σ' όλα αυτά τα έργα, είναι έντονη, η απόπειρα του καλλιτέχνη, να αποδόσει το φως του ήλιου και τα στιγμαία αποτελέσματα του επάνω στο νερό. Τα πλοία και τα υπόλοιπα περιβάλλοντα των έργων, απλώς συμπληρώνουν το πλαίσιο. Από τη σειρά των έξι έργων, με το αντίστοιχο υπόβαθρο, αυτό που έμελλε να παίξει τον καθοριστικότερο ρόλο για τον Ιμπρεσσιονισμό, ήταν το Impression, Sunrise. Ειρωνικά, το περισσότερο, λόγω του τίτλου του.
Δύο χρόνια μετά την δημιουργία του έργου, εν έτει 1874, ο Monet, παρουσίασε το Impression, Sunrise στην πρώτη έκθεση των Ιμπρεσσιονιστών, στο Παρίσι. Μια ανεξάρτητη έκθεση, στην οποία συμμετείχαν καλλιτέχνες όπως oι Pierre Auguste Renoir, Edgar Degas κ.α. Όλοι παρουσίασαν νεωτερικά έργα. Ωστόσο, οι κριτικοί της εποχής, στάθηκαν με ιδιαίτερα αρνητικό τρόπο, στο έργο του Monet, και ιδίως στον τίτλο του. Για την κριτική της εποχής, δεν ήταν δυνατό να υπάρχει έργο, το οποίο να είναι μια εντύπωση (impression) και όχι μια ρεαλιστική αποτύπωση ενός τοπίου.
Ως συνέπεια και ως συνέχεια αυτού, δεν ήταν δυνατό να υπάρχει ένα έργο που να θέλει να αποδόσει μια αίσθηση και όχι αυτό καθεαυτό, το ερέθεισμα. Θεωρήθηκε κάτι πολύ απλοϊκό και κατακριτέο, σε όρια που ξεπερνούσαν το αιρετικό. Έτσι οι Ιμπρεσσιονιστές, οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην έκθεση, χλευάστηκαν μετά την έκθεση, από τους κριτικούς, για πλήθος πραγμάτων, όπως η τεχνοτροπία, το αισθητικό αποτέλεσμα κτλ. Δηλώσεις κριτικών για το καλλιτεχνικό αυτό κίνημα, έμειναν στην ιστοριογραφία, αλλά με τρόπο που έκανε γνωστό, τον ίδιο τον Ιμπρεσσιονισμό.
Κι αυτό, γιατί η κριτική που ασκήθηκε, οδήγησε άμεσα στη μετονομασία της Société Anonyme Coopérative des Artistes Peintres, Sculpteurs, Graveurs σε Ένωση Ιμπρεσσιονιστών. Mε την μετονομασία του κινήματος, αυξήθηκε η δημοφιλία του, έγινε ευρύτερα γνωστό με τρόπο που το καταξίωσε στην καλλιτεχνική κοινότητα αλλά και στο γενικότερο γίγνεσθαι. Oι Ιμπρεσσιονιστές, με πρωτοστάτη τον Monet, συνέχισαν να φτιάχνουν έργα, προσπαθώντας να αποδόσουν μιαν εντύπωση και μιαν αίσθηση του φωτός. Μια πορεία που συνεχίζεται, ως τις μέρες μας, μέσα από την ίδια την επιρροή του κινήματος. Μια πορεία, που ήταν γραφτό να αρχίσει με ένα έργο και με έναν αιρετικό τίτλο, το Impression, Sunrise (το οποίο μπορεί να βρει κανείς στη μόνιμη συλλογή, του μουσείου Marmottan Monet, στο Παρίσι).
