Χρύσα Ευστ. Αλεξοπούλου: "Με γοητεύει η ακρίβεια, η πειθαρχία, ο εσωτερικός ρυθμός που η Ποίηση απαιτεί"


Η βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών ποιήτρια Χρύσα Αλεξοπούλου φιλοξενείται για δεύτερη φορά στις Τέχνες, όμως όχι τυχαία. Η νέα της ποιητική συλλογή με τίτλο «της γραφής» κυκλοφορεί 
ήδη από τον Οκτώβριο του 2023 από τις εκδόσεις «Περισπωμένη». Θα μας μιλήσει σήμερα γι' αυτήν στη συνέντευξη που ακολουθεί.

Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου


Κυρία Αλεξοπούλου, για ακόμα μια φορά φιλοξενείστε στις Τέχνες και όχι τυχαία. Η νέα σας ποιητική συλλογή βρίσκεται ήδη στα χέρια μας και αυτό είναι πολύ ευχάριστο. Ήταν προγραμματισμένο το νέο σας ραντεβού με το αναγνωστικό κοινό;

Αρχικά, να ευχαριστήσω, αγαπητή κυρία Πετρίδου, για τη νέα ευκαιρία της φιλοξενίας που μου παρέχουν οι Τέχνες κι εσείς προσωπικά. Είναι για μένα χαρά και τιμή. Ως προς το ερώτημά σας, το «ραντεβού» δεν ήταν προγραμματισμένο, αλλά ήταν αναγκαίο. Να πούμε ότι το «προγραμμάτισε» η ανάγκη της έκφρασης; Σαν να μην γίνεται αλλιώς κάθε φορά, οπότε προκύπτει κι έτσι προέκυψε κι αυτή η συλλογή.

Ποίηση κι αυτή τη φορά. Γιατί επιμένετε σ’ αυτό το λογοτεχνικό είδος και όχι σε κάποιο άλλο;

Επιμένω ή παραμένω στην ποίηση, γιατί μου αρέσει η συμπύκνωση του νοήματος, την οποία απαιτεί, η υπαινικτικότητα που επιτρέπει, και κυρίως η ιδιαίτερη σχέση με τη γλώσσα, την οποία καλλιεργεί. Όλα τα λογοτεχνικά είδη «παλεύουν» με τη γλώσσα, αλλά, κατά τη γνώμη μου, η Ποίηση την πολιορκεί αλλιώς προκειμένου να την κατακτήσει ή μάλλον προκειμένου να προσπαθήσει να την κατακτήσει. Με γοητεύει η ακρίβεια, η πειθαρχία, ο εσωτερικός ρυθμός που η Ποίηση απαιτεί.

Τι διαφορετικό μας παρουσιάζετε αυτή τη φορά μέσω του νέου σας βιβλίου;

Δεν ξέρω ακριβώς πώς να απαντήσω στην ερώτησή σας για το «διαφορετικό». Σίγουρα είναι διαφορετικό το θέμα και η στόχευση, αλλά είμαι εγώ ίδια (;) ως δημιουργός και ίδια τα μέσα υλοποίησης του εγχειρήματος, εννοώ τη γλώσσα. Ελπίζω οι αναγνώστες να μπορούν ευκρινέστερα να προσδιορίσουν το «διαφορετικό».

Πριν μιλήσουμε συγκεκριμένα για το νέο σας βιβλίο θα ήθελα να μας πείτε τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε για να προβείτε στη συγγραφή του. Ήταν ανάγκη εσωτερική μόνο ή και κάτι άλλο;

Οπωσδήποτε ήταν η εσωτερική ανάγκη της έκφρασης και της επικοινωνίας με τον αναγνώστη, η οποία κάθε φορά με ωθεί στη γραφή. Ξέρετε αυτή η διαδικασία είναι σύμφυτη πια με την ύπαρξη. Δεν γίνεται πια χωρίς αυτή. Είναι «αναπνοή», παραμυθία, ανάγκη.

Η ποίηση, όπως αναφέρετε στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου σας, κατανοείται με τη βοήθεια της μνήμης. Ποιος ο ρόλος της στα δικά σας ποιήματα;

Η μνήμη βαθαίνει τη ζωή μας και την εκτείνει χρονικά, αφού επιτρέπει στα του παρελθόντος γεγονότα και βιώματα να «ζουν» στον παρόντα χρόνο. Η μνήμη συνδέει τη νόηση με την αίσθηση, αξιοποιεί τη γνώση. Είναι πλούτος που πλουτίζει νου και συναίσθημα. Αυτός ο πλούτος του καθενός δημιουργού σφραγίζει το έργο του, γιατί «μπαίνει» σε αυτό με πολλούς τρόπους, είτε ως νοητική ποιότητα είτε ως συναισθηματικό αποτύπωμα. Αυτό, νομίζω, συμβαίνει και στα δικά μου ποιήματα. Το υλικό της μνήμης παίρνει υπόσταση και μορφή μέσω των λέξεων που αναζητούνται με ιδιαίτερη μέριμνα, με κόπο θα έλεγα, τον οποίο απαιτεί η έκφραση.

Χαρακτηρίζετε τα ποιήματα της νέας σας συλλογής γλωσσοκεντρικά. Τι εννοείτε μ’ αυτό;

Έχουν για θεματικό κέντρο τη γλώσσα. Γύρω από αυτή περιστρέφονται και εξελίσσονται. Τα απασχολεί η γλώσσα ως ουσία και μορφή. Θα μας δοθεί, ελπίζω, ευκαιρία παρακάτω, όταν θα μιλήσουμε πιο αναλυτικά για τη συλλογή, να φανεί καλύτερα πώς εξελίσσεται η συλλογή γύρω από το θέμα «γλώσσα».


Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η ποιητική συλλογή για την οποία γίνεται λόγος σήμερα φέρει τον τίτλο «της γραφής» και κυκλοφορεί από τον Σεπτέμβριο του 2023 από τις εκδόσεις «Περισπωμένη». Πείτε μας δυο λόγια για το περιεχόμενό της.

Το περιεχόμενό της αφορά στη γραφή ως διαδικασία και ο τίτλος ήθελα να λειτουργήσει τόσο ως αφιέρωμα, δηλαδή για χάρη της γραφής, όσο και ως αναφορά, δηλαδή περί της γραφής, σχετικά με τη γραφή. Μέσω της γραφής παίρνει υπόσταση η σκέψη, εκφράζεται και καταγράφεται, παραδίδεται στον χρόνο και επικοινωνεί με τον Άλλον.

Πόσος χρόνος απαιτήθηκε για τη συγγραφή της συγκεκριμένης ποιητικής συλλογής;

Πολύς χρόνος απαιτείται γενικά από την ώρα της σύλληψης του θέματος μέχρι την τελική μορφή του έργου. Κι όταν λέω «πολύς» εννοώ χρόνια. Τα ποιήματα γράφονται και σβήνονται και ξαναγράφονται και διορθώνονται. Η διαδικασία είναι μακρόχρονη και επίπονη, απαιτητική και γοητευτική.

Είναι αίνιγμα η γραφή, γράφετε σε κάποιον στίχο ενός ποιήματός σας. Τι εννοείτε με αυτό και γιατί επιλέξατε να φιλοξενηθεί η γραφή και ως τίτλος στο εξώφυλλο του βιβλίου σας;

Είναι «αίνιγμα η γραφή», η ποιητική γραφή, γιατί από τη στιγμή της έμπνευσης μέχρι το τελικό αποτέλεσμα δεν υπάρχει μια γραμμική εξέλιξη που θα μπορούσε να θεωρηθεί προδιαγεγραμμένη. Ξεκινάς τη σύνθεση των στίχων και κάποια στιγμή μπορεί να διαπιστώσεις ότι η ίδια η διαδικασία σε μετακίνησε, διαμόρφωσε νέα δεδομένα, σε πήγε αλλού. Ήρθαν άλλες σκέψεις κι άλλες αισθητικές επιλογές κατά την εξέλιξη της γραφής σου κι αυτό, ας το πούμε, το «ξεστράτισμα» είναι τόσο δημιουργικό και ενδιαφέρον που σε παρασύρει και σε γοητεύει.

Η ποιητική σας συλλογή διακρίνεται σε δύο κεφάλαια, Της γραφής και Λόγου σημεία. Μιλήστε μας γι’ αυτά.

Η συλλογή περιλαμβάνει δύο ενότητες: 
στην πρώτη ενότητα, με ίδιο τίτλο με εκείνον της συλλογής, περιέχονται δώδεκα ποιήματα, άτιτλα αλλά αριθμημένα, των οποίων το περιεχόμενο περιγράφει τη διαδικασία της γραφής. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η μνήμη, όχι μόνο η προσωπική μου, αλλά μνήμη ευρύτερη και βαθύτερη που τροφοδοτεί τη γραφή ώστε να αναμετρηθεί με την απειλή της φθοράς και της λήθης. Το υλικό της μνήμης παίρνει υπόσταση και μορφή μέσω των λέξεων. Στην ενότητα υπάρχουν ποιήματα για τη θήρευση του νοήματος, για τη δοκιμασία αναζήτησης της εκφραστικότερης απόδοσής του, για τη μοναχική πορεία του ποιητή. 
Στο δεύτερο μέρος της συλλογής με τον τίτλο «Λόγου σημεία» εμπεριέχονται τρεις επιμέρους ενότητες: α. Σημεία στίξης, β. Τόνοι και πνεύματα, γ. Σχήματα λόγου. Εδώ παρουσιάζονται τα εργαλεία της γραφής και γίνεται προσπάθεια να αναδειχθεί η λειτουργικότητά τους στον λόγο. Τα σημεία στίξης, οι τόνοι, τα πνεύματα και τα σχήματα λόγου θέλω και προσπαθώ να τα δω στοχαστικά και να δείξω τη σημασία τους στον Λόγο, για να γίνει αντιληπτό πόσο είναι ουσιώδη στοιχεία της γραφής, πόσο υπηρετούν το νόημα.

Υπάρχουν μηνύματα που θέλετε να περάσετε στον αναγνώστη μέσα από τα ποιήματά σας;

Κάθε επικοινωνία έτσι κι αλλιώς μεταφέρει μηνύματα, οπότε χωρίς να υπάρχει πρόθεση διδακτισμού η συλλογή αναδεικνύοντας τη σημασία της γραφής, την προσφορά της γλώσσας και των εργαλείων της, ίσως προβληματίσει τον αναγνώστη γι’ αυτά τα θέματα και τον κάνει να συναισθανθεί την αξία της γλώσσας μας, που μιλιέται και γράφεται αδιαλείπτως τόσες χιλιάδες χρόνια, και την ευθύνη μας απέναντί της.

Επιμένετε και σ’ αυτή την ποιητική σας συλλογή στο πολυτονικό σύστημα γραφής. Το πολυτονικό σύστημα συμβάλλει, όπως αναφέρατε στην προηγούμενή σας συνέντευξη, στην καλύτερη κατανόηση της γλώσσας μας και κυρίως στην κατανόηση της μορφής της. Πιστεύετε ότι στην εποχή των greeklish αυτό είναι εφικτό;

Πιστεύω στη δύναμη της γλώσσας μας, αποτέλεσμα της μακραίωνης παρουσίας της και της ποιοτικής παραγωγής τόσων έργων πολιτισμού από τον Όμηρο μέχρι τον Ελύτη και τόσους άλλους. Τα greeklish είναι περιστασιακή μορφή περιορισμένης έκφρασης υπό προϋποθέσεις, δεν είναι γλώσσα. Θα περάσει η μόδα τους, όπως περνάει κάθε μόδα…


Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται το βιβλίο σας αυτή τη φορά;

Απευθύνεται σε όποιον στοχάζεται και αγαπάει τη γλώσσα και την Ποίηση, ανεξαρτήτως ηλικίας ή άλλων προϋποθέσεων. Εφόσον η γλώσσα είναι στοιχείο της ύπαρξής μας, και η διαδικασία της γραφής έκφρασή της, θέλω να πιστεύω πως ό,τι την αφορά ενδιαφέρει την πλειοψηφία των ανθρώπων με πνευματικά ενδιαφέροντα κι ανησυχίες.

Εκδόσεις «Περισπωμένη» και πάλι. Συνεχίζει η άψογη συνεργασία σας;

Οι εκδόσεις «Περισπωμένη» είναι σταθερή αξία, γιατί υπηρετούν την ποιότητα και την αισθητική κι αυτό δεν είναι μόνο ένας συνεπής επαγγελματισμός του εκδότη, είναι και αποτέλεσμα της προσωπικότητάς του, πρόκειται για καλλιεργημένο άνθρωπο με λογοτεχνική ευρυμάθεια, ευρύτητα πνεύματος και ως ποιητής κι ο ίδιος διαθέτει την ανάλογη ευαισθησία για το φαινόμενο Ποίηση.

Ποια τα επόμενα συγγραφικά σας σχέδια;

Εννοείται ότι συνεχίζω να γράφω. Έχω ήδη αρκετά στο συρτάρι του υπολογιστή μου κι ελπίζω να δουν το φως της δημοσιότητας, όταν έρθει η ώρα τους. Υγεία να έχουμε και ευνοϊκές συνθήκες γραφής.

Μια νέα ευχή σας για το μέλλον;

Και με την ευκαιρία της νέας χρονιάς, εύχομαι Ειρήνη στον ταραγμένο κόσμο μας, υπερνίκηση των αντιξοοτήτων σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, κάθε καλό!

Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.


Κυρία Αλεξοπούλου, σας ευχαριστώ θερμά και για τη νέα μας συζήτηση. Σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο σας! Να πολυδιαβαστεί και να εμπνεύσει!

Αγαπητή μου κυρία Πετρίδου, καλύτερη ευχή δεν θα μπορούσατε να μου δώσετε! Εγώ σας ευχαριστώ εγκάρδια για την όμορφη συζήτησή μας!


Βιογραφικό:


Η Χρύσα Ευστ. Αλεξοπούλου κατάγεται από την Αμαλιάδα. Σπούδασε Φιλολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία και είναι αριστούχος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ. Υπηρέτησε στη Β/βάθμια Εκπαίδευση ως καθηγήτρια και σχολική σύμβουλος Ανατ. Αττικής. Δίδαξε στη Γ/βάθμια Εκπαίδευση στην Ελλάδα (Αρχαίο Δράμα στο Ε.Α.Π.) και στη Γερμανία (Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισμό). Έχουν εκδοθεί η διατριβή της («Η γυναικεία δράση στον Ευριπίδη: εκδίκηση και επιβολή: Μήδεια, Εκάβη, Ιππόλυτος»Εκδ. Ελληνικά γράμματα, 2000), βιβλία για την Αρχαϊκή Λυρική Ποίηση («Από τον ανατρεπτικό Αρχίλοχο στον λυρικό αφηγητή Βακχυλίδη», Εκδ. Έννοια, 2004) και τον Ευριπίδη («Ευριπίδης: ο ποιητής του πάθους και των παθημάτων», Εκδ. Πεδίο, 2018). Μελέτες της για φιλολογικά θέματα έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά και σε συλλογικούς τόμους. Έχει μεταφράσει επιλεγμένα αποσπασμάτων των Γερμανών ποιητών Χάινε, Μέρικε και Αννέτ Φον Ντρόστε-Χίλσχοφ, ενώ έχουν εκδοθεί έξι ποιητικές της συλλογές:

 1. «Βορείως του Νότου», εκδ. Γαβριηλίδη, 2005

 2. «30 και 1 Νυχτερινές Αντανακλάσεις», εκδ. Ηριδανός, 2008

 3. «Τόπος ἔνδον», εκδ. Ηριδανός, 2012

 4. «Φάος, φάος, Φῶς», εκδ. Γαβριηλίδη, 2015

 5. «Πορείες κατάδυσης», εκδ. Περισπωμένη, 2020 (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών «Λάμπρος Πορφύρας» 2021)

 6. «Της γραφής», εκδ. Περισπωμένη, 2023

Είναι μέλος του Κύκλου Ποιητών, της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων και του Συλλόγου προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων (ΣΩΒ). 


Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια