Ο σημερινός καλεσμένος των Τεχνών επιλέγει συνειδητά να υπηρετεί την ποίηση κατ' αποκλειστικότητα, καθώς, όπως ομολογεί κι ο ίδιος, υπάρχει καλύτερα ή πληρέστερα μέσω του ποιητικού λόγου. Πράγματι, ο Δημήτρης Μπαλτάς, με έξι ποιητικές συλλογές στη μέχρι τώρα συγγραφική του πορεία, εμμένει πιστός στην ποίηση και τη δυναμική της κάθε μονήρους λέξης. Η νέα του ποιητική συλλογή είναι αρκετά πρόσφατη, καθώς κυκλοφόρησε μόλις τον Φεβρουάριο του 2025 από τις εκδόσεις «Μετρονόμος» και φέρει τον τίτλο «Υπό καθεστώς ομηρίας». Θα μας μιλήσει λεπτομερέστερα για το περιεχόμενό της στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κύριε Μπαλτά, καλώς ήρθατε για ακόμα μια φορά στις Τέχνες. Αφορμή γι’ αυτή τη νέα μας συνάντηση αποτελεί η έκδοση του νέου σας βιβλίου. Πώς νιώθετε γι’ αυτό;
Σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και το βήμα. Νιώθω χαρά, όπως κάθε δημιουργός που βλέπει το έργο του ολοκληρωμένο και χειροπιαστό, μα και αγωνία, διότι τώρα πια βρίσκεται αυθύπαρκτο εκεί έξω περιμένοντας ν’ αγγίξει ή και να συγκινήσει όσους τυχόν απαντήσει στην πορεία του.
Η ποίηση επιμένει να πρωταγωνιστεί στη ζωή σας, δεδομένου ότι και τα έξι πλέον εκδοθέντα βιβλία σας αποτελούν ποιητικές συλλογές, παρότι με διαφορετικό ύφος και περιεχόμενο η καθεμία. Γιατί αυτή η ιδιαίτερη προτίμηση στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος; Γιατί δεν έχουμε δει από εσάς μέχρι τώρα κάποιο μυθιστόρημα, κάποια νουβέλα ή κάποια συλλογή διηγημάτων; Είναι συνειδητή επιλογή η μονόπλευρη παρουσίαση του συγγραφικού σας ταλέντου ή απλά δεν προέκυψε μέχρι τώρα η στροφή που ενδεχομένως να εκπλήξει ευχάριστα τον αναγνώστη;
Νομίζω δεν είναι τόσο επιλογή όσο συνθήκη. Υπάρχω καλύτερα ή πληρέστερα, αν θέλετε, μέσω του ποιητικού λόγου. Νιώθω ότι με εμπεριέχει και με καλύπτει, ώστε δε χρειάζεται να αποπειραθώ να γράψω πεζό. Άλλωστε, και το πεζό ποίημα, μια μορφή που με γοητεύει ιδιαίτερα, στην ουσία αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ποιητικής μου ταυτότητας, αν μπορούμε να το πούμε έτσι. Περιστασιακά γράφω κάποια μικρά διηγήματα στο πλαίσιο συνεργασιών μου με λογοτεχνικά περιοδικά, αλλά εμμένω πιστός στην ποίηση και τη δυναμική της κάθε μονήρους λέξης.
Αν σας ζητούσαν να χαρακτηρίσετε με τρεις λέξεις τον εαυτό σας, ποιες λέξεις θα ήταν αυτές;
Ρομαντικός, εσωστρεφής, εύθραυστος
Κι αν σας ζητούσαν να χαρακτηρίσετε με τρεις λέξεις το έργο σας, ποιες λέξεις θα χρησιμοποιούσατε;
Ρεαλιστικό, κοινωνικό, προσωπικό
Είστε ικανοποιημένος από την απήχηση που έχει συνολικά το έργο σας στο αναγνωστικό κοινό ή προσδοκάτε το κάτι παραπάνω; Δεδομένου ότι η ποίηση δεν είναι δημοφιλής ως λογοτεχνικό είδος γενικότερα, ποιες είναι οι δικές σας προσωπικές προσδοκίες ως ποιητής;
Δεν είμαι ούτε ικανοποιημένος ούτε δυσαρεστημένος, με την έννοια ότι αφενός γνωρίζω το πώς λειτουργούν τα πράγματα στην ποιητική συντεχνία και αφετέρου δεν έχω υπέρμετρες προσδοκίες. Βέβαια, χαίρομαι ειλικρινά και με τιμά όταν ακούω ή διαβάζω θετική αποτίμηση ποιημάτων ή βιβλίων μου. Το σημαντικότερο για μένα είναι η ποίησή μου να κινητοποιεί τον αναγνώστη, είτε συναισθηματικά είτε πνευματικά. Να μπορεί, δηλαδή, να βρει στα ποιήματά μου ένα ή περισσότερα κομμάτια του εαυτού του, είτε σε προσωπικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο. Αν μάλιστα κάποιο ποίημα τον αφυπνίσει ή τον βοηθήσει να δει τη ζωή του με διαφορετικό τρόπο και να ξεπεράσει προβληματισμούς και ανησυχίες, αυτό κι αν είναι σπουδαίο. Σε κάθε περίπτωση η φιλοδοξία μου είναι όσα γράφω και μοιράζομαι να βρουν, έστω και λίγους ή έστω και αργοπορημένα, παραλήπτες.
Τρέφετε ιδιαίτερη αδυναμία σε κάποιο από τα έξι εκδοθέντα βιβλία σας; Αν ναι, σε ποιο και γιατί;
Κάθε βιβλίο περιλαμβάνει ποιήματα γραμμένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, τα οποία εντούτοις συνδέονται μεταξύ τους με την κλωστή του συναισθήματος και της πραγματικότητας. Ο υπαρξιακός στοχασμός, η ερωτική περιπλάνηση και η κοινωνική συνειδητότητα τα διαπερνά και τα χαρακτηρίζει. Δεν ξεχωρίζω κάποιο, γιατί η κάθε συλλογή ήταν για εμένα ένα ταξίδι. Αν δεν το είχα κάνει, δεν θα μπορούσα να προχωρήσω στο επόμενο ταξίδι, στο επόμενο βιβλίο.
Ποιο βιβλίο σας θα συστήνατε να διαβάσουν πρώτο οι αναγνώστες σας ως εκείνο που σας αντιπροσωπεύει περισσότερο ως δημιουργό;
Δεν ξέρω αν με αντιπροσωπεύει περισσότερο ως δημιουργό αλλά με αντιπροσωπεύει σίγουρα ως αναγνώστη: προτιμώ να ξεκινώ πάντοτε από το τελευταίο βιβλίο ενός συγγραφέα, είτε είναι πεζογράφος είτε ποιητής. Δεν ξέρω γιατί, αλλά θέλω να περπατώ την ιστορία του ανάποδα. Ειδικά αν πρόκειται για συγγραφέα που έχει φύγει από τη ζωή. Επομένως, θα πρότεινα στον κάθε πιθανό αναγνώστη να ξεκινήσει από το τέλος και να πορευθεί προς την αρχή.
Νιώθετε πως έχετε ανταμειφθεί μέχρι τώρα για την πολύτιμη προσφορά σας στα γράμματα και τον πολιτισμό; Ή μήπως η ανταμοιβή είναι κάτι που δεν σας απασχόλησε ποτέ ούτε και αποτέλεσε αυτοσκοπό στην απόφασή σας να υπηρετήσετε την ποίηση;
Δε με απασχολεί καθόλου η αναγνώριση ή η παραδοχή. Ξεκίνησα να γράφω ποίηση, προκειμένου να εκφράσω εαυτόν. Θεώρησα ότι η ποίηση μού προσφέρει αυτήν τη δυνατότητα, όχι χωρίς τίμημα. Μα μοιάζει η πλέον κατάλληλη οδός, για να ανακουφιστεί μια εσωτερική ανάγκη και να επιτρέψει την ομαλή αποκατάσταση του παλμού μου στη ζωή. Πάντοτε ελπίζω ότι όσα γράφω θα αφορούν κάποιον, αν και το μυστικό είναι να μην έχει κανείς προσδοκίες. Μονάχα τότε δεν μπορεί να διαψευστεί. Και νομίζω ότι ταιριάζουν απόλυτα ως προς αυτό οι στίχοι της Τζένης Μαστοράκη: Πρέπει να ʼναι δύσκολη/ η δουλειά του ποιητή./ Προσωπικά, δεν το ξέρω./ Εγώ σ' όλη μου τη ζωή/ έγραφα μόνο/ κάτι μακριά, απελπισμένα γράμματα/ για τις άνυδρες συνοικίες,/ τα 'κλεινα σε μπουκάλια/ και τα πετούσα στους υπόνομους. («Ο ποιητής», Διόδια, Κέδρος, 31990, σ. 33)
Το νέο σας βιβλίο είναι κι αυτό ποιητική συλλογή. Κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2025 από τις εκδόσεις «Μετρονόμος» και φέρει τον τίτλο «Υπό καθεστώς ομηρίας». Πώς προέκυψε ο τίτλος αυτός συγκεκριμένα;
Ο τίτλος της συλλογής, τον οποίο δανείζεται από το ομότιτλο ποίημα, είναι αλληγορικός. Η ομηρία είναι πολυδιάστατη και πολυεπίπεδη, καθώς ο κάθε άνθρωπος στην καθημερινότητά του επωμίζεται πλήθος ρόλων και υποχρεώσεων. Έτσι, λοιπόν, η ομηρία συμβολικά αποδίδει κάθε είδους εμπόδιο που κρατά τον άνθρωπο στάσιμο, τον πηγαίνει πίσω ή τουλάχιστον δεν τον αφήνει να προχωρήσει μπροστά, είτε σε ατομικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο. Θεωρώ πως δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τέχνη ή για ζωή αναφερόμενοι μονάχα στο δέντρο. Πρέπει πάντοτε να έχουμε το βλέμμα μας στραμμένο και στο δάσος, στην κοινωνικό περιβάλλον, δηλαδή, όπου εγγραφόμαστε. Στην εποχή μας με τα καλά και τα, δυστυχώς, πολλά ζητήματά της. Σε ό,τι έχει να κάνει με την απελευθέρωση του ανθρώπου από τα δεσμά του νομίζω ότι την απάντηση τη δίνει η τέχνη. Φυσικά, δεν αναφέρομαι μονάχα στην ποίηση αλλά σε οποιαδήποτε μορφή τέχνης, καθώς, όπως μου αρέσει να λέω, η τέχνη εμβολιάζει τον άνθρωπο για τη ζωή. Του προσφέρει αντισώματα, για να αντέξει. Και μάλλον τέχνη και ζωή λειτουργούν συμπληρωματικά. Αν δεν είχαμε προβλήματα και εμπόδια να αντιμετωπίσουμε, ίσως δεν είχαμε ανάγκη και την τέχνη, ώστε να μετακινήσουμε βουνά, να ενώσουμε θάλασσες και να καταφέρει στο τέλος ο καθένας μας να φτάσει στη δική του Ιθάκη.
Πείτε μας δυο λόγια για το περιεχόμενο της συλλογής σας. Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης πιάνοντας το βιβλίο σας στα χέρια του;
Το βιβλίο αποτελείται από 33 ποιήματα, τα οποία κινούνται σε τρεις θεματικούς άξονες, οι οποίοι χαρακτηρίζουν ευρύτερα την ποιητική μου, τον υπαρξιακό, τον ερωτικό και τον κοινωνικοπολιτικό. Ο στοχασμός, δηλαδή, έχει τη βάση του τόσο στο προσωπικό όσο και στο συλλογικό βίωμα, έτσι όπως το προσλαμβάνω και επιχειρώ να το αποτυπώσω στο χαρτί. Άλλωστε η κάθε τέχνη, όχι μονάχα η ποίηση, είναι το μέσο που επιχειρεί να διαρρήξει τα δεσμά της ομηρίας και να οδηγήσει τον καθένα μας στην προσωπική του απελευθέρωση.
Ποια υπήρξε η αφορμή για τη συγγραφή των συγκεκριμένων ποιημάτων που απαρτίζουν τη νέα σας ποιητική συλλογή;
Αφορμή χαρίζουν απλόχερα το βίωμα και η παρατήρηση. Γράφω για όσα έχω βιώσει και τα θεωρώ άξια, ώστε να μνημονευθούν και για όσα παρατηρώ να συμβαίνουν στον κόσμο. Νομίζω ότι αυτό που ονομάζουμε συμβατικά “έμπνευση” υπάρχει παντού γύρω μας, αρκεί να πάρουμε τις αναγκαίες αποστάσεις, να βγούμε απ’ το κάδρο και να κοιτάξουμε προσεκτικά τους ανθρώπους και το αστικό και επαρχιακό περιβάλλον.
Υπάρχουν μηνύματα που θέλετε να περάσετε οπωσδήποτε μέσα από τα ποιήματά σας; Ποια είναι αυτά αν όντως υπάρχουν;
Θα ήθελα κλείνοντας το βιβλίο ο αναγνώστης να συγκρατήσει τον μόχθο που καταβάλλει καθένας από μας προκειμένου να γνωρίσει και να κατανοήσει, όσο πιο καλά μπορεί, τον εαυτό του ως ατομικότητα και ως μέρος του κοινωνικού συνόλου. Να στοχαστεί για τα μείζονα κοινωνικά προβλήματα και τις καθημερινές μικρές ή μεγάλες αδικίες – ήττες του σύγχρονου ανθρώπου. Να μη φοβηθεί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματά του αλλά να κοιτάξει κατάματα. Μακάρι κλείνοντας κανείς το βιβλίο να νιώσει λίγο πιο έτοιμος να βγει απ’ το καβούκι του στον έξω κόσμο με περισσότερο θάρρος και περισσότερη σιγουριά.
Ποιο ποίημα σας αντιπροσωπεύει περισσότερο ως δημιουργό σε αυτή την τόσο ιδιαίτερη σε περιεχόμενο και ύφος ποιητική σας συλλογή;
Θα επιλέξω να πω το ομότιτλο, καθώς χαρίζει τον τίτλο και συμπυκνώνει την πρόθεση αυτού του βιβλίου, όσα σημεία, φαινόμενα, γεγονότα, συναισθήματα, καταστάσεις, σκέψεις επιθυμεί να φωτίσει και να θίξει.
Σε ποιες ηλικίες απευθύνεται το βιβλίο σας; Μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Νομίζω ότι αν όχι όλα τα ποιήματα, πολλά εξ αυτών μπορούν να διαβαστούν και από εφήβους, ακόμα και στο σχολικό πλαίσιο σε δράσεις προώθησης της φιλαναγνωσίας και της εξωστρέφειας της σύγχρονης ελληνικής ποίησης με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού που θα βοηθήσει τους μαθητές να τα προσεγγίσουν και, κυρίως, να στοχαστούν αφορμώμενοι από αυτά.
Εκδόσεις «Μετρονόμος» αυτή τη φορά. Μιλήστε μας για τη μέχρι τώρα συνεργασία σας με το νέο σας εκδοτικό σπίτι.
Θέλω να ευχαριστήσω τις εκδόσεις Μετρονόμος και προσωπικά τον εκδότη μου Θανάση Συλιβό για την εμπιστοσύνη σε μένα και το έργο μου, καθώς και για την άψογη συνεργασία. Ακόμα, αφού μου δίνεται η ευκαιρία, θέλω να ευχαριστήσω την Ιωάννα Καραμαλή, υπεύθυνη της παρούσας έκδοσης, και την Αγγελική Μουρτά για την παραχώρηση του εικαστικού έργου, που κοσμεί το εξώφυλλο. Χαίρομαι πραγματικά για τη συνεργασία μου με τον Μετρονόμο, καθώς πρόκειται για έναν εκδοτικό οίκο που αγαπά και στηρίζει τη σύγχρονη ελληνική ποίηση και όχι μόνο, με ποιοτικούς τίτλους στον κατάλογό του, που αξίζει να διαβαστούν. Εύχομαι να έχουμε μια όμορφη, γόνιμη και μακροχρόνια συνεργασία!
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας βήματα; Υπάρχουν; Είναι κάτι ανακοινώσιμο;
Καθώς το Υπό καθεστώς ομηρίας είναι πολύ νωπό, δεν ετοιμάζω κάποια επόμενη προσωπική έκδοση. Έχουν δρομολογηθεί κάποιες συμμετοχές μου σε συλλογικά έργα, τα οποία περιμένω με ανυπομονησία να εκδοθούν. Η μία μάλιστα εκδόθηκε και κυκλοφορήθηκε πολύ πρόσφατα από τις εκδόσεις Όταν. Πρόκειται για την τρίγλωσση (ελληνικά – αγγλικά – γερμανικά) ποιητική ανθολογία με τίτλο Φαεινόν σε επιμέλεια Κωνσταντίνου Μπούρα και μετάφραση Ξανθής Χονδρού-Χιλλ.
Πείτε μας μια ευχή σας για το μέλλον που θα θέλατε να πραγματοποιηθεί.
Νομίζω η εποχή μας έχει ανάγκη από πολλές ευχές και, ιδίως, από πολλές πράξεις και αγώνες για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αφύπνιση συνειδήσεων. Ευχή για ειρήνη, για δικαιοσύνη, για ισότητα, για αξιοκρατία στον κόσμο είναι μονάχα κάποιες ευχές που προσπαθούν να αντισταθμίσουν τις πολλές και σημαντικές ελλείψεις μας. Για την ποίηση θα ευχηθώ να αποκτήσει κάποια στιγμή τη θέση που της αξίζει στο μυαλό των ανθρώπων, που πραγματικά θα εκπλαγούν, όταν συνειδητοποιήσουν πόσο πολύ τους αφορά η ποίηση που γράφεται σήμερα.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
ΑΜΥΧΗ
Κάτω απ’ τη μπλούζα ανθίζει το στήθος σου.
Τα μάτια σου ξαναμμένα φωτοβολούν, όσο τα δάχτυλά
σου σεργιανίζουν στο κορμί και το πρόσωπό μου.
Δεν μπορώ να παγώσω τη στιγμή.
Δεν μπορώ να καθυστερήσω το ξημέρωμα.
Δεν μπορώ να εμποδίσω το μοιραίο.
Ντύνομαι βιαστικά και φεύγω.
Αμίλητος, απαρηγόρητος.
Σε κάθε αθώα αμυχή βρίσκει τρόπο να τρυπώνει
η μοναξιά.
Κύριε Μπαλτά, σας ευχαριστώ και πάλι για την κουβέντα μας και σας εύχομαι καλή και δημιουργική συνέχεια σε ό,τι κι αν κάνετε. Καλοτάξιδο το βιβλίο σας και καλοδιάβαστο!
Εγώ σας ευχαριστώ για την όμορφη συζήτηση που είχαμε! Σας εύχομαι από καρδιάς μια μακρά, επιτυχημένη και δημιουργική πορεία!
Βιογραφικό:
Ο Δημήτρης Μπαλτάς γεννήθηκε το 1999 στην Αθήνα, όπου και ζει μέχρι σήμερα. Αποφοίτησε από τον τομέα κλασικής φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με βαθμό «Άριστα» και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο Πανεπιστήμιο. Γράφει ποίηση, κριτικά σημειώματα και δοκίμια για τη λογοτεχνία. Κείμενά του έχουν φιλοξενηθεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά λογοτεχνικά περιοδικά και σε συλλογικά έργα. Έχει δημοσιεύσει πέντε ποιητικές συλλογές. Το Υπό καθεστώς ομηρίας είναι το έκτο ποιητικό βιβλίο του.
0 Σχόλια