Η Γαρυφαλλιά Μόσχοβα είναι Τεχνολόγος Γεωπόνος και Ειδική Παιδαγωγός. Παράλληλα ασχολείται και με τη συγγραφή δείχνοντας ιδιαίτερη αγάπη στην ποίηση και το παραμύθι, δύο λογοτεχνικά είδη τα οποία υπηρετεί με αγάπη και αφοσίωση αποσπώντας μάλιστα και αντίστοιχα βραβεία για ορισμένα από τα έργα της που έχουν συμμετάσχει σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες για να μας μιλήσει για τη συγγραφική της δραστηριότητα αλλά και για το νέο της βιβλίο με τίτλο «Φανούρης, ένας μικροσκοπικός γίγαντας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ηράκλειτος».
Ας δούμε τι έχει να μας πει.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Μόσχοβα, γιατί μετά την ενασχόλησή σας με την ποίηση αποφασίσατε να ασχοληθείτε και με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων; Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να στρέψετε το ενδιαφέρον σας και σ’ αυτό το, ομολογουμένως, απαιτητικό είδος της λογοτεχνίας;
Όντως, το παραμύθι είναι ένα απαιτητικό είδος λογοτεχνίας γιατί εκτός από φαντασία, έμπνευση και δεξιότητα απαιτεί και πολύ λεπτούς χειρισμούς στη σύνθεσή του, όπως π.χ. κατανοητή γλώσσα, απλή δομή, κατάλληλους συμβολισμούς, αυστηρή επιλογή θεμάτων και λέξεων.
Είμαι λάτρης γενικώς της συγγραφής. Η ποίηση και το παραμύθι είναι τα πιο αγαπημένα μου είδη. Υπάρχουν ποιήματα και παραμύθια, ημιτελή που τα δουλεύω μήνες, κάποια ίσως και χρόνια. Μεστώνουν ένα-ένα, σιγά-σιγά. Κάθε τι που ολοκληρώνω θεωρώ ότι πρέπει να παίρνει τον δρόμο του ώστε να ελευθερώνεται χώρος για κάτι καινούριο. Τώρα ήταν η ώρα του Φανούρη!
Πώς συνδυάζεται η συγγραφή με την επαγγελματική σας ιδιότητα ως Ειδική Παιδαγωγός;
Τα παραμύθια, στον δικό μας χώρο, αυτόν της ειδικής αγωγής, αποτελούν εργαλείο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων, όπως η επικοινωνία, η φαντασία, η συναισθηματική έκφραση. Είναι ένας μαγικός τρόπος, μέσα από τις όμορφες ιστορίες τους, τα παιδιά να μάθουν κοινωνικές αξίες, να εξασκήσουν τον προφορικό τους λόγο, να ενισχύσουν τη γλωσσική κατανόηση, να μάθουν να αλληλεπιδρούν ομαλά κι εποικοδομητικά και να καλλιεργήσουν την αυτοεκτίμησή τους. Επίσης, το παραμύθι αποτελεί μία τεχνική διδασκαλίας εννοιών, πιο ευχάριστη και πιο παιγνιώδης.
Δεδομένου ότι τα παιδιά στη σημερινή εποχή μεγαλώνουν στην κοινωνία της απόλυτης τεχνολογίας, θεωρείτε πως μπορεί ακόμα το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή τους; Έχει, δηλαδή, ακόμα τη δυνατότητα να ταξιδέψει την αθώα ψυχή τους και να πλάσει όμορφα και αρμονικά τον αμόλυντο κόσμο τους;
Ασφαλώς και το βιβλίο διατηρεί τη θέση του στη ζωή των παιδιών, ακόμα και στην εποχή της τεχνολογίας. Αν και υπάρχουν πλέον προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης που δημιουργούν άμεσα παραμύθια, με εικονογράφηση, μουσική κ.λ.π., αυτά μπορούν, (πάντα υπό προϋποθέσεις) να λειτουργήσουν μόνο συμπληρωματικά. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την αυθεντικότητα της προσωπικής γραφής κι αφήγησης που πυροδοτούν μοναδικά τη φαντασία και ταξιδεύουν την ψυχή σε κόσμους μαγικούς! Τίποτα δεν θα μπορέσει ποτέ να αντικαταστήσει την αίσθηση που έχει αυτό το ξεφύλλισμα της σελίδας που αναδύει το άρωμα της γνώσης και της εικόνας που βρίθει από εμπειρίες. Τίποτα δεν θα μας συγκινήσει περισσότερο από τη θέα μιας αθώας ψυχούλας που κουρνιάζει στο κρεβάτι, κρατώντας στα μικροσκοπικά χεράκια ένα βιβλίο, προσπαθώντας να αλληλεπιδράσει με τους ήρωές του!
Ποιο βιβλίο κατά τη γνώμη σας είναι πλούσιο σε διδαχές και νοήματα, που πρέπει οπωσδήποτε να το διαβάσουν όλα τα παιδιά;
Θα έλεγα «Ο Μικρός Πρίγκιπας» του Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ. Έχει βαθιά νοήματα, ικανά να εμπνεύσουν και να ευαισθητοποιήσουν όλες τις ηλικίες. Πρόκειται για ένα διαχρονικό βιβλίο πλούσιο σε διδαχές για τη φιλία, την αγάπη, την απλότητα και την ουσία της ζωής, μηνύματα που ταυτίζονται απόλυτα με αυτά του «Φανούρη». Ίσως γι’ αυτό να το ξεχωρίζω κιόλας!
Εσάς στην παιδική σας ηλικία ποιο υπήρξε το πιο αγαπημένο σας βιβλίο;
Ίσως σας φανεί παράξενο αλλά δεν διάβαζα βιβλία μικρή. Στα νεανικά μας χρόνια, εμείς που γεννηθήκαμε σε χωριό, ξεχυνόμασταν στους δρόμους και γυρνούσαμε στο σπίτι όταν έδυε ο ήλιος. Ζούσαμε την απόλυτη ελευθερία και τις εμπειρίες της ζωής τις πλάθαμε μόνοι μας. Στο γυμνάσιο άρχισα να εμπλέκομαι με τη λογοτεχνία με αφορμή τα μαθήματα των Νέων Ελληνικών και τα κείμενά τους. Από τότε άνοιξε ο «εμμονικός» δρόμος της συγγραφής. Τότε ήταν που «γνώρισα» τον Μενέλαο Λουντέμη και με ενθουσίασε ο τρόπος γραφής του. Θεωρώ το «Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα», που εξυμνεί την αθωότητα, την επιμονή και την αγάπη για τη μάθηση, ενώ καταδεικνύει τις κοινωνικές ανισότητες, ορόσημο.
Με βάση ποιο κριτήριο οφείλουν οι γονείς να επιλέγουν βιβλία για τα παιδιά τους;
Οι γονείς οφείλουν να επιλέγουν βιβλία για τα παιδιά τους με βάση την ηλικία, την εκπαιδευτική αξία και την ποιότητα του περιεχομένου, σεβόμενοι όμως πάντα τα ενδιαφέροντα των παιδιών τους. Το παιδί θα πρέπει να αισθάνεται ότι το βιβλίο που κρατά στα χέρια του είναι προϊόν δικής του επιλογής, ώστε να το αγκαλιάσει με αγάπη κι όχι να το δει ως κάτι που του το επιβάλλουν.
Συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας λοιπόν αλλά και ποιήτρια. Μάλιστα η αγάπη σας για την ποίηση φαίνεται πως επηρεάζει και την αγάπη σας για την πεζογραφία. Είναι, θεωρείτε, αυτή που σας αντιπροσωπεύει περισσότερο ως δημιουργό και παρακινεί την πένα σας στη δημιουργία και την έκφραση;
Για μένα η ζωή, σε όλο της το φάσμα, από το λευκό ως το μαύρο, είναι ένα ποίημα. Ό,τι κι αν γράφω, σε οποιαδήποτε μορφή, έχει μέσα του ρυθμό. Είναι κάτι που μου βγαίνει αυθόρμητα και αυτόματα και δεν μπορώ να το ελέγξω! Είμαι λάτρης όλων των τεχνών καθώς τις θεωρώ λυτρωτικές αλλά η ποίηση, ελεύθερη ή έμμετρη, με τον ρυθμό και τη μουσικότητά της, έχω την αίσθηση ότι τις φωτίζει όλες.
Από πού αντλείτε την έμπνευσή σας για να δημιουργήσετε τους δικούς σας παραμυθένιους κόσμους;
Από το μεγαλείο της φύσης, και από την αθωότητα που κουβαλά το αέναο παιδί που φωλιάζει μέσα μου.
Σας διακατέχει το άγχος, αν θα γίνει το έργο σας αποδεκτό από τα παιδιά;
Ναι, έχω μια αγωνία μέχρι να καταλάβω ότι έχει αγγίξει την ψυχή τους, γιατί τα παιδιά είναι οι βασικοί αποδέκτες που θα καθορίσουν τη μοίρα του βιβλίου. Είναι πολύ λυτρωτικό να βλέπεις τη χαρά και την ικανοποίηση στο πρόσωπό τους, στο τέλος μιας παρουσίασης.
Το βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου φέρει τον τίτλο «Φανούρης, ένας μικροσκοπικός γίγαντας» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ηράκλειτος». Πείτε μας δυο λόγια για την ιστορία που φιλοξενείτε σ’ αυτό.
Ο Φανούρης είναι ένας παιχνιδιάρης ποντικός που έχει χρυσή καρδιά, γι’ αυτό και είναι πολύ αγαπητός σε όλους. Είναι η ενσάρκωση της καλοσύνης και του αλτρουισμού. Έχει μι’ ανοιχτή αγκαλιά για όλους, ωστόσο τρέφει μια ιδιαίτερη αδυναμία στον κολλητό του φίλο, τον Πάκι. Δε διστάζει μάλιστα να θυσιάσει τη μοναδική ευχή που του χαρίζει ένα μαγικό ραβδί, που βρίσκει τυχαία, για χάρη του... Παράλληλα, περιγράφει την καθημερινότητά του στον αγρό και τις όμορφες στιγμές της ζωής του με το φίλο του, στιγμές που του χαρίζουν άφθονη χαρά και την απόλυτη ευτυχία.
Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου σας; Είναι αποκαλυπτικός των όσων θα διαβάσει ο αναγνώστης που θα το επιλέξει ως ανάγνωσμα;
Ο τίτλος θεωρώ ότι περικλείει τα πάντα. Μέσα από τα μικρά ή ασήμαντα πράγματα της ζωής αναδύονται οι μεγαλύτερες αξίες της! Επίσης, το μεγαλείο της ψυχής μπορεί να πηγάζει από άτομα εντελώς αδιάφορα και παρεξηγήσιμα, μερικές φορές...
Ένα τέτοιο πλάσμα είναι κι ο μικρός Φανούρης, γιατί με τη στάση του «φανερώνει» όλα τα παραπάνω.
Αφηγείστε την ιστορία σας, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, μέσω του έμμετρου λόγου. Είναι καλύτερος κατά τη γνώμη σας ο τρόπος αυτός για τα ίδια τα παιδιά; Αφομοιώνουν περισσότερο το περιεχόμενο της ιστορίας μέσω του ρυθμικού λόγου ο οποίος οπωσδήποτε είναι και περισσότερο παιχνιδιάρικος σε σχέση με τον πεζό;
Η αγάπη μου για την ποίηση και το παραμύθι με οδήγησε στο να δημιουργήσω ένα παραμύθι έμμετρο. Είναι αλήθεια ότι η ποίηση δεν είναι ακόμα τόσο προσφιλής όσο τα άλλα λογοτεχνικά είδη. Πιστεύω ότι από μικρή ηλικία θα πρέπει το παιδί να εμπλακεί με την ποίηση, ώστε ν’ αρχίσει να την εκτιμά. Αυτή η διαπίστωση αποτέλεσε κίνητρο για να «παντρέψω» τα δύο αυτά είδη και τι καλύτερο από το να έρθουν τα παιδιά σε επαφή με την ποίηση μέσα από ένα τόσο αγαπημένο είδος όπως το παραμύθι.
Το έμμετρο παραμύθι, χωρίς να υποτιμούμε το πεζό, έχει κάποιες ιδιαιτερότητες: είναι πιο διασκεδαστικό, με τη μελωδική αίσθηση που δημιουργεί η ομοιοκαταληξία γίνεται πιο ελκυστικό στα παιδιά, η επαναλαμβανόμενη δομή του συντελεί στην καλύτερη απομνημόνευσή του κι εντείνει τα συναισθήματα που αναβλύζονται μέσα από αυτό.
Ποιο βασικό μήνυμα θέλετε να περάσετε στους μικρούς σας αναγνώστες μέσα από την ιστορία σας; Τη σημαντικότητα της φιλίας στον άνθρωπο ή και κάτι άλλο; Ποια άλλα μηνύματα περνάτε στα παιδιά;
Το παραμύθι προσδοκά να περάσει στους αναγνώστες, μικρούς και μεγάλους, το νόημα της ανιδιοτελούς φιλίας και της αφοσίωσης, την αξία που έχουν τα απλά αλλά πολύ σημαντικά πράγματα στη ζωή, την ευγνωμοσύνη που πρέπει να νιώθουμε γι’ αυτά, τη μαγική δύναμη που έχει η φύση να σου χαρίζει απλόχερα τα πάντα κι ότι η χαρά είναι μεγαλύτερη όταν τη μοιράζεσαι!
Δεδομένης της ύπαρξης παιδιών με διαφορετικές εκπαιδευτικές ανάγκες και ηλικίες εννοείται ότι είναι απαραίτητος αυτός ο συνδυασμός.
Η γραμμή για το βιβλίο ήταν εξαρχής δεδομένη: προβολή της απλότητας! Ήθελα και το κομμάτι της εικονογράφησης να συνάδει με το ύφος και τον σκοπό του παραμυθιού. Ο εικονογράφος του παραμυθιού, ο Κωνσταντίνος Πετρόχειλος, έπιασε από την πρώτη κιόλας στιγμή το νόημα, επέδειξε ευαισθησία και συμπορεύθηκε επάξια.
Το βιβλίο σας φιλοξενεί και το τραγούδι του Φανούρη, το οποίο οι μικροί μας φίλοι μπορούν να ακούσουν σκανάροντας το barcode που υπάρχει στο τέλος της αφήγησης. Μιλήστε μας και γι’ αυτό, μια και σ’ αυτό το τραγούδι αποκαλύπτετε μία ακόμα ιδιότητά σας αυτή της μουσικού.
Δεν είμαι σίγουρα μουσικός, αλλά λατρεύω τη μουσική! Βασικά οι γνώσεις μου είναι πολύ επιφανειακές και περιορίζονται μόνο στις συγχορδίες, καθώς παίζω κιθάρα από μικρή. Φτιάχνω όμως μελωδίες λειτουργώντας καθαρά με το συναίσθημα και το αυτί. Το τραγούδι του Φανούρη προέκυψε αυθόρμητα σ’ εκείνο το σημείο του παραμυθιού όπου ο ποντικός μας αφηγείται με ενθουσιασμό πόσο χαρούμενος νιώθει όταν παίζει με τον φίλο του στη φύση. Είναι σαν η χαρά αυτή να με διαπέρασε και κάθε γράμμα να βρήκε τη νότα που του ταιριάζει.
Το βιβλίο σας σε ποιες ηλικίες απευθύνεται κυρίως;
Το βιβλίο απευθύνεται ΑΥΣΤΗΡΑ σε παιδιά από 4 έως 104 ετών! Όπως, χαρακτηριστικά, έγραψε και ο μεγαλύτερος παραμυθάς, ο Hans Christian Andersen «τα παραμύθια γράφονται για να κοιμούνται τα παιδιά και να ξυπνάνε οι ενήλικες».
Στο βιβλίο σας επίσης ωθείτε τα παιδιά σε διαδραστικό παιχνίδι. Επομένως, δε μιλάμε για ένα απλό παραμύθι, αλλά για ένα βιβλίο που βοηθά στη δημιουργική απασχόλησή τους με αφορμή την ιστορία του παραμυθιού. Αυτός ήταν ο σκοπός σας εξαρχής;
Ως εκπαιδευτικός το μυαλό μου πάντα τριγυρίζει στο «τερπνόν μετά του ωφελίμου». Όταν η ψυχαγωγία μπορεί να εξασφαλίσει και γνώση, πιστεύω ότι αυτό είναι ιδανικό. Ναι, εξαρχής δεν στόχευα απλά σ’ ένα παραμύθι που θα το διαβάζει η μαμά στο παιδί, κάθε βράδυ πριν κοιμηθεί, αλλά σ’ ένα βιβλίο που θα γεννά αφορμές για συζητήσεις μεταξύ γονέων ή εκπαιδευτικών με τα παιδιά πάνω σε βαθύτερα νοήματα που ξεπηδάνε μέσα από αυτό, πέρα των προφανών, όπως ότι οι στιγμές μας γίνονται πιο όμορφες όταν μπορούμε να τις μοιραζόμαστε, ότι η εξωτερική εμφάνιση και το μέγεθος δεν πρέπει να μας παραπλανούν ή ότι η φύση μπορεί να μας χαρίσει την ευτυχία. Επίσης, απώτερος σκοπός του βιβλίου είναι να εντάξει στους αναγνώστες όλα τα παιδιά, απ’ όποιον χώρο κι αν προέρχονται, τόσο της τυπικής όσο και της ειδικής εκπαίδευσης, εξού και η διαβάθμιση δυσκολίας των δραστηριοτήτων και η απόφασή μου να παρουσιάσω το βιβλίο σε όσους περισσότερους φορείς, που έχουν να κάνουν με παιδιά, μπορώ.
Είστε ευχαριστημένη με το εκδοτικό σας σπίτι, τις εκδόσεις «Ηράκλειτος»;
Στον «Ηράκλειτο» βρήκα την αποδοχή εξ αρχής. Ταίριαξαν από την πρώτη κιόλας επαφή οι προσδοκίες μας. Είναι ένας οίκος που χαρακτηρίζεται από επαγγελματισμό, συνέπεια και σου δημιουργεί μια αίσθηση οικειότητας και ασφάλειας.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σας.
Κυρία Μόσχοβα, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτησή μας και σας εύχομαι πάντα όμορφες και παραμυθένιες εμπνεύσεις.
Εγώ σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή που μου κάνατε να μιλήσω για το παραμύθι μου και αντεύχομαι κάθε χαρά, ευτυχία κι ομορφιά στη ζωή σας!
Βιογραφικό:
Η Γαρυφαλλιά Μόσχοβα γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Λιτόχωρο Πιερίας, μια κωμόπολη στη σκιά του μυθικού Ολύμπου, που γι' αυτή, αποτέλεσε κι εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης. Είναι Τεχνολόγος Γεωπόνος και Ειδική Παιδαγωγός, με μεταπτυχιακές σπουδές στον τομέα της Ειδικής Αγωγής. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός σε σχολείο για παιδιά με αναπηρίες. Είναι μητέρα τριών παιδιών και λατρεύει τη φύση, τα ταξίδια και κάθε μορφή τέχνης καθώς θεωρεί ότι μόνο αυτή μπορεί να καλύψει τη γύμνια της ψυχής. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια λογοτεχνικής γραφής, ποίησης και παραμυθιού στο εργαστήριo «Αλάτι», που στάθηκαν αφορμή του συγγραφικού της επιχειρήματος. Έργα της συμπεριλαμβάνονται σε αρκετά συλλογικά βιβλία από τις ομώνυμες εκδόσεις. Ποιήματά της έχουν βραβευθεί σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς κι έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικές εκδόσεις. Το 2023, κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο: «Αλώνι είναι η ψυχή κι εμείς ο Αλωνάρης», από τις εκδόσεις Φυλάτος.
0 Σχόλια