Γράφει ποίηση γιατί της αρέσει, με όλη την ευθύνη που φέρει η λέξη αυτή. Ήδη με δυο ατομικές εκδοθέντες ποιητικές συλλογές μέχρι σήμερα, το αποδεικνύει έμπρακτα, καθώς επιχειρεί παράλληλα να αφήσει το δικό της ξεχωριστό προσωπικό αποτύπωμα στα γράμματα και τον πολιτισμό μας. Αναφερόμαστε στην ποιήτρια Σπυριδούλα Μίχου που σήμερα έχουμε τη χαρά να φιλοξενούμε στις Τέχνες, με αφορμή το νέο της βιβλίο με τίτλο «ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «άνω τελεία».
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Μίχου, παρότι νέα ηλικιακά, διαγράφετε ήδη μια αξιόλογη πορεία στα γράμματα ως υπηρέτρια του λόγου και κυρίως της ποίησης. Γράφετε βιβλία, συμμετέχετε σε συλλογικά έργα, δοκιμάζεστε σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και γενικότερα επιδιώκετε να αφήσετε το δικό σας προσωπικό στίγμα στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία. Καθώς πρώτη φορά φιλοξενείστε στις Τέχνες, δώστε μας περισσότερες πληροφορίες για εσάς και τις συγγραφικές σας ανησυχίες, ώστε να σας γνωρίσει καλύτερα το αναγνωστικό κοινό.
Μεγάλωσα στην Πάτρα, σπούδασα στην Αθήνα και καθ’ όλη τη φοιτητική μου ζωή –και για αρκετά χρόνια μετά– εργάστηκα σε βιβλιοπωλεία, μέχρι που πρόσφατα έφτιαξα το δικό μου· έναν χώρο που ονειρεύτηκα για να συναντιούνται οι άνθρωποι μέσα από τις λέξεις. Γράφω ποίηση γιατί μου αρέσει, με όλη την ευθύνη που φέρει η λέξη αυτή.
Στο πρώτο μου βιβλίο, Υπερβατικές συννοσηρότητες (εκδ. Βακχικόν), ερεύνησα τις μικρές και μεγάλες φθορές της ύπαρξης. Στο πιο πρόσφατο, Ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα (εκδ. Άνω Τελεία), επιχειρώ να ιχνηλατήσω μνήμες και βάρη που κουβαλά ο καθένας μας, αναζητώντας το αποτύπωμα του αθέατου. Παράλληλα συμμετέχω σε συλλογικά έργα και λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, γιατί με ενδιαφέρει ο διάλογος και η συνάντηση που γεννιέται από την τέχνη του λόγου. Οι θεματικές μου κινούνται γύρω από τον χρόνο, το σώμα, την εσωτερική ρωγμή και την αναμέτρηση με την απώλεια. Αυτός είναι ο προσωπικός δρόμος μου μέσα στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία.
Εστιάζετε, όπως είπαμε, στην ποίηση και την υπηρετείτε με πάθος και αφοσίωση. Γιατί όχι και στην πεζογραφία; Τι το ιδιαίτερο σας ελκύει στην ποίηση ως συγγραφέας κυρίως, αλλά και ως άνθρωπος με αρκετές εσωτερικές ανησυχίες και με έντονες τάσεις εξωτερίκευσης των βαθύτερων σκέψεων, συναισθημάτων και επιθυμιών σας;
Η ποίηση είναι ο φυσικός μου τρόπος να στέκομαι απέναντι στον κόσμο. Μου επιτρέπει να συμπυκνώνω το βίωμα, να φωτίζω την εσωτερική ρωγμή χωρίς να την εξαντλώ σε εξηγήσεις. Η πεζογραφία ζητά διαφορετική αναπνοή, άλλον ρυθμό. Δεν την αποκλείω, αλλά προς το παρόν η ανάγκη μου είναι να δουλεύω με τον στίχο, με την ένταση που κρύβει η σιωπή ανάμεσα στις λέξεις. Εκεί βρίσκω τον χώρο να εξωτερικεύσω ό,τι πιο βαθύ και άρρητο κουβαλάω· να μετατρέψω το άμορφο συναίσθημα σε πυκνή εικόνα, σε μια φράση που να αντέχει τον χρόνο.
Τι παρακινεί συνήθως την πένα σας στη δημιουργία; Ποια έμπνευση της στιγμής είναι σε θέση να οδηγήσει τη σκέψη σας αλλά και την ορμή σας στην έκφραση και τη συγγραφή;
Συχνά ένα μικρό, φαινομενικά ασήμαντο γεγονός γίνεται η σπίθα: μια λέξη που άκουσα στον δρόμο, μια εικόνα από το παράθυρο, μια μνήμη που επιστρέφει απρόσκλητη. Αυτές οι στιγμές κουβαλούν κάτι ανείπωτο, κι εκεί γεννιέται η ανάγκη να γράψω. Δεν ακολουθώ πρόγραμμα∙ αφήνω την ποίηση να συμβεί, αλλά όταν έρθει η στιγμή, η συγκίνηση είναι κατακλυσμιαία. Τότε ο στίχος λειτουργεί σαν όχημα για να μετατραπεί το άμορφο συναίσθημα σε καθαρή γλώσσα.
Η απόφαση της έκδοσης συμπίπτει πάντα με την ολοκλήρωση ενός ποιητικού έργου στη δική σας περίπτωση; Αν όχι, ποιοι άλλοι παράγοντες εμποδίζουν την εξέλιξη αυτής της πορείας; Δεδομένου ότι κυκλοφορούν ήδη δύο ποιητικές συλλογές σας στην αγορά του βιβλίου, να υποθέσουμε ότι υπάρχουν κι άλλες έτοιμες που περιμένουν υπομονετικά στο συρτάρι του γραφείου σας για τη στιγμή που κι αυτές θα εκδοθούν; Πέρα από τους οικονομικούς ποιοι άλλοι λόγοι εμποδίζουν την άμεση έκδοση ενός βιβλίου, κατά τη γνώμη σας;
Για μένα το να εκδώσω μια συλλογή δεν είναι απλώς το επόμενο βήμα μετά την ολοκλήρωση της γραφής. Συχνά το έργο μένει για καιρό μέσα μου, σαν να χρειάζεται να «αναπνεύσει» πριν πάρει τον δρόμο του προς τους αναγνώστες. Υπάρχουν ποιήματα που περιμένουν ακόμη, όχι γιατί τους λείπει κάτι, αλλά γιατί νιώθω ότι η στιγμή της συνάντησής τους με τον κόσμο δεν έχει ωριμάσει. Εκτός από το πρακτικό κομμάτι —οικονομικό ή εκδοτικό— θεωρώ σημαντικό να υπάρχει εσωτερική ετοιμότητα: να αισθάνομαι ότι το βιβλίο μπορεί να σταθεί μόνο του, ότι έχει τον δικό του χρόνο και λόγο ύπαρξης. Αυτή η αναμονή, όσο κι αν φαίνεται καθυστέρηση, είναι για μένα μέρος της ίδιας της ποιητικής διαδικασίας.
Η ολοκλήρωση ενός έργου προκαλεί ρίγη συγκίνησης στον συγγραφέα του. Δικαιολογημένα άλλωστε και πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά! Ιδιαίτερα μάλιστα όταν ακολουθεί σταδιακά και η έκδοσή του, η συγκίνηση είναι ακόμα μεγαλύτερη. Εσείς ως συγγραφέας δύο εκδοθέντων ποιητικών συλλογών μέχρι σήμερα, αισθανθήκατε αυτή τη συγκίνηση και στα δύο βιβλία σας ή μήπως η πρώτη φορά είναι πάντα εντονότερη συναισθηματικά, πιο ξεχωριστή και ίσως αυτή που μένει περισσότερο ανεξίτηλη στη μνήμη σας;
Κάθε βιβλίο έχει τον δικό του παλμό· η χαρά και η αγωνία της γέννησης δεν επαναλαμβάνονται ποτέ με τον ίδιο τρόπο. Στις Υπερβατικές συννοσηρότητες η συγκίνηση ήταν φυσικά πρωτόγνωρη, ένα άνοιγμα προς τον κόσμο που δεν είχα ξαναζήσει. Όμως και στο Ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα η συγκίνηση ήταν το ίδιο βαθιά, γιατί έφερε μαζί της τη διαδρομή που είχα ήδη κάνει, τις σιωπές, τις αναμονές, όσα έπρεπε να ωριμάσουν. Ίσως η πρώτη έκδοση να μένει μοναδική για το στοιχείο της έκπληξης, αλλά η δεύτερη έχει το βάρος και την ωριμότητα μιας πιο συνειδητής δημιουργίας. Και στις δύο περιπτώσεις η στιγμή που κρατώ το βιβλίο στα χέρια μου είναι συγκλονιστική· σαν να ξανασυναντώ κομμάτια του εαυτού μου.
Δέχεστε επιρροές στα ποιήματά σας από άλλους αγαπημένους σας ποιητές και ποιήτριες; Είναι θεμιτές οι επιρροές αυτές και με ποιον τρόπο θεωρείτε ότι σας βοηθούν και σας εξελίσσουν συγγραφικά;
Κανένα ποίημα δεν γεννιέται σε κενό∙ όλοι κουβαλάμε αναγνώσεις, φωνές, ρυθμούς που μας έχουν συγκινήσει. Διαβάζω συνεχώς και σίγουρα μέσα στους στίχους μου υπάρχουν απόηχοι αγαπημένων ποιητών και ποιητριών. Ιδιαίτερα η Κική Δημουλά και η Anne Sexton με έχουν σημαδέψει: η πρώτη με τον στοχασμό και την λεπτή ειρωνεία της, η δεύτερη με την ωμή εξομολογητική δύναμή της. Το θεωρώ όχι μόνο θεμιτό αλλά απαραίτητο· οι επιρροές γίνονται έδαφος για να αναπτυχθεί η δική μου φωνή, όχι να την περιορίσουν. Η ουσία είναι να τις αφομοιώνεις, να τις μετατρέπεις σε κάτι προσωπικό, σε γλώσσα που μιλάει με τον δικό σου παλμό.
Ποιο από τα δύο εκδοθέντα βιβλία σας θα συστήνατε να διαβάσουν οπωσδήποτε οι αναγνώστες και για ποιο λόγο;
Και τα δύο βιβλία είναι κομμάτια του ίδιου εσωτερικού τοπίου, αλλά αν έπρεπε να προτείνω ένα πρώτο βήμα, θα διάλεγα το Ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα. Είναι πιο πρόσφατο, πιο ώριμο και, νομίζω, πιο αντιπροσωπευτικό της σημερινής μου φωνής. Φυσικά, το Υπερβατικές συννοσηρότητες έχει τη δική του μοναδική θέση, γιατί αποτυπώνει την απαρχή αυτής της διαδρομής· όμως ο «ελέφαντας» κουβαλά όλη την εμπειρία που μεσολάβησε, τα ερωτήματα που παραμένουν, την ουσία που συνεχώς αναζητώ.
Τον Ιούλιο του 2025, κυκλοφόρησε η δεύτερη ποιητική σας συλλογή με τίτλο «ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα» από τις εκδόσεις «άνω τελεία». Μιλήστε μας για το περιεχόμενό της περιληπτικά. Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης πιάνοντας το βιβλίο σας στα χέρια του;
Το Ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα είναι ένα ταξίδι στις αθέατες μνήμες και στα βάρη που όλοι κουβαλάμε, ακόμη κι αν δεν τα ονομάζουμε. Ο «ελέφαντας» γίνεται σύμβολο γι’ αυτό που παραμένει μεγάλο, αθόρυβο αλλά παρόν, μια μνήμη ή μια αλήθεια που μας ακολουθεί. Μέσα από σύντομες, πυκνές εικόνες το βιβλίο επιχειρεί να ιχνηλατήσει αυτά τα αόρατα ίχνη, να τα φωτίσει χωρίς να τα περιορίσει. Είναι μια συλλογή για τη σιωπή που μιλάει, για τον χρόνο που αφήνει ανεξίτηλα αποτυπώματα, για την αναμέτρηση με όσα μας διαμορφώνουν χωρίς να το συνειδητοποιούμε.
Ο τίτλος του βιβλίου σας συνοδεύεται και από μία δική σας επεξήγηση, που αναφέρει συγκεκριμένα, «ό,τι με εντυπωσίασε επειδή δεν μπορούσα να το καταλάβω έγινε δικό μου». Τι είναι αυτό που σας εντυπωσίασε τελικά και γιατί δεν μπορούσατε να το καταλάβετε, παρά μόνο καταγράφοντάς το στο χαρτί; Με ποιον τρόπο έγινε δικό σας;
Πάντα με συγκινούσε αυτό που ξεπερνά την άμεση λογική κατανόηση∙ εκεί που το βίωμα προηγείται της ερμηνείας. Συχνά κάτι με αγγίζει πριν το σκεφτώ —μια εικόνα, μια λέξη, μια αίσθηση— και μόνο γράφοντας μπορώ να το πλησιάσω. Η φράση «ό,τι με εντυπωσίασε επειδή δεν μπορούσα να το καταλάβω έγινε δικό μου» περιγράφει ακριβώς αυτή τη διαδικασία. Το μυστήριο δεν λύνεται· γίνεται εμπειρία, ποίημα, κομμάτι μου. Μέσα από τον στίχο το άγνωστο μετατρέπεται σε προσωπική αλήθεια, χωρίς να χάνει την απροσπέλαστη πλευρά του.
Ο τίτλος της συλλογής σας είναι αρκετά ιδιαίτερος και φυσικά συμβολικός. Εξηγείστε μας τι είναι αυτό που συγκεκριμένα συμβολίζει στο δικό σας ποιητικό έργο;
Ο τίτλος Ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα είναι ένα σύμβολο αναζήτησης. Ο ελέφαντας, για μένα, είναι το μεγάλο και βαρύ μέσα μας: μνήμες, αλήθειες, φόβοι που συχνά δεν τολμούμε να κοιτάξουμε. Η ιχνηλάτηση είναι η πορεία προς αυτά τα αθέατα στρώματα, η επιμονή να βρεις το αποτύπωμα του αόρατου χωρίς να το φυλακίσεις σε βεβαιότητες. Έτσι ο τίτλος εκφράζει ολόκληρη την πρόθεση της συλλογής: να ακολουθήσω τα ίχνη του άγνωστου που με διαμορφώνει, να φωτίσω το μυστήριο χωρίς να το ακυρώσω.
Τι ήταν εκείνο που σας ενέπνευσε γενικότερα, σας προβλημάτισε ίσως, σας αγανάκτησε και σας στενοχώρησε και το οποίο έπειτα σας παρακίνησε στη συγγραφή της συγκεκριμένης ποιητικής σας συλλογής;
Με απασχολούσε και με συγκινούσε η ιδέα του αθέατου βάρους που κουβαλάμε όλοι. Μνήμες, φόβοι, σιωπές που δεν φαίνονται αλλά καθορίζουν τη διαδρομή μας. Στην πορεία της συγγραφής συνειδητοποίησα πόσο δύσκολο είναι να πλησιάσεις αυτά τα στρώματα χωρίς να τα προδώσεις, να τα φωτίσεις χωρίς να τα μικρύνεις. Αυτή η λεπτή ισορροπία –να δώσεις φωνή στο μυστικό χωρίς να το εξαντλήσεις– ήταν για μένα το μεγαλύτερο στοίχημα και η βαθύτερη έμπνευση της συλλογής.
Τα ποιήματά σας αποτελούν όλα τους γροθιά στο στομάχι. Άμεσα, διεισδυτικά, επιτηδευμένα ακατέργαστα, υπαινικτικά και καταγγελτικά, εκφράζουν την έντονη αγανάκτησή σας, τον πόνο σας, το υπαρξιακό σας αδιέξοδο και το βαθύ σκοτάδι στο οποίο φαίνεται να βρίσκεται εγκλωβισμένη η σκέψη σας, παρόλο που εμφανέστατα επιχειρεί να επαναστατήσει και να διεκδικήσει τη χαμένη της χαρά. Εσείς, ως δημιουργός τους, πώς θα τα χαρακτηρίζατε και γιατί;
Θα τα χαρακτήριζα πρωτίστως ειλικρινή. Προσπαθώ να μην εξωραΐζω τίποτα∙ να αφήνω τον στίχο να κουβαλά τον κραδασμό της εμπειρίας, είτε πρόκειται για πόνο είτε για μια αναλαμπή χαράς. Αν μέσα από αυτή την αλήθεια προκύπτει κάτι «γροθιά στο στομάχι», είναι γιατί η ποίηση έχει τη δύναμη να φτάνει κατευθείαν στον πυρήνα. Δεν είναι σκοπός μου η καταγγελία, αλλά η βαθιά επαφή με όσα μας πληγώνουν και μας κινητοποιούν. Μέσα από αυτό το ταξίδι γεννιέται, έστω υπαινικτικά, και η δυνατότητα της λύτρωσης.
Ποια σημαντικά μηνύματα επιδιώκετε να περάσετε στον αναγνώστη σας μέσα από τον συμβολικό σας λόγο, τον σκοτεινό αλλά ταυτόχρονα επαναστατικό και καίριο;
Δεν ξεκινώ να γράψω με ένα έτοιμο μήνυμα, αλλά αναπόφευκτα η ποίηση κουβαλά νοήματα. Μέσα από τον συμβολικό και συχνά σκοτεινό λόγο μου θέλω να αναδείξω την αξία της εσωτερικής αλήθειας, της αντοχής απέναντι στις ρωγμές της ζωής. Αν υπάρχει μια «επανάσταση», είναι η επανάσταση του να βλέπεις καθαρά, να μην κρύβεις το τραύμα, να μετατρέπεις το σκοτάδι σε δημιουργία. Αυτό είναι για μένα το ουσιαστικό μήνυμα: η δύναμη που γεννιέται όταν τολμάμε να σταθούμε απέναντι στο άγνωστο και να το μεταποιήσουμε σε ποίηση.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Η ποίηση δεν γνωρίζει αυστηρά ηλικιακά σύνορα. Αν και η θεματολογία μου αγγίζει βαθύτερες υπαρξιακές αγωνίες, πιστεύω ότι ένας ευαίσθητος έφηβος μπορεί να συναντήσει στα ποιήματα αυτά εικόνες και ερωτήματα που τον αφορούν. Δεν έγραψα με συγκεκριμένο ηλικιακό κοινό στο μυαλό μου· έγραψα για όποιον αναζητά λέξεις που φωτίζουν τον εσωτερικό του κόσμο, είτε είναι δεκαέξι είτε εξήντα.
Μιλήστε μας για τη νέα σας συνεργασία σας με τις εκδόσεις «άνω τελεία». Είστε ευχαριστημένη από αυτήν;
Είμαι πολύ χαρούμενη για τη συνεργασία μου με τις εκδόσεις Άνω Τελεία. Από την πρώτη στιγμή ένιωσα ότι υπάρχει ουσιαστική κατανόηση και φροντίδα για το έργο μου. Η επικοινωνία ήταν άμεση, η στήριξη συνεχής και το ενδιαφέρον τους για κάθε λεπτομέρεια της έκδοσης ξεχώρισε. Είναι σημαντικό για έναν δημιουργό να αισθάνεται ότι το βιβλίο του αντιμετωπίζεται ως κάτι ζωντανό και μοναδικό, και αυτό το βίωσα σε όλη τη διαδικασία.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε; Αν ναι, ποια είναι αυτά; Να περιμένουμε ίσως μια νέα σας ποιητική συλλογή στο προσεχές μέλλον;
Η γραφή δεν σταματά ποτέ∙ συνεχίζω να δουλεύω καθημερινά με σημειώσεις και νέους στίχους. Δεν βιάζομαι, όμως, να τους συγκεντρώσω σε βιβλίο. Θέλω κάθε συλλογή να έχει τον δικό της χρόνο ωρίμανσης. Ήδη υπάρχουν ιδέες που με απασχολούν και ίσως αποτελέσουν τον πυρήνα μιας επόμενης δουλειάς, αλλά προτιμώ να τους αφήσω να πάρουν τη μορφή τους φυσικά, χωρίς πίεση.
Πείτε μας μια ευχή σας για το μέλλον που θα θέλατε να πραγματοποιηθεί.
Να συνεχίσω να γράφω με την ίδια εσωτερική ανάγκη και ειλικρίνεια, να συναντώ αναγνώστες που βρίσκουν στις λέξεις μου ένα κομμάτι του εαυτού τους, και να κρατήσω ζωντανό τον μικρό χώρο του βιβλιοπωλείου μου ως σημείο συνάντησης και δημιουργίας.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
Ως κλείσιμο της συζήτησής μας θα ήθελα να μοιραστώ το ποίημα «Φιλμ» από το Ιχνηλατώντας έναν ελέφαντα. Το διάλεξα γιατί συμπυκνώνει την αίσθηση αποστασιοποίησης, δοκιμής και επιλογής που διαπερνά ολόκληρη τη συλλογή. Είναι ένα ποίημα που μιλά για τις μικρές και μεγάλες αποφάσεις που καθορίζουν τη ζωή μας, συχνά σιωπηρά.
Φιλμ
Μου αρέσουν τα ευρωπαϊκά φιλμ
Γιατί με κάνουν να νιώθω ότι δεν ανήκω στην Ευρώπη.
Και αφού τα έκανα όλα λάθος
Δεν είχα περιθώρια
Έπρεπε να ζήσω μια ήρεμη ζωή.
Πειραματίστηκα και με μερικούς θεούς
Και μετά τους απέρριψα.
Επειδή από κάποιον όμως έπρεπε να ζητάω βοήθεια
Χωρίς να ντρέπομαι
Επέλεξα αυτόν που επιτρέπει τα περισσότερα
Και ζητάει τα λιγότερα.
Μια τυπική σχέση, δηλαδή.
Κυρία Μίχου, σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας, καθώς και για την ευκαιρία που μας δώσατε να διεισδύσουμε στο έργο σας και να γνωρίσουμε καλύτερα τον εσωτερικό σας κόσμο. Εύχομαι από καρδιάς κάθε καλό στην εξέλιξη της συγγραφικής σας πορείας και κάθε επιτυχία! Καλοτάξιδο το νέο σας πόνημα και καλοδιάβαστο!
Βιογραφικό:
Η Σπυριδούλα Μίχου γεννήθηκε στην Πάτρα το 1988. Είναι απόφοιτος του Παντείου Πανεπιστημίου.
Η συλλογή Ιχνηλατώντας έναν Ελέφαντα είναι η δεύτερή της ατομική έκδοση. Ποιήματά της έχουν επίσης διακριθεί σε διαγωνισμούς και συμπεριληφθεί σε ανθολογίες.
0 Σχόλια