Του αρέσει να εκφράζεται μέσω της γραφής ή όποιας άλλης δημιουργικής διαδικασίας. Άλλωστε, όπως ομολογεί κι ο ίδιος, δε διαχωρίζει τη συγγραφή από τη ζωή. Απεναντίας, θεωρεί ότι τα πάντα γύρω μας είναι ιδέες κι έμπνευση. Ο συγγραφέας Ανδρέας Δαλδάκης φιλοξενείται σήμερα στις Τέχνες για να μας μιλήσει για τη συγγραφική του δραστηριότητα, καθώς και για το νέο του μυθιστόρημα με τίτλο «Περί φύσεως, Η νέα πόλη» που κυκλοφόρησε λίγους μήνες πριν από τις εκδόσεις «Βακχικόν».
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κύριε Δαλδάκη, μιλήστε μας για εσάς και τις συγγραφικές σας ανησυχίες. Πόσο μεγάλο ή μικρό ρόλο κατέχει η συγγραφή στη ζωή σας και πόσο πολύ επηρεάζει την καθημερινότητά σας;
Για μένα δεν έχω να πω πολλά. Είμαι ένα θέμα που αποφεύγω να ακουμπάω. Θα σας εκμυστηρευτώ το εξής όμως, προσπαθώ με όλη μου την δύναμη να κατακτήσω τις κορυφές της τρέλας. Όσο για τις συγγραφικές μου ανησυχίες... Τι να σας πω… Την συγγραφή δεν την διαχωρίζω από την ζωή. Οπότε είναι συνέχεια εκεί, παρούσα, διαμορφώνοντας και επηρεάζοντας την κάθε στιγμή. Άλλωστε τα πάντα γύρω μας είναι ιδέες κι έμπνευση.
Τι σημαίνει για εσάς συγγραφή και πού αποσκοπεί η ενασχόλησή σας μαζί της;
Όπως σας είπα και πριν, η συγγραφή, τουλάχιστον όπως εγώ την καταλαβαίνω, είναι η ίδια η ζωή, κάτι που συμβαίνει είτε γράφω είτε όχι. Και αυτό το γεγονός δεν αποσκοπεί σε τίποτα ιδιαίτερο. Μόνο στο να με κάνει καλύτερο άνθρωπο και συνάνθρωπο, πιο ευαίσθητο, πιο ανθεκτικό, πιο δυνατό, πιο δεκτικό, πιο ενσυνείδητο. Ας την πούμε λοιπόν άσκηση, ψυχική και σωματική.
Είναι το μυθιστόρημα το λογοτεχνικό είδος που σας συναρπάζει περισσότερο ή μήπως και άλλα είδη του λόγου κεντρίζουν το ενδιαφέρον σας, παρόλο που ακόμα δεν έχουμε δει σχετικά δείγματα της γραφής σας δημόσια;
Με ενδιαφέρει και με συναρπάζει ό,τι σχετίζεται με τη γραφή, γι’ αυτό και προσπαθώ να χωρέσω όσα είδη της μπορώ στην λογοτεχνική φόρμα που είναι και αυτή που δουλεύω περισσότερο. Ίσως τελικά να είναι και η πιο ελαστική και ικανή να απορροφήσει σε ένα μοναδικό κείμενο όλα τα άλλα είδη γραφής. Γι’ αυτό και ίσως να με ελκύει περισσότερο. Επίσης πιστεύω πως αρκεί ένα άριστο λογοτεχνικό κείμενο για να γνωρίσουμε όλες τις πιθανές εκφράσεις της γραφής. Και υπάρχουν αρκετά τέτοια δείγματα. Αν και το καθετί που αγγίζει τον ύψιστο βαθμό του γίνεται αυτομάτως ποίηση. Με όλη την σημασία της λέξης.
Η έμπνευση αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για τη συγγραφή ενός έργου; Στη δική σας περίπτωση πόσο καθοριστικής σημασίας είναι; Μήπως τελικά κι άλλοι παράγοντες συμβάλλουν στην επιτυχή ολοκλήρωσή του, όπως για παράδειγμα η σωστή μελέτη και η έρευνα, ο σωστός προγραμματισμός και η οργάνωση, η συγγραφική εμπειρία και η γνώση, η αυστηρή πειθαρχία, η πολύ καλή χρήση της γλώσσας και η επιμέλειά της; Μήπως τελικά δεν είναι πάντα απαραίτητη η παρουσία της έμπνευσης; Μήπως μπορεί κάποιος να δημιουργήσει και χωρίς αυτήν;
Συμφωνώ απολύτως μαζί σας. Είδατε; Με πιάσατε! Αναφέρθηκα κι εγώ σε προηγούμενη ερώτησή σας στο θέμα της έμπνευσης, αλλά αν μου επιτρέπετε να υπερασπιστώ τον εαυτό μου, θα ξεκαθαρίσω ότι δεν εννοούσα την έμπνευση παρά ως ερέθισμα. Και για να συνεχίσω λίγο στην γραμμή της σκέψης σας, θα έλεγα ότι όχι μόνο μπορείς να δημιουργήσεις χωρίς έμπνευση αλλά και χωρίς ταλέντο. Το πιο σημαντικό είναι η άσκηση. Να είσαι πάνω από την δουλειά σου, όποια και αν είναι αυτή, προσπαθώντας καθημερινά λίγο περισσότερο, όσο αντέχεις και όσο δεν αντέχεις. Και αν είσαι συγκεντρωμένος και αποφασισμένος στο τέλος θα μάθεις το οτιδήποτε (στο τεχνικό και θεωρητικό του επίπεδο) και θα το κάνεις καλά. Είτε αυτό λέγεται συγγραφή ή επιπλοποιία. Για να μην παρεξηγηθώ όμως θα σημειώσω μόνο ότι δέχομαι ότι όλοι μπορεί να έχουμε κάποια κλίση, κάποιο χάρισμα, αλλά χωρίς δουλειά και τις συνθήκες που περιγράψατε δεν γίνεται τίποτα. Μάλιστα μου αρέσει πολύ η λέξη πειθαρχία που χρησιμοποιήσατε. Η πειθαρχία, στην σωστή της διάσταση πάντα, και όχι ο ψυχαναγκασμός, είναι σημάδι σοφίας.
Ποια συναισθήματα σας κατακλύζουν κάθε φορά που ολοκληρώνετε ένα έργο σας; Μπορείτε να τα περιγράψετε με λέξεις ή είναι πτωχές οι λέξεις σε σχέση με την πραγματική αίσθηση της χαράς και της ικανοποίησης ενός δημιουργού, τη δική σας συγκεκριμένα;
Νιώθω καλά αλλά όχι κάτι μοναδικό ή έντονο. Άλλωστε όταν τελειώνει το γράψιμο ξεκινάει η διόρθωση και μετά η διαδικασία της έκδοσης και μέχρι να γίνει η προσπάθεια βιβλίο λογικά έχεις περάσει στην επόμενη προσπάθεια. Οπότε νομίζω πως δεν υπάρχει χρόνος ικανοποίησης για την ολοκλήρωση κάποιου πράγματος. Η ζωή όπως ξέρετε δεν σταματάει και κατά την διάρκεια αυτής της πορείας ουσιαστικά δεν τελειώνει ποτέ τίποτα, οπότε… … … στην ουσία όλα ατέλειωτα.
Ποιο από τα δύο εκδοθέντα βιβλία σας μέχρι τώρα είναι το πιο αγαπημένο σας και γιατί;
Το αρτιότερο, κυρίως, και όχι τόσο το αγαπημένο, πρέπει να είναι πάντα το επόμενο. Επομένως θα σας πω το τρίτο και όταν με ξαναρωτήσετε θα σας πω το τέταρτο. Προτίμησα τον όρο αρτιότερο επειδή ό,τι και αν κάνουμε είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ζωή μας. Το κάθε έργο μας είναι παράγωγο της περιόδου κατά την οποία αυτό παίρνει φόρμα, και νομίζω πως πρέπει να αγαπάμε το ίδιο όλες τις φάσεις των ζωών μας… Ακόμα και αν δεν μας αρέσουν όλες το ίδιο…
Ποιοι συγγραφείς έχουν επηρεάσει τον τρόπο σκέψης και γραφής σας; Ποιοι ακόμα και τώρα επιδρούν στα γραπτά σας μ’ έναν τρόπο βοηθητικό και ενθαρρυντικό ταυτόχρονα;
Αυτού του τύπου οι ερωτήσεις φαίνονται απλές αλλά για μένα είναι πάντα οι πιο δύσκολες. Γι’ αυτό και θα σας πω κάτι άλλο. Πριν μερικές μέρες χάζευα σε ένα βιβλιοπωλείο και άνοιξα και διάβασα μερικές σελίδες από τον “Φύλακα στη σίκαλη” που μέχρι τότε δεν είχα διαβάσει ούτε μια λέξη. Λοιπόν, μου άρεσε πολύ ο τρόπος γραφής του Σάλιντζερ και τον βρήκα και πολύ ενθαρρυντικό.
Στην φύση και την φύση μας (ως γεγονότα ή φαινόμενα που προκύπτουν από τις δικές μου αισθήσεις βέβαια) και την δυνατότητα ή την ανάγκη να χτίσουμε μια Νέα Πόλη, σα να λέμε μια νέα ζωή, ένα νέο μοντέλο ύπαρξης.
Πείτε μας δυο λόγια για το περιεχόμενο του βιβλίου σας. Τι πραγματεύεται και ποιοι οι κεντρικοί του ήρωες;
Πάλι μου βάζετε δύσκολα… Θα έλεγα ότι πραγματεύεται την εμφάνιση απρόσμενων δυσκολιών αλλά και αναπάντεχων ευχάριστων εκπλήξεων, και βέβαια τις προσπάθειες των χαρακτήρων, καθημερινών ανθρώπων όπως εμείς, να τις διαχειριστούν.
Για ποιο λόγο ξεκινήσατε τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου; Τι σας ενέπνευσε και πόσος χρόνος χρειάστηκε για την ολοκλήρωσή του;
Ειλικρινά δεν θυμάμαι και ειλικρινά δεν θυμάμαι! Αυτό που δεν ξεχνάω ποτέ όμως είναι πως όταν ξεκινάω να κάνω το οτιδήποτε, προσπαθώ έτσι ώστε να ολοκληρώσω κάτι ενδιαφέρον, κάτι που να κρατάει καλή συντροφιά στους αναγνώστες.
Ποια είναι τα απλά ερωτήματα τα οποία επιχειρούν να απαντήσουν οι ήρωές σας; Μήπως τελικά τα ερωτήματα αυτά απασχολούν και τον ίδιο τον αναγνώστη; Μήπως η ιστορία του βιβλίου σας αποτελεί μια καλή αφορμή να προσδιορίσει κι ο ίδιος τον εαυτό του και τη θέση του μέσα στην κοινωνία; Μήπως οι απαντήσεις που δίνονται, αν δίνονται, είναι τα δικά σας μηνύματα που επιδιώκετε να του περάσετε με έμμεσο κι εντελώς αβίαστο τρόπο;
Θα έλεγα ότι περισσότερο από απαντήσεις μοιράζομαι ερωτήσεις. Έχω ως θεμελιακό αξίωμα ότι κανείς δεν γνωρίζει τίποτα οπότε θα ήταν υποκριτικό από μέρους μου να δώσω απαντήσεις ή να προσδιορίσω θέσεις και λύσεις. Κινούμαστε όλοι στο ίδιο μήκος άγνοιας και τελικά ίσως ανθρωπιά να σημαίνει να βοηθάμε ο ένας τον άλλον σε αυτό το ρευστό και ουσιαστικά άγνωστο περιβάλλον στο οποίο υπάρχουμε. Αυτό με απασχολεί κυρίως, αυτό νομίζω πως απασχολεί και τους ήρωες του βιβλίου και αυτό θέλω και να εκφράζω μέσω της δουλειάς μου. Θα συμπληρώσω και κάτι ακόμα. Νομίζω ότι τελικά υπάρχει μόνο μια βασική ερώτηση που προσπαθούμε να απαντήσουμε όλοι μας. Οι υπόλοιπες είναι απλά παρακλάδια αυτής της μίας και μοναδικής. Στην προσπάθεια κατανόησης αυτής της βασικής ερώτησης θα μπορούσα να συμπυκνώσω το σύνολο της ανθρώπινης πάλης.
Απευθύνομαι σε όλους. Κάποιες λέξεις ή σκέψεις μπορεί να θεωρηθούν σκληρές για τις νεαρότερες ηλικίες, αλλά σας διαβεβαιώνω πως στο κείμενο δεν υπάρχει ούτε ίχνος χυδαιότητας και παράλληλα έχω πίστη στην παιδική ευφυία οπότε πιστεύω ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για κανέναν. Άλλωστε ό,τι λέω το λέω με αγάπη και ειλικρίνεια.
Είστε ευχαριστημένος από τη νέα συνεργασία σας με τις εκδόσεις «Βακχικόν»; Μιλήστε μας γι’ αυτήν.
Είμαι περισσότερο από ευχαριστημένος, είμαι ευγνώμων και συγκινημένος γιατί μου έχουν φερθεί, όλοι τους, από την πρώτη στιγμή με ευγένεια, αξιοπρέπεια και σεβασμό. Μόνο ευχαριστίες και καλά λόγια έχω για όλους τους ανθρώπους του «Βακχικού».
Ποιοι είναι οι επόμενοί σας συγγραφικοί στόχοι; Προγραμματίζετε κάτι για το μέλλον;
Είμαι στην διαδικασία έκδοσης ενός βιβλίου στην Ισπανία και δουλεύω πάνω σε ένα ακόμα αυτή την περίοδο.
Μια ευχή σας που θα θέλατε να πραγματοποιηθεί ποια θα μπορούσε να είναι αυτή;
Το πιο βασικό και κοινό, υγεία. Και εύχομαι να πραγματοποιηθεί για όλους μας για να είμαστε σε φόρμα, πάντα έτοιμοι να καλωσορίζουμε με ενέργεια και πυγμή τις μεγάλες χαρές και τις λίγες, ελπίζω, δυσκολίες.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σας.
“Πίνω τον καφέ. Ξεκινάει βροχή. Πρέπει να βιαστώ, το παλτό του μπαμπά είναι γεμάτο τρύπες, δεν θα αντέξει άλλη μπόρα. Αλλά δεν μπορώ να σηκωθώ. Κάτι με κρατάει στην καρέκλα. Μια βαρύτητα καινούρια με κλειδώνει. Ίσως πρέπει να βραχώ. Ίσως, πρέπει να... Ίσως... ίσως τι; Δεν ξέρω.
Από δίπλα συνεχίζουν να μιλάνε για εγκλήματα και για πόλεμο και εγώ προσπαθώ να καταλάβω γιατί δεν θέλει κανένας να το σκάσει. Γιατί δεν θέλει κανείς να καταλάβει πως κάποιες φορές η λιποταξία είναι η μεγαλύτερη γενναιότητα. Γιατί δεν βλέπει κανείς πως απουσία στον πόλεμο σημαίνει ειρήνη. Πως, αν δεν σφάξεις τη μάνα του γείτονα, σώζεις τη δική σου. Πως η συμμετοχή σε όλο αυτό, σε όποια πλευρά και αν βρίσκεσαι, σημαίνει καταδίκη. Πως τελικά είναι μόνο εμπόριο. Δεν έχουν δει τον κόσμο που γυρνάει χωρίς μάτια και χωρίς χέρια; Άντρες μισοί, κουτσοί, διαλυμένοι μέσα έξω;
Διαλυμένοι γενναίοι.
Η βροχή δυναμώνει. Η βαρύτητα που με κλειδώνει αρχίζει να υποχωρεί. Λέω όμως να περιμένω και να φύγω πάνω στην έξαρση, πάνω στο σπάσιμο της μπόρας. Σήμερα πρέπει να βραχώ, αλλά τι στον διάολο, ο ουρανός είναι φίλος μας.”
Κύριε Δαλδάκη, σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή τη συνέντευξη. Σας εύχομαι καλοτάξιδο και αυτό το βιβλίο σας και καλοδιάβαστο! Να αγαπηθεί, να προβληματίσει και να εμπνεύσει.
Κι εγώ θα ήθελα να σας ευχαριστήσω πολύ και πέρα από υγεία να ευχηθώ σε εσάς αλλά και σε όλο τον κόσμο τα καλύτερα. Να είστε καλά. Και πάλι ευχαριστώ!
Βιογραφικό:
Ο Ανδρέας Δαλδάκης σπούδασε κοινωνιολογία στην Αθήνα, έκανε μεταπτυχιακό στη φιλοσοφία στο Παρίσι και συνέχισε τις σπουδές του στη Βαρκελώνη, στο πεδίο του κινηματογράφου. Επαγγελματικά έχει βρεθεί σε πολλούς και διαφορετικούς χώρους, από τους πιο πρακτικούς στους πιο θεωρητικούς, όμως το μοναδικό που τον ενδιαφέρει ουσιαστικά είναι η ειλικρινής έκφραση μέσω της γραφής ή όποιας άλλης δημιουργικής διαδικασίας.
Το 2022 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ενύπνιο το έργο του «Γιάννης Παπαδόπουλος» (Ένα μυθιστόρημα).
Το Περί Φύσεως – Η Νέα Πόλη είναι το δεύτερο μυθιστόρημά του.
0 Σχόλια