Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Ο τόπος μέσα μας" της Δέσποινας Καϊτατζή-Χουλιούμη: | Γράφει ο Κώστας Τραχανάς


Η εικόνα ίσως περιέχει: 1 άτομο

Συγγραφέας: Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη
Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 256

Πατρίδα μας είναι η παιδική ηλικία .
Μητριά πατρίδα.
Μια πατρίδα που το όνειρο είναι νεκρό.
Η θάλασσα έχει μια πατρίδα: την Ελλάδα.
Πατρίδα μου ο κόσμος.
Πατρίδα  μου η αγάπη.
Πατρίδα μου η Ελλάδα.
Μια τσάντα σπίτι και πατρίδα έγινα και προχωρώ.
Ο τόπος μέσα μας.
Μέσα μας η συντριβή.
Ο τόπος της μνήμης.
Ψάξε μόνο τη μνήμη σου.
Η μνήμη του σώματος.
Ο τόπος και τα πέτρινα χρόνια.
Ο τόπος και η μαύρη μοίρα.
Ο τόπος και το ζοφερό παρελθόν.
Τα ξερονήσια και τα νησιά του Διαβόλου.
Η καθημερινή κόλαση της Μακρονήσου και της Γυάρου.
Οι φυλακές του ήλιου.
Της εξορίας η γη.
Μια μεταπολεμική Ελληνική γενιά, που είχε για μοναδικό ορίζοντα ένα μεγάλο τείχος.
Η γενιά της ήττας, που έφυγε για Σουηδία, Γερμανία, Καναδά και Αυστραλία.
Η χαμένη Άνοιξη.
Πώς να σβήσεις την εκδίκηση, πώς να σκοτώσεις αυτές τις καινούργιες Ερινύες;
Εφιαλτική και ζοφερή πραγματικότητα.
Χώρα δίχως χαρά, που τη ματώνουν ο Θάνατος και το Μίσος.
Χώρες του ήλιου και δεν μπορείτε ν΄ αντικρίσετε τον ήλιο. Χώρες του ανθρώπου και δεν μπορείτε ν΄ αντικρίσετε τον άνθρωπο.
Έρημη χώρα. Έρημος των Τατάρων.
Οι έλληνες πρόσφυγες και κάθε κυνηγημένος πρόσφυγας, κουβαλάνε μέσα τους όλη την απόγνωση του κόσμου.
Μια καινούρια διασπορά.
Στο σταθμό του Μονάχου και της Στοκχόλμης.
Ταξιδιώτες της ζωής δεν είμαστε έτσι και αλλιώς;
Ένας αδιάκοπος καρσιλαμάς η ζωή με τα πάνω και τα κάτω της.
Ανοιχτή πληγή η ψυχή.
Η κραυγή του Μουνκ.
Σπασμένοι καθρέφτες παντού.
Κομμάτια και θρύψαλα. Άντε να τα ενώσεις.
Άντε να ξετυλίξεις το κουβάρι μέσα σου και να υφάνεις την κουρελού της ζωής σου.
Τα απομεινάρια μιας ζωής.
Μοναξιά, νοσταλγία και προσφυγιά.
Ερωτικά αγγίγματα.
Έρως ανίκατε μάχαν.
Από έρωτα πεθαίνουν τα κλαδιά.
Έρωτας που ραγίζει καρδιές.
Σκοπός της ζωής μας είναι η αγάπη.
Υπάρχουν γυναίκες που φοράνε την ομορφιά τους σαν πένθος.
Υπάρχουν γυναίκες ακροκέραμα ανάμεσα στις άλλες.
Υπάρχουν γυναίκες που τις φωνάζει ο φονιάς.
Τα κορίτσια η πόα της Ουτοπίας.
Απάτη και απώλεια.
Υπάρχει και η ποίηση της ζωής.
Ο κύκλος των χαμένων ποιητών.
O captain! My Captain.
Λάμπουν αστέρια τα ανταμώματα .
Δια-δέντρινη Ουτοπία.
Κι έγινε δέντρο που μιλούσε στη σιωπή.
Μια πιότερο ακούω κι αφουγκράζομαι της σιωπής τους ψίθυρους. 
Το ερωτευμένο άλογο με τη λεύκα.
Tabula rasa του παρελθόντος.
Είμαι όλα όσα έχει ξεχάσει.
Βιβλιόδεντρο, ρίζα ελιά. Φέρει φωνές αρχέγονες. Εικόνες από το μέλλον.
Που πήγε η αιωνιότητά μας μετά ;
Νοστ-αλγία, το άλγος του νόστου. Άλγος είναι ο πόνος ή οδύνη βιολογικής ή ψυχικής φύσης. Νόστος είναι η λαχτάρα επιστροφής. Νοσταλγία είναι μία λέξη που δεν θα μπορούσε να γεννηθεί παρά σ΄ έναν λαό ναυτικών, σ΄ έναν λαό που πέρασε δικτατορίες, εμφύλιο και μαύρο διχασμό, σε ένα λαό που πέρασε πτωχεύσεις, φτώχεια, οικονομική ανέχεια, ανθρώπων που ζουν τη ζωή τους μακριά από τους δικούς τους , και οι οποίοι, μία ημέρα, ποθούν με πάθος να ξαναβρεθούνε στο σπίτι τους, στον τόπο τους,  στην πατρίδα τους. Ξανασμιξίματα και ξαναανταμώματα, που δεν είναι πάντοτε εύκολα. Θυμηθείτε τον Οδυσσέα!!
Σαν να ακούμε τελικά τον ατέλειωτο, επαναλαμβανόμενο αναστεναγμό, μίας θάλασσας που κάθε κύμα της ξεψυχώντας ψιθυρίζει : νόστος… νόστος… νόστος…
«Είμαι ολόκληρος μια αόριστη νοσταλγία» μας λέει ο Πορτογάλος συγγραφέας Φερνάντο Πεσσόα, «ούτε του παρελθόντος ούτε και του μέλλοντος: είμαι μια νοσταλγία του παρόντος ανώνυμη, εκτενής ακατανόητη».

Λέξεις περάσματα χρησιμοποιεί η ποιήτρια Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη. Λέξεις περάσματα: για να περάσεις πού; Και προπαντός, για να βγεις από πού; Για να βγεις από το αδιέξοδο, το αδιέξοδο αυτού του πεπερασμένου και κλειστού κόσμου, από κάθε τόπο, όπου η έλλειψη, η εξορία εσωτερική και εξωτερική, η προσφυγιά, η ατέρμονη μοναξιά, οι ψίθυροι της σιωπής, η στέρηση, η απώλεια, οι ανομολόγητοι έρωτες, ο φόβος του θανάτου, κινδυνεύουν να σε εγκλωβίσουν. Να περάσεις πού; Σε έναν τόπο και ένα χρόνο που κανείς -εκτός από τους ενορατικούς ποιητές- δεν μπόρεσε ποτέ να γνωρίσει κι ακόμα λιγότερο να προσεγγίσει. Αυτόν τον άλλο χρόνο, τον άλλο τόπο, που αρχίζει πέρα από τα σύνορα οποιαδήποτε περατότητας, οποιουδήποτε εγκλωβισμού του όντος σε κατάσταση απορίας, και δεν είναι προσιτός παρά μόνο σ΄ εκείνους, τους τόσο σπάνιους, που έκλαυσαν και κώκυσαν, όπως ο Εμπεδοκλής, μπροστά στον τόπο τον γνωστό και φιλικό, τον δικό τους, την πατρίδα τους.

Πενήντα έξοχα διηγήματα. Πενήντα μικρά διαμαντάκια.
Μια συλλογή διηγημάτων χτισμένη με τα «μπερδεμένα», πονεμένα, ανθρώπινα υλικά, θεμελιωμένη σε στέρεη γνώση και νηφάλια προσέγγιση της ιστορικής ελληνικής πραγματικότητας.
Πλεχτή αφήγηση, προσιτή, αλλά υψηλής ακρίβειας.
Γλώσσα αφοπλιστικά καθημερινή, ποιητική.
Βιβλίο αληθινό, συγκινητικό, βαθύ.

Η Δέσποινα Καϊτατζή-Χουλιούμη, γεννημένη στο Λιβαδοχώρι Σερρών κι απόφοιτη του Γυμνασίου Θηλέων Σερρών, ολοκλήρωσε τις προ- και μεταπτυχιακές σπουδές της (Msc) στη Σχολή Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Ουψάλας κι εργάστηκε ως κλινικός ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια σε Δημόσιες μονάδες Εκπαίδευσης, Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας στη Σουηδία και Ελλάδα. Διετέλεσε Διοικητική Προϊσταμένη του ΚΕΔΔΥ Σερρών, δίδαξε Λέκτορας επί συμβάσει στο ΤΕΦΑ Σερρών του ΑΠΘ. Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Εκπαιδευτών Ενηλίκων συνεργάστηκε με δημόσιους φορείς και Πανεπιστημιακά ΚΕΚ, συντονίζοντας ομάδες Επιμόρφωσης ενηλίκων, Συμβουλευτικής γονέων και Εκπαίδευσης των Εκπαιδευτών Ενηλίκων. Είναι μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (ΣΕΨ), του «The Uppsala University Alumni Network», της Εταιρείας Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης (ΕΛΘ), και της Εταιρίας Karin Boye Sällskapet. Εξέδωσε πέντε ποιητικές συλλογές και ένα βιβλίο μετάφρασης σουηδικής ποίησης. Συμμετέχει σε συλλογικές εκδόσεις και έντυπες ή ηλεκτρονικές ανθολογίες. Συνεργάζεται με έντυπα και ηλεκτρονικά περιοδικά με κριτικές αναγνώσεις ή δημοσιεύσεις ποιημάτων και διηγημάτων της. Ποιήματα και διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, σουηδικά, γερμανικά, ιταλικά και βουλγαρικά.