Βιβλιοκριτική για την ποιητική συλλογή "Το παιδί και ο Άγγελος" του Γιώργου Καράμπελα

Ποιητής: Γιώργος Καράμπελας

Έτος έκδοσης: 2020

Σελ.: 46

Εκδόσεις: Βακχικόν

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Σε μια κοινωνία, όπου τίποτα δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο και τίποτα απόλυτα πραγματικό, τα ερωτήματα που άμεσα ή έμμεσα κατακλύζουν τη σκέψη του ανθρώπου είναι αμέτρητα. Πόσο μάλλον, όταν ο άνθρωπος αυτός είναι ένα παιδί. Και ποιος καλύτερος συνομιλητής για ένα παιδί από τον ίδιο του τον εαυτό.

«Το παιδί και ο Άγγελος» τιτλοφορείται η νέα ποιητική συλλογή του Γιώργου Καράμπελα που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Πρόκειται στην ουσία για ένα ενιαίο ποίημα ομοιοκατάληκτο, σε διαλογική μορφή και με υπαρξιακό περιεχόμενο. Ο ποιητής καταγράφει το διάλογο ενός παιδιού που συνομιλεί με τον εαυτό του, ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση εμφανίζεται ως Άγγελος, αν και δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο αν το πρόσωπο αυτό έχει πραγματική υπόσταση ή όχι.

Είναι νύχτα όταν η σκέψη του παιδιού αυτού ξεκινά για να σαλπάρει μυστικά γυρεύοντας στον ουρανό του ονείρου του απαντήσεις, οξυγόνο και αλήθειες για όλα τα παράξενα της επίγειας ζωής. Τις απαντήσεις που ψάχνει τις θέτει στον εαυτό του, που στην προκειμένη περίπτωση είναι ο Άγγελος, ένας άγγελος που βρίσκεται στους ουρανούς αυτούς, όπου εκείνη τη στιγμή νοητά ταξιδεύει κι εκείνος και είναι έτοιμος να του διαλευκάνει κάθε σκοτεινή του σκέψη. Το παιδί ανταλλάσσει απόψεις μαζί του, τοποθετείται απέναντί του και στο τέλος συμπεραίνει ως νέος Άγγελος, μιας και στο τέλος το παιδί γίνεται Άγγελος και ο Άγγελος παιδί.

Σαν μυρωδιά πρωτόγνωρη μα και παλιά συνάμα

που ο Ζέφυρος συνένωσε με τον γαλάζιο ήχο,

κάτι παλιό και άγνωρο μα και γνωστό αντάμα

που ημιτελές κ' αιθέριο δεν κλείνεται σε στίχο.

Είν' η ζωή που ατέρμονα στις αντιθέσεις σβήνει

τους όρκους μια που 'χτιζε και μια που - αυτή - ξεχνούσε,

σαν το παιδί που παίζοντας καταμεσής αφήνει

εκείνο όπου το αίνιγμα, ο χρόνος θ' ανακτούσε.

Όταν το μέλλον έφιππο με τ' άγνωστο μακραίνει,

στου δειλινού την άβυσσο η αμφιβολία θ' αφήνει

ίχνη μέσ' απ' τα πέρατα εκείνου που προσμένει,

για μια φωτιά που επίμονα κι ασίγαστα δεν σβήνει". (Σελ. 44)

Τα ερωτήματα που θέτει το παιδί φυσικά και είναι αμέτρητα.

Ποιος είναι ο προορισμός του ως άνθρωπος; Έχουν οι πράξεις του κάποια αιτία που συμβαίνουν ή όλα στη ζωή είναι απλές συμπτώσεις; Η συνείδηση τι σχέση έχει με την τύχη; Υπάρχει ουσία στα πράγματα; Τα όνειρα μπορούν να στεγαστούν στη γη; Υπάρχουν όνειρα που επιθυμούν να γίνουν πραγματικότητα; Αρκεί η αγάπη για να σταθεί μπροστά, να γίνει παρηγοριά στη δυστυχία, το μονοπάτι αυτό που μπορεί να οδηγήσει στην ευτυχία; Μήπως το πεπρωμένο είναι τελικά μονόδρομος; Μήπως η επιθυμία και η τόλμη μπορούν να φέρουν την ανατροπή;

"Αν κάποτε της ύπαρξης απωλεσθή το αγέρι,

και βρει σ' αυτό που ανέπνεε μια μάταιη σπουδή;

Κι αν κάποτε στο σκότος της απόγνωσης τα μέρη

ακόμη και το φως της νύχτας θα 'χει καλυφθεί;" (Σελ. 20)

Τα συμπεράσματα και πάλι δικά του.

Πολλές φορές ο νους προσδοκά να σβήσει το βλέμμα του στη νύχτα. Της υπόσχεται ότι το επόμενο πρωινό θα ασχοληθεί με όλα όσα τον βαραίνουν. Όμως οι υποσχέσεις της νύχτας ξεχνιούνται γρήγορα και τίθενται σε μια διαρκή ραθυμία και αδράνεια. Η ματαιότητα της ύπαρξης κυριαρχεί. Ο χρόνος νικά. Το πεπρωμένο επιβάλλεται.

Η ανατροπή έρχεται με την επιθυμία. Η ψυχή οφείλει να στέκεται ακέραια κοιτάζοντας πάντοτε ψηλά. Είναι στο χέρι του ανθρώπου να πραγματοποιηθούν τα θέλω του, να νικηθεί ο φόβος του. Και σ’ αυτό συμβάλει η πίστη. Δίχως πίστη το μέλλον του οδηγεί στη μοναξιά και στην αποξένωση. Ο άνθρωπος παύει να είναι ελεύθερος και κυριεύεται από θλίψη, απόγνωση και τύψεις. Η δειλία του στερεί την αγάπη. Κι όμως, μπορεί ακόμα να ελπίσει σ’ εκείνον. Γι’ αυτό και οφείλει να παραμερίσει τον εγωισμό του, να κάνει την αυτοκριτική του, να αλλάξει τον τρόπο σκέψης του και να τολμήσει το διαφορετικό, το αληθινό, το όχι και τόσο εύκολο.

Μια ώθηση του παιδιού στέκεται αρκετή για τον Άγγελο να ξεκινήσει κι ο ίδιος το ταξίδι στη σκέψη. Οι τοποθετήσεις του πολλές φορές συμπίπτουν με τις δικές του.

Ο χρόνος της νιότης έχει μεγάλη αξία. Είναι τολμηρός, πιο δυνατός κι από τα ίδια τα λάθη. Κι αυτό, γιατί διανύοντας με πάθος την μεγάλη του πορεία, στο τέλος γίνεται γνώση και σοφία. Η πλάνη καταρρίπτεται και η αλήθεια ορθώνει το ανάστημά της. Εμπόδιο στο δρόμο του μπορεί να σταθεί ο φόβος, αυτός που παραλύει την τόλμη και οδηγεί στην εύκολη και δίχως νόημα ζωή. Όταν, όμως, καταφέρει να απαγκιστρωθεί από αυτόν, όπως και από το μικρόβιο της ματαιοδοξίας, τότε μεταμορφώνεται σε απόλυτη ευτυχία.

Ο άνθρωπος οφείλει να αξιοποιεί κάθε στιγμή της ζωής του. Οφείλει να χαμογελά, να επικοινωνεί και να μη μένει ποτέ του μόνος. Μόνο τότε, ακόμα και ο θάνατος θα έχει από εκείνον νικηθεί. Το σημαντικότερο, λοιπόν, για εκείνον, μετά από μια βαθιά ενδοσκόπηση και αυτοκριτική, είναι να συνειδητοποιήσει ότι η ουσία των πραγμάτων βρίσκεται στα λίγα. Εστιάζοντας σ’ αυτά, αποδιώχνει τις όποιες τύψεις και τα κατηγορώ προς τον ίδιο τον εαυτό και αποκτά πίστη. Η πίστη είναι το φάρμακο στην ψυχή του. Κινεί τα νήματα της καρδιάς και του μυαλού και του χαράζει τον δρόμο για την πραγματική ζωή. Με βλέμμα καθαρό οδηγείται στο φως, στην απόλυτη ευτυχία.

"Μα σκλάβος αν δεν γίνεις του εγωισμού λαθραία

και βρεις σε κάποιο πρόσωπο, της ύπαρξης σταθμό,

ακόμη κι αν αυτό διαφορετική 'χε θέα

στο ατέρμονο από κοινού θα βρείτε προορισμό" (Σελ. 31)

Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως η ποίηση του Γιώργου Καράμπελα είναι σκηνογραφική και παράλληλα λυρική. Πλημμυρίζει από νοητές εικόνες και συμπαγή νοήματα, τα οποία καλείται να ερμηνεύσει ο αναγνώστης και να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Οι αφηρημένες έννοιες αποδίδονται με ένα ιδιαίτερο τρόπο που μαρτυρεί το προσωπικό χαρακτηριστικό ύφος του ποιητή. Με κεντρικό του γνώρισμα τα ανθρώπινα διλήμματα σκοπό έχει να τις εξελίξει έπειτα σε απτές και κατανοητές, προκειμένου να γίνουν ευκολότερα αποδεκτές και αντικείμενο μελέτης.

Ο λόγος του ποιητή είναι καθαρός, λιτός, σαφής, λόγιος, αλλά και καθημερινός και παράλληλα στοχαστικός, ενώ ο στίχος του ακολουθεί τα χνάρια της παραδοσιακής ποίησης, στην οποία δεσπόζει το μέτρο και η ρίμα. Φυσικά, στην περίπτωση του Γιώργου Καράμπελα μέτρο και ρίμα δεν αποδίδονται με απόλυτη πειθαρχία, ούτε και φαίνεται πως σκοπός του ποιητή είναι κατ’ αποκλειστικότητα αυτός. Η ποιητική του συλλογή, παρόλο που σκοτεινιάζει αρκετά την ψυχή του αναγνώστη, ωστόσο της αφήνει ανοιχτό ένα παράθυρο ελπίδας για να μπορέσει να διεκδικήσει τη ζωή που της αξίζει, αν φυσικά το θελήσει. Μόνο εκείνη μπορεί να σώσει τον εαυτό της, γιατί μόνο εκείνη κρατάει τη λύση στα χέρια της.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

«Αν κάποτε ένα πρόσωπο, σκοπός ή μια ιδέα,

το φως κινήσει μέσα σου έναν κρυμμένο τόπο

και βρεις σ’ αυτόν μια δύναμη που στέκει εκεί ακμαία,

είναι η Πίστη όπου κινεί ψυχή, αν θες και κόσμο.

Ιδέα είναι έμμονη που στο μυαλό καθίζει

η μόνη σκέψη που ποτέ δεν έχει αμφιβολία,

καθώς από την ένταση αυτής η φύση ορίζει

τον έλεγχο πραγμάτων που δεν έχουμε εξουσία.

Είν’ ένα μέλλον άγραφο που τη ματιά φλογίζει

ψυχή και σώμα και καρδιά σ’ έναν σκοπό μεθάνε

που ο άνθρωπος όταν κινεί δική του μοίρα χτίζει

κι αμφιβολίες, δισταγμοί, αυτοστιγμεί σκορπάνε».

Λίγα λόγια για τον ποιητή, Γιώργο Καράμπελα:

Ο Γιώργος Καράμπελας γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του τμήματος Κοινωνικής Θεολογίας και μεταπτυχιακός φοιτητής Ιστορίας της Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο παρελθόν έχει εργαστεί ως συνοδός ατόμων με αναπηρία και ως καλλιτεχνικό μοντέλο. Το Παιδί και ο Άγγελος είναι η δεύτερη ποιητική συλλογή του.