Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Ο πλανήτης των ψυχών" της Βούλας Ηλιάδου

Συγγραφέας: Βούλα Ηλιάδου
Έτος έκδοσης: 2021
Σελ.: 554
Εκδόσεις: Βακχικόν

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Ο φόβος του θανάτου αποτελεί ένα θέμα που ανέκαθεν απασχολούσε τον άνθρωπο. Τι συμβαίνει όταν επέρχεται το τέλος; Πού καταλήγει η ψυχή όταν απελευθερώνεται από το σώμα; Υπάρχει λύτρωση γι’ αυτήν; Ποιος γνωρίζει αν υπάρχει ζωή μετά το θάνατο; Πώς ξεχωρίζει κανείς την ψυχή σε αγαθή και αμαρτωλή, ώστε να ορίσει εξαρχής ποιο δρόμο θα πάρει μετά το τέλος του επίγειου κόσμου, αν υπάρχει, και ποιος, εν τέλει, είναι αυτός που την καθοδηγεί;

Αυτά και άλλα πολλά ζητήματα μεταφυσικής φύσεως απασχολούν τη συγγραφέα Βούλα Ηλιάδου στο τελευταίο της μυθιστόρημα με τίτλο «Ο πλανήτης των ψυχών», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν».

Το βιβλίο της ξεκινά με την αφήγηση των προσωπικών βιωμάτων ενός νεαρού εφήβου, του Αλέξανδρου Νοταρά, στο Κιλκίς, περίπου στα μέσα του προηγούμενου αιώνα. Παρόλο που ο χρόνος δεν συγκεκριμενοποιείται μέσα στο έργο, ωστόσο η αναφορά εκ των υστέρων στα χρόνια της Χούντας μας προσδιορίζει, εμμέσως πλην σαφώς, τη χρονική περίοδο των γεγονότων που προηγήθηκαν. Το ξετύλιγμα της ζωής του πρωταγωνιστή, σε συνδυασμό με τα γεγονότα που σημάδεψαν τον ψυχικό του κόσμο, εξηγούν το λόγο που αυτά επέδρασαν καταλυτικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του. Η στενή φιλία του με τον συμμαθητή του Μάξιμο Καντακουζηνό βλέπουμε να επιδρά σημαντικά στον τρόπο σκέψης του, να ορίζει τις πράξεις του και να δίνει ιδιαίτερο νόημα στη ζωή του. Παράλληλα, ο κρυφός έρωτάς του με τη μητέρα του φίλου του συμβάλει τα μέγιστα στην πρόωρη ωρίμανσή του συναισθηματικά και ψυχικά, καθώς, θέλοντας και μη, θέτει τον εαυτό του αντιμέτωπο με διλήμματα τα οποία σχετίζονται άμεσα με τη θρησκευτική του πίστη και τις ηθικές του αναστολές.

Ωστόσο, η ιστορία αυτή του πρωταγωνιστή, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, που φέρει τον τίτλο «Στο λυκόφως της ζωής», περνάει αισθητά σε δεύτερη μοίρα, καθώς η θεματική με την οποία καταπιάνεται η συγγραφέας από εκεί κι έπειτα ξεφεύγει από τα όρια της μυθοπλασίας και της μυθιστοριογραφίας και προχωρά σε πιο βαθιά νερά, όπως είναι αυτά της φιλοσοφίας, της μεταφυσικής και της θρησκείας. Πολυδιαβασμένη καθώς είναι, κάτι το οποίο είναι απόλυτα αντιληπτό στο έργο της, τολμά να καταπιαστεί με θέματα που σχετίζονται με τη μεταθανάτια ζωή και την τύχη των ψυχών μετά την απελευθέρωσή τους από το σώμα. Και στο σημείο αυτό φαίνεται να αιτιολογείται επαρκώς η επιλογή του τίτλου του βιβλίου της, καθώς γίνεται εκτενής λόγος για το ταξίδι των ψυχών σε έναν άλλον πλανήτη, αυτόν που τις υποδέχεται μετά το πέρας της επίγειας θνητής ζωής τους.

Η μετάβαση στη θεματική αυτή γίνεται με αφορμή το τραγικό δυστύχημα του πρωταγωνιστή της ιστορίας Αλέξανδρου ανήμερα της επιστράτευσής του 1974, το οποίο τον αφήνει για αρκετό καιρό σε κωματώδη κατάσταση. Είναι η περίοδος που θα βρει την ευκαιρία που ψάχνει η ψυχή του να ταξιδέψει στον κόσμο των πνευμάτων και να γνωρίσει από κοντά όλα όσα σε αμέτρητες συζητήσεις ανέλυαν οι Έλληνες φιλόσοφοι της αρχαιότητας περί της τύχης της ψυχής και της αιωνιότητάς της.

Θα λέγαμε πως το βιβλίο αυτό τείνει να χαρακτηριστεί περισσότερο ως μια βαθιά μελέτη θεμάτων που απασχολούν τη μεταφυσική, τη θρησκεία και τη φιλοσοφία, παρόλο που στο πρώτο μέρος, πέρα από τις σχολαστικές ιστορικές αναδρομές σε γεγονότα που συνέβησαν στην αρχαιότητα, στο Βυζάντιο, στη Μικρασιατική καταστροφή και κατόπιν αυτής, θίγονται επιτηδευμένα και άλλα θέματα, κοινωνικής φύσεως κυρίως, που στόχο έχουν να προβληματίσουν τον αναγνώστη και, γιατί όχι, να τον αφυπνίσουν, όπως είναι το θέμα της υιοθεσίας, του σχολικού εκφοβισμού, της ανισότητας των κοινωνικών τάξεων, των ηθικών αναστολών και προκαταλήψεων, του αταίριαστου έρωτα και της επίδρασης της εκκλησίας στην κοινωνία.

Οπωσδήποτε, αποτελεί ένα βιβλίο που αγγίζει πολλές θεματικές με υπευθυνότητα, σεβασμό και συνέπεια. Είναι καλογραμμένο, άκρως περιγραφικό και πολυσέλιδο που μετά βεβαιότητας απευθύνεται σε απαιτητικούς αναγνώστες.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Στο έργο παρακολουθούμε τα φωτεινά και σκοτεινά χρώματα της ζωής του κεντρικού ήρωα Αλέξανδρου Νοταρά, που στα χρόνια της εφηβείας του εκδηλώνει τις πρώτες μεταφυσικές ανησυχίες, καθώς ψάχνει να βρει τους βιολογικούς γονείς του. Οι κατά συνθήκη «φιλίες» του στα γυμνασιακά χρόνια έχουν σαν αποτέλεσμα να πέσει θύμα εκβιασμού ενός νεοφερμένου νταή του σχολείου. Όταν τα πράγματα φτάνουν στο απροχώρητο, καταφτάνει στο σχολείο ως θεόσταλτος άγγελος ο Μάξιμος Καντακουζηνός, με τον οποίο ο Αλέξανδρος συνδέεται φιλικά και οικογενειακά. Ανάμεσα στον ήρωα και τον φίλο του αναπτύσσονται σχέσεις δάσκαλου-μαθητή, όταν ο πρώτος αναλαμβάνει να τον μυήσει στις μεταφυσικές αναζητήσεις για την ύπαρξη του Θεού και το ταξίδι της ψυχής μετά θάνατον.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα Βούλα Ηλιάδου:

Η Βούλα Ηλιάδου γεννήθηκε στο Κιλκίς και έζησε τα πρώτα της χρόνια στο χωριό «Αντώνιος Καμπάνης», όπου υπηρετούσαν ως δάσκαλοι οι γονείς της. Μετά τη μετάθεση και μόνιμη εγκατάστασή τους στη Θεσσαλονίκη, ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές της σπουδές εκεί και φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (τμήμα Βυζαντινών & Νεοελληνικών Σπουδών), με πανεπιστημιακούς δασκάλους τους Γ. Σαββίδη, Δ. Μαρωνίτη, Μαν. Ανδρόνικο, Ι. Καραγιαννόπουλο και Απ. Σαχίνη. Το 1982 διορίστηκε στη Μέση Εκπαίδευση. Εργάστηκε οχτώ χρόνια ως καθηγήτρια σε σχολεία της Θεσσαλονίκης και το 1990 μετατέθηκε στην Αθήνα, όπου υπηρέτησε σε λύκεια. Παράλληλα έγραφε μικρά και μεγάλα αφηγήματα, ενασχόληση που τη συντρόφευε απ’ τα μαθητικά και φοιτητικά της χρόνια. Το 1997 γνωρίστηκε με τον Αντώνη Σαμαράκη, ο οποίος την προέτρεψε να εκδώσει αυτά που έγραφε. Έκανε την πρώτη της εμφάνιση στην πεζογραφία το 2006 με το μυθιστόρημα Βαθύ κόκκινο σε γαλάζιο φόντο (εκδόσεις Μ. Σιδέρης). Ακολούθησαν: Μην ξεχάσεις τη φωνή μου (μυθιστόρημα, εκδόσεις Μ. Σιδέρης 2007), Κάτω απ’ τον ίδιο ουρανό (αλληγορικές ιστορίες και παραμύθια, εκδόσεις Μ. Σιδέρης 2008), Ματωμένη πορφύρα (ιστορικό μυθιστόρημα, εκδόσεις Γκοβόστης 2009), Καλπάζοντας στον άνεμο (ιστορικό μυθιστόρημα, εκδόσεις Λιβάνης 2013). Απ’ το 2018 αρθρογραφεί στον ηλεκτρονικό Τύπο με το φιλολογικό ψευδώνυμο Κρινιώ Καλογερίδου.