Γιάννης Φιλιππάκης: "Όπου και να φτάσει ο άνθρωπος πρώτος έφτασε ο ποιητής"

Ο Γιάννης Φιλιππάκης είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών. Έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές και αυτό το διάστημα ετοιμάζει την τέταρτη.

Έχει βραβευτεί σε Παγκόσμιους και Πανελλαδικούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, ενώ ποιήματά του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.

Το έργο του διακρίνεται από λυρισμό, αμεσότητα, γλωσσικό πλούτο και χειμαρρώδη ρυθμό. Το χαρακτηρίζει διάθεση ουμανισμού και προσήλωσης στον απλό άνθρωπο, ενώ παράλληλα εναγκαλιάζει τη φύση, την Ελλάδα και εγείρεται, με σθένος, στο ύψος των μεγάλων ιδεών για να συνδιαλλαγεί μαζί τους με σεμνότητα.

Η σκέψη του είναι ευρηματική, συμπυκνωμένη και νοηματοδοτούμενη πάντοτε από την αγάπη για τον άνθρωπο. Μια σκέψη που ξεδιπλώνεται στο χαρτί καθάρια και απαλλαγμένη από τη σκιά της δυσελπιστίας, για να συνεπάρει τον αναγνώστη.

Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Λίχνο

κ. Φιλιππάκη, ξεκινώντας θα ήθελα να μου πείτε ποια στάθηκε η αφορμή για να αποδυθείτε στην περιπέτεια της συγγραφής και γιατί σας κέρδισε η ποίηση. 

Αγαπητέ Κώστα, σ’ ευχαριστώ για το βήμα που δίνεις στους δημιουργούς και εύχομαι αυτή σου η προσπάθεια να έχει απόλυτη επιτυχία. Ζούμε σε μια ανοιχτότητα του χώρου, που ο μόνος κριτής θα είναι ο χρόνος.

Ποιοι ήταν εκείνοι οι ποιητές που συν-χάραξαν το συγγραφικό σας δρόμο; Θαυμάζετε κάποιους ιδιαίτερα; 

Εκλεκτός ποιητής μου είναι ο Ελύτης, ακολουθεί ο Ρίτσος και ο Καβάφης. Από τους ξένους ο Ρεμπώ, ο Μπρετόν, ο Μαγιακόφσκι και ο Λόρκα.

Τι είναι για εσάς η ποίηση και ποια θεωρείτε πως είναι η αποστολή της;

Η ποίηση είναι δρόμος ζωής, σκέψης και μοιράσματος. Αποστολή της είναι η προσέγγιση της αισθητικής των ψυχών και των συνειδήσεων. Βασικός της σκοπός είναι η αφύπνιση των κοιμισμένων κυττάρων μας, για την αγάπη τη δικαιοσύνη, τη φιλία, τον έρωτα και την επανάσταση. Οι λέξεις της γραφής μας πολλές φορές είναι σύμβολα. Ο τρόπος γραφής που είναι ξεχωριστός στην ποίηση είναι η αφαιρετική μέθοδος, κάτι που την ξεχωρίζει από την πεζογραφία. Κάθε ποίημα πρέπει να έχει ρυθμό, δομή, ευλυγισία, εικόνες και πρωτίστως συναίσθημα. Πρέπει να γίνεται κατανοητό απ’ όλες τις οπτικές του γωνίες, να είναι δηλαδή ευμνημόνευτο, ώστε ακόμα και ένας στίχος να μένει στη μνήμη του αναγνώστη.

Αν δεν κάνω λάθος, έχετε εκδώσει τρεις προσωπικές ποιητικές συλλογές έως σήμερα, οι οποίες εκδόθηκαν μετά το 2015. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτές και ιδιαίτερα για την τελευταία, που τιτλοφορείται «Αθρυμμάτιστοι κόσμοι».

Έχω εκδώσει τρείς ποιητικές συλλογές και σύντομα θα κυκλοφορήσει η τέταρτη. Επίσης συγγράφω ένα ποιητικό δοκίμιο. Οι δε συμμετοχές μου σε ανθολόγιες ξεπερνούν τις είκοσι. Η πρώτη συλλογή με τίτλο «Νηνεμία», εκδόθηκε το 2015, όταν αποφάσισα πως δύναμαι να βάλω ένα λιθαράκι στο Μέλαθρον της Ποίησης. Ακολούθως, το 2018 εκδόθηκε η επόμενη με τίτλο «Αστερόγραμμα». Το 2019 εκδόθηκε η συλλογή «Αθρυμμάτιστοι Κόσμοι» και φέτος, το 2021, ακολουθεί η 4η, πάντα από τις εκδόσεις «Δρόμων».

Ποιήματά σας έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Τι σημαίνει αυτό για έναν ποιητή;

Ναι, έχουν μεταφραστεί, ειδικά στα Ιταλικά, δύο φορές, από την Γεωργία Καρβουνάκη και φέτος από την Σοφία Σκλείδα, τις οποίες αμφότερες ευχαριστώ. Πρόσφατα, μέσω της Σέρβικης Ανθολογίας μεταφράστηκα στα Σερβικά και στα Κινέζικα. Μέσα από τον οργανισμό Nosside έχουν φτάσει τα βραβευμένα ποιήματα μου σε 135 χώρες, ως ένα S.O.S των ψυχών, πριν των καιρών τα ναυάγια.

Ποιο είναι το κύριο κίνητρο για να γράψει κανείς; Πιστεύετε πως ο βαθύς εσωτερικός πόνος, είναι η βασική ώθηση στον δημιουργό για να γράψει; 

Το κίνητρο της συγγραφής είναι ο καθαρός κόσμος των ιδεών και αυτός είναι που μας διδάσκει να οραματιζόμαστε έναν ιδεατό, τέλειο κόσμο. Έναν κόσμο που πρέπει να αναζητούν όλοι, όσοι θέλουν να λέγονται δημιουργοί. Έναν κόσμο που ξαναπλάθουμε, ζυμώνοντας το αδύνατο. Ο πόνος, είτε από βίωμα, είτε από ανάγκη στήριξης όσων από πολλές αιτίες πονούν, είναι ώθηση για να γράψουμε την δραματική φύση του γεγονότος, αληθινού ή φανταστικού. Είναι η συμπάσχεια, ο συμμερισμός στην αδικία, στο θάνατο, στην καταπίεση , έστω και τη συναισθηματική.

Ποια η γνώμη σας για τη στρατευμένη τέχνη; Νιώθετε, προσωπικά, ενταγμένος σε κάποιον σκοπό ως δημιουργός;

Ο ποιητής είναι στρατιώτης του καλού, ένας παγκόσμιος στρατιώτης, που ο μόνος του σκοπός είναι η ειρήνη, και το μόνο  όπλο που έχει είναι η ποιητική του ψυχή. Είναι αναζητητής του φωτός και της Άνοιξης, είναι ο χτίστης του αόρατου.

Η πλούσια ποιητική παραγωγή των ημερών μας και ο κοινωνικός αναβρασμός που εκδηλώνεται στην Ελληνική Πολιτεία λόγω των οξυμένων οικονομικών προβλημάτων, υπάρχει περίπτωση να θέσει της προϋποθέσεις για τη δημιουργία μιας «Ποίησης της Κρίσης»; Μια ποίηση που θα ασχοληθεί με τα φλέγοντα ζητήματα της εποχής και δεν θα είναι παράλληλα, λογοτεχνικά απαράδεκτη;

Η ποίηση εννοείται πρέπει να ασχολείται με όλα τα φλέγοντα. Το αν είναι απαράδεχτη, τότε δεν είναι ποίηση!

Έχετε κάποια αξίωση από τους ομότεχνούς σας για τον ρόλο που θα έπρεπε να διαδραματίσουν σήμερα; Ποια είναι, πιστεύετε, η μεγαλύτερη πλάνη που θα πρέπει να αποφύγει ένας ποιητής;

Η αξίωση που έχω από τον κάθε δημιουργό είναι να ασχολείται με το πνεύμα και όχι με την ύλη. Δεν βοηθούν κανέναν οι ρετουσαρισμένες φωτο και οι κουζίνες με τα εδέσματα. Ο δημιουργός έχει το εργαστήρι της σκέψης, της φιλίας, της προόδου για το γενικό σύνολο του καλού, της ανέλιξης, της αφύπνισης, ενάντια σε κάθε δρώμενο.

Από αυτά που νιώθετε πως γνωρίζετε με βεβαιότητα για τον εαυτό σας, πείτε μου ένα χαρακτηριστικό που θα θέλατε να διατηρήσετε οπωσδήποτε κι ένα που θα θέλατε ν’ αλλάξετε πάση θυσία.

Θέλω και ελπίζω να διατηρήσω την αθωότητα των παιδιών και το άσβεστο φως της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο.

Ο Γκαίτε έλεγε: «Το ταλέντο τρέφεται στη μόνωση, μα ο χαρακτήρας στις τρικυμίες της ζωής». Ένας ποιητής πρέπει να είναι, κατά την γνώμη σας, μοναχικός άνθρωπος ή άτομο κοινωνικό που  βυθίζεται στην τύρβη της ζωής;

Η μοναχικότητα και όχι η μοναξιά είναι προσόν για κάθε δημιουργό.

Μερικές φορές, έχω την εντύπωση πως η καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί ένα είδος ετεροχρονισμένης αντίδρασης απέναντι στα ερεθίσματα του περιβάλλοντός μας. Μια εναλλακτικού τύπου δράση, για εκείνους που δεν αντιδρούν άμεσα και έμπρακτα απέναντι στις καταστάσεις. Μπορεί, πιστεύετε, ένας καλλιτέχνης να είναι άνθρωπος της δράσης, ενεργός πολίτης – ή χρειάζεται, αναγκαστικά, την απομόνωση για να δημιουργήσει;

Ο δημιουργός πρέπει άμεσα να αντιλαμβάνεται την ουσία κάθε γεγονότος και τις αιτίες του. Αν το πράττει ετεροχρονισμένα, η γραφή του υπάγεται στην κατηγορία των ιστορικών καταγραφών... και βέβαια πρέπει να είναι ενεργός πολίτης με θαυμαστικό!

Ο Λάο Τσε έλεγε: «Όταν ο λαός, στερείται γνώσης και επιθυμίας για μόρφωση, οι Λόγιοι δεν μπορούν να επέμβουν». Ποιος νομίζετε πως είναι ο ρόλος των λογίων όταν ο λαός στερείται της επιθυμίας για μόρφωση; Ποιος είναι ο ρόλος που θα πρέπει να αναλάβουν στους χαλεπούς καιρούς που ζούμε; 

Η κοινωνική μόρφωση, η γνώση, η παιδεία έχουν ιδιαίτερη αξία υπεράνω των τίτλων και των πτυχίων. Η ιστορία μας δίδαξε πώς οι λόγιοι έχουν επέμβει στην καλυτέρευση των συνειδήσεων, και ας μην ξεχνάμε τους μεγάλους της ποίησης και την προσφορά τους στην επανάσταση του 1821. Όπου και να φτάσει ο άνθρωπος πρώτος έφτασε ο ποιητής.

Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια, για τον τρόπο που αποτυπώνετε τις σκέψεις σας στο χαρτί; Είναι μια διαδικασία που συμβαίνει προγραμματισμένα και μεθοδικά ή προκύπτει αυθόρμητα;

Η γραφή είναι μια διαδικασία του νου, που ενεργοποιείται αυτόματα απ’ τα ερεθίσματα, όπως τις εικόνες, τη φύση, τα γεγονότα κ.τ.λ. Οι κατά παραγγελία γραφή είναι ένα προκάτ ασταθές, με κλεισέ, στερείται δε κάθε αυθορμητισμού και άμεσης εφευρετικότητας. Άρα προγραμματισμένη είναι μόνο αν έχει πρωτογραφτεί στο μυαλό. Προσωπικά, αρχίζω να γράφω χωρίς να έχω συγκεκριμένους στίχους, παρά μόνο τη δομή του θέματος. Οι λέξεις και οι στίχοι έρχονται αυτόματα, γι’ αυτο δεν πιστεύω στις σχολές της δημιουργικής γραφής.

Τι να περιμένουμε στο εγγύς μέλλον; Έχετε κάποια συγγραφικά σχέδια που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας;

Περιμένω ένα καλύτερο αύριο και αυτή είναι η προτροπή μου σε όσους γράφουν. Ελπίζω ακόμα στον Άνθρωπο.

Βιογραφικό:

Ο Γιάννης Φιλιππάκης γεννήθηκε στην Χερσόνησο Ηράκλειου Κρήτης.  

Έχει εκδώσει τρεις ποιητικές συλλογές. ΝΗΝΕΜΙΑ - ΑΣΤΕΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΑΘΡΥΜΜΑΤΙΣΤΟΙ ΚΟΣΜΟΙ (εκδόσεις ΔΡΟΜΩΝ).  Είναι μέλος της Π.Ε.Λ (α’ αναπληρωματικός του Δ.Σ.,  πρώην γενικός Γραμματέας). 

Ποιήματα του έχουν βραβευτεί σε ελληνικούς και  παγκόσμιους διαγωνισμούς.

·   «ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΟΥ ΣΥΜΠΑΝ», Β΄ βραβείο στον 6^ο  Παγκόσμιο Ποιητικό Διαγωνισμό της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, 2017.

·        «ΜΟΥΣΕΙΟ ΨΥΧΗΣ», σε μετάφραση, (Βραβείο και Μετάλλιο στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Ποίησης ΝΟSSIDE XXXΙΙ, Ιταλία, 2016-συμμετείχαν 99 χώρες-)

·    «ΦΤΑΝΕΙ ΤΟ ΑΙΜΑ»( Έπαινος διάκρισης στον Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό των Δελφών,2016).

·        «ΣΤΙΣ 361 ΜΟΙΡΕΣ», (Έπαινος στον Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών Π.Ε.Λ., 2016).

·        «ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ», ( Α΄ Βραβείο στον 7^ο  Παγκόσμιο Ποιητικό Διαγωνισμό της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, 2018).

·        «ΧΑΡΤΑΕΤΟΣ» σε μετάφραση, (Βράβευση ειδικής μνείας στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό NOSSIDE XXXΙΙΙ Ιταλίας 2018. -συμμετείχαν 98 χώρες-).

·        «ΕΣΥ ΧΡΟΝΕ»  Α΄ Βραβείο  στον 8 ο Παγκόσμιο Θεματικό Διαγωνισμό της Αμφικτυονίας Ελληνισμού, 2019.

·        «ΠΥΛΑΓΟΡΑΣ» Β’ Βραβείο στον Θ΄ Παγκόσμιο Θεματικό Διαγωνισμό με θέμα : «Eλληνισμός- Ορθοδοξία- Αμφικτυονίες στη διαχρονία», 2020.

·        «ΧΩΡΙΣ ΠΑΤΡΙΔΑ» Ειδικής Μνείας Βραβείο και Μετάλλιο στον 35^ο   Παγκόσμιο Διαγωνισμό 2020 NOSSIDE (συμμετοχή 100 χωρών) βραβεύτηκε από την κριτική επιτροπή ανά τον κόσμο. Η Σοφία Σκλείδα έκανε την μετάφραση στα Ιταλικά.

Υπήρξε Κριτής στον Ποιητικό Διαγωνισμό των Δελφών, επιτροπή Αθηνών 2017. Επίσης διατέλεσε Πρόεδρος και Κριτής του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Ποίησης, Διηγήματος, νουβέλας, θεατρικού που προκήρυξε η Π.Ε.Λ  το 2018 και Κριτής στον 34^ο Ποιητικό Διαγωνισμό των Δελφών, επιτροπή Αθηνών 2019.