Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Το Ηλιοβασίλεμα" του Στέφανου Γεωργακόπουλου

Συγγραφέας: Στέφανος Γεωργακόπουλος
Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 4338
Εκδόσεις: Δίαυλος

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Ο Έρωτας είναι πάθος, αισθησιακή έλξη, θελκτικά αισθήματα, σεξουαλική επιθυμία, ποίηση, καρδιοχτύπι, φωτιά, λυγμός, ονειροπόληση, μαχαιριά, χαμόγελο, σιωπή, τρέλα, τώρα, πριν, μετά, πάντα. Ο Έρωτας φουντώνει αν δύο σώματα ποθούν το ένα το άλλο. Ο Έρωτας ξέρει να ησυχάζει τον θάνατο, να τον κρατά σε καταστολή δίνοντάς του απόσταση. Όταν άστρα και φωτεινά σώματα συναντιούνται και ορισμένες φορές συγκρούονται στα ουράνια, είναι Έρωτας. Όταν στην αρχή της Άνοιξης ο χυμός φουσκώνει την καρδιά του δέντρου, είναι Έρωτας. Όταν δυο πλάσματα βρίσκονται μαζί κι αγκαλιάζονται, για μία ώρα , για μία ζωή, είναι πάντα Έρωτας. Πόσο θλιβερή θα ήταν η ζωή μας χωρίς αυτόν. Ο Έρωτας ήταν ο φτερωτός έφηβος που πολύ συχνά βλέπουμε , πάνω σε αγγεία, να πετάει πάνω στο μαύρο φόντο ενός ουρανού αβαρύτητας. Το γεγονός ότι ο Έρωτας βρίσκεται πάντα στον αέρα θέλει να πει ότι έχει την εξουσία να ελαφραίνει αυτό που βαραίνει τον άνθρωπο, κάνοντας πιο ανάλαφρη την καρδιά εκείνου που αγαπάει, κι εκείνου που αγαπιέται. Ο Έρως σύμφωνα με τον Σωκράτη δεν είναι θεός αλλά δαίμονας, ένα πλάσμα μεταξύ ουρανού και γης και θεού και θνητού. Ένας δαίμονας σε αιώνια αναζήτηση του ερωτικού αντικειμένου, που δεν έχει τίποτα το λεπτό ούτε το ευχάριστο όπως πολλοί σκέφτονται. Αντιθέτως, είναι «σκληρός και αιχμηρός και ανυπόδητος και άοικος, χαμαιπετής αεί ων και άστρωτος, επί θύραις και εν οδοίς υπαίθριος κοιμώμενος».

Αγάπη είναι ο Έρωτας, αλλά ο ανιδιοτελής έρωτας, ο έρωτας που προσφέρει, καλωσορίζει και δέχεται. Η αγάπη προχωρεί πέρα από τη σεξουαλική έλξη κι επιθυμία. Η αγάπη επεκτείνεται στη φιλία, στην αδελφοσύνη, στη μυστική και δημιουργική συγγένεια. Η αγάπη γεννιέται κάθε φορά που δυο ψυχές ποθούν η μία την άλλη. Όταν ο έρωτας και η αγάπη συμπίπτουν, τότε ανθεί η μαγεία. Η αγάπη ανοίγει πάντα τον δρόμο της στις ζωές των ανθρώπων, αρκεί να της κάνουμε χώρο. Η αγάπη δεν χάνεται με ένα θάνατο, δεν μπορεί να χαθεί η αγάπη, έχει μάθει τον τρόπο να δραπετεύει, να ανασταίνεται, να ξαναζεί, να συνεχίζει…

Ο Έρωτας είναι δεν ξοδεύεται, δεν πουλιέται, δεν κρύβεται αλλά ελεύθερος μεγαλουργεί. Ο Έρωτας είναι φιλοσοφία. Αυτήν την αίσθηση της φιλοσοφικής διάστασης του έρωτα παίρνει κάποιος διαβάζοντας «Το Ηλιοβασίλεμα». Το έργο είναι ένα σύγχρονο ερωτικό μυθιστόρημα, μόνο που οι ήρωες και οι ηρωΐδες του δεν εξαντλούνται τη σχέση τους με τυπικό τρόπο. Οι γυναίκες με τις οποίες σχετίζεται το κεντρικό πρόσωπο του μυθιστορήματος, ο Άνινος, του διαμορφώνουν την κοσμοθεωρία του μέσα από τα όνειρά τους. Αλλά εδώ δεν μιλάμε για τον φυσικό επηρεασμός που συμβαίνει αμφίπλευρα στις σχέσεις. Η Πέγκα, η Λήδα, η Άσα έχουν όνειρα . Όνειρα που δεν περιορίζονται στο πώς θα εξελιχθεί η σχέση τους με τον άνθρωπο που αγαπάνε, αλλά όνειρα που έχουν να κάνουν με την κοινωνία και τον κόσμο ολόκληρο, με τη διαφορά πως μέσα σ΄ αυτά τα όνειρα ο Άνινος έχει έναν βασικό ρόλο για την εκπλήρωσή τους.

Έτσι από το προσωπικό στοιχείο, που έχει ούτως ή άλλως η ερωτική σχέση, περνάμε σε ένα ανώτερο επίπεδο, όπου το ζητούμενο είναι ο έρωτας ως ζωογόνα δύναμη της ζωής και της κοινωνίας. Αυτό δεν συμβαίνει προγραμματισμένα κι ούτε θα μπορούσε. Ο έρωτας κινεί τα νήματα, ο έρωτας φέρνει τις αλλαγές, που πολλές φορές γίνονται κατανοητές στα πρόσωπα του μυθιστορήματος εκ των υστέρων. Ακόμα κι όταν υπάρχει ένα πρόγραμμα, όπως για παράδειγμα η δημιουργία της Ασαίας Πολιτείας, ο Άνινος θέλει να δημιουργήσει για να τιμήσει την αδικοχαμένη αγάπη του, την Άσα, κι όχι για την ιδέα της ύπαρξής της.

Η ζωή του Άνινου εξελίσσεται μέσα από τους κύκλους των εξαίσιων ερώτων του και κάθε κύκλος ολοκληρώνεται έχοντας προσθέσει κάτι ακόμα στη συνείδησή του για τον κόσμο και το είναι. Μια συνειδητότητα όμως πολύ πιο ουσιαστική απ΄ ότι εννοεί συνήθως η λέξη, γιατί σ΄ όλο το μυθιστόρημα, πέρα από τον Άνινο, την Πέγκα, την Άσα, τη Λήδα, υπάρχει κι ένα άλλο πρόσωπο, όχι πραγματικό αλλά πολύ ουσιαστικό και όσον αφορά την πλοκή και όσον αφορά τη φιλοσοφία πίσω από την πλοκή. Αυτός είναι ο Άρνολντ, ο ήρωας ενός μυθιστορήματος που γράφει ο Άνινος και είναι πάντοτε παρών στο μυαλό του, συνδιαλέγεται μαζί του και η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ τους είναι διαρκής. Το εξαιρετικά ενδιαφέρον είναι πως ο Άρνολντ, καθώς βήμα βήμα εξελίσσεται η υπόθεση, αλλάζει συνέχεια, μέχρι στο τέλος να αποκαλύψει το πραγματικό του πρόσωπο. Γιατί, τελικά, ο Άρνολντ είναι ο καθρέφτης του Άνινου, της συνείδησης και συνειδητότητάς του.

Κάποια στιγμή οι κύκλοι θα ολοκληρωθούν δημιουργώντας έναν μεγάλο κύκλο που τους περικλείει όλους μέσα.

To «Ηλιοβασίλεμα» προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τον Έρωτα, όχι να παρουσιάσει τον πρωτόπλαστο θεό ή τον έρωτα της Διοτίμας, «όστις έστιν ούτε θεός ούτε άνθρωπος, ούτε θήλυς ούτ΄άρρην, αλλ΄ αβέλτερος» . Ούτε τον έρωτα του Παυσανία, τον Πάνδημο, «όστις εξεργάζεται ό,τι αν τύχη» (ο οποίος χρησιμοποιεί ότι κι αν του τύχει). Αλλά τον άλλο έρωτα τον Ουράνιο ή της Διοτίμας «το ερώμενον έρωτα είναι ου το ερών».

Το ηλιοβασίλεμα θα μπορούσε να είναι Ελεγεία αν δεν ήταν πεζό. Παρά ταύτα, αυτό το πεζό ραίνεται από μοτίβα ποιητικά, ενισχύοντας της Ελεγεία και αναλύεται σε ύμνους δοξαστικούς για τον Έρωτα, καθώς πορεύεται προς το τέλος μέσα από τη διαδικασία του αργαλέου γήρατος. Αυτήν την ακατανόητη διαδικασία μάχεται, Το ηλιοβασίλεμα. Αφού αποκάμει σε συστροφές, σε ταξίδι μακρινό και φλογισμένο, φέρνει πίσω του το ερωτικό αριστούργημα μιας αιωνιότητας που ανατέλλει στη Δύση. Στην Δύση επικρατεί ο Ζέφυρος , ο ήδιστος των σεξουαλικών ανέμων, στη Δύση ο Ήλιος βυθίζεται στην θάλασσα αναδεικνύοντας το μεγαλείο του μελανού. Το μελανό που μας αναμένει να το γεμίσουμε με τα δικά μας αστέρια, εμείς οι συνθέτες του ευδαιμονισμού.

Το ηλιοβασίλεμα μπορεί να είναι ονειρόδραμα. Το ηλιοβασίλεμα πάλλεται στους κρότους του adagio, της ευφωνίας των κραυγών που αποσύρονται στο βάθος όπου επικρατεί η υπέρβαση της σιωπής και οδοιπορεί με τα βήματά της φούγκας, της φυγής από την κακοτροπία του εαυτού μας.

Το ηλιοβασίλεμα είναι , πέρα των άλλων, ένα « σύγχρονο έπος» σε αγαστή συνεργασία με την Ελεγεία, ένα έπος που δανείζεται μυθικές μορφές για να υποστηρίξει την λογική του αλλά δεν δανείζεται ήρωες δημιουργώντας την δική του μυθολογία: ήρωες που μεγαλουργούν με σημαία την ευγένεια, μαχόμενοι την κακομοιριά , αναδεικνύοντας την ύψιστη αρετή της ανθρώπινης ύπαρξης: Την Ευμένεια.

Διαβάστε το.

O Στέφανος Γεωργακόπουλος είναι Μηχανολόγος Ηλεκτρολόγος του ΕΜΠ και επίτιμο μέλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας. Χρημάτισε ανώτατο στέλεχος επιχειρήσεων και μέλος του Γενικού Συμβουλίου του ΣΕΒ, τον οποίο εκπροσώπησε σε πολλές επιτροπές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει εκδώσει τέσσερις ποιητικές συλλογές. Έργα του είναι : «Δεκαέξη» Ποιήματα, « Τρία επί Δώδεκα», Ποιήματα, « Το μαγικό μολύβι», Παραμύθι, «Γαρ», μια φανταστική ιστορία, «Θέλοντα και Αθέλοντα», φιλοσοφικό ιστόρημα , «Από τα Λιόσα στον Κολωνό» κ.α.