Ας δούμε τι είχε να μας πει...
Συνέντευξη στον
Κωνσταντίνο Λίχνο
«Όταν η σιωπή διεκδικήσει χώρο στην πραγματικότητά σου, σημαίνει πως μίλησες
πολύ, πως έδωσες πολλά, πως ένιωσες και πως δάκρυσες μες στη ζωή. »
Αγαπητή κυρία Κλειδαρά, ξεκινώντας θα
ήθελα να μου πείτε ποια στάθηκε η αφορμή για να αποδυθείτε στην περιπέτεια της
συγγραφής και γιατί σας κέρδισε η ποίηση.
Η αφορμή σχετιζόταν με την
ανάγκη για επικοινωνία, κυριάρχησε του προφορικού ο γραπτός λόγος και συνεχίζει
μέχρι σήμερα να με συνοδεύει σχεδόν σε κάθε μου συναναστροφή. Έτσι, τότε, ό,τι
ήθελα να πω, το έστελνα. Έγραφα γράμματα και είχαν έναν παραλήπτη. Αργότερα
ήρθαν στίχοι, ποιήματα, μικρές ιστορίες.
Στις ποιητικές μου συλλογές
προσωπικά βγάζω το απόσταγμα των σκέψεων μου, χωρίς να φλυαρώ, γδύνω το σώμα
του κειμένου από καθετί περιττό, δίνω σχήμα και όνομα και μια ιδέα σε κάθε
έννοια. Περισσότερο μοιάζει με φιλοσοφία παρά με ποίηση όλο αυτό για μένα,
είναι ο τρόπος μου και η ματιά μου απέναντι σε όλα όσα με κοιτούν και τα κοιτώ.
Όταν ήμουν νεότερη, μου
άρεσε υπερβολικά η ταχύτητα, στο δρόμο και στη ζωή γενικώς. Κι επειδή μου άρεσε
να ζω έντονα τις στιγμές, κυρίως να μην τις χάνω, έμενε λίγος χρόνος στο τέλος
της μέρας. Τότε ξαγρυπνούσα και έγραφα, έπρεπε ωστόσο πάντα να συντομεύω, γιατί
δεν ήθελα να χάσω τη ζωή της επόμενης μέρας. Η ποίηση σε μένα ήταν ένας
συμπυκνωμένος λόγος που έκανε έρωτα στα βιαστικά με τον χρόνο και το αποτέλεσμά
τους μου χάριζε κάποια συγγραφική ηδονή. Γι’ αυτό τα πρώτα μου βιβλία είναι με
ποιήματα.
Στον πεζό λόγο όμως
ανοίγομαι, εκφράζομαι καλύτερα, δίνω περισσότερα, ελπίζω στην πορεία πως θα το
διαπιστώσετε αυτό.
Η νέα σας ποιητική συλλογή, «Ρέουσα Σιωπή», είναι χωρισμένη σε ενότητες, οι οποίες προτείνονται στον αναγνώστη ως στάσεις που θα μπορούσε να κάνει. Μιλήστε μας λίγο για αυτή την διάρθρωση του βιβλίου.
Μιλάω αρχικά για μύηση
στον κόσμο της Σιωπής, αποδίδοντας τους τρόπους και τα στάδια που περνά κάποιος
ώστε να γνωρίσει-συνομιλήσει με τον εαυτό του, μέσα από έναν συνδυασμό
ποιητικών στιγμών και πεζού λόγου. Έπειτα επεξηγώ, πώς αυτά τα αποκτήματά του μπορούν
να εξελιχθούν σε οδηγό της ζωής που έπεται, με λόγια απλά και πολύ φιλικά. Συνεχίζοντας,
επιλέγω κι αποτυπώνω τη σιωπή μέσω ποιημάτων Χαϊκού, που τα θεωρώ ισχυρά για τη μετάβαση που
επιδιώκω, ώστε να συνειδητοποιήσει πιο εύκολα ο αναγνώστης το τέλος του βιβλίου.
Είναι τέσσερις ενότητες που είναι αλληλένδετες μεταξύ τους και κάθε τέλος
ενότητας χρησιμεύει στον αναγνώστη σαν στάση για να δεθεί με το υπόλοιπο μέρος
του βιβλίου που τον περιμένει.
Θα συναντήσουμε στη γραφή σας κάτι το διαφορετικό, σε
σχέση με τις δύο προηγούμενές σας ποιητικές συλλογές;
Κάποιος που διάβασε το
βιβλίο στην αρχή, μου είπε ότι είναι σαν να βλέπει μέσα 2-3 ανθρώπους και όχι
έναν. Μπορώ να πω πως αυτή είναι η αλήθεια μου. Σ’ αυτή τη συλλογή έβγαλα για
πρώτη φορά τον συγγραφικό εαυτό μου προς τα έξω, με την έννοια ότι όταν γράφω
έχω την ικανότητα να το κάνω με πολλούς τρόπους, μπορώ να αλλάξω ακόμη και ύφος,
στο τέλος όμως καταφέρνω και ενώνω τα κομμάτια δίνοντας ένα άξιο τέλος.
Ποιοι ήταν εκείνοι οι ποιητές που
συν-χάραξαν το συγγραφικό σας δρόμο; Θαυμάζετε κάποιους ιδιαίτερα;
Θυμάμαι από το γυμνάσιο
ότι ένιωθα πραγματική έλξη για κάθε ποιητικό βιβλίο. Θα μπορούσα λοιπόν να
απαριθμήσω πάρα πολλά ονόματα. Και για εμάς που καταγόμαστε από τη Λέσβο, θεωρώ
πως είναι χρέος μας να αναφερόμαστε πάντοτε στη Σαπφώ και στον έρωτα. «έρος δ’
ετίναξε μοι φρένας, ως άνεμος κατ’ όρος δρύσιν εμπέτων» δηλ. «σαν άνεμος μου
τίναξε ο έρωτας το νου μου, σαν άνεμος που σε βουνό βελανιδιές λυγάει», σύμφωνα
με την μετάφραση του Σωτήρη Κακίση (ΣΑΠΦΩ Τά ποιήματα, εκδόσεις Ερατώ).
Δεν οφείλω όμως μόνο στην
ποίηση και θέλω να το πω αυτό. Διάβαζα περισσότερο Ψυχολογία, πρώτα Ψυχολογία
και μετά Ποίηση. Γι’ αυτό μες στα ποιήματά μου υπάρχει μια σύνδεσή τους. Υπήρξα
εκείνη η έφηβη που είχε υπαρξιακούς προβληματισμούς, που μανιωδώς έψαχνε για κατευθύνσεις
και συμβουλές μέσα στα βιβλία.
Τι είναι για εσάς η ποίηση και ποια θεωρείτε πως είναι η αποστολή της;
Ποίηση για εμένα είναι ένα
ατέλειωτο μονοπάτι που πάνω του βρίσκεται όλος ο κόσμος, ό,τι υπάρχει και ό,τι
νομίζουμε πως δεν υπάρχει. Η έμπνευση δεν μας επισκέπτεται όλους με τον ίδιο
τρόπο. Γι’ αυτό λατρεύω κάποια ποιήματα άλλων ποιητών και ποιητριών, που δίνουν
διαφορετική εικόνα από αυτή που εγώ δίνω. Νομίζω ότι είμαστε οι καλύτεροι
μεταφορείς εκείνων των στιγμών και των εικόνων που δεν θα πρόσεχε εύκολα
κάποιος, που θα προσπερνούσε, που θα τις θεωρούσε άνευ σημασίας.
Η πλούσια ποιητική παραγωγή των ημερών
μας και ο κοινωνικός αναβρασμός που εκδηλώνεται στην Ελληνική Πολιτεία, μπορεί
να θέσει τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία μιας «Ποίησης της Κρίσης», που θα
ασχοληθεί με τα φλέγοντα ζητήματα της εποχής μας;
Αυτά που για κάποιους
είναι σβησμένα, για τους ποιητές νομίζω φαίνονται ξεκάθαρα, γι’ αυτό είναι
ικανοί να «σκιτσάρουν» με το λόγο τους. Οι ποιητές επηρεαζόμαστε από πράγματα
που για τους άλλους -όπως είπα παραπάνω- καμιά φορά μοιάζουν ασήμαντα.
Διακρίνουμε τις λεπτές εκείνες, μισοσβησμένες γραμμές. Βρίσκουμε το δρόμο εκεί
που δεν υπάρχει. Συγκινούμαστε κι από αυτή τη συγκίνηση παρεκκλίνουμε της
όποιας πορείας μας. Όταν κυριαρχεί μια εκρηκτική ατμόσφαιρα, σίγουρα με κάποιο
τρόπο θα αποδώσουμε την σκληρή πραγματικότητα ή θα επισημάνουμε. Αυτό που
πιστεύω ότι διαφέρει από ποιητή σε ποιητή είναι ο χρόνος που θα καταθέσει αυτές
τις σκέψεις. Η σύνδεση των σκέψεων με το γεγονός πολλές φορές χρειάζεται απόσταση,
χρόνο· άλλοτε πάλι είναι σύλληψη της στιγμής.
Εκείνοι που θα το κάνουν,
θα το έχουν μέσα τους, θα θέλουν να το εξωτερικεύσουν… Αναμφίβολα, πιστεύω πως
θα συμβεί. Αν δεν γράψω εγώ γι’ αυτά τα ζητήματα, θα γράψει κάποιος άλλος· θα
υπάρξουν όμως τέτοιες γραφές.
Από αυτά που νιώθετε πως γνωρίζετε με
βεβαιότητα για τον εαυτό σας, πείτε μας ένα χαρακτηριστικό που θα θέλατε να
διατηρήσετε οπωσδήποτε κι ένα που θα προτιμούσατε ν’ αλλάξετε.
Μετά από 34 χρόνια στη ζωή
έχω συμφιλιωθεί και με τα θετικά και με τα αρνητικά του εαυτού μου, τόσο που αν
πάψω να έχω κάποιο από αυτά θα νιώσω λύπη, θα ψάχνω απεγνωσμένα να το βρω.
Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια, για τον τρόπο που αποτυπώνετε τις σκέψεις σας στο χαρτί; Είναι μια διαδικασία που συμβαίνει προγραμματισμένα και μεθοδικά ή προκύπτει αυθόρμητα;
Όσοι με γνωρίζουν θα
θυμούνται πως όπου πήγαινα είχα μαζί πάντα ένα μπλοκάκι και έγραφα κάτι που
ήταν έμπνευση της στιγμής. Αυτό ομολογώ πως εξακολουθώ να το κάνω. Δεν το
επέλεξα, με αυτό μεγάλωσα. Ένιωθα πάντα ότι είχα πράγματα να πω. Θα μπορούσα να
γράψω πρωί, μεσημέρι, βράδυ, ξημερώματα. Πάντα νιώθω την ανάγκη να γράψω. Οπότε
αυθόρμητα, αρχικά.
Δεν ακολουθώ κάποια
μέθοδο, αυτή είναι η δυσκολία. Νιώθω σα να είναι κάτι ανακατεμένο μέσα στο
μυαλό μου κι εγώ πρέπει να το ξετυλίξω και να το φτιάξω όπως θέλω, όπως νομίζω
ότι θα αποδώσει καλύτερα το συναίσθημα και όσα θέλω να πω. Οπότε η μέθοδος με
βρίσκει, τη δημιουργώ κάθε φορά. Αν αμελήσω όμως να γράψω, ο εαυτός μου
δυστυχώς θεριεύει και μου χαλά την πραγματικότητα, οπότε το επιζητά η ψυχή μου,
τελικά.
Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε ως
αναγνώστης στους συγκαιρινούς σας ποιητές ή κάτι που θα θέλατε να μοιραστείτε
ως ποιητής με τους αναγνώστες σας;
Πιστεύω πως οι ποιητές
είναι άνθρωποι που υποβάλλουν τον εαυτό τους σε διάφορες δοκιμασίες· έτσι ό,τι
και να πω γνωρίζω πως η ψυχή τους θα τους καθοδηγήσει, θα τους δώσει το σήμα
για το τι ακριβώς θα μοιραστούν και τι θα αφήσουν ασχολίαστο.
Ως ένας άνθρωπος που
γράφει ποίηση, απευθυνόμενη στους αναγνώστες, έχω να πω ότι σ’ αυτή τη δύσκολη
εποχή, που έχουν αλλάξει οι ρυθμοί όλων, η ποίηση είναι ικανή να προσφέρει
φωτεινούς δρόμους, να μετατρέψει το σκοτάδι σε πηγή φωτός.
Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο δημιουργό
που πασχίζει να πραγματοποιήσει τα πρώτα του βήματα στο χώρο της ποίησης;
Να φλογίζει τις λέξεις του
και μόνο όταν φλογίζεται απ’ αυτές, να τις πιστεύει και να «προχωρά».
Με άλλα λόγια, είναι καλό
να ξεδιψά απ’ την ποιότητα του ίδιου του λόγου του.
Τι να περιμένουμε από εσάς στο εγγύς μέλλον; Έχετε κάποια συγγραφικά σχέδια που μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας;
Έχω μια περίεργη σχέση με τον χρόνο. Γράφω μια ιστορία, φανερώνω έναν άλλο συγγραφικό εαυτό, που όμως επειδή δεν ακολουθώ συγκεκριμένη μέθοδο, όπως σας είπα, δεν μπορώ να σας πω πότε θα είναι έτοιμη. Ίσως σύντομα, ίσως αργότερα. Πάντως κάτι ετοιμάζεται, ναι.
Να αναμένουμε κάποια μελλοντική
παρουσίαση του τελευταίου σας βιβλίου, το καλοκαίρι ίσως;
Είναι καιρός να γίνει κι
αυτό, όσο κι αν είμαι διστακτική. Γνωρίζω ότι ο κόσμος θέλει να συναντά τους
δημιουργούς των βιβλίων, κι αυτός είναι ο μόνος λόγος που θα με οδηγήσει σε μια
παρουσίαση.
Πού μπορεί κανείς να βρει το βιβλίο σας;
Σε όλα τα βιβλιοπωλεία και
στη Σελίδα των εκδόσεων Πηγή.
Αισιοδοξείτε για το μέλλον, δεδομένου
της υπάρχουσας κατάστασης;
Όλο αυτό που συμβαίνει όσο
αισιόδοξα κι αν το δούμε, οφείλουμε να το δούμε και πολύ ρεαλιστικά. Αισιοδοξώ
στο βαθμό που πιστεύω ότι ο άνθρωπος όταν φτάσει σε μια κατάσταση που δεν οδηγεί
πουθενά, μπροστά σε ένα αδιέξοδο, ξαφνικά ορθώνει το ανάστημά του και γίνεται
σωτήρας του εαυτού του και των άλλων.
Κυρία Κλειδαρά, σας ευχαριστούμε για την
όμορφη συζήτηση και σας ευχόμαστε κάθε καλό στην προσωπική και συγγραφική σας
πορεία.
Κύριε Λίχνο, σας ευχαριστώ
κι εγώ, να είστε πάντα δημιουργικός και ολόψυχα εύχομαι καλή επιτυχία και στο δικό
σας βιβλίο που γνωρίζω πως θα κυκλοφορήσει σύντομα!
0 Σχόλια