Βιβλιοκριτική για τη συλλογή διηγημάτων "Ήμερες ημέρες" του Μουράτη Κοροσιάδη

Συγγραφέας: Μουράτης Κοροσιάδης

Έτος έκδοσης: 2021
Σελ.: 262
Εκδόσεις: Βακχικόν
Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Τα διηγήματα του Μουράτη Κοροσιάδη δίνουν προτεραιότητα στον χρόνο και στη μνήμη, προβάλλουν τη μοναξιά, την κατάδυση ψυχής, τη δύναμη που μπορεί να νιώσει ο άνθρωπος στις δυσκολίες του, την προδοσία και κυρίως τον θάνατο, θρηνούν για τις απώλειες που επιφέρουν στο υλικό και ψυχικό πεδίο και την ίδια ώρα συνομιλούν με ποικίλα λογοτεχνικά είδη και αναπτύσσουν διάφορες γλώσσες: από τη μια πλευρά το φανταστικό, το ονειρικό, το παράδοξο και η παρωδία και από την άλλη μεριά μικρά ή μεγαλύτερα κράματα ρεαλισμού, παραμυθητικής αφήγησης και μαγικού ρεαλισμού.

Ανάμειξη, μεταγωγή και περιαγωγή ή περιφορά: μια διαρκής προσπάθεια για συνένωση και συστέγαση ενός υλικού που θα αποκτήσει την πλήρη σημασία του (σημασία μονίμως ασταθή και φυγόκεντρη) μόνο όταν αναγνωρίσουμε όχι τις διαφορές των συστατικών του, αλλά τη δύναμη της συγκολλητικής τους ουσίας. Αυτό είναι το φρέσκο πνεύμα των διηγημάτων του Μουράτη Κοροσιάδη, που αναζητούν τη φρεσκάδα τους και πάλι όχι στην πατροπαράδοτη ακολουθία της διαδοχής και της αντικατάστασης του παλαιού από το καινούργιο, αλλά στην πλάγια (και άκρως τελεσφόρα ) οδό της επινοητικής σύμπηξης.

Πρόκειται για μικρά πεζά κείμενα, γαλήνιες ,σχεδόν ακύμαντες αφηγήσεις, με κοφτό και πυκνό λόγο, που ακολουθούν την προφορικότητα της καθημερινής, πρόσωπο με πρόσωπο συνομιλίας, χωρίς πόζα ή εκζήτηση, εντάσεις , εξάρσεις ή μελοδραματισμούς. Συχνά αφήνονται να σβήσουν διακριτικά, «ανεπαισθήτως», χωρίς καταληκτήριες ανατροπές, σε λίγες γραμμές, άλλοτε αφήνοντας μια γλυκόπικρη επίγευση στον αναγνώστη και άλλοτε ζωγραφίζοντας ένα πλατύ χαμόγελο ικανοποίησης.

Αυτή δεν είναι η λειτουργία της αφήγησης με την οποία είμαστε εθισμένοι; Φτιάχνουμε και ξαναφτιάχνουμε ιστορίες για να καταλάβουμε πρώτα τον εαυτό μας, έπειτα να οργανώσουμε τον κόσμο γύρω μας, τέλος για να τα βγάλουμε πέρα στο καθημερινό πρόγραμμα της ζωής μας, ξορκίζοντας το άγχος του χρόνου και τον φόβο του θανάτου!

Η συγγραφή είναι και αντιστροφή της πραγματικότητας, ένα εκ νέου χτίσιμο του κόσμου, μια γροφιά στη μοίρα. Ο πόνος δεν ημερεύει, όμως αποκοιμιέται, σε παίρνει απ΄ το χέρι και σε ξαπλώνει σε ένα γαλήνιο λιβάδι, που κατακλύζεται από φανταστικά σενάρια ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά …

Τα δεκαπέντε μικρά διηγήματα της συλλογής άλλοτε αρκούνται στον υπαινιγμό, δείχνοντας χωρίς να λένε, άλλοτε ζητούν την αρωγή της φαντασίας και συμπληρώνουν με διάθεση ανατρεπτική και λεπτή ειρωνεία τα κενά της πραγματικότητας, άλλοτε τέλος αντλούν τη δύναμή τους από τη διαφορά κυριολεκτικής ή μεταφορικής σημασίας.

Προσεκτικά τοποθετημένα στη ροή της συλλογής, συσσωματώνονται σε ενότητες με κοινό θεματικό πυρήνα καθώς εναλλάσσουν τον συναισθηματικό τόνο: από το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου και τον ύστατο φόβο του θανάτου, από το κακό που το επιβάλλει η παρουσία του Θεού έως τη δύναμη της μνήμης, του πόνου, της φθοράς, της εγκατάλειψης, της προδοσίας, της απουσίας και της σιωπής και τα προσωπικά τραύματα σε πλάγιες σκοπεύσεις τραγελαφικών όψεων του σύγχρονου απάνθρωπου άστεως, της πολυχρωματικής κοινωνίας μας και από τη δύναμη της ζωής, του έρωτα και της μισογκρεμισμένης γλώσσας ή του μηχανισμού του λάθους και της αβλεψίας στην ίδια τη συγγραφή ή την ανάγνωση.

Η γραφή συνδυάζει την ωριμότητα με την ελαφράδα, τη στωικότητα της απαντοχής με την κατανόηση της ανθρώπινης αντιφατικότητας και, κυρίως, την πίστη στις ανθρώπινες σχέσεις και στην απόλυτη αυταξία της ίδιας της ζωής.

Ένας άνθρωπος που ρίχνει μπουκάλια με μηνύματα στην θάλασσα και βρίσκει το μπουκάλι του σε… ένα ενυδρείο, ένας άνθρωπος που καθαρίζει λεκέδες από τα ρούχα των ανθρώπων και διώχνει και τις κηλίδες από τις ψυχές των ανθρώπων και καθαρίζει τα λάθη της ζωής τους, ένας άνθρωπος που θέλει να αλλάξει το μικρό όνομά του, ένας άνθρωπος που καληνυχτίζει τους ήρεμους και ήμερους πολίτες της πολιτείας της σιωπής, του νεκροταφείου, ο άνθρωπος που συνομιλούσε με χαλάσματα και ιστούς, ο άνθρωπος που είχε πρόβλημα με την όραση και δεν μπορούσε να διακρίνει την αγάπη, αυτός που διάλεξε να κατοικεί έξω από τον χρόνο, για κάποιον μες στον κόσμο δεν υπάρχει καιρός, ο αιώνιος κύκλος, ο κύκλος της ζωής και ο κύκλος του θανάτου, η αιώνια προδοσία και η αιώνια επιστροφή, ο άνθρωπος που διάβαζε λάθος χάρτες και ανοίχτηκε σε άγνωστες θάλασσες και σε κάθε ταξίδι έχανε και από έναν εαυτό, αυτοί που γίναν ταξιδευτές για κάποια Τροία, για τη δικιά του ο καθένας, πολεμιστές χωρίς κανένα Όμηρο να τους υμνεί, η επικοινωνία με τους αγαπημένους νεκρούς, ο εσωτερικός διάλογος με τους νεκρούς, διάλογος νεκρών και ζωντανών που έχει ενδιαφέρον, η συνομιλία των ζωντανών με τον Κάτω Κόσμο, η συνομιλία με τον Χαροκαμένο Χάρο, η συμφωνία κάποιου με τον Χάροντα σαν ένας καινούργιος Φάουστ, οι γυναίκες που φοβούνται τον θάνατο γιατί καταστρέφει τη ζωή που αυτές δημιουργούν, κάθε γέννα και μια νίκη πάνω στον θάνατο, το βαρύ φορτίο της γραμματικής του παρελθόντος, η σιωπή των νεκρών μας πονάει περισσότερο από τη σιωπή των ζωντανών, τα πουλιά που είναι οι ψυχές των νεκρών, το πρώτο ραντεβού στα μνήματα, δεν είναι οι νεκροί κεκοιμημένοι ,οι ζωντανοί είναι κεκοιμημένοι και επιλήσμονες, αυτοί που ξεχνάνε τη γλώσσα τους, φράσεις κομμένες με μπαλτά, λέξεις- προσάναμμα, ο φόβος από τον διπλανό, η επιθυμία να μας αγαπάνε, ο Μεγάλος σκηνοθέτης της ζωής, η προδοσία για ένα ταπεινό μήλο, προδίδοντας προδοθήκαμε, η ευτυχία δεν ήταν στον Παράδεισο αλλά στην αναζήτηση, στη γνώση και την ελευθερία, η αδυναμία της μνήμης που ξεπερνιέται με το σημάδι, έτσι δημιουργείται η μνήμη της ζωής με τη μνήμη των θανάτων, σκληρή η μνήμη του θανάτου, μόνο χρέη έχουν οι άνθρωποι και στη ζωή και στον θάνατο, ο άνθρωπος παίρνει άλλη δύναμη σαν φύγει από τα ανθρώπινα , γίνεται άλλος, σαν τον Ανταίο, δεν τον νοιάζουν τα εφήμερα, μόνο οι νεκροί μπορούν να βλέπουν έτσι τη ζωή για αυτό και πιάνουν φιλίες με τα κυπαρίσσια, που είναι αμετακίνητα, συνετά, σοβαρά, λιγομίλητα, μόνο ακούν, άλλοι νεκροί κρατούν παρέα τα βράδια ο ένας στον άλλο, άλλοι τσακώνονται αιώνια ποιος θα πάρει το πρωτάθλημα, ούτε στον θάνατο δεν αλλάζουν οι άνθρωποι, ούτε κι όταν πεθάνουν, τι μπορεί να κάνει μια πεθαμένη σε έναν ζωντανό; να τον καταδικάσει σε αιώνιο διάλογο, η γυναίκα στην περίοδο της κρίσης, η απώλεια της ιδιότητας του πολίτη, του ανθρώπου, της γυναίκας, ποιος δίνει νόημα στον κόσμο, ο άνθρωπος ή ο Θεός; το κεραμιδί παντελόνι με τον άσπρο λεκέ, τα καράβια των ποιητών που διασχίζουν τους ουρανούς το βράδυ, ο ηλιοτροπισμός, εκείνοι που προδίνουν από απέραντη αγάπη, οι κύκλοι στα μάτια που προδίνουν την ηλικία, οι μαύροι κύκλοι στα μάτια, οι μαύρες σκέψεις, το μαύρο αίμα, η απουσία δεν προσθέτει κάτι, μόνο αφαιρεί, ποιος βλέπει εκατέρωθεν των ορίων; οι ξύλινες προσωπίδες θανάτου, το φεγγαρόφωτο απόθετε μια εντάφια, χρυσή προσωπίδα σε όλα τα πρόσωπα , οι στρατιώτες …σαν πεθαμένοι κιόλας κι αθάνατοι ,τι αξία έχει ο χρυσός μπροστά στον θάνατο; δεν αντέχεται ο αντίλαλος των άδειων δωματίων, τα χέρια και η δουλειά μας κάνει ανθρώπους, ανηφορικά τα ταξίδια στο παρελθόν, εξαντλητικά, και οι σοφοί κάνουν λάθη, το μη είναι δεν μπορεί να είναι, η αγάπη μακροθυμεί η αγάπη ου ζηλοί, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει, πουθενά δεν λέει η πρόγνωση «μηκέτι καιρός», «Οι καιροί ου μενετοί» λέει, η τέχνη είναι το άλλο πρόσωπο της περιφρόνησης του θανάτου…

Τα σύντομα κείμενα του βιβλίου συνιστούν κάτι παραπάνω από λεπτεπίλεπτες ασκήσεις ύφους και λεκτικούς κανονιοβολισμούς ενός σπουδαίου στιλίστα.

Το βιβλίο «ήμερες ημέρες » του Μουράτη Κοροσιάδη είναι διάσπαρτο με αθέατα ανοίγματα, κρυφές γωνίες και φρέατα ώστε ζητεί την προσοχή μας. Απρόβλεπτες διαδρομές λανθάνουν στις σελίδες, όπως όταν κανείς περιδιαβαίνει έναν φροντισμένο δρυμό πάνω από παλιά , εγκαταλειμμένα μεταλλεία…

Πρόκειται για Αριστούργημα.

Ο Μουράτης Κοροσιάδης γεννήθηκε στη Δράμα και αποφοίτησε από το Τμήμα Γερμανικής Φιλολογίας και Γλώσσας του ΑΠΘ. Οι μεταπτυχιακές και διδακτορικές του σπουδές στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ αναφέρονται στις απόψεις του Αυστριακού φιλοσόφου L. Wittgenstein σχετικά με τη γλώσσα, τα όριά της και τη σιωπή στην τέχνη, καθώς και με τα πολιτικά και εντροπικά χαρακτηριστικά της τέχνης του 19ου και 20ού αιώνα. Επίσης, έχει εκπονήσει μεταδιδακτορική έρευνα στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ σχετικά με τα ίχνη και τη γενεαλογία του λαϊκισμού στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία. Η πρώτη συλλογή διηγημάτων του, με τίτλο Το Σύνθημα, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Γκοβόστη το 2019.