Ο Σπύρος Καραβίας και Φώτης Μυλωνάς με μεγάλη χαρά και μεγάλη ικανοποίηση μας παρουσιάζουν το βιβλίο τους, το οποίο ετοίμαζαν με μεγάλο κόπο αλλά και ενθουσιασμό εδώ και αρκετό καιρό.
Το βιβλίο «Εμπλοκή γονέων στην εκπαίδευση – Εποικοδομητική συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς» είναι ένα χρήσιμο βοήθημα για εκπαιδευτικούς και γονείς, οι οποίοι αναζητούν τρόπους να κάνουν τη μεταξύ τους συνεργασία περισσότερο εποικοδομητική.
Συνέντευξη στην Άννα Ζανιδάκη
Ποιοι είναι οι τρόποι προσέγγισης ενός εφήβου μέσω του σχολείου;
Το σχολείο δεν είναι απλώς ο χώρος που οι έφηβοι πηγαίνουν για να αποκτήσουν γνώσεις, αλλά είναι και ο χώρος που θα σφυρηλατήσουν τον χαρακτήρα τους, θα κοινωνικοποιηθούν και θα ωριμάσουν σωματικά, πνευματικά και ψυχολογικά. Όλα αυτά θα γίνουν με την επίβλεψη, τη στήριξη και την προστασία των εκπαιδευτικών. Μπορεί πολλοί να έχουν κατηγορήσει το ελληνικό σχολείο τα προηγούμενα χρόνια, τώρα όμως που τα παιδιά εξαιτίας της πανδημίας έχουν μείνει στο σπίτι (πολλές φορές μόνα τους, αν οι γονείς εργάζονται), καταλαβαίνουν την αξία και την αναγκαιότητά του. Ένα σχολείο με το σύνολο των εκδηλώσεών του, αθλητικών, εορταστικών κλπ προσφέρει στους έφηβους την ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα τους συνομηλίκους τους, να αλληλοεπιδράσουν με αυτούς, να γνωρίσουν και να εξασκήσουν τα ταλέντα και τις προτιμήσεις τους μέσα από δράσεις και προγράμματα και να γνωρίσουν διαφορετικά μέρη μέσα από τις εκδρομές και τους περιπάτους.
Γιατί οι έφηβοι αμφισβητούν τους μεγαλύτερους; Το είχατε περάσει κι εσείς;
Η αμφισβήτηση είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό της εφηβικής ηλικίας και είναι φυσιολογική. Οι έφηβοι μέσα από την αμφισβήτηση εξερευνούν τον κόσμο και διαμορφώνουν τον χαρακτήρα τους. Εμείς πρέπει να είμαστε υπομονετικοί και να στηρίζουμε τους εφήβους μέσα σε αυτή τη σύγκρουση που επιδιώκουν, να δείχνουμε με την δική μας σταθερότητα και αυτοπεποίθηση τον σωστό δρόμο και με επιχειρήματα να αποδεικνύουμε την ορθότητα των θέσεών μας. Πράγματα που εμείς θεωρούμε αυτονόητα, οι έφηβοι επιθυμούν να τα εξερευνήσουν και να τα αποδείξουν από την αρχή.
Οι νέοι δεν είναι καθόλου αδιάφοροι. Η λανθασμένη προσέγγιση των ενηλίκων είναι που τους κάνει έτσι. Μαντεύοντας ο έφηβος τι θέλουν οι γονείς του θα κάνει το εκ διαμέτρου αντίθετο, με απώτερο σκοπό να πει “μπράβο μου!” και να ανέβει στα μάτια του εαυτού του. Η νέα γενιά μεγαλώνει μέσα στα προβλήματα που της κληροδότησαν οι παλαιότερες γενιές. Δεν ισχύει ότι δεν βλέπει τα προβλήματα της καθημερινότητας που υπάρχουν, αλλά δεν πείθεται από εμάς που τα δημιουργήσαμε ότι γνωρίζουμε τη λύση τους. Ίσως αντιμετωπίζει, λόγω της ηλικίας άλλα προβλήματα που εμείς τα παραβλέπουμε, όπως οι διαπροσωπικές σχέσεις, και επιλέγει πρώτα να προσπαθήσει να λύσει εκείνα και μετά να ασχοληθεί με τα δικά μας. Επίσης η ζωή γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη και αν τη δεις ξαφνικά στο σύνολό της σε απελπίζει και σε κάνει να μένεις απαθής. Η νέα γενιά θέλει χρόνο για να πάρει τη θέση της στις επάλξεις της σημερινής ζωής και αυτό τον χρόνο πρέπει να της τον δώσουμε εμείς.
Συχνά κατηγορούμε τη νεολαία ότι δεν μας πιστεύει. Έχουμε μερίδιο ευθύνης κι εμείς;
Ο έφηβος απομακρύνεται σταδιακά από την αυθεντία των γονέων του, αλλά παράλληλα έτσι νιώθει ότι χάνει τη στήριξή του. Γι’ αυτό συχνά νιώθει μοναξιά, μια θλίψη και μια πλήξη. Σε αυτή την εξέλιξή του συχνά προκύπτει η οδύνη της συνειδητοποίησης ότι οι γονείς του δεν είναι πλέον τέλειοι και παντοδύναμοι. Οι έφηβοι καλούνται να αφήσουν πίσω τους αυτόν τον τέλειο και ασφαλή κόσμο.
Ο έφηβος πασχίζει να επαναστατήσει στον γονέα του ίδιου φύλου αλλά και παράλληλα αν μπορέσει να του μοιάσει. Ενώ απομακρύνεται από τους γονείς, συνήθως οι αρχές τους υπάρχουν μέσα του. Καταφεύγει στην ασφάλεια και αποδοχή από ομάδες συνομήλικων του. Η αίσθηση παντοδυναμίας συγκρούεται με την απαγόρευση. Αισθάνεται ότι μπορεί να κάνει τα πάντα και έτσι συγκρούεται με τους γονείς του.
Δεν ευθύνονται οι γονείς γι’ αυτό, αλλά πρέπει να βοηθήσουν τον έφηβο προσπαθώντας να τον κατανοήσουν και να τον στηρίξουν.
Κέντρα εξουσίας προωθούν τη διδασκαλία με ρομπότ. Γίνεται αυτό σε πιο προηγμένες χώρες ή φαίνεται ως ένα εικονικό μελλοντικό συμβάν;
Η τεχνολογία, η οποία αυτή την εποχή έχει εισβάλει απότομα στην εκπαιδευτική πρακτική μας, υπάρχει για να βοηθάει την σχολική εκπαίδευση και όχι για να την αντικαταστήσει. Να είστε σίγουρη πως αν μία διαδικτυακή πλατφόρμα μπορούσε να αντικαταστήσει τη σχολική τάξη, θα το είχε κάνει ήδη.
Ευτυχώς η αλληλεπίδραση ανθρώπου με άνθρωπο δεν μπορεί να αντικατασταθεί από κανένα μηχάνημα και ακόμη κι αν κάποιοι έχουν τέτοια σχέδια θα τα δουν να αποτυγχάνουν παταγωδώς! Η συσσωρευμένη γνώση υπάρχει ήδη στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι οθόνες υπάρχουν στην καθημερινότητά μας. Βλέπετε να έχει αντικατασταθεί η αναγκαιότητα του βιβλίου; Μπορούν οι μαθητές να μάθουν μόνο διαβάζοντας στα τάμπλετ και τα κινητά τους; Είναι φανερό σε όλους μας ότι αυτή η νοσηρή κατάσταση που ζούμε, αυτή την εποχή εξαιτίας του κορωνοϊού, έχει φρενάρει όλες τις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Βλέπετε να συζητούμε για παράταση του σχολικού έτους. Γιατί να γίνει αυτό αφού μαθήματα δεν έχουν χαθεί και η ύλη έχει προχωρήσει κανονικά;
Κατά πόσο οι εκπαιδευτικοί μπορεί να δεχθούν την απασχόλησή τους και τους καλοκαιρινούς μήνες;
Το κάθε επάγγελμα έχει τις δικές του απαιτήσεις, τα δικά του πλεονεκτήματα και τα δικά του μειονεκτήματα. Για παράδειγμα, κάποιος που εργάζεται στον τομέα του τουρισμού γνωρίζει ότι η τουριστική περίοδος είναι περιορισμένη σε συγκεκριμένους μήνες. Τους υπόλοιπους απλά θα περιμένει μέχρι την επόμενη περίοδο. Η εργασία του εκπαιδευτικού περιλαμβάνει 10 μήνες αρκετά σκληρής δουλειάς με μεγάλο στρες και δύο μήνες το καλοκαίρι διακοπών, οι οποίοι περιέχουν και την εβδομαδιαία υποχρεωτική παρουσία κάποιου στα σχολεία, τα επιμορφωτικά σεμινάρια που πολλές φορές πραγματοποιούνται αυτή την εποχή καθώς και την προετοιμασία για την επόμενη σχολική χρονιά. Επίσης, στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αρχές Σεπτεμβρίου πρέπει να γίνουν οι επαναληπτικές εξετάσεις, άρα οι καθηγητές πρέπει να προετοιμαστούν γι’ αυτές μέσα στον Αύγουστο. Οι καλοκαιρινές διακοπές δεν θεσμοθετήθηκαν στην Ελλάδα για να κάνουν διακοπές οι καθηγητές, αλλά για να κάνουν διακοπές οι μαθητές, καθώς δεν θα μπορούσε να γίνει μάθημα στις καλοκαιρινές συνθήκες σε κτίρια που στην μεγάλη τους πλειοψηφία δεν διαθέτουν κλιματισμό. Παλαιότερα που οι Πανελλήνιες εξετάσεις προεκτείνονταν μέσα στον Ιούλιο, υπήρχε γκρίνια από γονείς και μαθητές για τις δύσκολες καιρικές συνθήκες. Σε βόρειες χώρες υπάρχουν οι διακοπές την χειμερινή περίοδο γιατί εκεί οι διακοπές συνδυάζονται με διαμονή στο βουνό, είναι φυσικό λοιπόν να υπάρχουν μικρότερες καλοκαιρινές διακοπές.
Τι κάνει έναν έφηβο να αντιδρά και να στρέφεται ακόμα και ενάντια στον εαυτό του, σε μια ενδεχόμενη αποτυχία της εισόδου του σε ΑΕΙ;
Ο έφηβος, όπως ανέφερα και προηγουμένως επιδιώκει, βάσει της φύσης του, την αυτονόμησή του. Σε αυτό το χτίσιμο της ταυτότητάς του, παρότι έρχεται σε σύγκρουση με τους γονείς του που προσπαθούν να του περιορίσουν αυτή την πρώιμη αυτονομία του, θέλει τη στήριξή τους. Σε αυτό το στάδιο κάθε αποτυχία του, αν τον αφήσουμε να αισθανθεί ότι είναι αποκλειστικά από δική του ευθύνη, είναι πλήγμα για την αυτοπεποίθησή του και μπορεί να τον οδηγήσει σε κατάθλιψη και εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας. Εμείς ως γονείς ή εκπαιδευτικοί εκείνη τη στιγμή πρέπει να χαλαρώσουμε και να τον στηρίξουμε μέχρι να περάσει η πρώτη δύσκολη περίοδος. Στη συνέχεια θα συζητήσουμε μαζί του και θα τον βοηθήσουμε να πάρει τις σωστές αποφάσεις για το μέλλον του.
Ποιοι μπορεί να είναι οι μέθοδοι προσέγγισης των εφήβων για να μη νιώσουν ευάλωτοι και να μην υπάρχουν εντάσεις για την επιλογή εργασίας εκ μέρους των γονιών τους;
Η προσέγγιση των εφήβων πρέπει να γίνεται ακολουθώντας μια μέση οδό. Δεν πρέπει να είμαστε υπερβολικά αυστηροί και αδιάλλακτοι γιατί η αντίδρασή τους σε τέτοιες ηγεμονικές και εξουσιαστικές συμπεριφορές μπορεί να είναι η απομάκρυνση και η αποξένωσή τους από την οικογένεια. Επίσης δεν πρέπει να είμαστε αδιάφοροι γιατί οι ίδιοι δεν είναι ακόμη έτοιμοι να αναλάβουν τα ηνία της ζωής τους και θα νιώσουνε ανασφάλεια. Χρειάζεται ενεργή επικοινωνία μαζί τους με συζητήσεις και επιχειρήματα, χρειάζεται πειθώ για να τους πείσουμε για τις απόψεις μας με ηρεμία και συζήτηση. Μπορεί μερικές φορές να μας πείσουν εκείνοι με τα επιχειρήματά τους και να είμαστε εμείς εκείνοι που θα αλλάξουμε άποψη μετά τη συζήτηση.
Σ.Ε.Π. Σε τι επίπεδο υπάρχει σήμερα; Είμαστε ευχαριστημένοι; Καλύπτει τις αγωνίες και τις απορίες των μαθητών;
Ο Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός εδώ και μερικά χρόνια έχει φύγει από το πρόγραμμα της Τρίτης Γυμνασίου και της Α΄ Λυκείου των ΓΕΛ και υπάρχει μόνο στο πρόγραμμα της Α΄ Λυκείου των ΕΠΑΛ και στα προγράμματα αγωγής σταδιοδρομίας, όπου αυτά εφαρμόζονται. Πιστεύω ότι κακώς έφυγε από το ωρολόγιο πρόγραμμα, καθώς όταν γινόταν σωστά και από επιμορφωμένους καθηγητές έδινε όντως λύση στις απορίες τόσο των γονιών, όσο και των μαθητών.
Οι γονείς και οι φίλοι. Ποιος είναι ο ρόλος τους στην απόρριψη ή αποδοχή μιας σχέσης του παιδιού και κατά πόσο ενισχύουν τα κριτήριά του, ώστε να θωρακίζει και προστατεύει τον εαυτό του.
Είναι πολύ σημαντικό για έναν έφηβο να είναι αποδεκτός από μία ομάδα συνομηλίκων. Για αυτό το λόγο, ακολουθεί τις συνήθειες της ομάδας. Είναι ανάγκη του εφήβου να έχει φίλους με τους οποίους μοιράζεται τους ίδιους προβληματισμούς, τις ίδιες πεποιθήσεις και αναπτύσσει τις ίδιες συμπεριφορές. Η επιδοκιμασία από τους φίλους είναι πολύ σημαντική για τους έφηβους και επηρεάζει την αυτοεκτίμησή τους. Δεν πρέπει να νομίζουν οι γονείς ότι η επιθυμία του είναι να δραπετεύσει από το σπίτι, αλλά να γνωρίσει τον έξω κόσμο παρέα με φίλους για να αποφύγει τις κακοτοπιές και να αντιμετωπίσει τους κινδύνους. Για ένα έφηβο οι σχέσεις, διαπροσωπικές και ερωτικές, ενισχύουν την αυτογνωσία του. Μέσα από τις σχέσεις οι έφηβοι αποκτούν δεξιότητες για να αντιμετωπίζουν τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα που αναδεικνύονται όπως απογοήτευση, χαρά λύπη και ζήλια. Είναι φυσιολογικό σε αυτές τις επιλογές του να τον επηρεάζει περισσότερο η ομάδα συνομηλίκων του, παρά οι γονείς του.
Η ανταλλαγή των μαθητών μέσα από προγράμματα Εράσμους ή οτιδήποτε παρεμφερές. Τι προσφέρει στην κάθε πλευρά; Είναι θέμα εκπαίδευσης ή θέμα εμπειριών και κατάρτισης;
Εκπαίδευση γίνεται και μέσω των εμπειριών και μάλιστα λέγεται βιωματική μάθηση. Τα προγράμματα Εράσμους έχουν σαν στόχο μέσα από την ανταλλαγή μαθητών με άλλες χώρες να γνωρίσουν τον πολιτισμό των άλλων, να παραδειγματιστούν από τις καλές πρακτικές τους και να συνεργαστούν για κοινές δράσεις που θα τους τονώσουν το αίσθημα του παγκόσμιου πολίτη. Όλα αυτά βέβαια έχουν σαν προϋπόθεση πριν από τα ταξίδια να υπάρχει φοβερή δουλειά τόσο από τους εκπαιδευτικούς, όσο και από τους μαθητές, ώστε να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη από τη συνεργασία και να μην μείνει απλά η διασκέδαση και το τουριστικό κομμάτι.
Η παραπαιδεία ενισχύει ή αποδυναμώνει το ρόλο του σχολείου;
Η παραπαιδεία είναι ένα συμπλήρωμα του σχολείου και δεν μπορεί ποτέ να αντικαταστήσει τον πολύπλευρο ρόλο του σχολείου. Είχαμε μιλήσει στην προηγούμενη συνέντευξη κυρία Ζανιδάκη για τον ρόλο που παίζουν τα ιδιαίτερα μαθήματα στην εκπαίδευση. Τον ίδιο ρόλο έχουν και οι υπόλοιπες μορφές της παραπαιδείας, αν και δεν είναι πάντα αποτελεσματικές. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που ένα παιδί που είναι αδιάφορο στο χώρο του σχολείου είναι αδιάφορο και στα απογευματινά του μαθήματα με αποτέλεσμα οι γονείς να νομίζουν ότι έχουν κάνει ότι μπορούσαν για το παιδί τους, ενώ δεν έχουν κάνει το πιο βασικό, να ασχοληθούν προσωπικά μαζί του.
Το φαινόμενο να γίνεται μάθημα μόνο με τους δυνατούς μαθητές έχει υποπέσει στην αντίληψή σας; Εγώ ως μητέρα το είχα βιώσει στα παιδιά μου, σε σημείο που το ίδιο το παιδί δυσανασχετούσε γιατί ανησυχούσε για τη σύγκριση με τα άλλα παιδιά και το πώς θα φαινόταν στα μάτια τους.
Ο καλός δάσκαλος και ο καλός καθηγητής φροντίζει να δίνει ερεθίσματα για πρόοδο σε όλους τους μαθητές, ανεξάρτητα από το επίπεδό τους. Αυτό βέβαια δεν είναι καθόλου εύκολο σε μία τάξη των 25-27 μαθητών που συνυπάρχουν παιδιά διαφορετικών ταχυτήτων. Επίσης ειδικά στις τάξεις του Γενικού Λυκείου, όπου υπάρχει η πίεση για την κάλυψη της διδακτέας ύλης, ο εκπαιδευτικός αναγκαστικά στηρίζεται στους πιο καλούς και επιμελείς μαθητές που μπορούν να παρακολουθήσουν τον ρυθμό του. Για τους υπόλοιπους μαθητές υπάρχουν προγράμματα, όπως η πρόσθετη διδακτική στήριξη που μπορούν να καλύψουν τα κενά τους και να τους κάνουν ικανούς να παρακολουθήσουν την τάξη τους. Κάθε μαθητής πρέπει να εστιάζει στην προσωπική του βελτίωση και να του αναγνωρίζεται όταν την πετυχαίνει ανεξάρτητα από το επίπεδό του. Σε αυτό χρειάζεται να επιμένουν συνεχώς τόσο οι εκπαιδευτικοί, όσο και οι γονείς των μαθητών.
Δίνονται ίσες ευκαιρίες στα παιδιά μας ή όπως συνέβαινε ανέκαθεν ο οικονομικά ισχυρός, αν και όχι ο πιο έξυπνος και εύστροφος, είναι ο μόνος που μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές;
Στην ελεύθερη κοινωνία που ζούμε ευκαιρίες υπάρχουν για όλους. Σε ορισμένους παρουσιάζονται απλόχερα και δεν τις χρησιμοποιούν, σε άλλους παρουσιάζονται με το σταγονόμετρο και τις αρπάζουν και τις εκμεταλλεύονται στο έπακρο. Ο πλούτος, με την έννοια την οικονομική, σου παρέχει ορισμένες ευκαιρίες περισσότερες από άλλους, αλλά δεν σου εξασφαλίζει τίποτε, αντίθετα μπορεί μερικές φορές να είναι παγίδα, με την έννοια ότι το παιδί δεν θα είναι προετοιμασμένο για τα δύσκολα της ζωής. Υπάρχει και ο πλούτος του πνεύματος και των συναισθημάτων που επίσης μπορούν να δώσουν ευκαιρίες από άλλη οδό. Πρέπει να στηρίζουμε και να θωρακίζουμε τα παιδιά μας για να διεκδικούν τη θέση τους στο μέλλον.
Σκέψεις για ένα σχολείο του μέλλοντος. Τι προδιαγραφών θα θέλατε να είναι από κτιριακής πλευράς μέχρι τις παροχές των εγκαταστάσεων;
Καταρχήν τα σχολεία πιστεύω ότι δεν τα φτιάχνουν τα κτίρια και οι υποδομές, αλλά οι άνθρωποι. Το ανθρώπινο δυναμικό των ελληνικών σχολείων βρίσκεται, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, σε υψηλό μορφωτικό επίπεδο (αν τα τελευταία χρόνια δείτε πόσοι από τους δασκάλους και τους καθηγητές έχουν μεταπτυχιακά και διδακτορικά διπλώματα θα εντυπωσιαστείτε) και εργάζεται με υψηλό επίπεδο φιλοτιμίας. Πολλοί από τους εκπαιδευτικούς εργάζονται πολλαπλάσιες ώρες πέρα από το ωράριό τους για να προσφέρουν το κάτι παραπάνω στους μικρούς και μεγάλους μαθητές τους. Το παράπονο που έχουν είναι η έλλειψη έστω και ελάχιστης αναγνώρισης των προσπαθειών τους και η ανεπαρκής στήριξη από την πολιτεία. Όλοι ψάχνουν αφορμές, που εύκολα τις βρίσκουν από μεμονωμένα περιστατικά, για να κατηγορήσουν τους εκπαιδευτικούς, παραβλέποντας ότι δεν είναι αυτοί που ορίζουν τα αναλυτικά προγράμματα, τα βιβλία και τις συνθήκες των μαθημάτων τους. Στην χώρα μας το 2021 υπάρχουν σχολεία με διαδραστικούς πίνακες και εποπτικά μέσα διδασκαλίας, αλλά υπάρχουν και σχολεία που τα ταβάνια στάζουν όταν βρέχει και οι μαθητές τους δεν έχουν αρκετές καρέκλες να καθίσουν. Δεν υπάρχουν σχολικοί φύλακες σε 24ωρη βάση να φυλούνε τα κτίρια από βανδαλισμούς και κλοπές, δεν υπάρχουν γραμματείς για να αναλάβουν ένα μέρος από την γραφειοκρατική δουλειά που αναλαμβάνουν οι εκπαιδευτικοί στον χρόνο που έχουν μετά το μάθημα, επάρκεια σε καθαρίστριες έχουμε μόνο τώρα εξαιτίας του Covid. Ας λύσουμε λοιπόν πρώτα αυτά τα προβλήματα, που είναι ήδη λυμένα για άλλες χώρες, και στη συνέχεια ας δώσουμε έμπνευση και στήριξη στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές για να ξεδιπλώσουν τις ικανότητές τους.
Βιογραφικό:
Ο Σπύρος Καραβίας γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Σπούδασε στο ΤΕΦΑΑ του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε με την ειδικότητα των Χιονοδρομιών. Από το 2019 είναι κάτοχος του Μεταπτυχιακού Τίτλου «Διοίκηση Εκπαιδευτικών Μονάδων» του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Συμμετείχε σε επιμορφωτικά σεμινάρια για την διαπολιτισμική εκπαίδευση, τη χρήση νέων τεχνολογιών και την ανάπτυξη άλλων πλευρών της εκπαίδευσης. Είναι ενεργό μέλος σε εθελοντική ομάδα Πολιτικής προστασίας. Εργάστηκε ως καθηγητής Φυσικής Αγωγής σε δημόσια σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης από το 1990 μέχρι σήμερα. Τα τελευταία 14 χρόνια ασχολείται και με τη διοίκηση της εκπαίδευσης. Από το 2013 μέχρι σήμερα είναι διευθυντής Γυμνασίου στην περιοχή των Αχαρνών.
: "Η αμφισβήτηση είναι ένα έμφυτο χαρακτηριστικό της εφηβικής ηλικίας και είναι φυσιολογική"){kind=link}
0 Σχόλια