Βασίλης Νάστος: "Τι είναι φανταστικό στο βιβλίο μου και τι όχι θα το κρίνει ο αναγνώστης"

 

Ο Βασίλης Νάστος είναι ο συγγραφέας, που δηλώνει ότι ασχολείται περιστασιακά με τη συγγραφή, κάποιες αυθόρμητες και εξομολογητικές ώρες ενδεχομένως. Παρόλα αυτά μπαίνει δυναμικά στον χώρο του βιβλίου, ολοκληρώνοντας το πρώτο του μυθιστόρημα. Ένα μυθιστόρημα, λοιπόν, μιας ξεκάθαρα εσωτερικής αναζήτησης του γράφοντος με το «είναι» του αλλά και με το παρελθόν του. «Σκιαμαχία» ο τίτλος αυτού, μια πρόσφατη έκδοση των εκδόσεων Βακχικόν.

Ας αφήσουμε τον ίδιο, όμως, να μας ξεναγήσει στις σελίδες του βιβλίου του και όχι μόνο.

Συνέντευξη στη Βάσω Κανιώτη

Βασίλη, καλώς βρεθήκαμε. Πριν περάσω σε όλα όσα θέλω να μάθω για το βιβλίο σου, θα ήθελα να σε γνωρίσω λίγο περισσότερο. Τόσο ως άνθρωπο, όσο και ως συγγραφέα. Ποιος είναι, λοιπόν, ο Βασίλης Νάστος;

Καλώς σας βρήκα κι εγώ. Θα είμαι όσο πιο σύντομος μπορώ. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, στα Πατήσια. Σε αυτήν την πόλη έχω ζήσει σχεδόν το σύνολο της ζωής μου και με σιγουριά δηλώνω ότι σε μεγάλο βαθμό με καθόρισε τόσο σε επίπεδο νοοτροπίας όσο και σε επίπεδο κουλτούρας και αντιλήψεων. Τουλάχιστον έτσι κρίνω. Σπούδασα ελληνική φιλολογία, ολοκλήρωσα πρόσφατα το διδακτορικό μου στην ιστοριογραφία της ελληνιστικής περιόδου. Εργάζομαι ως φιλόλογος εδώ και 13 χρόνια. Νομίζω ότι αυτά αρκούν ως μια πρώτη σύσταση.

Έχεις πει ότι ασχολείσαι με τη συγγραφή περιστασιακά. Ποιες είναι, λοιπόν, για σένα οι ώρες που τα χαρτιά και τα μολύβια γίνονται τρόπος έκφρασης;

Δεν υπάρχουν σαφείς στιγμές της ημέρας, ούτε προκύπτουν βάσει κάποιου προγραμματισμού. Συνήθως κάποιο τυχαίο ερέθισμα, οι επιρροές της καθημερινότητας, οι απλές συζητήσεις με τους ανθρώπους που με περιβάλλουν, μια βόλτα στο κέντρο της Αθήνας είναι πάντα η πρώτη ύλη των σκέψεών μου και ένα πρώτο κίνητρο, αν θέλετε, για να γράψω. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βιβλία που κατά καιρούς διαβάζω. Ίσως για αυτό έχω πάντα μαζί μου ένα «μπακαλοτέφτερο», όπως το λέει ένας φίλος, όπου καταγράφω σκέψεις παροδικές, στιγμαίες. Ακριβώς επειδή ποτέ δεν ξέρεις τι μπορεί να κινητοποιήσει τον νου, τον προβληματισμό, τη φαντασία.  

Είναι οι λέξεις, εκείνες, που γίνονται για σένα «έξοδοι κινδύνου» μέσα από τη ρουτίνα της καθημερινότητας ή είναι κάτι άλλο, πιο μεγάλο, πιο σπουδαίο;

Δεν τις θεωρώ «έξοδο κινδύνου» από την καθημερινότητα, τη ρουτίνα της, όπως είπατε, ίσως επειδή δεν απεχθάνομαι την καθημερινότητά μου. Αντιθέτως, εκτιμώ όσα έχω, όσους και όσα με περιβάλλουν, εκτιμώ πολλές πτυχές αυτής της καθημερινότητας. Έτσι, λοιπόν, νομίζω ότι η καταγραφή των σκέψεων που αυτή γεννά σε κείμενο είναι ένας τρόπος να διασώσω ό,τι σημαντικό αλλά και ό,τι αδιάφορο προκύπτει, αλλά για κάποιον λόγο μού δημιουργεί, πιθανόν υποσυνείδητα, την ανάγκη να το καταγράψω.

Ας φτάσουμε δειλά-δειλά και στην πρόσφατη κυκλοφορία του βιβλίου σου. Πρόκειται για το πρώτο σου συγγραφικό εγχείρημα που φέρει τον τίτλο «Σκιαμαχία» , μια κυκλοφορία των εκδόσεων «Βακχικόν». Θα ήθελες να μας το συστήσεις, λέγοντάς μας λίγα λόγια γι' αυτό;

Αναφέρατε στην αρχή ότι αποτελεί μια εσωτερική αναζήτηση του γράφοντος. Να ξεκαθαρίσω ότι δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Σίγουρα η «Σκιαμαχία» αποτελεί ένα βιβλίο εσωτερικής αναζήτησης, υπαρξιακών προβληματισμών, ωστόσο αυτοί δεν είναι του γράφοντος, αλλά του κυρίως ήρωά της, του Γιάννη Λαρή, ο οποίος είναι μεν φανταστικό και δημιουργημένο πρόσωπο, αποτελεί, όμως, ένα κράμα των ανθρώπων της σύγχρονης μεγαλούπολης και των προβληματισμών τους. Ο Γιάννης Λαρής είναι ένας ιδιόρρυθμος και κάπως εκκεντρικός ήρωας, κάπου 35-40 ετών. Κληρονομεί από τον πατέρα του, Ιωσήφ Λαρή, τον εκδοτικό οίκο της οικογένειας. Ωστόσο, ούτε ποτέ επιθύμησε κάτι τέτοιο, ούτε γνωρίζει αν μπορεί και αν θέλει να διαχειριστεί την κληρονομιά αυτήν. Σε μεγάλο βαθμό αισθάνεται τη σκιά του πατέρα του, τον οποίο σέβεται και εκτιμάει απεριόριστα, να τον σκεπάζει, να τον καθορίζει. Πλαίσιο της αφήγησης είναι η Αθήνα και το αθηναϊκό κέντρο κατά βάση, μέσα στο οποίο ο ήρωας ξετυλίγει τις σκέψεις του σε φίλους του παρελθόντος, σε γνωριμίες του παρόντος ακόμα και στον ίδιο του τον εαυτό, ενώ την ίδια στιγμή ο εκδοτικός οίκος καλείται να λάβει αποφάσεις καθοριστικές για το μέλλον του. Ο Γιάννης Λαρής προβληματίζεται διαρκώς πάνω στο ζήτημα της αλλαγής ως τάσης φυσικής τού ανθρώπου, ενώ παρατηρεί με δυσπιστία ότι όλοι γύρω του αποζητούν τη σταθερότητα –όλοι, εκτός από έναν. Ο ήρωας αυτός σε έναν βαθμό αποτελεί ένα ψηφιδωτό προσωπικοτήτων που έχω κατά καιρούς γνωρίσει και με έχουν γοητεύσει, με έχουν επηρεάσει ή έχουν απλώς τραβήξει την προσοχή μου. Ένα ψηφιδωτό που μέσα του έχει και κάποια στοιχεία από λογοτεχνικούς ήρωες αγαπημένων μου έργων. Ίσως και κάποιες σκέψεις δικές μου, ωστόσο σίγουρα δεν αποτελεί ένα προσωπείο του γράφοντος.

Βασίλη, υπήρχε πηγή έμπνευσης για όλη αυτή την ιστορία; Κάποιο ερέθισμα, ίσως, από την σύλληψη της ιδέας, έως την υλοποίηση αυτής;

Οι περιπλανήσεις του σύγχρονου ανθρώπου στα αστικά κέντρα, οι διαρκείς εναλλαγές που βιώνει, οι προβληματισμοί που κυριαρχούν στον νου του. Ο άνθρωπος της μεγαλούπολης του 21^ου αιώνα είναι κατά τη γνώμη μου μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου, διακριτή από τις αντίστοιχες του παρελθόντος. Κινείται σε μια διαρκή αβεβαιότητα, βιώνει πολλαπλά ερεθίσματα, έχει όνειρα, υψηλό πνευματικό επίπεδο και μόνιμο κίνητρο την υλοποίηση επιθυμιών που στο παρελθόν δεν υπήρχαν ούτε στη σφαίρα του φανταστικού για τον άνθρωπο. Έτσι, ο σύγχρονος αστός, με κριτήριο τον τόπο διαμονής ο όρος εδώ, βρίσκεται σε έναν διαρκή και πολυμέτωπο αγώνα, με όλα όσα τον περιβάλλουν να είναι ρευστά και αναδιαμορφούμενα. Αυτός ο άνθρωπος είναι η κύρια πηγή των προβληματισμών μου και η πρώτη ύλη για τους ήρωες της «Σκιαμαχίας», ο άνθρωπος που αναζητά τον βηματισμό του σε μια κοινωνία που διαρκώς αλλάζει, που τον αναζητά όχι με μοιρολατρία αλλά με γνώμονα την επιθυμία του να ζήσει σε αυτόν τον γοητευτικό πραγματικά κόσμο.

«Σκιαμαχία», λοιπόν, ο τίτλος αυτού. Θα δούμε μέσα στο γράφημά σου, ενδεχομένως, μια μάχη του ήρωά σου με έναν φανταστικό εχθρό; Έναν πόλεμο με τις σκιές;

Σίγουρα, αλλά το τι είναι φανταστικό και τι όχι θα το κρίνει ο αναγνώστης. Είναι μια σύγκρουση με το παρελθόν αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό που νοείται σε συνθήκες συνύπαρξης με τον κοινωνικό περίγυρο. Οι σκιές είναι ό,τι αισθάνεται ο ήρωας να σκοτεινιάζει τον δρόμο του, να λειτουργεί ως εμπόδιο στις επιθυμίες του. Κάποιες φορές, όμως, πρέπει να αντιλαμβανόμαστε ότι τις σκιές τις δημιουργούμε εμείς οι ίδιοι, τα προβλήματα τα προκαλούμε στον εαυτό μας εμείς, με τη δράση ή την αδράνειά μας. Ίσως τότε επιζητάμε τη σκιά ως ένα ασφαλές άλλοθι της αποτυχίας μας.

Μέσα από το βιβλίο σου εντοπίζουμε έναν ήρωα, ο οποίος ξεκινά ένα νοητικό ταξίδι αναζήτησης της πραγματικής του ταυτότητας. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι για έναν άνθρωπο να ισορροπεί ανάμεσα σε δύο κόσμους, αυτόν του παρελθόντος και αυτόν του παρόντος;

Εξαιρετικά δύσκολο. Άλλωστε ο άνθρωπος δεν γεννήθηκε με δεξιότητες ισορροπιστή, παρότι συχνά καλείται να τις επιστρατεύει. Το παρελθόν, το όποιο πάντα μας απασχολεί, είτε σαν σκέψη, σαν ανάμνηση, είτε σαν ανεκπλήρωτη επιθυμία, έχει μια ιδιότητα σχεδόν φυσική. Μοιραία, με την πάροδο του χρόνου, ξεθωριάζει. Εικόνες, πρόσωπα, στιγμές χάνουν την ευκρίνειά τους. Έτσι, αν το νοήσουμε ως εμπόδιο, αυτό δεν είναι μόνο απροσπέλαστο, ως μη υπαρκτό στη συγχρονία που ζούμε, αλλά είναι και ασαφές στην όψη.

Κατά τη γνώμη σου, μπορεί κάποιος να ξεφύγει από το παρελθόν του ή πάντα θεωρείς ότι μας δένουν ισχυρά δεσμά με αυτό;

Φυσικά και μπορεί να διαφύγει. Φυσική ιδιότητα του ανθρώπου είναι η αλλαγή. Ο άνθρωπος αλλάζει, βιώνει εμπειρίες, κάνει γνωριμίες, επιτυγχάνει, αποτυγχάνει, όλα αυτά τα βιώνει στο εκάστοτε παρόν του. Αλλάζοντας, μέσα από τα βιώματά του ο άνθρωπος διαφεύγει από το παρελθόν του. Ωστόσο, πρώτο βήμα για τη διαφυγή αυτήν είναι η συμφιλίωση με αυτό. Δεν μπορείς ποτέ να αισθανθείς ότι κάτι άλλαξε μέσα σου, αν πρώτα δεν αποδεχθείς το παρελθόν σου.

Τελικά τι πιστεύεις ότι είναι αυτό που αναζητάνε οι περισσότεροι άνθρωποι από την ύπαρξή τους; Πού έγκειται το πρόβλημα και πού η λύση της μη αποδοχής των πεπραγμένων της ζωής τους;

Αυτά τα ερωτήματα δυστυχώς θα κληθεί να τα απαντήσει ο κάθε άνθρωπος μόνος του. Το να μοιραζόμαστε τις σκέψεις μας, τους προβληματισμούς και τις επιθυμίες μας όμως θεωρώ ότι είναι πάντα ένα καλό πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της κατανόησης του ίδιους μας του εαυτού. 

Σε ευχαριστούμε πολύ. Και σου ευχόμαστε καλοτάξιδα συγγραφικά ταξίδια!

Να είστε καλά, ευχαριστώ για τη φιλοξενία.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ:

Γεννήθηκα, μεγάλωσα και έζησα όλη μου τη ζωή στην Αθήνα. Η πόλη αυτή αποτελεί ένα στοιχείο δομικό της ταυτότητάς μου. Από τις γειτονιές στα Πατήσια μέχρι τους δρόμους του κέντρου και τους μεγάλους περιπάτους εκεί, από τα ανοιχτά γήπεδα μπάσκετ της εφηβικής μου ηλικίας μέχρι τα μπαρ των φοιτητικών και -τολμώ να πω- ώριμών μου χρόνων, η πλειονότητα των αναμνήσεών μου και όλων όσα με στιγμάτισαν και με διαμόρφωσαν έχουν στον πυρήνα τους αυτήν την υπέροχη πόλη που βρίσκεται σε διαρκή διαλεκτική σχέση με τον εαυτό της και τους κατοίκους της. 

Αυτά τα λίγα όσον αφορά το πλαίσιο της ζωής μου. Σχετικά με την πορεία της τώρα. Σπούδασα Φιλολογία, ολοκλήρωσα τη διατριβή μου στο Ε.Κ.Π.Α. με αντικείμενο την ελληνιστική ιστοριογραφία. Εργάζομαι εδώ και δώδεκα χρόνια ως φιλόλογος στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και είμαι χαρούμενος για το στοιχείο αυτό της ταυτότητάς μου. Ελπίζω η χαρά αυτή να κρατήσει. Επίσης, είμαι παντρεμένος εδώ και 4 χρόνια με μια υπέροχη γυναίκα.