Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Μέρες και νύχτες της ζωής μας" της Λίας Μεγάλου-Σεφεριάδη

Συγγραφέας: Λίας Μεγάλου-Σεφεριάδη

Έτος έκδοσης: 2021

Σελ.: 304
Εκδόσεις: Κέδρος

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Ένας Γερμανός αξιωματικός, στη Θεσσαλονίκη το 1943, που ζούσε στο επιταγμένο σπίτι του Στέφανου και της Κλειώ Χαρισιάδου, ερωτεύτηκε τη Βαγγελιώ, τη μικρή υπηρέτρια του σπιτιού, την άφησε έγκυο και με το τέλος του πολέμου, επέστρεψε στη Γερμανία και εξαφανίστηκε. Η Βαγγελιώ ανέφερε στην κυρία Κλειώ και στον μετέπειτα άντρας της, τον Λάμπρο, ότι την βίασε ο Γερμανός αξιωματικός…

Η Δέσποινα Χαρισιάδου, καθηγήτρια Αγγλικών, η μοναχοκόρη του ζευγαριού, ανακαλύπτει αφού οι γονείς της είχαν πεθάνει, σε ένα παλιό μπλε τετράδιο, ένα γράμμα του 1945, με παραλήπτη τη μητέρα της και αποστολέα την θεία της την Ελπίδα να λέει ότι: «ο Στέφανος ήταν σοφός Σολομών και ότι το πλασματάκι αυτό θα σου γεμίσει τη ζωή ». Ήταν ένα γράμμα με ευχές για τη γέννηση της Δέσποινας. Τι σημαίνουν τα λόγια αυτά; Μήπως η Κλειώ ήταν στέρφα και στείρα; Ποιος ήταν ο αληθινός πατέρας της ; Ποια ήταν η αληθινή μητέρα της;

Η Δέσποινα ήθελε να μάθει την αλήθεια, αλλά ποια εντέλει ήταν η αλήθεια της;

Ήταν δικιά της επιλογή να αναζητήσει την αλήθεια.

Ο άντρας με τη νεκροκεφαλή στο πηλήκιο έσπειρε το 1943 τον όλεθρο στη Θεσσαλονίκη κι έσπειρε κι αυτήν;

Πώς βιάζεται μια πόλη ; Πως βιάζεται ένα πλάσμα να΄ ρθει στη ζωή;

Αυτά τα ερωτηματικά την αγκυλώνανε αδιάκοπα, χωρίς διαφυγή.

Ήθελε να βρεθεί ενώπιος ενωπίω με τον σπορέα της που, ακόμη κι αν ήταν νεκρός, είχε καταφέρει να υπάρχει μέσα από αυτήν .Ήθελε όσο τίποτε να τον αντικρίσει, ήθελε να τον αντικρούσει, ήθελε να τον αντιπαλέψει, ήθελε να τον εκριζώσει. Ποιος μπορούσε να τη διαβεβαιώσει πως δεν υπήρχαν άγνωστες πτυχές του χαρακτήρα της, που θα ξεδιπλώνονταν στο μέλλον; Πτυχές μαύρες και μελανές…

Ήταν η σπορά ενός τέρατος !!

Ήταν ένα «παιδί της Βέρμαχτ»…

Κι οι άνθρωποι που την υιοθετήσανε της απέκρυψαν την αλήθεια για το δικό της καλό ή για το δικό τους; Αναρωτιόταν η Δέσποινα ξανά και ξανά. Πώς πήρανε την απόφαση να υιοθετήσουν το παιδί ενός τέρατος, που μόνο για την έρημη τη Βαγγελιώ ήταν παιδί του έρωτα; Γιατί δεν πήραν ένα μωρό απ΄ τα σκαλιά της εκκλησίας; Γιατί δεν διάλεξαν ένα παιδί του ορφανοτροφείου; Γιατί προτίμησαν αυτήν, την κόρη ενός κατά συρροήν δολοφόνου; Γιατί;

Ο σύζυγός της, ο Άρης ένιωθε κυριολεκτικά εξουθενωμένος. Έζησε με τη Δέσποινα μια υπέροχη ζωή, του έκανε δυο υπέροχα παιδιά, τα ανάθρεψε με τον καλύτερο τρόπο, ήταν από τις πιο θερμές γυναίκες που είχε γνωρίσει ποτέ, στάθηκε πάντα στο πλευρό του χωρίς να τον πνίγει. Από την ημέρα που η Δέσποινα διάβασε εκείνο το γράμμα, μια διφορούμενη φράση σε ένα παμπάλαιο, κιτρινισμένο γράμμα, κατέστρεψε την ευτυχία του. Ήταν αδύνατον να επικοινωνήσουνε. Η Δέσποινα είχε αλλοιωθεί καθώς παιδευόταν εμμονικά να βρει τι άλλο, εκτός από τα μάτια, της είχε κληροδοτήσει ο γεννήτορας της. Ε, ναι , λοιπόν, την παράνοιά του της είχε κληροδοτήσει. Όλοι αυτοί οι τερατώδεις άνθρωποι στην παράνοια δεν ήταν βυθισμένοι; Αυτή η μεταμόρφωση της Δέσποινας, πώς συντελέστηκε;

Η Δέσποινα τι ακριβώς έψαχνε να βρει; Μια εξήγηση; Μια αιτιολογία; Μια δικαιολογία; Μια ρωγμή; Ένα άλλοθι μήπως;

Η Δέσποινα ολομόναχη προχωρούσε προς την έξοδο από τον δικό της λαβύρινθο. Μόνο οι καλοί πρέπει να τυραννιούνται σε αυτόν τον κόσμο;

Η μάνα Βαγγελιώ ήταν ένα ανίδεο κοριτσόπουλο, μα όχι χωρίς γυναικείο ένστικτο. Γνώρισε τον έρωτα στην αγκαλιά ενός τέρατος , που της φέρθηκε μάλλον τρυφερά. Τι μπορούσε να σημαίνει αυτό για έναν άνθρωπο που σκόρπισε γύρω του τόση δυστυχία όσο ζούσε και που ακόμη και νεκρός πάλι δυστυχία συνέχιζε να σκορπά; Πώς μπόρεσε αυτός ο νέος να φορέσει πηλήκιο με νεκροκεφαλή; Πως θα μπορούσε να μετανοήσει; Τελικά γεννιούνται τα τέρατα ή γίνονται;

Κλείνουν τελικά οι πληγές;

Κλείνουν, αλλά η ουλή μένει.

Τι κι αν ο σπόρος δεν ήταν καλός; Σε μήτρα καλή κάρπισε. Σε χέρια καλά μεγάλωσε. Χέρια που μόνο αγάπη της προσφέρανε. Μόνο αγάπη.

Και επιτέλους η Δέσποινα κοίταξε τα μάτια της στον καθρέφτη…

Ο Γερμανός δασάρχης Κουρτ Σνάιντερ δεν θυμόταν τον πατέρα του, μόνο σε φωτογραφίες τον είχε δει. Τον θυμόταν σαν σε όνειρο. Για την μητέρα του και την αδελφή του ο πατέρας του ήταν ήρωας. Όταν όμως είδε σε μια εφημερίδα ότι Ισραηλινοί κυνηγοί κεφαλών, εντόπισαν στην Αργεντινή τον υπολοχαγό των Βάφεν Ες Ες Χέλμουτ Σνάιντερ, συνυπεύθυνο για την εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, και ο οποίος αμέσως μετά αυτοκτόνησε, άρχισε να αναρωτιέται ότι δεν ήξερε τίποτα για τον πατέρα του. Ο πατέρας του είχε στείλει χιλιάδες ανθρώπους στον θάνατο. Πώς αφέθηκε μια ζωή στην πλάνη; Πώς τόσα χρόνια δεν αναρωτήθηκε για τα πεπραγμένα του πατέρα του; Πώς δεν ερεύνησε; Μήπως το ήξερε από πάντα; Μήπως το ήξερε; Μήπως ήταν επιλογή του η πλάνη;

Μια έλξη ακατανίκητη οδήγησε τον γιο του φονιά να πάει στον τόπο του εγκλήματος, στη Θεσσαλονίκη. Τι περίμενε να βρει εκεί; Ήξερε πλέον ότι ο πατέρας του δεν ήταν άνθρωπος, όταν σκότωσε χιλιάδες Εβραίους. Γιατί υπήρχε τόση διαστροφή; Γιατί λοιπόν ήρθε σ΄ αυτή την πόλη την μεγάλη, την ξένη και γυμνή κάτω απ΄ τον ήλιο;

Η Δέσποινα και ο Κουρτ ήταν σπορά ενός τέρατος, αυτοί όμως ποιον είχαν τυραννήσει κι έπρεπε τόσο να τυραννιούνται; Ήταν δύο πλάσματα σαν όλα τ΄ άλλα, ικανά για το κακό και το καλό, γερμένα από ένα άδικο βάρος…

Ένα μυθιστόρημα για το πώς η μοίρα, η πλάνη, το ψέμα και η αλήθεια παίζουν στα δάχτυλα τη ζωή μας.

Διαβάστε το.

Η Λία Μεγάλου-Σεφεριάδη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1945. Το 1965 μετοίκησε στην Αθήνα. Το 1966 εμφανίστηκε στη λογοτεχνία με το διήγημα Έντεκα γράμματα κι ένα υστερόγραφο στο περιοδικό ΕΠΟΧΕΣ, με πρόλογο του Άγγελου Τερζάκη. Το 1972 εκδόθηκε το πρώτο της βιβλίο, μια ποιητική συλλογή με τίτλο Ο δραπέτης στο δέντρο. Από τότε μέχρι σήμερα έχει εκδώσει άλλα δεκαεννιά βιβλία, τα περισσότερα από αυτά μυθιστορήματα. Ποιήματα και πεζά της έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Επίσης έχει ασχοληθεί και η ίδια με μεταφράσεις βιβλίων. Το 2001 τιμήθηκε με το Βραβείο Ιπεκτσί (υπό την αιγίδα του ΟΗΕ) για το μυθιστόρημά της Σαν το μετάξι (Εκδόσεις Καστανιώτη, 1996). Βιβλία της βρίσκονται σε πολλές εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.