Κατερίνα Σέρβη: "Τα παραμύθια ιστορικού περιεχομένου ενδιαφέρουν τα παιδιά πολύ περισσότερο από το σχολικό βιβλίο"


Ειδικά στα βιβλία γνώσεων, η τεχνική του κόμικ βοηθά πολύ. Κι αυτό το γνωρίζει πολύ καλά η συγγραφέας παιδικών βιβλίων και μεταφράστρια Κατερίνα Σέρβη. Με αφορμή το νέο της βιβλίο, που φέρει τον τίτλο 
«Ο Πέτρος και η Επανάσταση του 1821» και κυκλοφορεί από την «Εκδοτική Αθηνών», φιλοξενείται σήμερα στις Τέχνες, σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Ας δούμε τι έχει να μας πει...

Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου


Κυρία Σέρβη, για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή βιβλίων και συγκεκριμένα παραμυθιών ιστορικού περιεχομένου; Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που οδήγησε προς αυτή την κατεύθυνση τη λογοτεχνική σας πορεία;

Ξεκίνησα, πριν από αρκετά χρόνια, να γράφω αρχαιολογικούς οδηγούς. Η ενασχόληση αυτή με ενθουσίασε. Μου άρεσε πολύ να βρίσκω συναρπαστικές πληροφορίες και να γράφω βιβλία που πίστευα ότι θα ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό. Κάποια στιγμή, επειδή πάντα αγαπούσα την παιδική λογοτεχνία και επειδή είχα –και έχω– την αίσθηση πως τα παιδιά δεν έχουν την καλύτερη γνώμη για την ιστορία, τα μουσεία, τους αρχαιολογικούς χώρους, σκέφτηκα να γράψω μία σειρά αρχαιολογικών οδηγών για παιδιά. Αυτή ήταν η αρχή...

Έχετε γράψει πέρα από παιδικά παραμύθια, αρχαιολογικούς οδηγούς, μουσειολογικές μελέτες και αφηγήσεις για ιστοσελίδες και ψηφιακές εφαρμογές πολιτιστικού περιεχομένου. Παράλληλα, ασχολείστε επαγγελματικά και με τη μετάφραση. Προς τα πού κλίνετε περισσότερο;

Η μεγάλη αδυναμία μου είναι σαφώς τα παιδικά βιβλία. Όμως όλα μου τα γραψίματα τα απολαμβάνω. Ακόμα και η μετάφραση, αν και λιγότερο γοητευτική από τη συγγραφή, είναι μια διαδικασία εξαιρετικά δημιουργική, που ακονίζει το μυαλό και τις γλωσσικές ικανότητες, ενώ παράλληλα, επειδή τα βιβλία που μεταφράζω είναι ιστορικού ή αρχαιολογικού περιεχομένου, εμπλουτίζει τις γνώσεις μου και μου δίνει ιδέες για παιδικά βιβλία!

Θεωρείτε ότι οι σπουδές σας στην αρχαιολογία και το μεταπτυχιακό σας δίπλωμα στη μουσειολογία συνέβαλαν καθοριστικά στη μεγάλη αγάπη σας για τη συγγραφή έργων ανάλογου περιεχομένου;

Κατά κάποιο τρόπο τα πράγματα λειτούργησαν ανάποδα. Οι σπουδές μου μου άρεσαν πολύ, παρ’ όλα αυτά όταν πήρα το πτυχίο μου δεν ήξερα τι ακριβώς θέλω να κάνω με την αρχαιολογία. Η συγγραφή αρχαιολογικών οδηγών προέκυψε τυχαία, αμέσως όμως κατάλαβα πως αυτός είναι ο δρόμος μου: η δημόσια αρχαιολογία, η διοχέτευση δηλαδή της γνώσης, της ιστορικής και αρχαιολογικής πληροφορίας, στο ευρύ κοινό. Η συγγραφή με έκανε να ανακαλύψω πτυχές της αρχαιολογίας που δεν είχα ανακαλύψει στο πανεπιστήμιο και να την αγαπήσω ακόμη περισσότερο.


Τα παιδιά στις μέρες μας είναι καλοί αναγνώστες; Δείχνουν το ενδιαφέρον που θα ’πρεπε για την ανάγνωση παραμυθιών ιστορικού περιεχομένου;

Στις μέρες μας στα παιδιά προσφέρεται πληθώρα βιβλίων, λογοτεχνικών και γνώσεων. Η αίσθησή μου είναι πως τα περισσότερα παιδιά απολαμβάνουν την ανάγνωση, κυρίως στις μικρότερες ηλικίες. Μπαίνοντας στο γυμνάσιο «επεμβαίνει» η σύγχρονη τεχνολογία και τα βιβλία μπαίνουν στο ράφι, αντικαθίστανται από τάμπλετ, κινητά, ηλεκτρονικά παιχνίδια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Όσον αφορά τα παραμύθια ιστορικού περιεχομένου πιστεύω πως ναι, ενδιαφέρουν τα παιδιά, πολύ περισσότερο από το σχολικό βιβλίο ή όποιο άλλο βιβλίο απλώς παραθέτει ιστορικές πληροφορίες.

Πώς μπορούν να συνυπάρξουν έργα τα οποία αποτελούν καθαρά αντικείμενο έρευνας και μελέτης με έργα που αναμφισβήτητα εντάσσονται στο χώρο της λογοτεχνίας; Υπάρχει κάποια κοινή τομή η οποία επηρεάζει προφανώς τα συγγραφικά σας ενδιαφέροντα;

Αυτή την κοινή τομή αναζητώ χρόνια: την ισορροπία ανάμεσα στην επιστήμη και τη μυθοπλασία. Πώς δηλαδή θα ενσωματωθούν πληροφορίες σε μία ευφάνταστη και γοητευτική ιστορία. Πόση δράση θα υπάρχει και πώς η δράση αυτή δεν θα επισκιάσει τη γνώση. Και, αντίστροφα, πώς τα πορίσματα της έρευνας δεν θα «καπελώσουν» την ιστορία και τους ήρωες.

Εσείς θεωρείτε τον εαυτό σας περισσότερο επιστήμονα ή λογοτέχνη;

Θα έλεγα λογοτέχνη, με την έννοια ότι πλάθω ιστορίες. Ακόμα και τα πιο «στεγνά» επιστημονικά κείμενά μου προσπαθώ να έχουν αρχή, μέση και τέλος, ροή, προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις, εικόνες και άλλα στοιχεία λογοτεχνίας.

Τελικά, υπάρχει συνταγή για τη συγγραφή ενός καλού βιβλίου;

Οπωσδήποτε υπάρχουν καλά βιβλία που μπορούν να αποτελέσουν πρότυπο, άξιοι συγγραφείς που μπορούν να προσφέρουν έμπνευση, εργαστήρια και σεμινάρια που μπορούν να δώσουν κατευθύνσεις. Αν υπάρχει κάτι, σαν συνταγή, σαν γενικός κανόνας, θα έλεγα ότι είναι να γράφεις περισσότερο με την καρδιά παρά με το μυαλό.

Το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα στηρίζει τις προσπάθειες των συγγραφέων γενικότερα, είτε πρόκειται για συγγραφείς επιστημονικών βιβλίων είτε λογοτεχνικών;

Έχω την αίσθηση πως ναι, όσο μπορεί να στηρίξει, με την έννοια ότι σε μια μικρή χώρα όπως είναι η Ελλάδα οι δυνατότητες της αγοράς είναι περιορισμένες.


Το βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου και που κυκλοφόρησε μόλις τον Ιούλιο του 2021 φέρει τον τίτλο «Ο Πέτρος και η Επανάσταση του 1821» και κυκλοφορεί από την «Εκδοτική Αθηνών». Μιλήστε μας γι’ αυτό.

Είναι ένα βιβλίο-κόμικ που παρουσιάζει συνοπτικά την ιστορία της Επανάστασης του 1821, από την αρχή της μέχρι και τη δολοφονία του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, το 1831. Την αφηγείται ένας παππούς, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων όταν ο ίδιος ήταν παιδί, στον εγγονό του, τον Πέτρο. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα πανόραμα της Επανάστασης, που επιχειρεί να βοηθήσει τα παιδιά να καταλάβουν την αλληλουχία των γεγονότων, να ξεχωρίσουν ιστορικά πρόσωπα και τη δράση τους, να προσεγγίσουν την ιστορική αυτή περίοδο με απλό και γοητευτικό τρόπο.

Να υποθέσουμε ότι η στιγμή της έκδοσής του δεν είναι τυχαία;

Όχι, ασφαλώς δεν είναι τυχαία. Αν και βρισκόταν καιρό στο συρτάρι. Το 2021 όμως ήταν η κατάλληλη στιγμή για να ανασυρθεί!

Πρόκειται για έναν, ομολογουμένως, πρωτότυπο τρόπο παρουσίασης παραμυθιού, καθώς συνοδεύεται από πλούσια εικονογράφηση με την τεχνική του κόμικ. Θεωρείτε ότι η τεχνική αυτή βοηθά τον μικρό αναγνώστη να εισχωρήσει περισσότερο στην ιστορική πραγματικότητα του παραμυθιού; Είναι δηλαδή αναγκαία για τη διατήρηση του ενδιαφέροντός του από την αρχή ως το τέλος της αφήγησης;

Νομίζω πως ειδικά στα βιβλία γνώσεων η τεχνική του κόμικ βοηθά πολύ. Τα παιδιά αγαπούν τα κόμικ, οπότε ακόμα και αν τα απωθεί ή, έστω, δεν τα γοητεύει η Ιστορία, θα πιάσουν πολύ πιο εύκολα το βιβλίο στα χέρια τους. Ο «Πέτρος» ήταν τυχερός γιατί την εικονογράφησή του ανέλαβε ένας ταλαντούχος εικονογράφος, σκηνογράφος και γραφίστας, ο Γιώργος Τζαβάρας, ο οποίος έδωσε τη δική του, ιδιαίτερη ματιά στο βιβλίο.

Ποια τα μηνύματα που θέλετε να περάσετε μέσα από την ιστορία του συγκεκριμένου βιβλίου;

Πολλά και διάφορα. Ήθελα τα παιδιά να συναισθανθούν τις πολλαπλές όψεις του πολέμου, τον ηρωισμό αλλά και τις αγριότητες, από όλες τις πλευρές, τους θριάμβους αλλά και τις προδοσίες, να αναλογιστούν τους αγώνες που δόθηκαν για να είναι για εμάς σήμερα αυτονόητη η ελευθερία, η παιδεία, η ισονομία, να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με το πλήθος των παραγόντων που επηρεάζουν τη ροή της Ιστορίας.

Θεωρείτε πως βοηθά ο απλός και κατανοητός τρόπος αφήγησης μιας ομολογουμένως μεγάλης και με πολλά ονόματα και τοποθεσίες ιστορίας, όπως είναι αυτή με την οποία καταπιάνεστε, που παράλληλα συνοδεύεται και με τις πλέον κατάλληλες εικόνες, στην αποτελεσματικότερη αφομοίωση των ιστορικών πληροφοριών αυτής;

Αναμφισβήτητα βοηθάει, αν και απώτερος στόχος δεν είναι η αφομοίωση πληροφοριών. Αυτό που θα ήθελα είναι να ενδιαφερθούν οι μικροί αναγνώστες για το παρελθόν, για την Ιστορία, και ιδανικά να την αγαπήσουν, έτσι ώστε να αναζητούν και να ανακαλύπτουν χωρίς πίεση, αυθόρμητα, ως παιδιά, και αργότερα ως ενήλικες, την ιστορική γνώση.


Πού ακριβώς στοχεύετε ως συγγραφέας μέσω του βιβλίου σας αυτού, στην ψυχαγωγία, στον προβληματισμό, στη διαπαιδαγώγηση του μικρού αναγνώστη ή και σε κάτι άλλο πέρα από τα προηγούμενα;

Νομίζω και στα τρία! Πάντα προσπαθώ να κινούμαι σε διάφορα επίπεδα έτσι ώστε κάθε αναγνώστης, είτε είναι παιδί είτε ενήλικας, να μπορεί να βρει στοιχεία που τον εκφράζουν και του ταιριάζουν.

Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ανήλικους ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για τους ενήλικες;

Σίγουρα και για ενήλικες. Αυτό είναι ένα σχόλιο που έχω ακούσει αρκετές φορές από γονείς, για άλλα βιβλία μου, πως τους βοήθησαν να καταλάβουν πράγματα ή να θυμηθούν άλλα που είχαν ξεχάσει.

Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με το εκδοτικό σας σπίτι; Θεωρείτε πως ένας καλός εκδοτικός οίκος συμβάλει σημαντικά για την καλύτερη και επιτυχέστερη προώθηση ενός βιβλίου;

Η Εκδοτική Αθηνών είναι το πρώτο μου εκδοτικό σπίτι! Εκεί εκδόθηκε πριν από πάνω από δύο δεκαετίες το πρώτο μου βιβλίο, μία επίτομη Μυθολογία, με βάση το πεντάτομο μνημειώδες έργο του Ι. Κακριδή. Έκτοτε η συνεργασία μας υπήρξε συνεχής, στον χώρο των αρχαιολογικών-τουριστικών οδηγών, και τώρα, με τον «Πέτρο», και στον χώρο του παιδικού βιβλίου.

Το θέμα της προώθησης είναι εξαιρετικά σημαντικό. Όση περισσότερη ενέργεια και χρήματα επενδύει ένας εκδοτικός οίκος τόσο καλύτερη τύχη έχει ένα βιβλίο. Ας μην ξεχνάμε, όπως είπαμε πιο πάνω, πως η Ελλάδα είναι μια μικρή αγορά και ο ανταγωνισμός, ειδικά στον χώρο του παιδικού βιβλίου τα τελευταία χρόνια, αδιανόητα μεγάλος.

Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το προσεχές μέλλον;

Ναι, στα σχέδιά μας είναι να παρουσιάσουμε το βιβλίο σε σχολικές τάξεις, μαζί με τον εικονογράφο του, τον Γιώργο Τζαβάρα.

Πού μπορεί κάποιος να βρει το βιβλίο σας;

Στην Εκδοτική Αθηνών, στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Σόλωνος 47, αλλιώς σε όλα τα βιβλιοπωλεία. Αν δεν υπάρχει στο ράφι, μπορεί όποιος θέλει να το παραγγείλει.

Μια ευχή σας για το μέλλον;

Ευχές έχω πολλές, ας πω μία σε σχέση με το βιβλίο: να εξαφανιστούν οι πόλεμοι από τον πλανήτη. Ή έστω να μειωθούν, γιατί δυστυχώς η ανθρώπινη φύση ρέπει στις συγκρούσεις.

Κυρία Σέρβη, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία προσωπική και συγγραφική.

Κι εγώ σας ευχαριστώ!


Βιογραφικό:

Η Κατερίνα Σέρβη γεννήθηκε το 1966 στην Αθήνα. Σπούδασε αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο της Αθήνας και αρκετά χρόνια αργότερα, το 2015, απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα στη μουσειολογία, από το ίδιο πανεπιστήμιο. Εργάστηκε για πολλά χρόνια σε πολυεθνικές διαφημιστικές εταιρίες, ως κειμενογράφος, ενώ παράλληλα άρχισε να γράφει αρχαιολογικούς οδηγούς και παιδικά βιβλία. Δύο από τα βιβλία της, τα «Μισή Μαγική Ώρα στους Δελφούς» και «Αρχαιολόγος από Κούνια», περιλήφθησαν στις Βραχείες Λίστες των Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου, ενώ το graphic novel της «Στη Μάχη του Μαραθώνα», σε εικονογράφηση Θανάση Πέτρου, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου Γνώσεων 2015. Εκτός από τη συγγραφή παιδικών βιβλίων, ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση, την εκπόνηση μουσειολογικών μελετών και τη συγγραφή περιεχομένου και αφηγήσεων για ιστοσελίδες και ψηφιακές εφαρμογές πολιτιστικού περιεχομένου. 

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια