Μαρία Αποστολάκου: "Η λογοτεχνία είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με το σύμπαν"


Η Μαρία Αποστολάκου είναι δασκάλα στο επάγγελμα. Πρόσφατα τη συναντήσαμε και ως συγγραφέα, αφού κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Βακχικόν» το πρώτο της βιβλίο, που φέρει τον τίτλο «Επί -θεμάτων, γευμάτων και αισθημάτων- κοινωνία». Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες με σκοπό να μας συστήσει τον εαυτό της, αλλά και το πνευματικό της παιδί.

Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου


Κυρία Αποστολάκου, πώς θα συστήνατε η ίδια τον εαυτό σας στο αναγνωστικό κοινό;

Ως έναν βαθιά συναισθηματικό άνθρωπο, που αγαπά την ελεύθερη έκφραση και την επικοινωνία.

Πώς προέκυψε στη ζωή σας η συγγραφή;

Το γράψιμο ήταν πάντα για μένα εκτόνωση του νου και της καρδιάς. Δεν έγραφα οργανωμένα, αλλά αποτυπώνοντας στο χαρτί εικόνες, συναισθήματα, σκέψεις και συλλογισμούς κατάφερνα συνήθως να βρίσκω την ισορροπία μου. Μερικά χρόνια πριν, εντελώς απρόσμενα ακόμα και για μένα, άρχισε να σχηματίζεται στο μυαλό μου και στο χαρτί μια ιστορία. Και κάπως έτσι άρχισαν όλα.

Η επαγγελματική σας ενασχόληση έχει επηρεάσει, θεωρείτε, τον τρόπο σκέψης και γραφής σας;

Η αλήθεια είναι πως είχα ξεκινήσει να γράφω, κυρίως στίχους και ποιήματα, πριν ξεκινήσω να εργάζομαι ως δασκάλα. Το γεγονός πως η μητέρα μου ήταν φιλόλογος σίγουρα έπαιξε τον ρόλο του στην αγάπη μου για τη λογοτεχνία. Πιστεύω λοιπόν πως η λογοτεχνία μαζί με το επάγγελμά μου ίσως να επηρεάζουν τη γραφή μου ως προς τα εκφραστικά μέσα και την ορθότητα του λόγου, ενώ τα προσωπικά και κοινωνικοπολιτικά βιώματα είναι αυτά που επηρέασαν και συνεχίζουν να επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης μου.

Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς;

Οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει ένα έντονο συναίσθημα ή να ερεθίσει τον νου, μια εικόνα, μια κουβέντα, ένα συμβάν, μια κατάσταση.

Υπήρξε κάποιο γεγονός στη ζωή σας που νιώσατε την ανάγκη να το μεταφέρετε αυτούσιο στο χαρτί;

Πάντα ένιωθα την ανάγκη να καταγράφω τις συναισθηματικές καταστάσεις και τις σκέψεις που προέκυπταν από κάποια σημαντικά γεγονότα της ζωής μου και όχι τα γεγονότα αυτούσια. Έτσι συμβαίνει αυτή η εκτόνωση που ανέφερα προηγουμένως.


Ποιος θεωρείτε ότι, τελικά, είναι ο σκοπός της λογοτεχνίας; Τι έχει να προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο;

Είναι ζωτικής σημασίας. Είναι πολλά αυτά που θέλω να πω αλλά θα αρκεστώ στα πιο βασικά. Η λογοτεχνία είναι ικανή να ανοίξει πολλά και διαφορετικά παράθυρα στον νου, να προβληματίσει, να συγκινήσει, να διασκεδάσει, να ξεκουράσει, να ταξιδέψει. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας με το σύμπαν. Κι εκτός από όλα αυτά, όπως συζητάω και με τους μαθητές μου, μπορεί να σε οδηγήσει χωρίς να το καταλάβεις σε καλύτερη χρήση της γλώσσας, ακόμα και σε μεγαλύτερη εκφραστική δεινότητα.

Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι με την ολοένα και αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου διαβάζουν βιβλία στις μέρες μας;

Αυτή είναι μία μόνιμη ανησυχία μου τα τελευταία χρόνια. Το αισιόδοξο είναι πως τον τελευταίο χρόνο έχω αρχίσει να βλέπω ξανά ανθρώπους με βιβλία στην παραλία ή ενημερωμένες βιβλιοθήκες σε σπίτια. Ίσως πολύς κόσμος να κουράστηκε από την τόση οθόνη των τελευταίων χρόνων και να αρχίσει να επιστρέφει στα βιβλία. Μακάρι! Επίσης εδώ και κάποια χρόνια είμαι υπεύθυνη για τη βιβλιοθήκη του σχολείου στο οποίο εργάζομαι και με χαρά και ιδιαίτερη συγκίνηση βλέπω πως τα περισσότερα παιδιά ανυπομονούν να έρθει η μέρα της εβδομάδας που δανείζονται βιβλία. Αρκετά αισιόδοξο αυτό, σε μια εποχή που συζητάμε πολύ για την προσκόλληση όλο και μικρότερων ηλικιών στο διαδίκτυο. Είναι πραγματικά υπέροχο να παρατηρείς με τι ενδιαφέρον ξεφυλλίζουν τα βιβλία προκειμένου να επιλέξουν ποιο θα δανειστούν. Και βέβαια όλοι τα παροτρύνουμε.

Έχετε πρότυπα ως συγγραφέας; Στα γραπτά σας θα διαπιστώσει ο αναγνώστης επιρροές από άλλους αγαπημένους σας συγγραφείς;

Δεν θα έλεγα πως έχω πρότυπα. Αγαπώ ιδιαίτερα κάποιους συγγραφείς και ποιητές όπως ο Καζαντζάκης, ο Μίσσιος, η Καρυστιάνη, ο Θαφόν, ο Paul Celan ή ο Χριστιανόπουλος. Αλλά επειδή διαβάζω πολύ, συναντώ πολύ συχνά συγγραφείς και ποιητές που με συναρπάζουν και στη συνέχεια τους ψάχνω. Όσο για τις επιρροές, πιθανώς να υπάρχουν από διάφορους συγγραφείς που έχω διαβάσει, διαμορφώνοντας έτσι τη δική μου λογοτεχνική ταυτότητα.


Τον Ιούλιο του 2022 κυκλοφόρησε το πρώτο σας βιβλίο. Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο «Επί -θεμάτων, γευμάτων και αισθημάτων- κοινωνία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Όπως διαβάζουμε και στο οπισθόφυλλο της, τα διηγήματα που περιλαμβάνονται σ’ αυτήν εστιάζουν στο θέμα της επικοινωνίας. Μιλήστε μας περισσότερο γι’ αυτά.

Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για ξεχωριστά διηγήματα αλλά για μία ενιαία νουβέλα, όπου παρακολουθώντας την ιστορία της κεντρικής ηρωίδας βλέπουμε και πτυχές από τις ζωές και άλλων προσώπων που την περιβάλλουν. Η επικοινωνία, με κάθε της μορφή, θεωρώ πως είναι ζωτικής σημασίας, αρκεί να στοχεύει στο μοίρασμα της αλήθειας και της γνώσης και όχι στην παραπλάνηση. Ο κάθε χαρακτήρας στο βιβλίο επιλέγει τον δικό του τρόπο και τα δικά του μέσα για να επικοινωνεί. Υπάρχει επικοινωνία με τους ανθρώπους, με τη φύση, με τα ζώα, με τον εαυτό μας. Μπορεί να γίνει με λόγια, με γραπτά, με βλέμματα, με γεύσεις, με μουσική, με σιωπή. Μπορεί να είναι επαρκής, μπορεί και όχι. Αυτά είναι κάποια στοιχεία που προσπαθούν να αναδειχτούν μέσα απ’ το βιβλίο. «Και να αδελφέ μου που μάθαμε να κουβεντιάζουμε ήσυχα κι απλά», λέει ο ποιητής. Μάθαμε άραγε; Τα πρόσωπα του βιβλίου νομίζω πως τα καταφέρνουν, τα περισσότερα τουλάχιστον. Είναι μια μάλλον αισιόδοξη προσέγγιση του θέματος.

Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου σας;

Πρόκειται για μία φράση που υπάρχει μέσα στο κείμενο, συγκεκριμένα σε ένα γραπτό της βασικής ηρωίδας όπου αποτυπώνει κάποιες σκέψεις της. Θεωρώ πως εκφράζει την κεντρική ιδέα του βιβλίου.

Τελικά η κεντρική σας ηρωίδα, η Μαρία, είναι υπαρκτό πρόσωπο ή όχι;

Αρχικά να ξεκαθαρίσω, μιας και πολλοί φίλοι με ρωτούν, πως η Μαρία του βιβλίου δεν είμαι εγώ, πρόκειται για απλή συνωνυμία! Κράτησα το όνομα «Μαρία», όπως το πρωτοάκουσα σε μια συζήτηση, που αποτέλεσε το έναυσμα για να δημιουργηθεί αυτή η ιστορία. Κατά τα άλλα η ιστορία δεν αφορά ένα υπαρκτό πρόσωπο αλλά έχει στοιχεία από πολλά.

Υπάρχει κάποια ιστορία στο βιβλίο σας, της οποίας πρωταγωνιστής υπήρξατε κατά κάποιον τρόπο εσείς η ίδια;

Υπάρχουν στοιχεία που με συνδέουν με διάφορους χαρακτήρες του βιβλίου, όπως το ίδιο συμβαίνει και με άλλα άτομα του οικογενειακού και φιλικού μου περιβάλλοντος. Δεν υπάρχει όμως καμία αυτούσια καταγεγραμμένη ιστορία. Όλα κάπως μπερδεύονται για χάρη της μυθοπλασίας.

Υπάρχουν κάποια μηνύματα που εν τέλει επιθυμείτε να περάσετε στον αναγνώστη μέσω του βιβλίου σας αυτού;

Νομίζω πως ο κάθε αναγνώστης θα πάρει το μήνυμα που κυρίως τον εκφράζει και θα εστιάσει στα σημεία που κυρίως τον αφορούν ή τον προβληματίζουν. Ήδη το διαπιστώνω αυτό συζητώντας με φίλους και γνωστούς που μου έκαναν την τιμή να διαβάσουν το βιβλίο μου.

Το βιβλίο σας απευθύνεται μόνο σε ενήλικες ή και σε έφηβους;

Κατά βάση απευθύνεται σε ενήλικες, πιστεύω όμως πως μπορεί να διαβαστεί κι από εφήβους.


Μιλήστε μας για το εκδοτικό σπίτι. Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με τις εκδόσεις «Βακχικόν»;

Είχα μια εξαιρετική συνεργασία με όλους τους ανθρώπους των εκδόσεων «Βακχικόν» και αυτό έγκειται κυρίως στην οικειότητα που ένιωσα μαζί τους και στη δική τους φροντίδα και επαγγελματισμό. Είμαι πολύ ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα και εικαστικά και ποιοτικά.

Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το προσεχές μέλλον;

Υπάρχει αυτή η σκέψη αν και αυτή την περίοδο τα πράγματα είναι κάπως πιεσμένα λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων.

Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα;

Πριν ακόμα τελειώσει αυτό το βιβλίο μου, στο μυαλό μου είχε γεννηθεί η ιδέα για κάτι άλλο, κάπως διαφορετικό. Βρίσκομαι ήδη στην αποτύπωση της επόμενης ιστορίας μου, που αντί να την ξετυλίγω εγώ, μάλλον με οδηγεί εκείνη. Πρόκειται για κάτι πιο μυστηριώδες, το οποίο η αλήθεια είναι πως με έχει συνεπάρει…

Μια ευχή σας για το μέλλον;

Να ζούμε ελεύθερα και να αναπτύσσουμε το πνεύμα και το συναίσθημά μας, ώστε να αποφεύγουμε τις κακοτοπιές και να γεμίζουμε έμπνευση. Η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει σ’ αυτό, ανοίγει τους ορίζοντες και απελευθερώνει!

Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σας. 

Σας παραθέτω το απόσπασμα που υπάρχει και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου:

«Και να ’μαι. Στον παράδεισο. Τα πάντα θα μπορούσαν να γαληνεύουν, η ψυχή να ευφραίνεται, το μυαλό ν’ αδειάζει και χρήσιμα να γεμίζει, το κορμί ν’ απαλύνεται, τα μάτια να χαμογελούν, το πρόσωπο να ημερώνει, να νυχτώνει και να ξημερώνει και… όλα αυτά στη μετριότητα ριγμένα να τα ζω τσαλαπατώντας τα. Γιατί λείπει. Λείπει η δύσκολη απλότητα του αγγίγματος, η πληρότητα της σιωπής, η υπέρτατη δύναμη των σκέψεων, όταν έχουν ντυθεί το μανδύα λέξεων απλών, η νωχελική εξερεύνηση των αισθήσεων, η μεταμόρφωση βασανιστικών αλγόριθμων σε λιτές εξισώσεις, η επί θεμάτων, γευμάτων και αισθημάτων κοινωνία.»

Κυρία Αποστολάκου, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία στο συγγραφικό σας έργο.

Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ για το ενδιαφέρον!


Βιογραφικό:

Η Μαρία Αποστολάκου μεγάλωσε στη Σπάρτη και σπούδασε δασκάλα στην Αθήνα, στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Υπηρέτησε σε μονοθέσια και πολυθέσια σχολεία της Αθήνας και της Πελοποννήσου, ενώ τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ζει και εργάζεται στην Κρήτη με συνοδοιπόρους τα ζώα, τη φύση και τους φίλους. Η νουβέλα Επί -θεμάτων, γευμάτων και αισθημάτων- κοινωνία είναι η πρώτη της συγγραφική απόπειρα.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια