Ο Γεώργιος Σκούρτης είναι ένας νέος ηλικιακά ποιητής. Η αγάπη του για την ποίηση είναι αυτή που τον οδήγησε στη συγγραφή κι έτσι πλέον μετράει στο βιογραφικό του δύο εκδοθείσες ποιητικές συλλογές. Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες με αφορμή το δεύτερο βιβλίο του που φέρει τον τίτλο «Είναι προς θάνατον» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «ΑΩ».
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κύριε Σκούρτη, πώς θα συστήνατε τον εαυτό σας στο αναγνωστικό κοινό, φιλόσοφο, ιστορικό τέχνης ή ποιητή; Ποια ιδιότητά σας υπερισχύει;
Θεωρώ φιλόσοφο αυτόν που έχει γράψει φιλοσοφία, ιστορικό τέχνης αυτόν που διατυπώσει θεωρία για την τέχνη και ποιητή αυτόν που τον έχει αναδείξει η ιστορία της λογοτεχνίας. Τίποτα από τα παραπάνω, έχω μόνο ασχοληθεί με αυτούς τους τομείς.
Για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την ποίηση; Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που σας ώθησε προς αυτή την κατεύθυνση;
Αυτό είναι ένα πολύ δύσκολο ερώτημα και πραγματικά δεν γνωρίζω. Μάλλον αυτό που δεν με άφησε να της γυρίσω την πλάτη.
Εντοπίζετε κοινά στοιχεία ανάμεσα στο φιλοσοφικό και το λογοτεχνικό κείμενο; Ποια είναι η προσωπική σας εκτίμηση;
Αν και δεν μπορούμε να ορίσουμε μονοσήμαντα ούτε το φιλοσοφικό ούτε το λογοτεχνικό κείμενο, θεωρώ ως ειδοποιός διαφορά την πολυσημία. Στη φιλοσοφία η απόσταση μεταξύ σημαίνοντος και σημαινομένου πρέπει (όχι πάντα) να περιορίζεται, να χρησιμοποιείται δηλαδή μια μεταγλώσσα που επιδοτεί την σαφήνεια, ενώ στη λογοτεχνία η πολυσημία αποτελεί ζητούμενο με στόχο την ενεργοποίηση της δημιουργικότητας του αναγνώστη, ο οποίος καλείται να συνθέσει το κείμενο. Αυτό φυσικά δεν καθιστά αντιφατική την ώσμωση μεταξύ των ειδών.
Δέχεστε επιρροές από άλλους αγαπημένους σας ποιητές στα έργα σας;
Νομίζω ότι κανένας δεν μπορεί να απαντήσει αρνητικά σε αυτήν την ερώτηση. Κατά κάποιο τρόπο το έργο του καθενός αποτελεί άθροισμα συνιστωσών. Θεωρώ αδύνατον να μην έχουμε έρθει σε επαφή με οποιονδήποτε ποιητή έστω έμμεσα, μέσω τρίτων. Σε πρώτο επίπεδο όχι μόνο αναγνωρίζω τις επιρροές αλλά και ενσωματώνω έργα ως δομικά υλικά στα ποιήματά μου.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς;
Το ζήτημα της έμπνευσης είναι τεράστιο και απασχολεί διαχρονικά την τέχνη. Εγώ απλοϊκά μπορώ να πω ότι εμπνέομαι μάλλον από τη μελέτη και όχι από το βίωμα. Από πράγματα που διαβάζω και όχι από πράγματα που ζω.
Υπάρχει μαγική συνταγή για τη συγγραφή ενός καλού ποιήματος; Ποια η γνώμη σας;
Εφόσον δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε τι είναι καλό ποίημα δεν μπορούμε να προκρίνουμε μια συνταγή για την επίτευξη του. Αυτό είναι η γοητεία της ποίησης και από εκεί πηγάζει η τεράστια δυναμική της. Σε αυτό που μπορώ να εστιάσω (όχι όμως ως συνταγή) είναι οι αισθητικές κατηγορίες. Ένα έργο τέχνης γενικότερα πρέπει πρωτίστως να κεντρίζει την αισθητική μας (όχι απαραίτητα με θετικό τρόπο).
Θεωρείτε πως στην Ελλάδα της σημερινής εποχής υπάρχει αναγνωστικό κοινό που να στηρίζει τις προσπάθειες των υπηρετών της ποίησης;
Νομίζω ότι δεν πρέπει να στρουθοκαμηλίζουμε ούτε να κρίνουμε εξ ιδίων τα αλλότρια. Η ποίηση σήμερα γράφεται κυρίως για αυτοκατανάλωση μεταξύ ενός κύκλου συγγραφέων – κριτικών – εκδοτών. Έξω από αυτόν τον κύκλο το ενδιαφέρον είναι σχεδόν μηδαμινό. Όχι νομίζω ότι δεν υπάρχει κοινό…
Είναι χρέος του κάθε δημιουργού να μοιράζεται το έργο του όταν το ολοκληρώσει; Εσείς στη προκειμένη περίπτωση, γιατί πήρατε την απόφαση να εκδώσετε το δεύτερο βιβλίο σας;
Δεν ξέρω αν θα το ονόμαζα χρέος, πάντως κάθε δημιουργός θέλει να κοινωνήσει το έργο του. Επίσης όπως διδάσκει και ο Roland Barthes ο αναγνώστης δίνει υπόσταση στο έργο, είναι αναπόσπαστο στοιχείο του. Από την άλλη μεριά εγώ αποσκοπώ μέσα από αυτήν την έκδοση στην αλλαγή παραδείγματος.
Ποια ανάμεικτα συναισθήματα σας κατέκλυσαν πιάνοντας για πρώτη φορά το βιβλίο στα χέρια σας; Είναι τελικά η χαρά του δημιουργού τόσο απερίγραπτα μεγάλη, όπως όλοι οι δημιουργοί συνηθίζουν να λένε;
Δεν ξέρω αν είναι θεμιτή αυτή η γενίκευση αναφερόμενοι σε «όλους τους δημιουργούς» στην περίπτωση μου δεν ισχύει αυτό. Μάλλον συντάσσομαι με τον «θάνατο του συγγραφέα» σε βαθύτερο επίπεδο από αυτό της θεωρίας.
Ο τίτλος παραπέμπει άμεσα στην φιλοσοφία του M. Heidegger και στο “είναι και χρόνος”, αποτελώντας τον θεματικό πυρήνα της συλλογής και τον συνεκτικό ιστό των ποιημάτων. Η ύπαρξη λοιπόν η οποία για τον Heidegger μπορεί να είναι μόνο ανθρώπινη, η μέριμνα, το Dasein, η κατάσταση Μαν και ο θάνατος είναι επιμέρους θεματικές.
Η συλλογή μιλάει ξεκάθαρα για τον θάνατο, όπως άλλωστε μαρτυρεί και ο τίτλος της, ως μια υπαρκτή πραγματικότητα, αποκομμένη από τα δεσμά του χρόνου που περνάει ανέπαφος στη λήθη. Μιλήστε μας περισσότερο για το περιεχόμενό της. Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης πιάνοντας το βιβλίο αυτό στα χέρια του;
Ο θάνατος είναι έννοια κλειδί για την κατανόηση της ύπαρξης αλλά και της συλλογής. Ο θάνατος είναι το τέλος της υπέρβασης και η υπέρτατη δυνατότητα της ύπαρξης. Στον αντίποδα ο άνθρωπος, ο καθημερινός άνθρωπος χαρακτηρίζεται από «κατάπτωση», έχει αφεθεί σε έναν δημώδη τρόπο ζωής αποφεύγοντας το θεμελιώδες ερώτημα του «είναι». Η θεματική λοιπόν της συλλογής είναι πανανθρώπινη, και εκφράζεται με τον «λυρισμό των όλων» (Κ. Παλαμάς).
Πρόκειται πράγματι για μία αρκετά ενδιαφέρουσα ποιητική συλλογή στην οποία κονταροχτυπιέται φανερά η σύγχρονη ελεύθερη ποίηση με την αυστηρά παραδοσιακή φόρμα της παλαιότερης. Υπερέχει ξεκάθαρα η πειθαρχημένη της μορφή, που με τη σειρά της στο μεγαλύτερο μέρος της μας παραπέμπει ευχάριστα στην ομορφιά, στη χάρη και στην μοναδικότητα του δημοτικού τραγουδιού. Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό στο έργο σας; Θέλετε μήπως να περάσετε το δικό σας μήνυμα μέσα από την τεχνική της γραφής σας, ότι δηλαδή η παραδοσιακή ποίηση εξακολουθεί και ανθεί, καθώς τελικά δεν πέρασε ποτέ της στη λήθη;
Πρόκειται για μια συνειδητή επιλογή. Ουσιαστικά η συλλογή αυτή αποτελεί μια πρόταση διαφορετική από αυτό που μπορούμε να αποκαλέσουμε γενικά «σύγχρονο παράδειγμα». Στόχος μου είναι η επαναφορά των αισθητικών κατηγοριών στην ποίηση. Μέσα για την εκπλήρωση αυτού του στόχου είναι, όπως πολύ σωστά παρατηρήσατε, η επαναδιαπραγμάτευση του ποιητικού παρελθόντος, ο λυρισμός, η διακειμενικότητα, η φιλοσοφία, η γλώσσα. Η επιλογή αυτών των μέσων δεν είναι τυχαία αλλά θεωρώ ότι διαρρηγνύουν τις δομές του ποιητικού λόγου που έχει επικρατήσει τα τελευταία 50 χρόνια. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης σας, δεν θεωρώ ότι η παραδοσιακή ποίηση ανθεί στις μέρες μας διότι έχουν αλλάξει οι όροι. Μπορούμε όμως να επαναδιαπραγματευθούμε αυτές τις φόρμες, να αντλήσουμε από τον πλούτο τους και να τις εντάξουμε με διαφορετική πλαισίωση σε ένα νέο ποιητικό παράδειγμα.
Πλούσιο λεξιλόγιο, σωστή και δομημένη γραφή, συμβολική ποίηση, από έναν ταλαντούχο ποιητή της νέας γενιάς που οπωσδήποτε αξίζει να διαβαστεί. Αυτή είναι η δική μου γνώμη διαβάζοντάς σας. Εσάς σας ενδιαφέρει η κριτική του κόσμου είτε κακή είναι αυτή είτε καλή; Σας επηρεάζει ως άνθρωπο και ως δημιουργό;
Σας ευχαριστώ πολύ. Η απάντηση είναι όχι και θα μου επιτρέψετε να βάλω θετικό πρόσημο σε αυτό. Πιστεύω ότι, ούτε η αισθητική, ούτε η κριτική της εποχής μπορεί αυτή τη στιγμή να υποστηρίξει σθεναρά τέτοιες προτάσεις. Έχω γαλουχηθεί στη σύγχρονη ποίηση και η μανιέρα που έχει επικρατήσει είναι, ίσως, διαμετρικά αντίθετη από αυτό που προτείνω. Στόχος μου δεν είναι να αποσπάσω κριτικές, αλλά μέσω αυτής της πρότασης, να ανοίξει η συζήτηση για την ποίηση.
Είναι εξ ολοκλήρου εξομολογητικά τα ποιήματά σας;
Θα απαντήσω ναι, εάν όμως στο επίκεντρο βάλουμε το ανθρώπινο υποκείμενο εν γένει. Η ενδοσκόπηση, ο εξομολογητικός χαρακτήρας, το εγώ του συγγραφέα είναι ζητούμενο (όχι τυχαία) μιας ποίησης της οποίας θέλω να διαφοροποιηθώ.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Νομίζω ότι το εφηβικό κοινό μπορεί να έρθει σε επαφή με την πλειονότητα των έργων με διαφορετικούς όμως όρους. Αυτοί οι όροι αναδιαμορφώνονται συνεχώς με την πάροδο του χρόνου ανανεώνοντας το έργο τέχνης. Δεν νομίζω ότι πρέπει να υιοθετούμε γενικότερα κριτήρια αποκλεισμού.
Είστε ικανοποιημένος από τη συνεργασία σας με τις εκδόσεις «Αω»;
Η συνεργασία μου με τις εκδόσεις ΑΩ ήταν εξαιρετική και θέλω να σταθώ στην ακεραιότητα του εκδότη κ. Πέτρου Μιχάλη.
Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το προσεχές μέλλον;
Δεν βρισκω κανένα νόημα στις παρουσιάσεις βιβλίων. Θεωρώ ότι είναι μια κοινωνική εκδήλωση κατά την οποία ακούγονται κοινοτοπίες και αποσκοπεί στην τόνωση του εγωισμού του καλλιτέχνη. Προσωπικά δεν έχω ανάγκη για κάτι τέτοιο. Ζητούμενο είναι ο ουσιαστικός διάλογος και η ώσμωση που δεν πραγματώνεται σε τέτοιες περιστάσεις.
Επόμενα συγγραφικά βήματα κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα;
Έχω έτοιμες άλλες δυο συλλογές… λέτε αυτό να εκληφθεί ως απειλή;
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΙ ΚΟΡΗ
Ο χρόνος κυκλοδίωκτος τυλίγει το κορίτσι
Και η σφιχτή του αγκαλιά το σώμα της μαργώνει
Στην πλούσια την κόμη της τα χέρια του βυθίζει
Και οι ξανθιές πλεξούδες της στο άγγιγμα ξασπρίζουν
Τα πράσινα τα μάτια της σουδάρι τα σκιάζει
Σαν η βαριά ανάσα του στο πρόσωπο ζυγώνει
Δροσόσταλα τα χείλη της που σκύβει να φιλήσει
Μα το λυγρό του φίλημα φαρμάκι σε ποτήρι
Βαθύληιες οι λαγόνες της ανθόσπαρτοι λειμώνες
Που σαν θωπεύει γίνονται αλήια πεδία
Χωρίζ’ η ώρα απ ‘ το λεπτό η ήρα απ ‘ το σιτάρι
Και το γυμνό κρανίο της μυρσίνες το στολίσαν
Κύριε Σκούρτη, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι υγεία, ευημερία και μπόλικη έμπνευση.
Σας ευχαριστώ πολύ!
Βιογραφικό:
Ο Γεώργιος Σκούρτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε φιλοσοφία στη φιλοσοφική σχολή Αθηνών, Ιστορία Τέχνης και ποίηση. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
0 Σχόλια