Παρότι γιατρός στο επάγγελμα, η συγγραφέας Αντιγόνη Μελισσάκη τρέφει μεγάλη αγάπη για τη λογοτεχνία. Στο βιογραφικό της μετράει ήδη τρία δικά της παραμύθια. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και την πρώτη της συλλογή διηγημάτων της από τις εκδόσεις «Ελκυστής» με τίτλο «Λαθραία αλήθεια». Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες με σκοπό να τη γνωρίσουμε καλύτερα.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Μελισσάκη, για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή; Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που καθόρισε την λογοτεχνική σας πορεία;
Θα έλεγα ότι ασχολήθηκα με τη συγγραφή για πολλούς λόγους: Από εσωτερική ανάγκη, από την επιθυμία μου να αφηγηθώ γεγονότα, εμπειρίες, βιώματα που έχουν κοινωνική εμβέλεια και να εκτεθώ βάζοντας στο στόμα των ηρώων μου σκέψεις και απόψεις. Γιατί είναι μεγάλη ευχαρίστηση να παίζω με τις λέξεις, τις εικόνες, το πραγματικό και το φαντασιακό, να στήνω χαρακτήρες με ικανότητες και αδυναμίες όπως στην πραγματική ζωή. Γιατί νομίζω πως ίσως κάτι έχω να πω αν και αυτό θα το κρίνει το αναγνωστικό κοινό.
Είστε γιατρός στο επάγγελμα. Θεωρείτε ότι η επαγγελματική σας ενασχόληση επηρεάζει σε κάποιο βαθμό τον τρόπο γραφής σας;
Θεωρώ ότι η επαγγελματική μου ενασχόληση (Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) επηρεάζει σ΄ ένα βαθμό κυρίως τη θεματολογία που επιλέγω λόγω εμπειριών με έντονο συναισθηματικό φορτίο και επικοινωνία με πολύ διαφορετικά κοινωνικά στρώματα κάτω από συνήθως δραματικές συνθήκες. Ο γιατρός πολλές φορές γίνεται άθελα του εξομολογητής και αποδέκτης αφηγήσεων του συγγενικού περιβάλλοντος του ασθενούς. Ο καθημερινός τρόπος λειτουργίας στην επαγγελματική ζωή και οι απαιτήσεις που απορρέουν από αυτή, ίσως επίσης συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός λιτού, σύντομου με σαφήνεια λόγου ή και το αντίθετο, ενός ελλειπτικού συμβολικού.
Γιατί στραφήκατε συγκεκριμένα στη συγγραφή διηγημάτων;
Μου άρεσε αυτό το είδος του αφηγηματικού πεζού λόγου γιατί είναι σαν μια φέτα καθημερινής ζωής. Μικρό, σφιχτοδεμένο κείμενο με γρήγορη κορύφωση που εξελίσσεται συνήθως σε σύντομη χρονική περίοδο και μονοκόμματη ανάγνωση. Φυσικά δεν γίνεται πάντα έτσι και εγώ προσωπικά κάποιες φορές παρασύρομαι και χάνω τα όρια μεταξύ διηγήματος ,νουβέλας ή ακόμα και μυθιστορήματος
Ως αναγνώστρια, προτιμάτε να διαβάζετε κι εσείς διηγήματα; Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο και γιατί;
Ως αναγνώστρια διαβάζω και μυθιστορήματα και διηγήματα λιγότερο ίσως ποίηση. Όσον αφορά τα διηγήματα από τους Έλληνες συγγραφείς μου αρέσει πολύ ο Χρήστος Οικονόμου (Κάτι θα γίνει, θα δεις) και από τους ξένους ο Ρέϊμοντ Κάρβερ (Αρχάριοι).
Από πού αντλείτε έμπνευση συνήθως για να πλάσετε τις ιστορίες σας;
Νομίζω πως είχα την τύχη να έχω πολλά ερεθίσματα από την επαγγελματική, κοινωνική μου ζωή, τη συμμετοχή μου σε ομάδες ψυχοθεραπείας, και κυρίως από την όποια εμπλοκή μου στα διαδραματιζόμενα της εποχής μου. Σημαντικές για έμπνευση υπήρξαν και οι αφηγήσεις των γονιών μου, του συγγενικού μου περιβάλλοντος, των φίλων μου και μια σειρά ανθρώπων που γνώρισα στα διάφορα μέρη που έζησα. Η έμπνευση μπορεί να προκύψει ακόμα από την παρατήρηση και την καταγραφή μιας σκηνής ή ενός διαλόγου που εκτυλίσσεται τυχαία στην καθημερινότητα και προκαλεί ενδιαφέρον ή συγκίνηση.
Από τη σύντομη πορεία σας στο χώρο του βιβλίου, θεωρείτε πως υπάρχει συνταγή για τη συγγραφή μιας καλής ιστορίας; Κι αν ναι, τι είναι αυτό που τη χαρακτηρίζει ως καλή;
Είμαι από αυτούς που δεν πιστεύουν σε συνταγές με την κυριολεκτική έννοια του όρου αλλά στην ύπαρξη ορισμένων προϋποθέσεων. Η σημαντικότερη νομίζω είναι η δημιουργική ανάγνωση. Δεν γίνεσαι καλός συγγραφέας αν δεν είσαι δημιουργικός, όχι παθητικός αναγνώστης. Αν δεν φλέγεσαι από την επιθυμία να βάλεις σε λέξεις σκέψεις, ιδέες, συναισθήματα και να αφοσιωθείς σ’ αυτό. Φυσικά και η γνώση για κάποιους κανόνες σωστής συγγραφής από το τίτλο μέχρι το ύφος και τη γλώσσα παίζουν αναμφίβολα σημαντικό ρόλο.
Ποιο βιβλίο κατά τη γνώμη σας, πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσουν όλοι;
Αυτό ή αυτά που κατάφεραν να γίνουν διαχρονικά με την ουσιαστική έννοια του όρου. Θα έλεγα το «Εκατό Χρόνια Μοναξιά» του ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ.
Δέχεστε επιρροές από άλλους Έλληνες και ξένους συγγραφείς στα έργα σας ή δεν το θεωρείτε απαραίτητο;
Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο και αυτονόητο να δέχομαι επιρροές πρώτον γιατί γραφή και ανάγνωση είναι άρρηκτα και αμφίδρομα συνδεδεμένα και δεύτερο γιατί τόσο στη τέχνη όσο και στην επιστήμη τίποτα δεν ξεκινάει από μηδενική βάση, αλλά οικοδομείται πάνω στα βήματα και την εμπειρία που αποκτήθηκε από τους προγενέστερους. Φυσικά στη πορεία ο καθένας ακολουθεί, διαμορφώνει το δικό του συγγραφικό δρόμο.
Το βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου φέρει τον τίτλο «Λαθραία αλήθεια» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής». Μιλήστε μας γι’ αυτό.
Όπως καταλαβαίνει ο αναγνώστης το βιβλίο απαρτίζεται από πέντε ενότητες με διηγήματα που ξεχωρίζουν μεταξύ τους με ένα ποίημα ανάλογου νοήματος. Η πρώτη περιέχει διηγήματα που αφορούν το μεταναστευτικό, προσφυγικό θέμα, σε διάφορες χρονικές περιόδους. Η δεύτερη περιλαμβάνει διηγήματα που άπτονται της ψυχολογίας και η τρίτη αναφέρεται βασικά σε κοινωνικά θέματα. Στην τέταρτη τα διηγήματα εκτυλίσσονται με φόντο ιστορικά γεγονότα της πατρίδας μας και η πέμπτη περιέχει κυρίως μονολόγους ή σκέψεις διατυπωμένες με ελλειπτικό, συμβολικό κυρίως λόγο.
Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου;
Πιστεύω πως οι ιστορίες που ξεδιπλώνονται στο χαρτί μπορεί να περιέχουν μια αλήθεια λαθραία, κρυμμένη και ξεχασμένη, που μας έχει διαφύγει από το βάρος της καθημερινότητας. Μια αλήθεια με την Πλατωνική έννοια
(Μύθος του Σπηλαίου). Λαθραία γιατί χωρίς να το αντιληφθούμε επηρεάζει την ύπαρξη μας και κατευθύνει την πορεία μας.
Τι σας παρακίνησε ώστε να γράψετε τις συγκεκριμένες ιστορίες;
Κάποια κοινωνικά γεγονότα που με επηρέασαν, με προβλημάτισαν γιατί προκαλούν διλήμματα, συγκρούσεις και αφορούν τον άνθρωπο της διπλανής μας πόρτας . Η επιθυμία να μη πέφτει λήθη στο ιστορικό παρελθόν ιδιαίτερα αυτό της κατοχής και του εμφυλίου που στιγμάτισε για πολλά χρόνια τη ζωή του τόπου μας. Ο ρόλος της ψυχολογίας στη διαμόρφωση χαρακτήρων, συμπεριφορών, σχέσεων σε μια εποχή που οι κοινωνικές επιστήμες φαίνεται να παραγκωνίζονται.
Υπάρχει κάποια ιστορία στο βιβλίο σας, της οποίας πρωταγωνίστρια υπήρξατε εσείς η ίδια;
Πρωταγωνίστρια ακριβώς όχι αλλά σίγουρα σε κάποια διηγήματα μου κεντρικός πυρήνας της ιστορίας μπορεί να υπήρξε ένα έντονο βίωμα, ή μια συγκεκριμένη εμπειρία, ντυμένα πάντα με μυθοπλαστικά στοιχεία.
Πού ακριβώς στοχεύετε ως συγγραφέας μέσω του βιβλίου σας αυτού, στην ψυχαγωγία, στον προβληματισμό, στη διαπαιδαγώγηση του αναγνώστη ή σε κάτι άλλο;
Βασικά θέλω και προσπαθώ να προκαλέσω σκέψεις, ιδέες, προβληματισμούς και αληθινά συναισθήματα. Να διεγείρω την ευαισθησία για ορισμένα σύγχρονα κοινωνικά θέματα και να τονίσω την σημασία της αυτογνωσίας.
Το βιβλίο σας μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Νομίζω πως όχι, αν και εξαρτάται πάντα από το νέο, το χαρακτήρα του, την ψυχοσύνθεση του, την κουλτούρα του και πολλούς άλλους παράγοντες που διαμορφώνουν τις αναγνωστικές του προτιμήσεις. Κάποια διηγήματα μπορεί να τον ενδιαφέρουν περισσότερο γιατί αφορούν την εποχή μας όπως το brain drain, to me too,τις σεξουαλικές προτιμήσεις.
Υπάρχουν κάποια μηνύματα που οπωσδήποτε θέλετε να περάσετε στον αναγνώστη μέσα από τις ιστορίες σας;
Τα μηνύματα που εκπέμπουν οι ιστορίες μου αναφέρονται στη σημασία που έχει για κάθε άνθρωπο η αυθεντική ζωή, που βασίζεται στην αυτογνωσία και στις διαχρονικές αξίες, όπως ελευθερία, αλληλεγγύη, αντιρατσισμός, δικαιοσύνη και ότι άλλο είναι σημαντικό για να το υπηρετεί.
Μιλήστε μας για το εκδοτικό σπίτι. Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με τις εκδόσεις «Ελκυστής»;
Η εμπειρία που αποκόμισα από τη συνεργασία μου με τον εκδοτικό οίκο «Ελκυστής» ήταν θετική, βασισμένη στην αμοιβαία εκτίμηση και ενδιαφέρον για την ποιότητα και διακίνηση του βιβλίου.
Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το επόμενο διάστημα;
Δεν μπορώ να πω ότι αγαπώ τις παρουσιάσεις και τη δημοσιότητα. Μου αρέσει περισσότερο αυτό που κάνουμε τώρα, που μου δίνετε την ευκαιρία με τις ερωτήσεις σας να ξετυλίξω στο χαρτί τις απόψεις μου. Στα σχέδια μου και στον προγραμματισμό μου δεν είναι κάποια παρουσίαση
Μια ευχή σας για το μέλλον;
Ειρήνη, δικαιοσύνη, ίσες ευκαιρίες για όλους στην υγεία, παιδεία, εργασία και να αυξηθεί το ποσοστό του αναγνωστικού κοινού, που στην Ελλάδα είναι από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα απόσπασμα από το βιβλίο σας.
Απόσπασμα από το ΒΑΛΣΑΜΩΜΕΝΟ ΠΟΥΛΙ
-Θάλεια! ακούστηκε πνιγμένη η φωνή του.
Σήμερα έγινα πενήντα χρονών.
-Ε, και; απάντησε εκείνη ψυχρά.
-Πώς να σ΄ το εξηγήσω; Κοιτάζω πίσω μου και όλα μια ευθεία γραμμή. Μια ακινησία, ένα τέλμα, μια εικονική ζωή, δεν έζησα αληθινά. Θέλω να φύγω, είπε τέλος αποφασιστικά και απότομα σιώπησε.
-Να φύγεις; Και πού να πας; Επίσκεψη στη μάνα σου; τον περιγέλασε.
-Όχι, να φύγω μακριά, να ταξιδέψω, να ζήσω ό,τι δεν έζησα, να προλάβω. Σήκωσε το βλέμμα της και τον κοίταξε κάνοντας μια γκριμάτσα που έσταζε ειρωνεία. .……
Η παρόρμησή του για φυγή ήταν πολύ δυνατή. Αναρωτήθηκε αν αυτό που του συνέβαινε ήταν μια κρίση, κάτι σαν ξαφνική αρρώστια του μυαλού του. Πήρε το δρόμο προς το σταθμό. Από μακριά ακουγόταν το σφύριγμα του τραίνου. Σε λίγο όρμησε με θόρυβο στο σταθμό. Το κοίταξε αμήχανος. Σηκώθηκε, έκανε δυο βήματα μπροστά και κοντοστάθηκε. Κόμποι ιδρώτα κάλυψαν το μέτωπό του.
«Η ταχεία αμαξοστοιχία αναχωρεί σε πέντε λεπτά» ακούστηκε από το μεγάφωνο. Έμεινε καθηλωμένος. Το ρεύμα αέρα που άφησαν πίσω τους οι συρμοί καθώς ξεχύθηκαν με ορμή πάνω στις ράγες ανακάτεψε τα γκρίζα του μαλλιά. Ο σταθμός έμεινε άδειος. Όπως ένιωθε και αυτός.
Μια αναλαμπή ήταν, μονολόγησε με πίκρα.
Μια αναλαμπή μόνο. Με σκυφτούς πάλι τους ώμους πήρε το δρόμο του γυρισμού.
Κυρία Μελισσάκη, σας ευχαριστώ πολύ για την αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτησή μας. Να είστε καλά και πάντα δημιουργική.
Βιογραφικό:
Η Αντιγόνη Μελισσάκη γεννήθηκε στον Βόλο. Επηρεασμένη από τα αναγνώσματα του Κρόνιν, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετεκπαιδεύτηκε στο Αμβούργο και έκανε τη διδακτορική της διατριβή στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εργάστηκε ως γιατρός του Ε.Σ.Υ. σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας.
Εκτός από ιατρικά άρθρα και συμμετοχή στη συγγραφή ιατρικών βιβλίων, έγραψε τρία παραμύθια για παιδιά. Αυτή είναι η πρώτη φορά που τολμάει με την παρότρυνση φίλων να εκδώσει αυτή τη μικρή συλλογή διηγημάτων.
0 Σχόλια