Βιβλιοκριτική: "Το λεξικό των χαμένων λέξεων"

ISBN: 13 9789606454882
Εκδόσεις: ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ
Χρονολογία Έκδοσης: Ιανουάριος 2024
Σελίδες: 552

Μετάφραση: Λένια Μαζαράκη

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Μερικές λέξεις ήταν πιο σημαντικές από κάποιες άλλες. Επίσης, οι λέξεις των γυναικών αντιμετωπίζονταν πολύ διαφορετικά από τις λέξεις των άντρων. Αυτό θα διαβάσει ο αναγνώστης στο βιβλίο της Αγγλίδας συγγραφέως Πιπ Γουίλιαμς, με τίτλο «Το λεξικό των χαμένων λέξεων», που στα ελληνικά κυκλοφορεί από τον Ιανουάριο του 2024 και τις εκδόσεις «Κλειδάριθμος», σε μετάφραση Λένιας Μαζαράκη. Μιλάμε προφανώς για το πρώτο μυθιστόρημα της συγγραφέως, το οποίο όπως διαβάζουμε στο βιογραφικό της σημείωμα, βρίσκεται υπό έκδοση σε δεκάδες χώρες και έχει μεταφραστεί σε είκοσι οκτώ γλώσσες.

Η συγγραφέας στο βιβλίο της αυτό εξυφαίνει τη μυθιστορηματική αφήγηση της κεντρικής ηρωίδας του Εσμέ σε συνάρτηση με την πραγματική ιστορία του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης, όπως την γνωρίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι, που είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα αγνοούν τη σημαντική συμβολή των γυναικών σε αυτό το τεράστιο εγχείρημα της σύνταξής του. Η έρευνά της για τη συγγραφή του μυθιστορήματός της φανερώνει ότι η πραγματική ιστορία του Λεξικού περιλαμβάνει και το κίνημα των γυναικών για το δικαίωμα της ψήφου, το οποίο βρισκόταν στο απόγειό του πριν από τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Η ηρωίδα του βιβλίου Εσμέ, ορφανή από μητέρα, μεγαλώνει στην ακαδημαϊκή Οξφόρδη του τέλους του 19ου αιώνα, ενώ απολαμβάνει να ζει γύρω από την ομάδα των ανθρώπων που χτίζουν την πρώτη έκδοση του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης. Πρόκειται στην ουσία για ένα μικρό κορίτσι που βοηθά τον πατέρα της στο δύσκολο έργο του, αυτό της συλλογής λέξεων, ενώ παράλληλα μαζεύει με προσοχή όλες εκείνες τις λέξεις που είτε έχουν χαθεί κατά τη διάρκεια της συλλογής είτε έχουν πεταχτεί στο πάτωμα αδιάφορα για να μην χρησιμοποιηθούν ποτέ στο Λεξικό. Όσο μεγαλώνει, αρχίζει να αντιλαμβάνεται τη σημασία των λέξεων αυτών. Με μεγάλη λύπη συνειδητοποιεί ότι πολλές από αυτές τις λέξεις που χρησιμοποιούνται στην καθημερινότητα και που είναι σημαντικές για τις γυναίκες δεν περιλαμβάνονται στο λεξικό από επιλογή. Κι έτσι, ξεκινά η δική της προσπάθεια στον χρόνο για να ανακαλύψει τις λέξεις που χάθηκαν και να τις συλλέξει η ίδια για να τις εντάξει αργότερα σε ένα άλλο λεξικό, το λεξικό των χαμένων λέξεων.

Παρόλο που υπήρχαν γυναίκες βοηθοί που δούλευαν στο «Σκριπτόριο», το μεγάλο υπόστεγο στον κήπο του Μάρεϊ, και βοηθούσαν στη διαλογή, τη συλλογή και τον έλεγχο των λέξεων, που αργότερα ταξινομούνταν σε ομάδες έτοιμες για επεξεργασία, παρόλο που υπήρχαν και άλλες γυναίκες που παρείχαν χιλιάδες αποσπάσματα και συντακτική βοήθεια από τον πρώτο έως τον τελευταίο τόμο, δεν αναγνωρίστηκε ποτέ η συμβολή τους στην παραγωγή του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης τα πενήντα χρόνια που χρειάστηκαν για τη σύνταξή του.

Η μυθοπλασία στο βιβλίο «Το λεξικό των χαμένων λέξεων» δένει άριστα με την πραγματική ιστορία και τους χαρακτήρες της πρώτης έκδοσης του Λεξικού, καθώς απεικονίζει με κάθε λεπτομέρεια την πατριαρχική προνομιακή βικτοριανή προσπάθεια, που φέρνει στο φως την κοινωνική ανισότητα της εποχής σε όλες της τις εκφάνσεις. Αυτό θα διαπιστώσει ο αναγνώστης, καθώς θα διαβάσει ότι πολλές λέξεις παραλείφθηκαν και δεν ελήφθησαν καν υπόψη επειδή η πηγή τους προερχόταν είτε από τους αποκλεισμένους κοινωνικά είτε από τις γυναίκες.

Ένα καλογραμμένο, αρκετά ενδιαφέρον, καθηλωτικό και ευκολοδιάβαστο βιβλίο κοινωνικού περιεχομένου που αξίζει οπωσδήποτε να διαβαστεί.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Το 1901 οι συντάκτες του Λεξικού της Οξφόρδης ανακαλύπτουν ότι από τα λήμματά του λείπει η λέξη δούλα.

Το Λεξικό των χαμένων λέξεων αφηγείται την ιστορία του κοριτσιού που την έκλεψε.

Η Εσμέ, ορφανή από μητέρα, περνάει τα παιδικά της χρόνια στο σκριπτόριο ενός μικρού οικήματος στην Οξφόρδη, όπου ο πατέρας της και μια ομάδα λεξικογράφων συγκεντρώνουν λέξεις για το πρώτο Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης που θα κυκλοφορούσε ποτέ.

Η Εσμέ κάθεται κάτω από το τραπέζι διαλογής. Μια μέρα πέφτει στο πάτωμα ένα χαρτί με τη λέξη δούλα. Κανείς δεν το αναζητά.

Η Εσμέ κρύβει το χαρτί στο μπαούλο μιας νεαρής υπηρέτριας και αρχίζει, να μαζεύει κι άλλες λέξεις που οι άντρες χάνουν, απορρίπτουν ή και αγνοούν. Αυτές οι λέξεις τη βοηθούν να καταλάβει τον κόσμο.

Όσο περνούν τα χρόνια, η Εσμέ συνειδητοποιεί ότι κάποιες λέξεις θεωρούνται πιο σημαντικές από άλλες, κι ότι λέξεις και έννοιες που σχετίζονται με τα βιώματα των γυναικών συχνά δεν καταγράφονται. Έτσι αρχίζει να συγκεντρώνει λέξεις για ένα άλλο λεξικό: Το λεξικό των χαμένων λέξεων.

Το Λεξικό των χαμένων λέξεων εκτυλίσσεται την εποχή που το κίνημα για το δικαίωμα ψήφου των γυναικών βρισκόταν στο απόγειό του, λίγα χρόνια πριν από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Αποκαλύπτει μια χαμένη αλήθεια, κρυμμένη ανάμεσα στις γραμμές της ιστορίας που γράφεται από τους άντρες.

Ένα απολαυστικό εγκώμιο στις λέξεις και στη δύναμη της γλώσσας.

Η Πιπ Γουίλιαμς γεννήθηκε στο Λονδίνο, μεγάλωσε στο Σίντνεϊ και σήμερα ζει στο Αντελάιντ Χιλς. Είναι συν-συγγραφέας του βιβλίου Time Bomb: Work, Rest and Play in Australia Today (New South Books, 2012), ενώ το 2017 έγραψε το One Italian Summer, τα απομνημονεύματά της από τα ταξίδια που έκανε η οικογένειά της (Affirm Press). Επίσης, έχει δημοσιεύσει ταξιδιωτικά άρθρα, βιβλιοκριτικές, διηγήματα μικρής φόρμας και ποιήματα. Για το «Λεξικό των χαμένων λέξεων» η Πιπ ερεύνησε τα αρχεία του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης και ανακάλυψε μια ιστορία χαμένων λέξεων, καθώς και τη ζωή γυναικών που βρίσκονταν πίσω από τη δημιουργία του. Το Λεξικό των χαμένων λέξεων είναι το πρώτο της μυθιστόρημα, το οποίο πρόκειται να εκδοθεί σε δεκάδες χώρες και να μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.