Η Κατερίνα Βασιλοπούλου - Σπίθα είναι δασκάλα γιόγκα και συγγραφέας. Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες για να μας μιλήσει για το βιβλίο της που αναφέρεται στη φιλοσοφία της γιόγκα, φέρει τον τίτλο «Astanga Yoga, Ταξίδι επιστροφής στην ισορροπία» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αρχέτυπο».
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Βασιλοπούλου, πώς θα συστήνατε τον εαυτό σας στο αναγνωστικό κοινό;
Ως μια μητέρα, σύζυγο και δασκάλα γιόγκα η οποία τρέφει ξεχωριστή αγάπη για καθέναν από αυτούς τους ρόλους της.
Οι ακαδημαϊκές σας σπουδές, η επαγγελματική σας ενασχόληση, καθώς και το βαθύτερο ενδιαφέρον σας για την ινδική φιλοσοφία και τη φιλοσοφία της γιόγκα ειδικότερα αποτελούν ένα συνεχές αντικείμενο μελέτης για εσάς. Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που σας ώθησε προς αυτή την κατεύθυνση;
Η χαρά του να ερευνώ και να μαθαίνω.
Έχετε επιχειρήσει να προσαρμόσετε το ύφος της γραφής σας σε άλλες πιο ανάλαφρες δομές του λόγου, με σκοπό να παρουσιάσετε στο αναγνωστικό κοινό ένα βιβλίο ψυχαγωγίας και όχι ενημέρωσης και μελέτης;
Για μένα, η γιόγκα δεν μπορεί να είναι το «ψυχαγωγικό» προϊόν που θα το καταναλώσεις για να περάσεις καλά και μετά δεν θα μείνει τίποτα παραπάνω μέσα σου. Είναι μελέτη κι έτσι μόνο, πιστεύω, μπορεί να μιλήσει κανείς για αυτήν.
Ποια η γνώμη σας για τα βιβλία ινδικής φιλοσοφίας που κυκλοφορούν στην αγορά; Είναι ένας εναλλακτικός τρόπος για να γνωρίσει ο αναγνώστης καλύτερα τον εαυτό του, να εστιάσει στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου δίνοντας μεγαλύτερη προσοχή στις λεπτομέρειες;
Τα περισσότερα βιβλία ινδικής φιλοσοφίας που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά, πέρα από το ότι είναι ως επί το πλείστον ξενόγλωσσα (λίγα είναι γραμμένα στην ελληνική γλώσσα), είναι έργα αναφοράς, δηλαδή εκθέτουν τις βασικές φιλοσοφικές αρχές των συστημάτων στα οποία αναφέρονται. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, γίνονται αρκετές προσπάθειες από ξένους κυρίως συγγραφείς να φέρουν την ινδική φιλοσοφία πιο κοντά στον σύγχρονο άνθρωπο και τις ανάγκες του. Στόχος τους δεν είναι τόσο να βοηθήσουν τον αναγνώστη να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στις λεπτομέρειες όσο να προχωρήσει σε συγκεκριμένες δράσεις, αντιλαμβανόμενος πόσο η θεωρία αφορά την ίδια τη ζωή.
Το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα στηρίζει τις προσπάθειες των συγγραφέων που επιθυμούν να καθοδηγήσουν τον αναγνώστη, ώστε να βελτιώσει θέματα που σχετίζονται με την ίδια την ανθρώπινή του ύπαρξη και τα προβλήματά του, στην πράξη όμως και όχι απλά στη θεωρία; Υπάρχει αυτό που ονομάζουμε ικανοποιητική «εμπορική κίνηση», ώστε να ενθαρρύνονται με τη σειρά τους και οι εκδοτικοί οίκοι για την έκδοση βιβλίων ανάλογου περιεχομένου;
Η συγκεκριμένη ανάγκη νομίζω πως υπάρχει και από τη μεριά του ελληνικού, αναγνωστικού κοινού, αλλά δεν είμαι και τόσο βέβαιη αν αυτό αποτυπώνεται σε «ικανοποιητικές» πωλήσεις βιβλίων αυτού του περιεχομένου. Το ενθαρρυντικό είναι πάντως πως ευκαιρίες δίνονται από τους εκδοτικούς οίκους.
Θεωρείτε χρέος του κάθε συγγραφέα να μοιράζεται το έργο του όταν το ολοκληρώσει; Εσείς στην προκειμένη περίπτωση, γιατί πήρατε την απόφαση να εκδώσετε το πρώτο σας βιβλίο;
Το χρέος του συγγραφέα νομίζω πως ολοκληρώνεται τη στιγμή που τελειώνει το έργο του. Και είναι βέβαιο πως τον έχει υπηρετήσει μέχρι τέλους. Η έκδοση δίνει απλά τη δυνατότητα στον συγγραφέα να διαπιστώσει αν το έργο του μπορεί να υπηρετήσει και άλλους ανθρώπους πέρα από τον εαυτό του. Αυτή τουλάχιστον είναι η αντίληψη που βρίσκεται πίσω από τη δική μου απόφαση να μπω στη διαδικασία της έκδοσης.
Ας αναφερθούμε σ’ αυτό. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αναφέρεται στη φιλοσοφία της γιόγκα, φέρει τον τίτλο «Astanga Yoga, Ταξίδι επιστροφής στην ισορροπία» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Αρχέτυπο». Πείτε μας δυο λόγια για το περιεχόμενό του. Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης πιάνοντας το βιβλίο αυτό στα χέρια του;
Το βιβλίο στοχεύει να λειτουργήσει ως το μαξιλαράκι ανάπαυσής του από τον μόχθο που καταβάλλει προσπαθώντας να ισορροπήσει σε έναν κόσμο διαρκών μεταβολών. Βασική αρχή του βιβλίου είναι πως ισορροπία είναι πάνω απ’όλα ένα ταξίδι επιστροφής στη σταθερότητα που εκ φύσεως χαρακτηρίζει την ανθρώπινη ύπαρξή μας, στην ατάραχη ψυχή μέσα μας. Τους οκτώ σταθμούς αυτού του ταξιδιού γνώσης παρουσιάζουν τα τρία του κεφάλαια. Η σημασία που έχει η τήρηση συγκεκριμένων κοινωνικών και ατομικών, ηθικών κανόνων (yamas-niyamas), η άσκηση σε μια σταθερή θέση (asana), ο έλεγχος της ζωτικής ενέργειας (pranayama), η πρακτική απόσυρσης των αισθήσεων (pratyahara), η συγκέντρωση (dharana), ο διαλογισμός (dhyana) και η πλήρης απορρόφηση στη γνώση της αλήθειας για τον εαυτό μας (samadhi) ξεπροβάλλει μέσα από την κατανόηση των παρανοήσεων μας στο πρώτο κεφάλαιο, των αρχών του αυτοελέγχου, της μη προσκόλλησης και της ανάπαυσης στο δεύτερο καθώς και του ρόλου της θέλησης, της αρετής της σύνεσης και της διαίσθησης στο τρίτο και τελευταίο μέρος του βιβλίου.
Από τον τίτλο του βιβλίου σας καταλαβαίνουμε ότι πρόκειται για ένα βιβλίο αναφοράς στη φιλοσοφία της οκταπλής γιόγκα του μεγάλου δασκάλου Πατάντζαλι. Είναι όμως μόνο αυτό;
Είναι και ένα εγχειρίδιο πρακτικής άσκησης της φιλοσοφίας στην καθημερινή ζωή. Ένας πρακτικός, καθημερινός οδηγός ισορροπίας.
Μιλήστε μας για το πλαίσιο εντός του οποίου γεννήθηκε το βιβλίο σας.
Η επιθυμία να γράψω το βιβλίο γεννήθηκε μέσα από την επαφή μου με τη γιόγκα ως μαθήτρια και την ανάγκη να απαντήσω σε δικές μου ερωτήσεις σχετικά με το σώμα, τον νου και τη διαχείρισή τους.
Πόσο καιρό χρειαστήκατε για να ολοκληρώσετε τη συγγραφή του;
Περίπου 6-7 χρόνια συνολικά.
Τι το περισσότερο θα αποκομίσει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο σας που δεν το έχει αποκομίσει ήδη από τα υπόλοιπα μέχρι τώρα εκδοθέντα βιβλία φιλοσοφίας της γιόγκα του εμπορίου;
Τη χαρά να αναγνωρίσει ανάμεσα σε κάποιες ίσως γραμμές του βιβλίου τον εαυτό του και τον τρόπο που έχει αντιμετωπίσει ως τώρα τα πράγματα αλλά και μια νέα οπτική απέναντι τους.
Ποιο είναι με δυο λόγια το μήνυμα θέλετε να περάσετε μέσα από το βιβλίο σας στον αναγνώστη;
Η ζωή δεν χρειάζεται να είναι ένας μεγάλος και άνισος αγώνας να βρεις πληρότητα. Μπορείς να σταματήσεις να νιώθεις ελλιπής, «μικρός» και ατελής, αρχίζοντας να ψάχνεις μέσα σου, στη ψυχή σου, πόσο γεμάτος είσαι ήδη και από τι.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Η απλή του γλώσσα σίγουρα βοηθάει να το προσεγγίσει και ένα πιο νεανικό κοινό. Ναι, γιατί όχι.
Οι κριτικές που έχετε λάβει μέχρι τώρα για το βιβλίο σας, αλλά και η αποδοχή του από το αναγνωστικό κοινό σας ενθαρρύνουν ώστε να προχωρήσετε στα επόμενα σχέδιά σας;
Νομίζω ότι η αποδοχή είναι αρχικά θετική. Τώρα για τα σχέδιά μου, τα ετοιμάζω ήδη από τότε που τελείωσα με το βιβλίο, πριν καν εκδηλώσει ενδιαφέρον κάποιος εκδότης. Τα πανιά της σκέψης μας δεν περιμένουν πάντα να πνεύσει κάποιος άνεμος για να σηκωθούν. Κάποτε, τον δημιουργούν.
Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με τις εκδόσεις «Αρχέτυπο»;
Θα έλεγα πως ναι.
Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά σας βήματα;
Ένα βιβλίο για την εσωτερική ειρήνη.
Μια ευχή σας για το μέλλον;
Να μπορούμε να ζούμε αρμονικά μεταξύ μας, ελεύθεροι από τους φυσικούς και νοητικούς μας περιορισμούς.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σας.
Το παρακάτω απόσπασμα είναι μέρος του κεφαλαίου με τίτλο «Βουτιά στα τυφλά:
Μάθε να βλέπεις με τα μάτια κλειστά» που πραγματεύεται τη γιόγκικη διαίσθηση.
«Το έργο του Πατάντζαλι αποτελεί την αφορμή για να σκεφτείς τη διαίσθηση αλλιώς και να τη βάλεις πιο συνειδητά και συστηματικά στη ζωή σου. Κάνε τη διαίσθηση, θα μας έλεγε, τη νέα «λογική» σου. Η λέξη “νέα” δεν υποδηλώνει ότι πρόθεση σου θα είναι να υποκαταστήσεις τη λογική με τη διαίσθηση ούτε και να δώσεις στη διαίσθηση τη λειτουργία της λογικής. Στο έργο της ανάλυσης της πραγματικότητας στο οποίο επιδίδεται η λογική, στηρίζεται σε διαδικασίες αναπαράστασης των δεδομένων και απόδειξης των διασυνδέσεων τους που είναι βασικά τυποποιημένες. Στο έργο της βαθύτερης ερμηνείας τους στο οποίο στοχεύει η διαίσθηση οι διεργασίες, οι οποίες αποκαλύπτουν τις αδιόρατες μέχρι πρότινος σχέσεις μεταξύ τους, είναι εντελώς αυθόρμητες και δεν μπορούν να μηχανοποιηθούν.
Μπρος στη δυσκολία να αποδώσουμε στη διαίσθηση τη μηχανική που δεν έχει - στην ουσία, να τη «στριμώξουμε» στα μέτρα της λογικής - απαξιώνουμε τη σημασία της. “Είναι άσκοπο να προσπαθούμε να καταστήσουμε τη διαίσθηση καθημερινό μας εργαλείο, όταν δεν μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε και κατ’επέκταση να ελέγξουμε την αξιοπιστία των μηχανισμών με τους οποίους λειτουργεί”, θα διατεινόταν κανείς. “Εξάλλου, πιο αξιόπιστο εργαλείο γνώσης από τη λογική δεν μπορεί να υπάρξει”. Με οδηγούς μας σκέψεις σαν κι αυτές φτάνουμε άλλοτε να τοποθετούμε τη διαίσθηση στον αντίποδα της λογικής. “Διαίσθηση είναι μια παραίσθηση που της έχουμε δώσει λόγο να υπάρχει”, θα πρόσθετε κάποιος άλλος.
Οι απαντήσεις που δίνει ο Πατάντζαλι με το έργο του διαψεύδουν όλους τους παραπάνω ισχυρισμούς. Εργαλείο σου στην απόκτηση γνώσης, θα τονίσει εμμέσως με τους αφορισμούς Ι.48-Ι.49, δεν είναι η λογική. Η υπέρτατη σοφία ή ṛtambharā prajñā δεν στηρίζεται σε μαρτυρίες ή αποδείξεις. Την αποκτάς μέσα από την άμεση, βιωματική γνώση του Εαυτού σου. Επιπλέον, η διαίσθηση δεν είναι το τυχαίο αποτέλεσμα μιας κληρωτίδας που στήθηκε χαοτικά κάπου στον νου σου όσο ενός «λόγου» που έχει δομηθεί στα πιο φωτεινά, σατβικά στρώματα της διάνοιας. Στην άρθρωση του βοηθούν οι πρακτικές της γιόγκα τις οποίες μας εκθέτει στο έργο του. Διαίσθηση είναι, θα αντίτεινε στους αμφισβητίες της διαίσθησης, το είδος της ανώτερης «λογικής» που χρησιμοποιεί ο πεφωτισμένος νους. Όσο πιο εντατικά καλλιεργείς τον νου μέσα από τη γιόγκικη άσκηση, τόσο πιο πολύ θα δεις να ξεδιπλώνονται τρεις ικανότητες: η ικανότητα να τολμάς, η ικανότητα να είσαι αυθόρμητος και η ικανότητα να αυτοσχεδιάζεις, οι οποίες θα συνιστούν με τη σειρά τους τρεις αντίστοιχα βουτιές: τη βουτιά στο άγνωστο, τη βουτιά στο ακαριαίο και τη βουτιά στο απρόσμενο.»
Κυρία Βασιλοπούλου, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία στο αξιόλογο έργο σας.
Βιογραφικό:
Η Κατερίνα Βασιλοπούλου-Σπίθα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το University College of London (UCL) πάνω στις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Ήταν, ωστόσο, η γνωριμία της με την πρακτική της γιόγκα που άνοιξε τον δρόμο της δημιουργίας και της πνευματικής της αναζήτησης. Ο ρόλος της ως δασκάλας ήρθε για εκείνη φυσικά, ως αποτέλεσμα των κύκλων σεμιναρίων που ολοκλήρωσε σε Ελλάδα και εξωτερικό και τον οποίο διαρκώς εμπλουτίζει έως σήμερα με την αφοσίωσή της στην προσωπική, καθημερινή της πρακτική ως μαθήτρια. Παράλληλα, ασχολήθηκε με την ινδική φιλοσοφία ενώ εμβάθυνε στη φιλοσοφία της γιόγκα μέσα από την εντατική μελέτη του έργου της Γιόγκα Σούτρα. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες σε διαδικτυακά περιοδικά και συνεχίζει να γράφει με το βλέμμα της στραμμένο στα αρχαία ινδικά κείμενα, τις αρχές και τις ιδέες με τα οποία «συνδιαλέγεται» η γιόγκα ως φιλοσοφικό σύστημα και μέθοδος σωματικής άσκησης. Μέρος της δουλειάς της είναι να συντονίζει συζητήσεις σε τάξεις ασκούμενων της γιόγκα μέσα από τις οποίες επιχειρεί να αναδείξει τη σύγχρονη αξία των διδαγμάτων της κλασικής γιόγκα.
Για περισσότερες πληροφορίες: visionofyoga.gr
0 Σχόλια