Βιβλιοκριτική: "Εκμαγείο" της Ανδρεάνας Σαπρίκη | Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

ISBN: 9786185748593
Εκδόσεις: ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ
Χρονολογία Έκδοσης: Δεκέμβριος 2024
Σελίδες: 40

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Η Ανδρεάνα Σαπρίκη είναι εκπαιδευτικός, συγγραφέας και βραβευμένη σεναριογράφος. Πρόσφατα κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή, που αποτελεί στην ουσία και την πρώτη της απόπειρα να απελευθερώσει την ψυχή της άφοβα και χωρίς δισταγμό και να μοιραστεί ελεύθερα με τους αναγνώστες της την εσωτερική της αλήθεια όπως ακριβώς είναι ή τουλάχιστον όπως ακριβώς την αντιλαμβάνεται η ίδια πως είναι. Άλλωστε, σε αυτό προτρέπει η ποίηση τον δημιουργό της και σε αυτό διαφέρει από τα υπόλοιπα λογοτεχνικά είδη, που δίνουν έμφαση στη μυθοπλασία και ουδόλως στην εγκυρότητα της αλήθειας που πηγάζει από το περιεχόμενό τους, μιας και δεν είναι αυτός ο πρωταρχικός σκοπός της ύπαρξής τους.

«Εκμαγείο» είναι ο τίτλος που δίνεται στην αναφερόμενη ποιητική συλλογή της Ανδρεάννας Σαπρίκη, η οποία κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2024 από τις εκδόσεις «Μετρονόμος». Αρκετά χαρακτηριστική και εντυπωσιακή η επιλογή της λέξης αυτής, παραπέμπει αμέσως τη σκέψη του αναγνώστη στην εύπλαστη μάζα που μεταμορφώνεται από τη μια στιγμή στην άλλη με επιδεξιότητα και προσοχή σε κάτι άλλο, προκειμένου να αποτυπώσει μια συγκεκριμένη μορφή. Ποια όμως είναι η μορφή που αποτυπώνεται σε τούτο το βιβλίο και γιατί επιλέγεται ως τίτλος για να κοσμήσει το εξώφυλλό του;

Άκρως συμβολική είναι η χρήση του «Εκμαγείου» και φυσικά με υπαρκτό λόγο και αιτία. Αρχικά, είναι η μορφή που δίνεται στο ίδιο το βιβλίο, που από λευκό χαρτί αποκτά συγκεκριμένο ύφος και περιεχόμενο. Μεταφορικά όμως οδηγεί τη σκέψη του αναγνώστη και σε κάτι άλλο, στη μορφή που παίρνει στην καθημερινότητά του ο πρωταγωνιστής του βιβλίου αυτού, ο άνθρωπος δηλαδή, επιχειρώντας να γίνει κάποιος άλλος, κάποιος που οπωσδήποτε δε θυμίζει σε τίποτα τον πραγματικό του εαυτό, ίσως γιατί έτσι αποκτά την εντύπωση ότι γίνεται περισσότερο αρεστός στους γύρω του, περισσότερο ανεκτός, επομένως και περισσότερο ευτυχισμένος ενδόμυχα. Ώσπου στο τέλος, το αποτέλεσμα της επιλογής του τον διαψεύδει σε όλα. Αυτό εκφράζει η ποιήτρια και στο ομότιτλο ποίημα της ποιητικής της συλλογής, στη σελίδα 16 του βιβλίου της και μάλιστα με ρεαλιστική ακρίβεια:

«Το σπίτι ολόκληρο

πνιγμένο στους καθρέφτες

κι εσύ να τρέμεις

το είδωλό σου ν’ αντικρίσεις.

κι όταν τα καταφέρνεις

κουράγιο να βρεις

και στον καθρέφτη μπρος

με σθένος να σταθείς

κάποιον άλλον απέναντι κοιτάς

κι αναρωτιέσαι

άραγε ποιος να ’ναι;

Καθώς

κι εσύ ο ίδιος φαίνεται

πως ξέχασες

ποιανού το εκμαγείο φόρεσες

σαν ξύπνησες.»

Ανεμπόδιστη εξομολόγηση ψυχής αποτελούν τα ποιήματα που απαρτίζουν αυτήν εδώ την ποιητική συλλογή, τα γεμάτα εικόνες, μνήμες, συναισθήματα, άγχη και αγωνίες μιας ωμής σκληρής πραγματικότητας που δεν εκπληρώνει όνειρα και προσδοκίες, που δεν εισακούει επαναλαμβανόμενες προσευχές, δε θεραπεύει προϋπάρχουσες ανοιχτές πληγές, δε χαρίζει πρόσθετες φρούδες ελπίδες για ένα καλύτερο παρόν και ένα ακόμα καλύτερο μέλλον, όμως εκπέμπει μια κρυφή φυσική ομορφιά που ίσως κάποτε αποβάλλει από πάνω της το εκμαγείο που της φόρεσαν ερήμην της και θριαμβεύσει.

Πόνος απορρέει από τα λόγια της ποιήτριας για όσα έζησε στο παρελθόν του ο άνθρωπος, για όσα πρόσμενε να φέρει στη ζωή του το μέλλον, για όσα δεν ήρθαν ποτέ στο παρόν του, παγώνοντας και σκληραίνοντας αφόρητα την καρδιά του. Κάποτε ήλπισε με πάθος, μα τελικά δεν κατάφερε τίποτα. Ένας απέραντος θρήνος η συνθήκη που επικράτησε με τη βία εντός του, μονιμοποιώντας επ’ αόριστο την ύπαρξή του, προσφέροντας μεγαλύτερο πόνο στα σωθικά του και διατηρώντας στην άκρη για πάντα κάθε όνειρό κι ευχή του, κάθε κρυφή ελπίδα του για αναγέννηση.

«Τρύπιο φτερό λιβελούλας

τα όνειρά μας,

γυμνές από μουριές

οι αυλές μας

κι η βροχή ακόμα να φανεί.» (Σελίδα 9)

Η ποιήτρια συμπάσχει. Συνομιλεί με πρόσωπα μυθικά, δραπετεύει από τη φυλακή της και χάνεται ταξιδεύοντας στον κόσμο των άλλων, προσδοκώντας να εξηγήσει τη δική τους πονεμένη ζωή. Λαχτάρα διαφαίνεται στην ορμή της καθώς φωτογραφίζει με λέξεις την αλήθεια τους. Πλανάται, βέβαια, γνωρίζοντας ωστόσο πως είναι φαντασίας γέννημα η πλάνη της κι όμως δεν ενοχλείται. Με τη βοήθεια της πλάνης αυτής διαβάζει κι εξηγεί τις αντιφάσεις της ζωής. Μοναξιά, λήθη, εγκατάλειψη, ερημιά, απελπισία, θρήνος, φόβος, μίσος και θυμός η σκοτεινή της πλευρά που κυριεύει τα πάντα. Πόσοι άραγε βιώνουν τα ίδια συναισθήματα και πόσοι απογοητεύονται; Η ποιήτρια παρατηρεί, περιγράφει κι εξηγεί όσα η ψυχή της καταγράφει με πόνο, όσα αισθάνεται κι η ίδια εντός της, όσα βλέπει με τα δικά της μάτια.

«Μισώ τη νύχτα,

θάνατο μου θυμίζει

το σκοτάδι» (Σελίδα 17)

Ώσπου παραδέχεται την ήττα της και την εξομολογείται. Η ανιαρή όψη της ύπαρξης επηρεάζει βαθιά τα σωθικά του ανθρώπου, εγκλωβίζει την ορμή του καταδικάζοντάς την σε παντελή άρνηση και απραγία, σε αυτοαπομόνωση και οριστική παραίτηση οποιασδήποτε προσπάθειας για ανάκαμψη κι ευημερία. Η μόνη ελπίδα ίσως ξεπηδά σιωπηλά, μια κρυφή επιθυμία ανασυγκρότησης ποτισμένη με φόβο.

Πώς είναι αλήθεια ο πραγματικός άνθρωπος; Πίσω από τις μάσκες της υποκρισίας που μόνιμα φορά και εναλλάσσει ανάλογα με την περίσταση στην επίγεια ζωή του, ξεχνά εν τέλει το ποιος στην πραγματικότητα είναι. Μήπως όμως η επιθυμία του να αφεθεί κάποτε στη γύμνια του είναι και η μόνη λύση για τη σωτηρία του από τον κόσμο της ψευτιάς και της υποκρισίας;

Η ποιήτρια δεν εφησυχάζει. Μέσα από έναν διαρκή εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό της θέτει εύστοχους προβληματισμούς στον αναγνώστη και τον ωθεί σε έντονο φιλοσοφικό στοχασμό.

Παράλληλα, δίνει έμφαση και στον χρόνο, που επίσης επιδρά στο κορμί μα και στην ψυχή του ανθρώπου και τον καταρρακώνει κόβοντάς του τα φτερά, αυτά που κάποτε φόρεσε στους ώμους του ελπίζοντας πως θα πετάξει ψηλά. Μάταιη αναμονή. Απογοήτευση ξεχειλίζουν οι στίχοι της, βαθιά μελαγχολία και συναισθηματικό μαρασμό.

«Θεριεύουν τη νύχτα οι φωνές

κι εγώ άγρυπνος στην κάμαρη,

το εισιτήριο της μοναξιάς

σε τιμή ευκαιρίας

το αγόρασα.» (Σελίδα 24)

Μοναξιά είναι η κατάληξη όλων των προσδοκιών ποτισμένη με θρήνο, αδυναμία φυγής, παραίτηση προσπάθειας και δυστυχία.

«Βλέπεις, γεμάτη ήταν η καρδιά από εικόνες ζόφου,

Δε χώραγε ούτε μια στάλα ευτυχίας.» (Σελίδα 25)

Μόνο ένα ίχνος ελπίδας μένει πάντα ζωντανό στο προσκήνιο κι ένα φλογισμένο ίσως για να χαρίζει χρώμα στο ανυπόφορο σκοτάδι της ψυχής.

Η ποιητική συλλογή «Εκμαγείο» της Ανδρεάννας Σαπρίκη κυμαίνεται ανάμεσα στην πεζοποίηση, τον ελεύθερο στίχο, μα και τον έμμετρο. Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι εξαιρετικό. Η ποιήτρια καταφέρνει ήδη από την πρώτη υψηλής αισθητικής ποιητική της συλλογή, με την εξαιρετική γραφή της, τη μεστή από νοήματα και προβληματισμό συμβολική υπαρξιακού περιεχομένου ποίησή της, τη γεμάτη ευαισθησία, διακριτικό λυρισμό δυναμική της παρουσία, να συμπαρασύρει τον αναγνώστη της στον δικό της ξεχωριστό ποιητικό κόσμο που μόλις τώρα χαράζει την πορεία του στον χρόνο και να τον μαγέψει. Ας είναι μονάχα αυτή η αρχή για πολλές ακόμα ποιητικές συλλογές που ευχόμαστε να έρθουν σύντομα και να μας συντροφεύσουν.