Η Ανδρεάνα Σαπρίκη είναι βραβευμένη σεναριογράφος, συγγραφέας και ποιήτρια. Η ίδια συστήνεται ως μία γυναίκα που γράφει, προσπαθώντας μέσα από τα έργα της να ανακαλύψει την αληθινή της υπόσταση. Έχοντας ήδη δοκιμαστεί στη συγγραφή μυθιστορήματος, διηγήματος, δοκιμίου και σεναρίου, καταλήγει συνειδητά στην ποίηση θεωρώντας την ως το λογοτεχνικό είδος που την εκφράζει περισσότερο, το μέρος όπου πάντα επιστρέφει για να επανασυνδεθεί με τα πρώτα αυθεντικά της σκιρτήματα. Πρόσφατα, λοιπόν, προέβη στην έκδοση της πρώτης ποιητικής της συλλογής με τίτλο «Εκμαγείο», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Μετρονόμος». Θα μας μιλήσει αναλυτικά γι' αυτήν σήμερα στις Τέχνες στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Σαπρίκη, μέχρι τώρα σας γνωρίζαμε ως συγγραφέα, δοκιμιογράφο και σεναριογράφο. Πλέον πώς θα συστήνατε τον εαυτό σας στο αναγνωστικό κοινό;
Θα έλεγα πως πλέον δε συστήνομαι με ρόλους. Γράφω για να κρατήσω επαφή με αυτό που δεν λέγεται εύκολα – με αυτό που υπάρχει μέσα μας και πολλές φορές αδυνατεί να βρει διέξοδο. Βασικά, η συγγραφή λειτούργησε κάπως παράδοξα σε μένα. Ξεκίνησα με μυθιστόρημα, στράφηκα στο διήγημα, πέρασα από το δοκίμιο και το σενάριο και κατέληξα στην ποίηση.
Στην ουσία, όμως, όλα αυτά είναι διαφορετικές όψεις της ίδιας ανάγκης: να δω καθαρά τον εαυτό μου και τους άλλους. Τα τελευταία χρόνια με απασχολεί όλο και περισσότερο το θέμα της αυθεντικότητας. Πόσα προσωπεία φοράμε και πόσο μας απομακρύνουν από την ουσία της ψυχής μας. Σήμερα, λοιπόν, θα σύστηνα τον εαυτό μου ως μια γυναίκα που γράφει, προσπαθώντας μέσα από τα έργα της να ανακαλύψει την αληθινή της υπόσταση.
Γιατί γράφετε; Θεωρείτε ότι η συγγραφή απελευθερώνει τον εσωτερικό σας κόσμο; Είναι μια βαθύτερη ανάγκη απελευθέρωσης των όσων κατακλύζουν την ψυχή σας μόνο ή και κάτι άλλο;
Γράφω για να επιβιώσω. Όχι βιολογικά, αλλά υπαρξιακά. Η συγγραφή είναι για μένα ένας τρόπος να διαχειριστώ το χάος που επικρατεί γύρω μας και επηρεάζει τη ζωή μας. Φυσικά και με απελευθερώνει, αλλά όχι με την έννοια της λύτρωσης. Περισσότερο με φέρνει αντιμέτωπη με καταστάσεις που αλλιώς θα απέφευγα. Είναι μια διαδικασία δύσκολη, συχνά επίπονη, αλλά βαθιά αναγκαία. Δεν γράφω μόνο για να εκφράσω όσα με προβληματίζουν γράφω για να τα κατανοήσω.
Η συγγραφή είναι συνομιλία με τον εαυτό μου, αλλά και με τους άλλους – ακόμα κι όταν δεν το ξέρουν. Είναι, θα έλεγα, η πιο ειλικρινής μου γλώσσα. Και κάπως έτσι, μέσα από λέξεις, βρίσκω – έστω στιγμιαία – έναν τρόπο να υπάρχω πιο αληθινά. Θα έλεγα πως είναι μια εσωτερική προετοιμασία που θα με βοηθήσει να αποκαλύψω τον εαυτό μου στους άλλους χωρίς να φοβάμαι.
Οι ακαδημαϊκές σας σπουδές και η επαγγελματική σας ενασχόληση επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης και γραφής σας; Τι πιστεύετε από την μέχρι τώρα πορεία που έχετε διανύσει στον χώρο των γραμμάτων και της τέχνης γενικότερα;
Οι σπουδές μου στη Φυσική Αγωγή με έμαθαν να ακούω το σώμα μου κι αυτό πέρασε στη γραφή μου. Η κίνηση, η παύση, η αναπνοή, όλα αυτά υπάρχουν στα κείμενά μου. Παράλληλα, το μεταπτυχιακό στη Δημιουργική Γραφή που παρακολουθώ αυτή την περίοδο, μου δίνει ένα ακόμα εργαλείο: με βοηθά να στοχαστώ τη διαδικασία της γραφής πιο συνειδητά και να δοκιμάζω νέες φόρμες.
Αν κάτι κρατώ από την πορεία μου μέχρι τώρα στον χώρο των γραμμάτων, είναι ότι τίποτα δεν είναι στατικό. Όλα μεταμορφώνονται – κι αυτό είναι που με συγκινεί: η διαρκής δυνατότητα να αλλάζεις, να πειραματίζεσαι, να ανακαλύπτεις ξανά τη φωνή σου.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς ώστε να σας παρακινήσει είτε συνειδητά είτε αυθόρμητα στη συγγραφή;
Μπορεί να είναι μια φράση που θα ακούσω τυχαία στον δρόμο, μια σιωπή ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, ένα ηλιοβασίλεμα. Η έμπνευση έρχεται συχνά από τα πιο μικρά, καθημερινά πράγματα, αρκεί να είμαι ανοιχτή, παρούσα.
Θυμάμαι μια μέρα στην παραλία, συζητούσα με δύο φίλους. Μου έλεγαν ότι στον περίπατό τους στο βουνό βρήκαν ένα τρύπιο φτερό λιβελούλας. Εκείνη τη στιγμή η εικόνα αποτυπώθηκε μέσα μου. Επέστρεψα σπίτι, άνοιξα τον υπολογιστή και κάπως έτσι γεννήθηκε το ποίημα “Η βροχή” από τη συλλογή Εκμαγείο.
Υπήρξε κάποιο γεγονός στη ζωή σας που νιώσατε την ανάγκη να το μεταφέρετε αυτούσιο σε κάποιο έργο σας, είτε μυθιστόρημα ήταν αυτό είτε διήγημα είτε σενάριο είτε δοκίμιο είτε ακόμα και ποίημα;
Η γραφή μου, τις πιο πολλές φορές, πηγάζει από προσωπικά βιώματα. Μπορεί να είναι μια εικόνα, ένα γεγονός ή μια συναισθηματική κατάσταση που να με αγγίξει τόσο, ώστε να νιώσω την ανάγκη να το μεταφέρω, όχι όπως ακριβώς το έζησα, αλλά με κρυπτική διάθεση. Σε όλα τα έργα μου υπάρχει πάντα κάτι δικό μου.
Για παράδειγμα, η συνειδητοποίηση ότι οι ρόλοι που υποδυόμαστε και οι μάσκες που φοράμε μας καθορίζουν περισσότερο απ' ό,τι φανταζόμαστε, με ενέπνευσε να γράψω το Εκμαγείο.
Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο σκοπός της λογοτεχνίας; Τι προσφέρει στον άνθρωπο του σήμερα που δεν το προσφέρουν ενδεχομένως τα άλλα μέσα που έχει στη διάθεσή του για να ψυχαγωγηθεί;
Για μένα, η λογοτεχνία είναι μια μορφή εξερεύνησης του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας. Σε αντίθεση με τις γρήγορες, επιφανειακές εμπειρίες που προσφέρουν τα σύγχρονα μέσα, η λογοτεχνία μας καλεί να σκεφτούμε σε βάθος. Δεν είναι απλώς μια μορφή ψυχαγωγίας – είναι μια διαδρομή αυτογνωσίας, μια σύνδεση με τον βαθύτερο εαυτό μας. Έναν εαυτό που πολλές φορές χάνουμε στην προσπάθειά μας να ανταποκριθούμε στο multitasking της σύγχρονης ζωής.
Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι με την ολοένα και αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου διαβάζουν βιβλία στις μέρες μας; Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη και εκτίμηση ως αναγνωρισμένη και βραβευμένη δημιουργός με αξιόλογη πορεία στον χώρο των γραμμάτων;
Η χρήση του διαδικτύου έχει σίγουρα επηρεάσει την ανάγνωση, καθώς ο εγκέφαλός μας καθημερινά κατακλύζεται από χιλιάδες –πολλές φορές άχρηστες–πληροφορίες μέσω των media. Παρόλα αυτά, τα βιβλία παραμένουν μοναδικά, καθώς προσφέρουν βαθιά συναισθηματική και πνευματική σύνδεση. Στην Ελλάδα, βέβαια, το κοινό είναι μικρό, αλλά βλέπω ότι υπάρχει ενδιαφέρον, ιδιαίτερα από τα παιδιά. Ως εκπαιδευτικός, παρατήρησα με μεγάλη μου χαρά ότι τα παιδιά έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον για την ποιητική μου συλλογή Εκμαγείο. Αγόρασαν το βιβλίο και μου έκαναν ερωτήσεις. Κάποια από αυτά μου διάβασαν και δικά τους ποιήματα. Πιστεύω ότι οι εκπαιδευτικοί μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του αναγνωστικού κοινού, ενσωματώνοντας τη λογοτεχνία και τη δημιουργική γραφή στην εκπαίδευση. Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά είναι οι μελλοντικοί αναγνώστες.
Δεδομένου ότι έχετε καταπιαστεί σχεδόν με όλα τα είδη του λόγου μέχρι τώρα, ποιο είναι το πιο αγαπημένο σας και γιατί;
Αν και έχω γράψει σε πολλά είδη του λόγου, η ποίηση είναι το μέρος όπου πάντα επιστρέφω. Είναι σαν ένα μυστικό καταφύγιο· εκεί που μπορώ να μιλήσω με το παιδί που υπήρξα κάποτε, να του ψιθυρίσω όσα δεν μπόρεσα να εκφράσω μεγαλώνοντας. Μέσα σε λίγες λέξεις κρύβεται ένας ολόκληρος κόσμος – άλλοτε σκοτεινός, άλλοτε φωτεινός, αλλά πάντα αληθινός. Η ποίηση είναι το πιο άμεσο και μαγικό μέσο που διαθέτω για να αγγίζω αυτό που δεν λέγεται εύκολα.
Γιατί έπειτα από μια μακρά συγγραφική πορεία στρέψατε το ενδιαφέρον σας στην ποίηση; Τι σας παρακίνησε και προς αυτή την κατεύθυνση και ποια είναι η προσδοκία σας ως δημιουργός;
Έγραφα ποίηση ήδη από την εφηβεία μου. Ήταν για μένα το προσωπικό μου καταφύγιο, ένας ονειρικός τόπος όπου μπορούσα να συναντήσω μαγικά πλάσματα και να δώσω φωνή σε όσα δεν μπορούσα να πω δυνατά. Για κάποια χρόνια χάθηκα απ’ αυτό τον κόσμο και επέστρεψα αρκετά αργότερα μέσα από το πρώτο μου μυθιστόρημα – κι εκείνο κινούμενο στη σφαίρα του φανταστικού. Δεν ξέρω... ίσως το παιδί που κρύβω μέσα μου να πιάνει το χέρι του ενήλικου εαυτού μου και να του διαβάζει παραμύθια για να κοιμηθεί. Να τον ησυχάζει. Να του προσφέρει ασφάλεια.
Η ποίηση, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένα ακόμα είδος για μένα. Είναι μια εσωτερική επιστροφή, μια επανασύνδεση με εκείνα τα πρώτα, αυθεντικά σκιρτήματα.
Τον Δεκέμβριο του 2024 κυκλοφόρησε η πρώτη σας ποιητική συλλογή από τις εκδόσεις «Μετρονόμος» που φέρει τον τίτλο «Εκμαγείο». Μιλήστε μας για το περιεχόμενό της. Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης πιάνοντας το βιβλίο σας στα χέρια του;
Το Εκμαγείο είναι μια ποιητική συλλογή που αγγίζει τα κρίσιμα ερωτήματα της εποχής μας. Μέσα από τους στίχους της μιλά για τον πόλεμο, τη μοναξιά, το μεταναστευτικό και τη Γάζα, ενώ παράλληλα θίγει την κλιματική αλλαγή, τις πυρκαγιές και την αδυναμία των θεσμών να ανταποκριθούν στις σύγχρονες προκλήσεις. Είναι μια κραυγή, μια προσπάθεια να καταγραφεί ο κόσμος όπως τον βιώνουμε σήμερα. Σκοπός μου η αφύπνιση– γιατί αν όλοι προσπαθήσουμε, ίσως καταφέρουμε να δημιουργήσουμε έναν πιο όμορφο κόσμο.
Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο για το εξώφυλλό του βιβλίου σας; Τι υποδηλώνει για εσάς το «Εκμαγείο» πέρα από αυτό που απεικονίζεται στο εξώφυλλό του;
Ο τίτλος Εκμαγείο γεννήθηκε από την ανάγκη μου να αποτυπώσω κάτι βαθιά προσωπικό και ταυτόχρονα απροσδιόριστο. Όπως το εκμαγείο είναι το αποτύπωμα ενός προσώπου, έτσι κι αυτή η συλλογή περιέχει αποτυπώματα στιγμών, συναισθημάτων, ερωτημάτων. Μιλά για ρόλους, σιωπές, απώλειες· για την προσπάθεια να παραμείνεις αυθεντικός μέσα σ’ έναν κόσμο που συχνά σε αναγκάζει να κρυφτείς πίσω από προσωπεία.
Είκοσι δύο ποιήματα, διάσπαρτα από λυρισμό και βαθιά εξομολογητική διάθεση, γραμμένα σε ελεύθερο στίχο, πεζό αλλά και έμμετρο, υπαρξιακού περιεχομένου τα περισσότερα, με βαθιά νοήματα που θέτουν αρκετούς προβληματισμούς στον αναγνώστη, απαρτίζουν τη συλλογή σας αυτή, η οποία δικαιολογημένα και όχι χαριστικά σας καθιστά μια άξια και πολλά υποσχόμενη δημιουργό, με δυνατή χαρακτηριστική πένα και άποψη. Πώς νιώθετε γι’ αυτό;
Νιώθω ευγνωμοσύνη. Όχι μόνο για τα λόγια εκτίμησης, αλλά και γιατί μέσα από την ποίηση κατάφερα να εκφράσω μια αλήθεια που κουβαλούσα καιρό μέσα μου. Το ότι αυτή η αλήθεια βρίσκει ανταπόκριση και συγκινεί, είναι ίσως η μεγαλύτερη επιβράβευση. Γράφω γιατί δεν μπορώ αλλιώς — και το να υπάρχει κάποιος εκεί έξω που συναντά κάτι δικό του μέσα σε ότι έχω γράψει, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω.
Ποια ήταν η αρχική σας επιδίωξη όταν ξεκινήσατε να γράφετε το βιβλίο σας αυτό; Να καταθέσετε αυτούσια την ψυχή σας στο χαρτί κι όχι απλά να φωτογραφίσετε τη σκέψη σας;
Η αρχική μου επιδίωξη ήταν ακριβώς αυτή: να καταθέσω μια αλήθεια που δεν μπορούσα πια να κρατήσω μέσα μου. Ήθελα να ανοίξω την ψυχή μου χωρίς φίλτρα ή αναστολές, να μοιραστώ κάτι αυθεντικό και βαθιά προσωπικό. Ωστόσο, η ποίηση, όσο προσωπική και συναισθηματική κι αν είναι, απαιτεί και τεχνική. Δεν αρκεί μόνο η κατάθεση ψυχής· χρειάζεται γνώση, μελέτη, επίγνωση της φόρμας. Η ποίηση είναι διάλογος με όλους τους μεγάλους ποιητές — από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε μέσα από τα ποιήματά σας;
Με απασχολούν τα ανείπωτα: η μοναξιά, η αποξένωση, η ανάγκη για αλήθεια. Οι ρόλοι που καλούμαστε να υποδυθούμε, η σύγκρουση εικόνας και ουσίας, η διαρκής αναζήτηση της αυθεντικότητας. Το Εκμαγείο είναι μια στιγμή αποκάλυψης – το αποτύπωμα του εαυτού όπως το διαμορφώνει το βλέμμα των άλλων. Μα η ποίηση μάς καλεί να σταθούμε γυμνοί απέναντι στον εαυτό μας. Αν υπάρχει ένα μήνυμα που θέλω να περάσω, είναι αυτό: η αξία του να τολμάς να είσαι αληθινός, ακόμα κι όταν φοβάσαι.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Πιστεύω ότι η ποίησή μου αφορά και τους εφήβους. Ως καθηγήτρια σε Λύκειο, είχα την τιμή να παρευρεθώ σε μια εκδήλωση που διοργάνωσαν συνάδελφοί μου με μαθητές της Γ’ Λυκείου με αφορμή την κυκλοφορία του Εκμαγείου. Η ανταπόκρισή τους ήταν συγκινητική. Ερμήνευσαν τα ποιήματα με τρόπους που ούτε εγώ είχα φανταστεί. Ήταν μια εμπειρία μοναδική, που θα ήθελα να ξαναζήσω. Οι έφηβοι είναι για μένα ένα ευαίσθητο και πολλά υποσχόμενο αναγνωστικό κοινό.
Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με το εκδοτικό σας σπίτι, τις εκδόσεις «Μετρονόμος»;
Απολύτως. Η συνεργασία μου με τις εκδόσεις «Μετρονόμος» υπήρξε από την αρχή ζεστή και ουσιαστική. Ένιωσα ότι πίστεψαν στο έργο μου, το αγκάλιασαν με σεβασμό και φροντίδα, και με στήριξαν σε κάθε βήμα. Είναι σημαντικό για έναν δημιουργό να αισθάνεται πως δεν είναι μόνος· πως πίσω του υπάρχει μια ομάδα που μοιράζεται το ίδιο πάθος για τη λογοτεχνία. Αυτό βρήκα στον «Μετρονόμο». Ευχαριστώ πολύ τον εκδότη μου Θανάση Συλιβό και την επιμελήτρια Ιωάννα Καραμαλή για την εμπιστοσύνη και τη στήριξή τους.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα;
Αυτή την περίοδο δουλεύω πάνω σε μια νέα ποιητική συλλογή που ξεκινά από προσωπικά βιώματα και υπαρξιακά ερωτήματα. Πειραματίζομαι με νέες φόρμες και εκφραστικά μέσα, αντλώντας έμπνευση από ποιητές που αγαπώ και με έχουν σημαδέψει: Louise Glück, Anne Carson, Carol Ann Duffy, αλλά και Zbigniew Herbert και E. E. Cummings. Προσπαθώ να κινηθώ σε πιο ελεύθερες, αφαιρετικές δομές, όπου η γλώσσα λειτουργεί υπαινικτικά και η σιωπή έχει εξίσου μεγάλη σημασία με τις λέξεις.
Παράλληλα, έχω ολοκληρώσει μια συλλογή μικροδιηγημάτων, όμως προς το παρόν η ποίηση είναι αυτή που με εκφράζει πιο βαθιά. Είναι η πιο αυθόρμητη, ειλικρινής και ουσιαστική μορφή γραφής για μένα.
Μια ευχή σας για το μέλλον που θα θέλατε να πραγματοποιηθεί;
Να συνεχίσω να γράφω με αλήθεια και πάθος, να παραμένω σε επαφή με το παιδί μέσα μου—εκείνο που επιμένει να ονειρεύεται και να αγαπά τον κόσμο, ακόμα κι όταν όλα γύρω μοιάζουν σκληρά. Και, βαθιά μέσα μου, εύχομαι έναν κόσμο με λιγότερη βία, περισσότερη κατανόηση και χώρο για το διαφορετικό. Έναν κόσμο γεμάτο ποίηση, ρομαντισμό και ανθρώπινη επαφή.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
ΣΕΛΗΝΗ
Εκτός από τον Μπόρχες,
κι εγώ
έχω μεγάλη αδυναμία στη Σελήνη.
Λατρεύω τη χλομή της όψη,
το τριπλό φέγγος που
την τσιμεντένια πόλη λούζει,
τον έρωτά της για τον Ενδυμίωνα
και νιώθω αυτή τη σύνδεση την άχρονη
μαζί της.
Πάνσοφη κόρη που στον ουρανό συχνάζεις,
εσένα κοιτούσε η Υπατία
λίγο πριν την κατακρεουργήσουν
με θραύσματα αγγείων,
εσένα κοιτούσε κι ο Νέρωνας
λίγο πριν βιαστικά τη Ρώμη εγκαταλείψει·
ίσως εσένα κοιτάζει κι ο αγαπημένος μου απόψε.
Κυρία Σαπρίκη, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία προσωπική, επαγγελματική και συγγραφική. Καλοτάξιδο το βιβλίο σας και καλοδιάβαστο!
Κι εγώ σας ευχαριστώ θερμά για την υπέροχη φιλοξενία!
Βιογραφικό:
Η Ανδρεάνα Σαπρίκη γεννήθηκε στην Άρτα, είναι πτυχιούχος Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού και μεταπτυχιακή φοιτήτρια του προγράμματος Δημιουργικής Γραφής στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Εργάζεται ως εκπαιδευτικός και παράλληλα ασχολείται με τη συγγραφή.
Από τον Ιούλιο του 2015 είναι μέλος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος. Το 2011 βραβεύεται στο London Greek Film Festival για την ταινία Sleepwalker, όπου συμμετέχει στο σενάριο, και το 2013 με το βραβείο καλύτερου σεναρίου για την ταινία μικρού μήκους The promise. Το 2016 κυκλοφορεί το μυθιστόρημά της Οι Τρόφιμοι. Την περίοδο 2018-2019 εργάζεται ως σεναριογράφος στη σειρά ντοκιμαντέρ Από το Μικρό στο Μεγάλο που προβάλλεται από το κανάλι της Βουλής. Τον Νοέμβριο του 2022 συμμετέχει στην Εορταστική Έκδοση της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος Πέραν του Σεναρίου. Έχει βραβευτεί με το καλύτερο σενάριο μικρού μήκους για το έργο Dorothy στο 1ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Επιδαύρου 2022. Για το ίδιο έργο βραβεύεται και στο London Greek Film Festival.
Έχουν δημοσιευτεί τα διηγήματά της Οι Αγνοούμενοι, Αpheresis, Lovebird, Άφιξις, Gymnopedie Νο.1 και Αλπική ζώνη στην ιστοσελίδα του Artscript, καθώς και το διήγημά της Σολάνζ στο περιοδικό Λογοτεχνικό Δελτίο του Φιλολογικού Ομίλου Ελλάδος. Έχει συμμετάσχει με δύο δοκίμιά της για τον κινηματογράφο και τα εικαστικά στον ετήσιο τόμο Παράθυρο στην Τέχνη από τις εκδόσεις Γράφημα 2023 και 2024 αντίστοιχα.
Το Εκμαγείο είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή.
0 Σχόλια