Η Εύα Πολυβίου είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Παράλληλα, δραστηριοποιείται στον χώρο των γραμμάτων και του πολιτισμού γενικότερα, κυρίως μέσω του Κέντρου Λογοτεχνικών και Πολιτισμικών Σπουδών (ΚΕΛΟΠΟΣ), του οποίου είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος. Πέρα από τη συγγραφή λογοτεχνικών έργων, στην προσωπική της εργογραφία συμπεριλαμβάνονται πολλές μελέτες και άρθρα που φιλοξενούνται σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Η συγγραφή, με δυο λόγια, για τη σημερινή καλεσμένη των Τεχνών δεν αποτελεί απλά ένα μέσο έκφρασης, αλλά κυρίως τρόπος για να κατανοήσει τον κόσμο γύρω της, να τον ερμηνεύσει, να καταγράψει το άρρητο και να στήσει γέφυρες με τους άλλους ανθρώπους. Το πρώτο της εκδοθέν λογοτεχνικό βιβλίο είναι πλέον γεγονός. Είναι νουβέλα, κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Βακχικόν» και φέρει τον τίτλο «Οι Ορτανσίες». Θα μας μιλήσει αναλυτικότερα γι' αυτό στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Πολυβίου, πείτε μας δυο λόγια για τη συγγραφική σας πορεία, αλλά και για τη δραστηριοποίησή σας στον χώρο των γραμμάτων και του πολιτισμού.
Η σχέση μου με τα γράμματα πάει πολλά χρόνια πίσω. Από πολύ μικρή, ο λόγος —προφορικός και γραπτός— υπήρξε για μένα όχι απλώς μέσο έκφρασης, αλλά τρόπος κατανόησης του κόσμου. Τα πρώτα μου διηγήματα τα δημοσίευσα όταν ήμουν ακόμα μαθήτρια· μικρές απόπειρες να χαρτογραφήσω το αθέατο μέσα από το φανερό. Αργότερα, καθώς προχωρούσα στις σπουδές μου, η αναζήτηση πήρε τη μορφή της επιστημονικής έρευνας και του δοκιμιακού στοχασμού. Στο πεδίο αυτό ένιωσα πως μπορούσα να συνδυάσω την αγάπη μου για τα γράμματα με την περιέργιά μου για τον κόσμο, και να συμβάλω με τον τρόπο μου στο ευρύτερο πολιτισμικό γίγνεσθαι. Έχω δημοσιεύσει μελέτες και άρθρα κυρίως σε θέματα ιστορίας που είναι ο τομέας στον οποίο εξιδικεύτηκα, δοκίμια, βιβλιοπαρουσιάσεις και βιβλιοκρισίες, και έχω επιμεληθεί εκδόσεις — όλα τους μικρές συμβολές σ’ έναν διάλογο που μας υπερβαίνει. Παράλληλα, δραστηριοποιούμαι εδώ και αρκετά χρόνια σε πολιτιστικούς και λογοτεχνικούς κύκλους — διοργανώνοντας συνέδρια και πολιτιστικές εκδηλώσεις, παρουσιάσεις βιβλίων, εργαστήρια δημιουργικής γραφής — πάντα με την πεποίθηση ότι ο πολιτισμός γεννιέται στη συνάντηση και την επικοινωνία, όχι στην εσωστρέφεια και την ψευδαίσθηση της αυτάρκειας.
Για ποιο λόγο στραφήκατε στα γράμματα; Τι σας προσφέρει ο χώρος αυτός;
Τα γράμματα είναι για μένα ο φυσικός μου χώρος. Εκεί αισθάνομαι ότι μπορώ να υπάρξω με πληρότητα και ειλικρίνεια. Μου προσφέρουν ελευθερία, διέξοδο και επικοινωνία. Μέσα από τα γράμματα ερμηνεύω τον κόσμο, καταγράφω το άρρητο, στήνω γέφυρες με τους άλλους ανθρώπους.
Είστε ιδρυτικό μέλος και Πρόεδρος του Κέντρου Λογοτεχνικών και Πολιτισμικών Σπουδών (ΚΕΛΟΠΟΣ). Μιλήστε μας γι’ αυτή σας την ενασχόληση.
Το ΚΕΛΟΠΟΣ είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που γεννήθηκε μέσα από μια ιδέα μιας ομάδας φίλων που ένιωθαν την ανάγκη για δημιουργία ενός ανεξάρτητου και πολυσυλλεκτικού χώρου συνάντησης, ποιοτικού διαλόγου και μελέτης γύρω από τη λογοτεχνία και τον πολιτισμό. Φέτος κλείνει τέσσερα χρόνια ζωής και έχουμε τη χαρά να συνεργαζόμαστε με ανθρώπους από διάφορους χώρους—συγγραφείς, καλλιτέχνες, μελετητές, εκπαιδευτικούς. Στόχος μας είναι ο επιστημονικός και καλλιτεχνικός διάλογος, η ενίσχυση της πολιτισμικής συνείδησης, η ανάδειξη της λογοτεχνίας και του πολιτισμού ως ζωντανών οργανισμών που έχουν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην κοινωνία.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς ως δημιουργός;
Έμπνευση μπορεί να αποτελέσει η παραμικρή λεπτομέρεια: μια φευγαλέα εικόνα, μια ανάμνηση, μια φράση που ειπώθηκε τυχαία, ένα βλέμμα που κράτησε λίγο παραπάνω. Η ζωή, στην πιο ανεπαίσθητη εκδοχή της, είναι γεμάτη ιστορίες. Αρκεί να θέλουμε και να μπορούμε να τις ακούσουμε.
Δέχεστε επιρροές από άλλους αγαπημένους σας συγγραφείς;
Αναπόφευκτα. Οι συγγραφείς που αγαπάμε γίνονται συνοδοιπόροι στην πορεία μας. «Είναι λόγια πολλών ανθρώπων τα έργα μας», όπως έλεγε και ο Σεφέρης, και με αυτό συμφωνώ απολύτως. Από τη Βιρτζίνια Γουλφ, στον Μπόρχες, τον Ίταλο Καλβίνο, τον Ελίας Κανέττι, τον Βιζυηνό, τον Γιώργο Ιωάννου, όλοι τέλος πάντων που σε κάποια φάση της πνευματικής μου διαμόρφωσης έπαιξαν έναν ρόλο, μικρό ή μεγάλο, βρίσκονται, άλλοτε με τρόπο προφανή και άλλοτε αθέατα, σε καθετί που γράφω.
Είναι εμφανής η αγάπη σας για την πεζογραφία. Γιατί όχι και ποίηση;
Και η ποίηση μου αρέσει πάρα πολύ και σέβομαι βαθιά τους ποιητές. Η καλή ποίηση αποτελεί κατά τη γνώμη μου, την κορυφαία μορφή έκφρασης. Ωστόσο, ως δημιουργός, νιώθω ότι εκφράζομαι πιο άνετα μέσα από την πεζογραφία. Ο πεζός λόγος μου δίνει τη δυνατότητα να αποτυπώσω καλύτερα και σε μεγαλύτερο βάθος την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχής, που αποτελεί για μένα τη μεγαλύτερη πρόκληση. Από την άλλη, ως προς τον ρυθμό, ποίηση και πεζογραφία στις καλές τους στιγμές δεν απέχουν πολύ. Ο πεζός λόγος δεν βαδίζει κατ’ ανάγκη, πολλές φορές μπορεί να χορεύει κιόλας. Δεν αποκλείεται βέβαια κάποια στιγμή η ποίηση να με καλέσει πιο επίμονα. Ποτέ δεν λέω ποτέ.
Ποιος ο ρόλος των βιβλίων στις μέρες μας; Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη και εκτίμηση;
Τα βιβλία είναι αντίσταση στη φθορά του χρόνου και του εφήμερου. Είναι ένα καταφύγιο αλλά συνάμα και ένας καθρέφτης. Στις μέρες μας, που η τεχνολογία επιβάλλει πλέον την ταχύτητα και την κουλτούρα του φευγαλέου και του ανεπεξέργαστου, το βιβλίο επιμένει να ζητά χρόνο, εσωτερικότητα, προσοχή. Κι αυτό είναι το πιο πολύτιμο.
Τον Ιούλιο του 2024 κυκλοφόρησε το πρώτο σας βιβλίο, η νουβέλα σας με τίτλο «Οι Ορτανσίες» από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Πώς προέκυψε η συγγραφή του και γιατί;
Οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που εκβάλλουν στη συγγραφή ενός λογοτεχνικού έργου παραμένουν για μένα εν πολλοίς ανεξιχνίαστοι. Παρόλ’ αυτά, υποθέτω πως με οδήγησε σε αυτό το βιβλίο η ανάγκη μιας βαθύτερης δημιουργικής έκφρασης που δεν την κάλυπτε πλέον η μέχρι τώρα επιστημονική και άλλη συγγραφική μου δραστηριότητα.
Δεδομένου ότι υπηρετείτε εδώ και πολλά χρόνια τα γράμματα γιατί τώρα πήρατε την απόφαση να εκδώσετε το πρώτο σας βιβλίο;
Επειδή, τώρα έφτασε η ώρα του. Όλα έχουν τον δικό τους χρόνο. Στην περίπτωσή μου, νομίζω ωριμότητα και συγκυρία λειτούργησαν ευεργετικά.
Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο για το βιβλίο σας; Πότε και γιατί οι Ορτανσίες θεωρήθηκαν κατάλληλες
για να το εκπροσωπήσουν;
Συχνά οι συγγραφείς λένε ότι ο τίτλος προέκυψε στη διάρκεια της γραφής ή ότι κρίθηκε σκόπιμο να αλλάξει ο τίτλος όταν ολοκληρώθηκε το βιβλίο. Στην περίπτωση των Ορτανσιών, θα μπορούσα να πω ότι ο τίτλος «μου δόθηκε», όπως λέει και Σεφέρης. Ήξερα ευθύς εξαρχής, προτού ακόμα οι σκέψεις γίνουν λέξεις, ότι αυτό θα ήταν ένα βιβλίο για τις ορτανσίες. Παρούσες με διαφορετική κάθε φορά λειτουργία σε όλα τα κεφάλαια, αποτελούν όχι μόνο σημείο αναφοράς, αλλά και το βασικό όχημα της μνήμης που διέπει όλες τις ιστορίες.
Ποια η πηγή της έμπνευσής σας για την ιστορία που αφηγείστε; Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης επιλέγοντας την ιστορία
του ως το νέο του ανάγνωσμα;
Ανθρώπινες ιστορίες που άκουσα, έζησα, φαντάστηκα. Η εμπειρία της μοναξιάς, της απώλειας, της ανάγκης να δώσω μορφή στις μνήμες ανθρώπων και πραγμάτων που χάνονται. Η ηρωίδα μου δεν είναι ένα άτομο, είναι πολλές γυναίκες μαζί και ένα κομμάτι του εαυτού μου.
Πείτε μας περισσότερα πράγματα για την υπόθεση του βιβλίου σας.
Πρόκειται για μια ιστορία ενηλικίωσης ιδωμένη αντίστροφα και αποσπασματικά – όπως αποσπασματική είναι η μνήμη – μέσα απ΄ τη ματιά της ηρωίδας του βιβλίου, της Ελένης, που ώριμη πια και σε ένα περιβάλλον τελείως διαφορετικό από αυτό στο οποίο μεγάλωσε, θυμάται, αναλογίζεται, κρίνει, αξιολογεί και αφηγείται.
Η ιστορία σας περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία ή αποτελεί καθαρά προϊόν μυθοπλασίας;
Πρόκειται για μυθοπλαστικό κείμενο, αλλά με ρίζες ασφαλώς και στη βιωμένη πραγματικότητα. Κανένα έργο τέχνης, και δη λογοτεχνίας δεν μπορεί να στηθεί στο κενό. Τα προσωπικά βιώματα, οι εντυπώσεις της στιγμής, οι μνήμες, τα διαβάσματα, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, ό, τι τέλος πάντων συνιστά την εμπειρία του συγγραφέα, εμπλέκονται αναπόφευκτα σε αυτή τη δημιουργική δίνη. Αυτά είναι που ενεργοποιούν τους μηχανισμούς της γραφής. Δεν πρόκειται λοιπόν για μια μορφή (αυτο)βιογραφίας, αλλά κάθε λέξη είναι βαθιά βιωμένη, έστω και μέσα από τη δημιουργική φαντασία.
Περνάει κάποια μηνύματα (συγκεκριμένα και στοχευμένα ή και όχι τόσο) η ιστορία του βιβλίου σας ή προορίζεται καθαρά και μόνο για ψυχαγωγία;
Ούτε διδακτισμός ούτε ελαφρότητα. Το βιβλίο μου επιθυμεί να συνομιλήσει με τον αναγνώστη, να τον συγκινήσει, να του δημιουργήσει μια ψυχική ανάταση. Αν από αυτή τη συνάντηση προκύψει και κάποιο μήνυμα, θα είναι εκείνο που ο ίδιος ο αναγνώστης θα έχει διακρίνει.
Σε τι κοινό απευθύνεται το βιβλίο σας; Καθαρά και μόνο στο ενήλικο κοινό ή μπορεί να
αποτελέσει ανάγνωσμα και για τους έφηβους;
Απευθύνεται σε όσους αγαπούν την εσωτερική αφήγηση, το αφαιρετικό, το υπαινικτικό και συναισθηματικά ουσιαστικό. Δεν έχει ηλικία ο ιδανικός μου αναγνώστης, έχει όμως λογοτεχνική ευαισθησία και αισθητική αντίληψη.
Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με το εκδοτικό σας σπίτι, τις εκδόσεις «Βακχικόν»; Θεωρείτε πως ένας καλός εκδοτικός οίκος συμβάλει σημαντικά για την καλύτερη και επιτυχέστερη προώθηση ενός βιβλίου; Ποια είναι η προσωπική σας εμπειρία μέχρι σήμερα;
Σίγουρα ένας καλός εκδοτικός οίκος μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο στην επιτυχία ενός βιβλίου, ιδιαίτερα ως προς την προώθησή του και τη δυνατότητα να φτάσει στο αναγνωστικό κοινό. Αυτό όμως από μόνο του δεν αρκεί· καθοριστικής σημασίας είναι και η ποιότητα του ίδιου του βιβλίου. Έχουμε δει περιπτώσεις όπου πολύ αξιόλογα έργα που εκδόθηκαν από λιγότερο γνωστούς ή μικρούς εκδοτικούς οίκους κατάφεραν να ξεχωρίσουν και να αγαπηθούν. Και φυσικά συμβαίνει και το αντίθετο: πολύ καλά βιβλία να περνούν απαρατήρητα από τους αναγνώστες και την κριτική, εξαιτίας ανεπαρκούς προβολής. Το ιδανικό είναι να υπάρχει ο σωστός συνδυασμός: ένα καλό βιβλίο σε έναν αξιόπιστο εκδοτικό οίκο. Σε αυτό θεωρώ ότι εγώ στάθηκα τυχερή. Είμαι πολύ ευχαριστημένη από τη συνεργασία μου με τις εκδόσεις «Βακχικόν». Έγινε εξαιρετική δουλειά τόσο στην επιμέλεια και την έκδοση όσο και στην προώθηση του βιβλίου.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα για το επόμενο συγγραφικό σας βήμα;
Η αλήθεια είναι πως κάτι νέο έχει ήδη αρχίσει να μορφοποιείται. Πρόκειται για μία συλλογή διηγημάτων. Δεν βιάζομαι όμως. Θέλω να ακούσω καλά τις φωνές των ιστοριών αυτών και να τους δώσω τον χώρο και τον χρόνο που τους αξίζει. Η γραφή είναι για μένα μια διαδικασία που απαιτεί εσωτερικότητα, σιωπή και παρατήρηση. Αν όλα ωριμάσουν όπως πρέπει, δεν θα αργήσει και αυτή η δουλειά να πάρει τον δρόμο της.
Μια ευχή σας για το μέλλον, είτε το κοντινό είτε και το πιο μακρινό, που θα
θέλατε να πραγματοποιηθεί ποια θα μπορούσε να είναι αυτή;
Σε μια εποχή όπου η τεχνητή νοημοσύνη κερδίζει διαρκώς έδαφος, ακόμη και στον χώρο της τέχνης – ενός κατεξοχήν ανθρώπινου επιτεύγματος – πολλοί θεωρούν πιθανό πως σύντομα οι μηχανές θα είναι σε θέση να γράφουν και λογοτεχνία. Ήδη βλέπουμε προγράμματα να παράγουν ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα με εντυπωσιακή τεχνική επάρκεια. Η ευχή μου για το μέλλον λοιπόν είναι να συνεχίσουν να υπάρχουν εμπνευσμένοι συγγραφείς και επαρκείς αναγνώστες που να επιζητούν να γράφουν και να διαβάζουν καλή λογοτεχνία, γιατί θα ήταν τραγικό για τις μελλοντικές γενιές να στερηθούν αυτή τη λεπτή συγκίνηση που γεννιέται μόνο μέσα από την ανθρώπινη εμπειρία.
Κυρία Πολυβίου, σας
ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση που είχαμε σήμερα στις Τέχνες και σας
εύχομαι από καρδιάς κάθε επιτυχία προσωπική, επαγγελματική και συγγραφική.
Καλοτάξιδο το βιβλίο σας και καλοδιάβαστο. Να αγαπηθεί πολύ και να εμπνεύσει!
Βιογραφικό:
Η Εύα Πολυβίου γεννήθηκε στη Λευκωσία, όπου και ζει με τον σύζυγο και την κόρη της. Σπούδασε κλασική φιλολογία και ιστορία του αρχαίου κόσμου, πρώτα στην Κύπρο και ακολούθως στο Λονδίνο και στο Παρίσι. Εργάζεται ως καθηγήτρια στην Αγγλική Σχολή Λευκωσίας και παράλληλα δραστηριοποιείται στον χώρο των γραμμάτων και του πολιτισμού, κυρίως μέσω του Κέντρου Λογοτεχνικών και Πολιτισμικών Σπουδών (ΚΕΛΟΠΟΣ), του οποίου είναι ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος. Μελέτες και άρθρα της έχουν δημοσιευθεί σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, ενώ έχει δημοσιεύσει επίσης διηγήματα σε λογοτεχνικά περιοδικά στην Κύπρο και την Ελλάδα. Οι ορτανσίες είναι το πρώτο της βιβλίο.
0 Σχόλια