Βιβλιοκριτική: "Η Μαρία των Αγγέλων" του Μάρκου Λεζέ

Συγγραφέας: Μάρκος Λεζές
Εκδόσεις: Ζενίθ
ISBN: 9786188423053
Σελίδες: 208

Είναι δύσκολο, κυρίες και κύριοι, — και η δυσκολία αφορά και την περίπτωση μου— να παρουσιάσει όσο και να συστήσει κανείς στο κοινό ένα βιβλίο με το μεγάλο συναισθηματικό φορτίο που κομίζει στον αναγνώστη Η Μαρία των Αγγέλων, το πεζογράφημα του κ. Μάρκου Λεζέ που απόψε παρουσιάζουμε. Μολονότι ο προσωπικός μου επεξηγηματικός ή αναλυτικός λόγος ίσως υπολείπεται σε ακρίβεια στην ιχνηλασία του εν λόγου μυθιστορήματος, θα προσπαθήσω όσο λιγότερο άτεχνα μπορώ να μιλήσω για τον κ. Λεζέ (αυτό είναι το εύκολο) και το μυθιστόρημά του Η Μαρία των Αγγέλων (αυτό είναι το δύσκολο), αφού πάντα ενεδρεύει ο κίνδυνος η οποιαδήποτε κριτική αξιολόγηση να μην είναι αντάξια της βαρύτητας του έργου που η ομιλήτρια καταθέτει. Ωστόσο θα το επιχειρήσω με τον τρόπο που ανταποκρίνεται στις προσωπικές μου υποκειμενικές εκτιμήσεις.

Θέλω να σας δηλώσω εκ προοιμίου, ότι δε θ’ ασχοληθώ με τις αισθητικές ή τεχνικές λεπτομέρειες της αφηγηματικής γραφής του, γιατί το καίριο και το προέχον είναι να αναφερθούμε όχι στο πώς, αλλά στο τί μας καταθέτει ο αφηγητής. Κι εδώ ο συγγραφέας επέλεξε το προσφορότερο μέσο για να συγκινήσει τον αναγνώστη: την αμεσότητα της περιγραφής γιατί είναι ─ και φαίνεται ─ πολύ βαρύ το φορτίο της αφού το εν λόγω μυθιστόρημα δεν αποτελεί κύημα φαντασίας, αλλά εδράζεται σε πραγματικά περιστατικά, που πάντα η ζωή προσφέρει αφειδώς στις περιπέτειες των ανθρώπων, με τις όποιες αμετροέπειές της. Πικρόγλυκες αναμνήσεις, πολλές αναμνήσεις που στηρίζονται σε βιώματα ζωής, συνυφασμένες με πόνο και θλίψη, εξιστορούνται στην Μαρία των Αγγέλων του κ. Λεζέ, άλλοτε λακωνικά— εννοώ με υπαινιγμούς — και άλλοτε με απόλυτη ειλικρίνεια και διαφάνεια στην περιγραφή των δραματικών γεγονότων, ενός αληθινού μύθου, χωρίς αφηρημένους όρους αλλά με άμεσες εικόνες. Πρόκειται για μια ιστορία πραγματική με αληθινό ψυχισμό, αφού η ηρωίδα υπήρξε προσωπική του φίλη, μιας και εργαζόταν στο θέατρο.

Ο τόνος της αφήγησης του κ. Μάρκου Λεζέ είναι σαφής, προσωπικός εξομολογητικός, ανοιχτός, συζητητικός. Στην ουσία μιλάμε για ένα πεζογράφημα εξομολόγησης. Ο εκφραστικός του λόγος δεν είναι απλά μια στεγνή περιγραφή γεγονότων, αφού ο ίδιος προσωπικά βίωσε την ερωτική ιστορία του ζευγαριού που πρωταγωνιστεί στο έργο. Ηθοποιός ο ίδιος, κάτοχος της σκηνικής οικονομίας, μεταφέρει τις λεπτομέρειες ενός δραματικού ρόλου στις ράγες του μυθιστορήματος, καλώντας τον αναγνώστη να συμμετάσχει στο ρόλο που υποδύεται ο ίδιος με όλα του τα βιωματικά πεπραγμένα. Φρονώ πως το επιτυγχάνει μεσ’ απ’ τον βαθύ πλούτο των συναισθημάτων του. Παράλληλα οι διαδρομές της λυρικής του πένας με τις δυνατές εικόνες καταφέρνουν ν’ αγγίξουν την ευαισθησία της ψυχής των αναγνωστών. Ωστόσο ο συγγραφέας δε θέλησε ν’ απουσιάσει κανείς μέσα απ’ αυτό το διαδραστικό ταξίδι στο χρόνο, διακρίνοντας το μέγεθος της αδικίας και βλέποντας κατάματα τις αξίες που συνθέτουν την ουσία της ζωής.

Το προκείμενο βιβλίο του είναι το πρώτο, έχει ωστόσο τις αρετές ενός πεζογραφήματος, το οποίο ο συγγραφέας ξέρει να διαχειρίζεται και να διεκπεραιώνει τα γεγονότα που περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο. Η πλοκή του έργου αρχίζει να διαφαίνεται ήδη από τις πρώτες σελίδες του και ο αναγνώστης βυθίζεται αμέσως στην εξέλιξη της περιγραφής.

Κατ’ αρχήν ο τρόπος που ο κ. Μάρκος Λεζές χειρίζεται τη γλώσσα δεν θέτει προβλήματα κατανόησης. Άλλωστε η δραματική πεζογραφία είναι στην ουσία της μια μοναχική υπόθεση, που απαιτεί το συντονισμό της συνείδησης του αναγνώστη, με την ίδια συχνότητα που εκπέμπεται από τον συγγραφέα και αυτό νομίζω ο κ. Λεζές το εκπέμπει με μια προσήνεια καρδιάς, που σε τελευταία ανάλυση, δικαιώνει την τιμή της πεζογραφίας. Δεν είναι καθόλου λίγες οι περιπτώσεις ηθοποιών του θεάτρου και του κινηματογράφου που δεν υπήρξαν μόνο ε ρ μ η ν ε υ τ έ ς ρόλων, αλλά και σ υ γ γ ρ α φ ε ί ς ρόλων, δηλαδή αναδημιουργοί με προφορικό λόγο και ζώσα φωνή δικών τους αποκλειστικά έργων (θεατρολογίας, μυθιστορήματος, πεζογραφίας γενικώς, ή και ποίησης) δηλαδή ηθοποιοί που πέρασαν και στα χωρικά ύδατα της λογοτεχνίας, ακόμα και αυτοβιογραφούμενοι, μια και όλα τα είδη της τέχνης είναι σε τελευταία ανάλυση ομοειδή ( θέατρο, λογοτεχνία, μουσική, γλυπτική, ζωγραφική, αρχιτεκτονική και τελευταίος στη σειρά ο κινηματογράφος).

Βέβαια οι περισσότεροι Έλληνες ηθοποιοί, όπως ο κ. Μάρκος Λεζές, διανύοντας παράλληλους δρόμους δημιουργίας, έγραψαν τα λογοτεχνικά τους κείμενα στο περιθώριο της κύριας εργασίας τους. Ωστόσο υπήρξαν και μερικοί από αυτούς που διακρίθηκαν εξίσου και ως ηθοποιοί και ως λογοτέχνες. Τελικά το θέατρο και η λογοτεχνία αποτελούν για όσους υπηρέτησαν ή υπηρετούν και τα δύο αυτά είδη μια απέραντη αυλή των θαυμάτων. Αυτός ο ταξιδιωτικός σάκκος γραφής και υποκριτικής, προσφέρει ένα μακρύ και ωραίο ταξίδι με τις δικές του περιπέτειες, τις δικές του παρασημαντικές και τις δικές του συγκινήσεις και ο κ. Λεζές ανήκει σε κείνους, που επιχειρούν ένα ανάλογο ταξίδι με θύτες και θύματα, με κωμωδούς και μάρτυρες. Και επειδή όπως έλεγε ο Γιάννης Ρίτσος οι ηθοποιοί και οι λογοτέχνες δεν έχουν ηλικία αλλά ζουν όλες τις ηλικίες μαζί, ο κ. Λεζές είναι ταυτόχρονα και παππούς και πατέρας και έφηβος και παιδί, έχοντας υποδυθεί όλους αυτούς τους ρόλους. Η σχέση του συγγραφέα με το βιβλίο, δηλαδή ο σύνδεσμος ενός ηθοποιού με τη λογοτεχνία δεν είναι κάτι, όπως προείπα, που συναντάμε σπάνια και ενδεικτικά αναφέρω τις περιπτώσεις ηθοποιών και σκηνοθετών που διακρίθηκαν και ως συγγραφείς: την Μυτιληνιά πρωταγωνίστρια του θεάτρου και του κινηματογράφου Ντόρα Γιαννακοπούλου, με σειρά γνωστών μυθιστορημάτων όπως η Πρόβα Νυφικού και Ο Μεγάλος Θυμός, που και τα δύο έγιναν σήριαλ στην ελληνική τηλεόραση, την Ξένια Καλογεροπούλου, τη γνωστή ηθοποιό του ελευθέρου θεάτρου, που έγραψε θεατρικά έργα κυρίως για παιδιά. Στον δυαδικό ρόλο ηθοποιών, σκηνοθετών και συγγραφέων, συναντάμε και σειρά πολλών επώνυμων του χώρου, όπως ο ηθοποιός και σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, Ντίνος Δημόπουλος, με σειρά μυθιστορημάτων, ο ηθοποιός σκηνοθέτης και συγγραφέας Νότης Περγιάλης, ο ηθοποιός- σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας, Γιώργος Τζαβέλας ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Αλέξης Σολωμός, ο Αλέξης Μινωτής, ο Κάρολος Κουν, ο Δημήτρης Μυράτ και παλαιότερα ο Αιμίλιος Βεάκης κ.α.

Ο κ. Λεζές ένας εμβληματικός, χαρισματικός ηθοποιός, με μεγάλο εύρος ανθρώπινης ευαισθησίας, που ζει και αναπνέει για την τέχνη, γεννήθηκε στο Κιάτο της Κορινθίας. Αποφοίτησε απ’ την Ανωτέρα Δραματική Σχολή Γρ. Βαφιά και τελείωσε σκηνοθεσία στη σχολή Λυκούργου Σταυράκου. Ανήκει στην κατηγορία των ηθοποιών που διακρίθηκαν κυρίως σε κωμικούς ρόλους, σε πλήθος έργων του θεάτρου και του κινηματογράφου, επιθεωρήσεις κ.α. Επίσης συμμετείχε σε επιτυχημένες τηλεοπτικές σειρές. Έχει συνεργαστεί τέλος με πολλούς γνωστούς Έλληνες ηθοποιούς, για μένα προσωπικά ένας απ’ τους προβεβλημένους κωμικούς της γενιάς του.

Η Μαρία των Αγγέλων

Ο αναγνώστης στο άκουσμα του τίτλου του μυθιστορήματος Η Μαρία των Αγγέλων, αισθάνεται σαν ν’ ανοίγουν εμπρός του διάπλατα οι ουρανοί, καθώς πλημμυρίζεται από το φως μιας θεϊκής παρουσίας, μπαίνοντας σ’ ένα κλίμα θρησκευτικής ρέμβης, ακούγοντας να ηχούν οι ψαλμοί του Δαβίδ… Πρόκειται για έναν αληθινό μύθο δύο ηρώων που αγωνίστηκαν σκληρά με την αισιοδοξία των φτερών της νιότης. Όμως τα κύματα και οι καταιγίδες της ζωής ξεσήκωσαν θύελλα στο μεγάλο τους έρωτα, όπου στέγασαν το φως της αλήθειας τους.

Πρόκειται για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα πολλών ανατροπών που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, μέσα απ’ τη διαφάνεια της στόφας ενός ανεπιτήδευτου λόγου, που με συνθετική μαεστρία ο συγγραφέας ξετυλίγει όλους τους χαρακτήρες, εμβαθύνοντας στον ψυχικό τους κόσμο, φωτίζοντας εμφατικά το μέγεθος της αδικίας, τον αυτοσαρκασμό και υπογραμμίζοντας τον αγώνα της επιβίωσης και τους φόβους της μοναξιάς τους. Ακόμα τις γαλατικές φιλίες, τις ψυχικές αντοχές, τη μέθη του έρωτα που μετεξελίσσεται σε μια απέραντη αγάπη, σημαδεμένη όμως απ’ την μοίρα, μιας και η ζωή έχει τους δικούς της νόμους και τα δικά της «γραμμένα». Κι ακόμα αποκαλύπτει έναν άδικο κόσμο, κακοποιητικό που μπορεί να υπάρχει και μέσα στους δεσμούς αίματος. Το έργο είναι κυρίως ψυχολογικού περιεχομένου.

Επιπλέον αξίζουν συγχαρητήρια στην αγιογράφο της Κεφαλλονιάς Άννα Πεφάνη, που φιλοτέχνησε το εξώφυλλο του βιβλίου, με πίστη στις ανθρώπινες αξίες κι ακόμα εύσημα θα πρέπει να αποδοθούν στον εκδοτικό οίκο ΖΕΝΙΘ για την ευπαρουσίαστη έκδοση. Δεν πρέπει να παραλείψω να συγχαρώ την ερμηνεύτρια των τραγουδιών Αναστασία Πετροπούλoυ που με το ξεχωριστό ηχόχρωμα της φωνής της θα ακουστεί το ομώνυμο τραγούδι Η Μαρία των Αγγέλων και στη συνέχεια θα ερμηνεύσει τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου και Γιάννη Σπανού. Στα πλήκτρα του πιάνου θα την συνοδεύσει ο δεξιοτέχνης Αντώνης Σπούλος. Επίσης συγχαρητήρια και σ’ όλους τους υπόλοιπους συντελεστές της αποψινής βραδιάς.

Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα της Εταιρείας Αιολικών Μελετών.

Τέλος κυρίες και κύριοι ολοκληρώνοντας την προσέγγιση αυτή στο μυθιστόρημα Η Μαρία των Αγγέλων εκφράζω την ευχή ο κ. Μάρκος Λεζές, να συνεχίσει το συγγραφικό του έργο μ’ ένα αντάξιο επόμενο βιβλίο. Καλή δημιουργική συνέχεια…

Η Μαρία των Αγγέλων αξίζει να διαβαστεί από το αναγνωστικό κοινό.

*Λογοτεχνική προσέγγιση στο βιβλίο του ηθοποιού-συγγραφέα κ. Μάρκου Λεζέ Η Μαρία των Αγγέλων κατά την Βιβλιοπαρουσίασή του στο ιστορικό καφενείο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ της Μυτιλήνης, στις 10 Φλεβάρη 2020 και ώρα 18 μ. μ.