Βιβλιοκριτική: "Δέκα μέρες στο Άσυλο" της Νέλι Μπλάι | Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Συγγραφέας: Nellie Bly
Μετάφραση: Άννα Βάντη
Σελίδες: 156
Εκδόσεις: Πηγή
ISBN: 978-960-626-848-9

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Η δημοσιογράφος Νέλι Μπλάι βάλθηκε να αποκαλύψει τις εσωτερικές λειτουργίες ενός ιδρύματος που έκρυβε τους πιο ευάλωτους ανθρώπους της κοινωνίας, συχνά ξεχασμένους και κακοποιημένους. Το βιβλίο της «Δέκα μέρες στο Άσυλο» είναι μια καθηλωτική και ανατριχιαστική περιγραφή του χρόνου που πέρασε στο φρενοκομείο για γυναίκες στο νησί Μπλάκγουελ (σημερινή νήσο Ρούσβελτ) της Νέας Υόρκης.

Το βιβλίο δημοσιεύτηκε το 1887 και αποτέλεσε το αποκορύφωμα των πρωτοποριακών ρεπορτάζ της Μπλάι για την εφημερίδα The New York World του θρυλικού εκδότη Τζόζεφ Πούλιτζερ. Στόχος της ήταν να αποκαλύψει τις απάνθρωπες συνθήκες και την κακομεταχείριση που υφίσταντο οι γυναίκες που φιλοξενούνταν στο άσυλο. Προσποιούμενη την παράφρονα, η Μπλάι κατάφερε να μπει στο φρενοκομείο και να ζήσει ανάμεσα στις ασθενείς του, παρατηρώντας την καθημερινή φρίκη που αντιμετώπιζαν. Το οδυνηρό της ταξίδι πυροδότησε συζητήσεις γύρω από την ψυχιατρική περίθαλψη, τα δικαιώματα των γυναικών και τη δημοσιογραφική δεοντολογία.

Ο αντίκτυπος του βιβλίου «Δέκα μέρες στο Άσυλο» υπερβαίνει την απλή αφήγηση ιστοριών, είναι ένα κάλεσμα σε δράση, μια καταγγελία ενός σκληρού συστήματος και ενός φόρου τιμής στη δύναμη του Τύπου να θέτει τους θεσμούς προ των ευθυνών τους.

Το ταξίδι της Μπλάι στο νησί Μπλάκγουελ ήταν τόσο τολμηρό, όσο και επικίνδυνο. Για να γίνει δεκτή στο άσυλο, έπρεπε να πείσει τους γιατρούς, τους δικαστές και το κοινό ότι ήταν παράφρων. Μόλις μπήκε μέσα, η Μπλάι βρέθηκε σε έναν κόσμο σοκαριστικής παραμέλησης, σκληρότητας και κακοποίησης. Το άσυλο, το οποίο προοριζόταν να είναι ένας τόπος φροντίδας και αποκατάστασης για τα άτομα με ψυχικές ασθένειες, κάθε άλλο παρά τέτοιο ήταν. Οι ασθενείς αντιμετωπίζονταν ως φυλακισμένες κι όχι ως άνθρωποι που χρειάζονταν βοήθεια. Η Μπλάι είδε από πρώτο χέρι πώς οι γυναίκες απογυμνώνονταν από την αξιοπρέπειά τους, υποβάλλονταν σε παγωμένα κρύα λουτρά και τρέφονταν με χαλασμένο φαγητό. Κάποιες από τις ασθενείς ήταν απόλυτα υγιείς, αλλά από τη στιγμή που κλείνονταν στο άσυλο, είχαν ελάχιστες ελπίδες να φύγουν. «Όποιος μπαίνει εδώ, αφήνει πίσω του την ελπίδα» γράφει χαρακτηριστικά η Μπάι. Η ίδια η Μπλάι διαπίστωσε ότι μόλις μπήκε, όσο και αν προσπάθησε να πείσει τους άλλους πως ήταν καλά στα μυαλά της, δεν την πίστεψαν. Αυτό, συνειδητοποίησε, ήταν μία από τις πιο τρομακτικές πτυχές του ιδρύματος, η απώλεια της αυτονομίας και η πλήρης ανημποριά των ασθενών.

Οι περιγραφές της Μπλάι για τις συνθήκες που επικρατούσαν στο άσυλο είναι γλαφυρές και τρομακτικές. Οι γυναίκες κάθονταν σε κρύα, υγρά δωμάτια, τρέμοντας, ντυμένες με λεπτά κουρελιασμένα ρούχα. Αναγκάζονταν να μένουν ακίνητες για ώρες κάθε φορά και κάθε εκδήλωση ανυπακοής ή δυσφορίας είχε ως αποτέλεσμα την τιμωρία. Οι νοσοκόμες και οι συνοδοί φέρονταν σκληρά και βίαια στις ασθενείς, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Μια από τις πιο συγκλονιστικές αποκαλύψεις στην αφήγησή της ήταν το γεγονός ότι πολλές από τις γυναίκες που ήταν έγκλειστες στο άσυλο δεν ήταν στην πραγματικότητα παράφρονες. Κάποιες είχαν σταλεί εκεί απλώς επειδή ήταν φτωχές ,αλλοδαπές ή δύσκολο να τις διαχειριστούν οι οικογένειές τους. Το φρενοκομείο ήταν μια ανθρώπινη ποντικοπαγίδα…

Ανυπομονούσε τόσο πολύ να φύγει από αυτό το φρικτό μέρος, όμως όταν έφτασε η ώρα της απελευθέρωσης της και ήξερε ότι ήταν πια ελεύθερη, υπήρχε ένας συγκεκριμένος πόνος καθώς αναχωρούσε. Για δέκα ημέρες, ήταν μια από αυτές τις γυναίκες. Βλακωδώς, της φαινόταν εξαιρετικά εγωιστικό να τις αφήσει στα βάσανά τους. Ένιωθε μια δονκιχωτική επιθυμία να τις βοηθήσει με τη συμπάθεια και την παρουσία της. Αλλά μόνο για μια στιγμή. Τα κάγκελα είχαν ανοίξει και η ελευθερία της ήταν πιο γλυκιά από ποτέ.

Σύντομα διέσχιζε το ποτάμι και πλησίαζε στη Νέα Υόρκη. Για άλλη μια φορά ήταν ένα ελεύθερο κορίτσι, μετά από δέκα μέρες στο τρελοκομείο του νησιού Μπλάκγουελ.

Το ρεπορτάζ της με τίτλο «Δέκα μέρες στο Άσυλο» είχε άμεση και βαθιά επίδραση μετά τη δημοσίευσή του. Το κοινό εξοργίστηκε από τις συνθήκες που αποκάλυψε η Μπλάι και οι αρχές δεν είχαν άλλη επιλογή από το να αναλάβουν δράση. Η κυβέρνηση της Νέας Υόρκης αύξησε τη χρηματοδότηση για τη φροντίδα των ψυχικά ασθενών, βελτίωσε στις συνθήκες στο άσυλο και θέσπισε μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούσαν στην αποτροπή του άδικου εγκλεισμού γυναικών. Το έργο της Μπλάι φύτεψε τον σπόρο για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις στη θεραπεία των ψυχικών ασθενειών. Η μυστική της αποστολή την καθιέρωσε ,επίσης, ως ηγετική μορφή της δημοσιογραφίας. Η τόλμη και η συμπόνοια της Νέλι Μπλάι συνεχίζουν να εμπνέουν τους αναγνώστες μέχρι σήμερα, καθώς η αφήγησή της παραμένει τόσο επίκαιρη και επιτακτική όσο και πριν από έναν αιώνα.

Το βιβλίο «Δέκα μέρες στο Άσυλο» αποτελεί έργο-ορόσημο τόσο για τη δημοσιογραφία όσο και για την κοινωνική μεταρρύθμιση.

Η Νέλι Μπάι ήταν η ρεπόρτερ που έζησε τη φρίκη.

Πρόκειται για ένα θρίαμβο του ερευνητικού ρεπορτάζ.

Πρόκειται για ένα βιβλίο που θα σας καθηλώσει και θα σας προβληματίσει.

Διαβάστε το. 

Η Νέλι Μπλάι (Elizabeth Jane Cochran, 1864-1922) ήταν μια πρωτοπόρος δημοσιογράφος, γνωστή για τις τολμηρές ερευνητικές αποστολές της και την αποφασιστικότητά της να εκθέτει κοινωνικές αδικίες.

Η καριέρα της ξεκίνησε όταν η εφημερίδα Pittsburgh Dispatch δημοσίευσε μια επιστολή διαμαρτυρίας της για την υποτίμηση των γυναικών. Ο εκδότης, εντυπωσιασμένος από την ευφράδειά της, την προσέλαβε κι έτσι η Μπλάι άρχισε να γράφει άρθρα που εστίαζαν στις άσχημες συνθήκες εργασίας των γυναικών. Η πιο διάσημη αποστολή της ήρθε το 1887, όταν, προσποιούμενη την ψυχικά ασθενή, εισήλθε στο φρενοκομείο Μπλάκγουελ της Νέας Υόρκης. Οι ανατριχιαστικές λεπτομέρειες που κατέγραψε σχετικά με την κακομεταχείριση των ασθενών, στο ρεπορτάζ της «Δέκα μέρες στο Άσυλο», που σύντομα κυκλοφόρησε και σε βιβλίο, συγκλόνισαν το κοινό και οδήγησαν σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στο σύστημα ψυχιατρικής περίθαλψης. Δύο χρόνια αργότερα, η Μπλάι έγινε παγκοσμίως γνωστή όταν αποφάσισε να κάνει τον γύρο του κόσμου, εμπνευσμένη από το μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν, «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες». Μετά από 72 ημέρες ταξιδιού σε διάφορες ηπείρους, επέστρεψε θριαμβευτικά, κατακτώντας το ρεκόρ.

Η ζωή της Νέλι Μπλάι χαρακτηρίζεται από την αδιάκοπη προσπάθεια για κοινωνική αλλαγή και την αποφασιστικότητα να υπερνικήσει τα εμπόδια που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες της εποχής της. Μέσα από τις τολμηρές της αποστολές, άνοιξε τον δρόμο για τις μελλοντικές γυναίκες δημοσιογράφους και έγινε σύμβολο θάρρους και πρωτοπορίας.