Αγγελική Κούρκουλου: «Καλλιτέχνης σημαίνει εκτίθεμαι»

«Καλλιτέχνης σημαίνει εκτίθεμαι. Καλλιτέχνης  σημαίνει υπευθυνότητα για το έργο που καλείται να επιτελέσει. Με αυτήν την έννοια,  είμαι καλλιτέχνης.»

Α.Κ.

Με τα παραπάνω λόγια, τα λόγια της, που βγαίνουν αυθόρμητα μέσα απ' την ψυχή της, καλωσορίζουμε στις Τέχνες την παγκοσμίου φήμης Ελληνίδα ζωγράφο Αγγελική Κούρκουλου, η οποία δέχθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις μας και να μιλήσει μαζί μας για τη μεγάλη της αγάπη, τη ζωγραφική.

Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου

Βιογραφικό

Είδε το φως αυτού του κόσμου στην Κέρκυρα. Έτσι η τέχνη της έχει επιρροές από την ομορφιά του δυτικότερου τόπου της Ελλάδας.

 Σπούδασε στην Νέα Υόρκη, όπου η αυτοκρατορική αυτή πόλη επηρέασε σε μεγάλο βαθμό  τον τρόπο που βλέπει και αντιλαμβάνεται την τέχνη.

Είχε την τιμή να έχει μια πλειάδα εξαιρετικών δασκάλων, που την καθοδήγησαν διδάσκοντάς την την τέχνη της ζωγραφικής κυρίως, αλλά όχι μόνον, με έναν μοναδικό και ευχάριστο για εκείνη τρόπο, αυτόν που έχει υιοθετήσει και η ίδια ως δασκάλα τέχνης.

Κοντά τους σπούδασε:

Ζωγραφική και Ιστορία της Τέχνης στο The Art Students League of New York (Peter Cox, J. Passadino και  Harvey Dinnerstein)

Ζωγραφική και γλυπτική στο New York Academy of Art

Γλυπτική και κεραμική στο Greenwich House Pottery (Yiannes, Movado)

Ζωγραφική, fashion design, γλυπτική, κατασκευές και Ιστορία της Τέχνης στο Parsons School of Design (Sue Willis και Simon Dinnerstein )

Στην Αθήνα, πήρε μαθήματα ζωγραφικής από τούς ξεχωριστούς για εκείνη ανθρώπους και δάσκαλους, Τζένη Παπαδάκη και τον Θόδωρο Πάντο.

Της αρέσει να ταξιδεύει και να αντιλαμβάνεται διαφορετικούς πολιτισμούς ..

Έχει εκθέσει σε  ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα, την Αμερική, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Δανία, την Αυστραλία και τις Δυτικές Ινδίες.

Τα πρόσωπα, είναι το καθένα μια η πολλές ιστορίες. Έτσι, έχει φιλοτεχνήσει εκατοντάδες πορτραίτα σε Ελλάδα, Αμερική, Δανία, Ισπανία, Γερμανία, Πολωνία, Ιταλία, Γαλλία, Ουγγαρία, Αυστρία, Σουηδία, Ιράκ, Μεξικό, Σρι Λάνκα, Πορτογαλία, Αυστραλία, Ολλανδία.

Είναι τιμή για εκείνη, όπως συχνά λέει, τα έργα της να βρίσκονται σε πολλές διεθνείς πινακοθήκες, και σε πολλές συλλογές σε όλο τον κόσμο.

Το θέατρο είναι όλες οι τέχνες μαζί. Έχει την επιρροή του θεάτρου στην ζωή της, από τη στιγμή που κατάλαβε τον εαυτό της.

Έτσι έχει δημιουργήσει σκηνικά για θεατρικές παραστάσεις στη Νέα Υόρκη και στην Ελλάδα.

Αγαπά τον χώρο, τις μεγάλες επιφάνειες, αφού ο χώρος καθορίζεται από την οπτική του σημείου άποψης. Έτσι έχει φιλοτεχνήσει πολλές τοιχογραφίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Θεωρεί ότι τα παιδιά είναι το μέλλον του πλανήτη. Γι' αυτό και έχει εικονογραφήσει λογοτεχνικά, νεανικά και παιδικά κυρίως  βιβλία.

Τέλος, αγαπά την αισθητική και την αρμονία και για το λόγο αυτό υποστηρίζει με το εικαστικό της έργο τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς για να επιτευχθούν αυτά που αγαπά, προηγείται η ειρήνη στον κόσμο που ζούμε.

Πότε συνειδητοποιήσατε ότι έχετε ταλέντο στη ζωγραφική;

Θυμάμαι τον εαυτό μου να ζωγραφίζω στο χρωματιστό τσιμέντο της βεράντας μας και οι ζωγραφιές μου να είναι μεγαλύτερες από το μπόι μου, δηλαδή οι νεράιδες μου, οι γοργόνες  μου, οι κύκνοι μου, τα δελφίνια μου, τα άλογά μου, οι άγγελοί μου...

Θεωρείτε χάρισμα το ταλέντο σας ή αποτέλεσμα σπουδών και σκληρής δουλειάς;

Και τα δυο.

Κάνοντας μια μικρή περιπλάνηση σε κάποια από τα έργα σας παρατήρησα να κυριαρχεί έντονα το στοιχείο της φύσης. Ποια η φιλοσοφία σας πριν ξεκινήσετε να ζωγραφίσετε έναν πίνακα;

Έχω πάντοτε ερεθίσματα από βιώματα, είτε αυτά αφορούν εμένα προσωπικά, είτε άλλους ανθρώπους και υποστηρίζω την άποψη ότι μπορείς να βάλεις μία σκηνή στη μέση του πουθενά και να στέκεται. Αυτό επιχειρώ  να κάνω στη ζωγραφική μου. Μου αρέσει η «θεατρική οπτική» στα έργα μου και αυτό φαίνεται. Οι πίνακές μου είναι σαν σκηνικό θεάτρου. Λατρεύω το θέατρο άλλωστε, έτσι που μεγάλωσα από μικρό παιδί με τα ερεθίσματα του θεάτρου στην οικογένεια.

Όσον αφορά τη φύση τώρα, τη θεωρώ την μεγαλύτερη δασκάλα στην παρατήρησή μου.

Τα έργα σας προκύπτουν από ερεθίσματα της στιγμής ή είναι το αποτέλεσμα ενός συγκεκριμένου μηνύματος που θέλετε να περάσετε στον θεατή;

Και τα δύο.

 

Φαντάζομαι πως ως καλλιτέχνης σας ενδιαφέρει η κριτική των ειδικών. Αυτό που θα ήθελα να σας ρωτήσω είναι μέχρι ποιο βαθμό σας απασχολεί αυτή η κριτική κι αν είναι ικανή να σας επηρεάσει στη μετέπειτα εξέλιξή σας;

Θα γελάσεις εδώ, αλλά, αν ο κριτικός  τέχνης δεν είναι ζωγράφος, που δεν ζωγραφίζει, δε με πειράζει καθόλου η κριτική του. Ίσα-ίσα θα την ακούσω με πολλή προσοχή.

Είναι οι ζωγράφοι αποκομμένοι από το πλήθος; Υπάρχει και σε σας αυτή η «μοναξιά» του καλλιτέχνη;

Υπάρχουν περίοδοι  που όταν ο ζωγράφος ζωγραφίζει, εκ των πραγμάτων, μπορεί να είναι μοναχικός, αλλά αυτό δεν είναι μοναξιά. Είναι οι στιγμές  που έχει μαζέψει στο «καλάθι» του, στο κουτάκι της ψυχής του. Είναι όλα τα ερεθίσματα που έχει προσλάβει και τα αποτυπώνει στον καμβά του. Αν δεν ήτανε σε επαφή με τον κόσμο, νομίζω ότι δεν θα ήτανε άρτιο το έργο τέχνης του. Όλη η ιστορία είναι η επικοινωνία με τον κόσμο πριν το έργο και η επικοινωνία με τον κόσμο μετά το έργο. Έτσι το αντιλαμβάνομαι.

Ποιοι ζωγράφοι επηρέασαν την καριέρα σας;

Δεν μου είναι εύκολο να ονομάσω μερικούς, δυο τρεις ας πούμε, αλλά θα σταθώ στο Ντελακρουά, που θαύμαζε  τον Μιχαήλ Άγγελο. Ο Μιχαήλ Άγγελος θαύμαζε τους αρχαίους έλληνες γλύπτες και πάει λέγοντας. Στο τώρα μπορώ να πω ότι μου αρέσουν πάρα πολλοί σύγχρονοι,  όπως η Τζώρτζια Ο Κεεφ, η  Λιόνα  Κάρινγκτον κ.α. Φτιάχνουν τους δικούς τους κόσμους. Η μία μέσα στο μικρόκοσμο των λουλουδιών, η άλλη μέσα σε φανταστικές πλατφόρμες άλλων κόσμων.

Με γοητεύει στην τέχνη η ιδέα του να βγάζουμε στον καμβά το μέσα της ψυχής μας, ακόμα κι αν αυτό είναι  εντελώς «ακατανόητο». Κατά βάθος, όμως, όλοι μας έχουμε σε κάποιο βαθμό σχετικά «βιώματα».

Υπάρχει κρίση στον κλάδο σας; Το αγοραστικό κοινό είναι αρκετό, ώστε να βιοπορίζεστε εξ ολοκλήρου από την τέχνη σας;

Στην τωρινή φάση νομίζω κρίση υπάρχει παντού. Μπορεί να είναι αυτός ο σκοπός της φάσης (Γέλια ..χαχαχα). Τώρα κατά την δική μου οπτική, σχετικά με το έργο μου,

σε όλη μου τη ζωή  δεν έχω κάνει άλλη εργασία (εκτός από αυτήν στο ραδιόφωνο, που και πάλι καλλιτέχνες παρουσίαζα και γενικότερα έχω ασχοληθεί με το ραδιόφωνο και την τηλεόραση και τις δημόσιες σχέσεις), αλλά έχω υποστηρίξει την οικογένεια μου, κυρίως τα παιδιά μου οικονομικά, στο μεγάλωμα και στις σπουδές τους, μέσω της τέχνης μου αποκλειστικά, είτε διδάσκοντας, είτε  κάνοντας ευτυχισμένους τους ανθρώπους που αποκτούσαν και αποκτούν τα έργα μου. Γιατί αυτός είναι σκοπός μου.

Ποια η διαφορά της ζωγραφικής και της φωτογραφίας;

Νομίζω αυτό είναι αυτονόητο. Η φωτογραφία είναι αποτύπωση της στιγμής μέσω του φωτογραφικού φακού. Με τη ζωγραφική ξεκινάς από ένα λευκό καμβά και πινέλα. Με την πινελιά δημιουργείς ότι είναι να δημιουργήσεις. Το κοινό που έχουν αυτές οι δυο τέχνες είναι το φως και η σκιά.

Θεωρείτε τα ταξίδια σας απαραίτητα για την εξέλιξη της τέχνης σας;

Για την εξέλιξη δεν ξέρω. Για την έμπνευση, όμως, βοηθάνε τα ταξίδια πάρα πολύ, γιατί ξεκουράζεσαι και βλέπεις κόσμους με «φρέσκα μάτια». Κι αυτό βοηθάει, φυσικά, στο να γυρίσεις πίσω με δύναμη και εικόνες και ερεθίσματα και να «κλειστείς» στο εργαστήρι σου, που λέγαμε  και πριν για την μοναχικότητα, και να δημιουργήσεις.

Ουσιαστικά, τα ταξίδια εμένα με βοηθούν να εξωτερικεύσω τον μέσα μου  κόσμο, ώστε να είναι πιο εύκολα αποτυπώσιμος.

Έχετε φιλοτεχνήσει πολλές τοιχογραφίες σε Ελλάδα και εξωτερικό, όπως επίσης έχετε εικονογραφήσει αρκετά λογοτεχνικά βιβλία, νεανικά και κυρίως παιδικά. Τυχαία προέκυψε στη ζωή σας αυτή η καλλιτεχνική στροφή;

 

Δεν θα την έλεγα στροφή. Ο ζωγράφος μπορεί να ζωγραφίζει σε οποιαδήποτε επιφάνεια. Ο ζωγράφος μπορεί να ζωγραφίζει πραγματικά, όπου είναι εφικτό να ζωγραφίσει. Έχω φανταστεί βράχια ζωγραφισμένα τεράστια. Άμα μου επέτρεπαν τέλος πάντων οι τοπικές διοικήσεις (γέλια ..χαχαχα). Έχω φανταστεί γήπεδα, πάρκα, έχω  φανταστεί ολόκληρες εκτάσεις που μπορούμε να τις βλέπουμε  από πολύ ψηλά, όπως έκαναν οι Ίνκας,  οι Ντιγκον, οι Αβορίγινες.

Η μεγάλη τοιχογραφία στο σχολείο των φυλακών Βόλου είναι κάτι που έκανα μια φορά και με ακολουθεί μέσα από τα μάτια των νέων αυτών ανθρώπων παντού και πάντα. Έχει τεράστια δύναμη η τέχνη. 

Τα παιδικά Βιβλία που αναφέρεις, είναι κομμάτι της παιδικής μου ψυχής, αυτής  που λαχταρούσε να διαβάσει οποιοδήποτε βιβλίο είχε υπέροχη εικονογράφηση, αλλιώς μου ήταν αδιάφορο τελείως. Έτσι, όταν κάνω εικονογράφηση, μπαίνω σε εκείνα τα μάτια μου τα παιδικά και με εκείνα τα παιδικά μάτια βλέπω ό,τι θέλουν να βλέπουν τα παιδιά και έτσι εικονογραφώ βιβλία.

 

Η γλυπτική τι ρόλο παίζει στη ζωή σας;

Θεωρώ, το να πετύχεις ένα αποτέλεσμα μεγέθους Φιδία  ή Μικαλάντζελο ίσως, είναι από τα δυσκολότερα αποτελέσματα στην τέχνη. Η τρίτη διάσταση απαιτεί βαθύτερες γνώσεις και μεγάλη ικανότητα στην αντίληψη της διάστασης και όχι μόνον. Τη θαυμάζω απεριόριστα τη γλυπτική. Έχω κάνει μικρά γλυπτά όταν ζούσα στην Νέα Υόρκη και κατανοώ απόλυτα έναν γλύπτη.

Επιλέγετε έντονα χρώματα στους πίνακές σας ή περισσότερο γήινα; Ποια η σημασία των χρωμάτων στην τέχνη σας;

Όλα τα χρώματα είναι φίλοι μου. Τα χρώματα είναι εντυπώσεις. Ο ζωγράφος κάνει αυτό που κάνει η φύση, δημιουργεί εντυπώσεις μέσω των χρωμάτων. Μπορεί να δεις έναν ουρανό -το ίδιο κομμάτι ουρανού- μέσα στην ημέρα να αλλάζει δεκάδες αποχρώσεις και σχήματα. Αυτό κάνει και ο ζωγράφος στον καμβά του με τα χρώματα του.

Υπάρχει κάποιο καλλιτεχνικό κίνημα που ακολουθείτε ως ζωγράφος ή που θέλετε να ακολουθήσετε στο μέλλον;

Όλα τα κινήματα είναι σεβαστά για μένα. Για οποιοδήποτε λόγο κι αν έγιναν, είναι ιστορία. Μας παρακίνησαν σαν καλλιτέχνες να δημιουργήσουμε στο τώρα. Είναι όπως και στη μόδα. Επειδή την έχω σπουδάσει και έχω διδάξει σχέδιο μόδας, είναι η περίοδος του «παν» σαν πρόθεμα. Αν δεν το δεις σαν σύγχυση και το δεις σαν αποδοχή -ότι όλα είναι επιτρεπτά- και έχεις την αίσθηση της αισθητικής, τότε βγαίνουνε θαυμάσια αποτελέσματα. Γενικότερα, τις «ταμπέλες» τις αποφεύγω.

Υπάρχει κάποιος πίνακας που κρατάτε μόνο για εσάς;

Ναι υπάρχει. Υπάρχει και ακόμη ένας πίνακας, που απεικονίζει την πρώτη μου κόρη στην παιδική ηλικία, μπροστά σε ένα παράθυρο  - την ζωγράφισα πριν γεννηθεί και πριν μάθω το γένος του μωρού μου- που ανήκε στην προσωπική μου συλλογή και εκλάπη σε μετακόμιση.

Οι ανησυχίες που έχετε ως άνθρωπος και η σύγχρονη κοινωνική, οικονομική, πολιτική αναστάτωση σας επηρεάζουν ως καλλιτέχνη; Θα δούμε αυτές τις ανησυχίες στα έργα σας;

Ένας καλλιτέχνης, θεωρώ, ότι είναι καλλιτέχνης, μόνο όταν λαμβάνει τα ερεθίσματα από τις καταστάσεις και το περιβάλλον. Όπως ανέφερα και νωρίτερα, όμως, ως ιδιοσυγκρασία, ως προσωπικότητα και κυρίως η μητρότητα, με ωθεί στο να  εστιάζω στις λύσεις και όχι στα προβλήματα. Οπότε στους πίνακες μου μπορεί να υπάρχει μία σκηνή «προβλήματος» -όπως στο «Προσκύνημα των Δέντρων», ένα αφιέρωμα στις σύγχρονες Καρυάτιδες- αλλά μέσα στον ίδιο τον πίνακα υπάρχει η «λύση» και η ελπίδα ...πάντοτε ...

Τι ονειρεύεστε για το μέλλον;

Έναν κόσμο σε αρμονία! Έναν κόσμο, που η τέχνη θα είναι το κύριο στοιχείο της εκπαίδευσης του άνθρωπου και μέσω αυτής ο άνθρωπος θα ανακαλύπτει τα μαθηματικά, την διάσταση, τις λογικές αρχές, τα αξιώματα. Έναν κόσμο, που ο «εκπαιδευτής» θα «θυμίζει» στον μαθητή αυτά που γνωρίζει ήδη. Ως δασκάλα πάντα παραχωρώ οντότητα στον μαθητή μου. Ποτέ δεν τον αντιμετωπίζω σαν να μη γνωρίζει. Έτσι οι άνθρωποι ακμάζουν και προκόβουν και δημιουργούν ως φυσικό επακόλουθο της ύπαρξης τους. Ο νέος άνθρωπος είναι η ελπίδα του κόσμου τούτου. Ας του δώσουμε την ευκαιρία να κάνει το μεγαλύτερο καλό. Υπάρχουν και καλά νέα, ξέρετε...

 

Μια συμβουλή για τους νέους καλλιτέχνες ποια θα ήταν;

Να μην επιτρέπουν καμία καταπίεση και καμιά υποτίμηση για την προσωπικότητα και το έργο τους από κανέναν και να εργάζονται καθημερινά, αν είναι δυνατόν. Ο δικός μου ο καθηγητής στην Ελλάδα, ο Θόδωρος Πάντος, έλεγε: «ζωγραφική ένα δίωρο την ημέρα, κάθε μέρα». Αυτή είναι η δίκη μας εργασία και πάντα μπορούμε να βρούμε  αυτόν τον χρόνο, εάν αλήθεια αγαπάμε την τέχνη. Αυτό έκανε και ο ίδιος. Είχα  την ευλογία να τον ζήσω από κοντά!

Πού μπορούμε να θαυμάσουμε έργα σας;

Πριν τον κορονοϊό, σε πολλά μέρη (γέλια …χαχαχα). Τώρα, στο διαδίκτυο. Κάποιος γράφει το όνομά μου στο γκουγκλ και βλέπει τα έργα μου εκεί, στην προσωπική μου σελίδα. Στο φέισμπουκ και στο ίνσταγραμ επίσης συχνά  κοινοποιώ πίνακες μου. Ζωντανά υπάρχουν σε προσωπικές συλλογές και σε μουσεία, αλλά κυρίως στο εξωτερικό.

Αυτή την περίοδο που μπορούμε να βρούμε εσάς;

Η ζωή μου, η περιπετειώδης, με έφερε στο Λος Άντζελες, όπου αυτή την περίοδο ζω εδώ και εργάζομαι. Ετοιμάζω διαδικτυακά μαθήματα, μιας και είναι της εποχής η «εντολή» της επικοινωνίας και ανταλλαγής μέσω  του διαδικτύου και μιας και έχω άπειρους ανθρώπους που ζητάνε βοήθεια στο πώς να ζωγραφίζουν. Είναι μεγάλη μου χαρά να βοηθώ.

Σας ευχαριστώ από καρδιάς γι’ αυτή τη συνέντευξη και σας εύχομαι κάθε καλό στην προσωπική και καλλιτεχνική σας πορεία!

Εγώ σε ευχαριστώ που με αυτήν την συνέντευξη – κουβέντα, έστω και γραπτή, μου έδωσες την ευκαιρία να σκαλίσω το μέσα μου στο τώρα.