Ο εργασιακός του χώρος στάθηκε η αφορμή για να γράψει το πρώτο του βιβλίο. Η αιτία φυσικά προϋπήρχε. Ρίζωνε κι άπλωνε μεγενθύνοντας την ανάγκη της να βγει προς τα έξω, να κάνει αισθητή την παρουσία της. Κι έτσι δημιουργήθηκε ο «Άρης». Με αφορμή, λοιπόν, αυτήν την υπέροχη ιστορία ψυχοθεραπείας του, φιλοξενούμε σήμερα στις Τέχνες τον συγγραφέα Διογένη Κοπανάκη σε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, την οποία αξίζει να διαβάσετε.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Βιογραφικό:
Με καταγωγή από Μακεδονία και Κρήτη, ο Διογένης Κοπανάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακολούθησε τη γνωστή «Οδύσσεια» των γιατρών σε διάφορα νοσοκομεία, με τελευταίο σταθμό το Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου και ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στην ειδικότητα της Ψυχιατρικής. Παράλληλα εξειδικεύτηκε στην Ψυχοθεραπεία και συγκεκριμένα στη Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) και στη Θεραπεία Σχημάτων (Schema Therapy). Ζει στην Αθήνα και εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής. Το μυθιστόρημα Άρης -Μια ιστορία ψυχοθεραπείας είναι το πρώτο του βιβλίο.
Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στη συγγραφή;
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Βιογραφικό:
Με καταγωγή από Μακεδονία και Κρήτη, ο Διογένης Κοπανάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και ακολούθησε τη γνωστή «Οδύσσεια» των γιατρών σε διάφορα νοσοκομεία, με τελευταίο σταθμό το Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, όπου και ολοκλήρωσε την εκπαίδευσή του στην ειδικότητα της Ψυχιατρικής. Παράλληλα εξειδικεύτηκε στην Ψυχοθεραπεία και συγκεκριμένα στη Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία (CBT) και στη Θεραπεία Σχημάτων (Schema Therapy). Ζει στην Αθήνα και εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής. Το μυθιστόρημα Άρης -Μια ιστορία ψυχοθεραπείας είναι το πρώτο του βιβλίο.
Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στη συγγραφή;
Πάντα
βασανιζόμουν από μια αχαλίνωτη φαντασία που με τα χρόνια εμπλουτιζόταν από
πληροφορίες, εμπειρίες, μνήμες. Άλλες φορές ήταν η διέξοδός μου από την
πραγματικότητα, άλλες η συντροφιά μου, οι απαντήσεις στα γιατί, το υλικό για
την αυτοβελτίωσή μου, το εφόδιό μου για την καθημερινότητα. Κάποια στιγμή όλα
αυτά δημιούργησαν την ανάγκη να τα επικοινωνήσω με τον κόσμο. Και έτσι άρχισα
να γράφω και γεννήθηκε και κυκλοφόρησε ο
«Άρης». Κι έπεται συνέχεια.
Ως αναγνώστης,
προτιμάτε κι εσείς να διαβάζετε βιβλία που έχουν σχέση με την ψυχοθεραπεία; Κι
αν ναι, ποιο είναι το αγαπημένο σας;
Άραγε ένας
ψαράς πάει για ψάρεμα με το καλάμι του Κυριακή πρωί; Ένας μάγειρας μαγειρεύει
σπίτι του; Αυτό που θέλω να πω είναι ότι, ναι μεν διαβάζω για να ενημερώνομαι,
αλλά σίγουρα δε μπορώ να διαβάσω βιβλία ψυχοθεραπείας ως αναγνώστης. Η γνώση
και η συνεχής τριβή και ενασχόληση με το αντικείμενο αυτό μου στερούν τη μαγεία
και την έκπληξη αυτών των βιβλίων.
Πείτε μας λίγα λόγια
για το βιβλίο σας και για τον ήρωά σας τον Άρη.
Το βιβλίο «Άρης-Μια ιστορία
ψυχοθεραπείας» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν», περιγράφει την
πορεία του Άρη μέσα στη θεραπευτική του διαδικασία, ενώ ταυτόχρονα δίνει τις
απαντήσεις στα γιατί που γεννιούνται στον αναγνώστη καθώς το διαβάζει. Ο Άρης
είναι ένας ιδιαίτερος άνθρωπος. Η εικόνα που έχουν οι άλλοι είναι αυτή ενός
χαρισματικού ατόμου, που μοιάζει να έχει τα πάντα. Πετυχημένος, όμορφος,
λαμπερός. Ένας άνθρωπος, που μοιάζει να έχει τα πάντα. Στην ουσία, όμως, δεν
έχει τίποτε. Όταν κλείνει η πόρτα του σπιτιού του βυθίζεται στο φόβο, τη
μοναξιά και την απομόνωση. Ο σεξουαλικός του προσανατολισμός, η εσωτερικευμένη
ομοφοβία και γεγονότα του παρελθόντος τον κρατούν δέσμιο. Παλεύει να βγει απ’
αυτό το αδιέξοδο και ψάχνει έναν σύμμαχο σ’ αυτήν την προσπάθεια. Έναν σύμμαχο
που τον βρίσκει στο πρόσωπο του Ορέστη, του ψυχοθεραπευτή του και μαζί αρχίζουν
το μαγικό, αλλά δύσκολο ταξίδι του Άρη για την αυτογνωσία και τη λύτρωση από τα
φαντάσματα του παρελθόντος.
Η ομοφυλοφιλία είναι
ένα θέμα που χαρακτηρίζεται και, όντως είναι, θέμα ταμπού για τα ελληνικά
δεδομένα. Εσείς, ως συγγραφέας, έχετε αυτή τη γνώμη; Υπήρξατε καθόλου, έστω
στην αρχή, διστακτικός με το να ασχοληθείτε με το θέμα αυτό στο πρώτο σας
βιβλίο;
Δυστυχώς, η ομοφυλοφιλία είναι ένα
θέμα ταμπού, ακόμη και σήμερα. Κακώς, αλλά είναι. Δεν ήμουν διστακτικός όταν το
έγραφα, έγινα όμως λίγο όταν είδα τις πρώτες αντιδράσεις, πριν ακόμη εκδοθεί. Θα παραθέσω
την απάντηση που είχα λάβει από έναν εκδοτικό οίκο. Απορριπτική μεν,
συμβουλευτική δε. «Ενδιαφέρον θέμα, αλλά
δε μπορεί ο κεντρικός ήρωας να είναι gay και μάλιστα με τόσα ψυχολογικά. Δε μπορεί
να ταυτιστεί ο αναγνώστης». Γιατί, βλέπετε, σ’ ένα βιβλίο, ταινία ή σειρά, ο gay δε μπορεί να
είναι ο πρωταγωνιστής. Μπορεί να είναι ο χαριτωμένος φίλος της πρωταγωνίστριας
ή ο προβληματικός γιος της οικογένειας. Αυτό, όμως, με πείσμωσε περισσότερο και
συνέχισα και τελικά ο «Άρης» εκδόθηκε και αγαπήθηκε. Σ’ αυτό το σημείο να
ευχαριστήσω ιδιαιτέρως τις εκδόσεις «Βακχικόν», που είχαν το θάρρος να το
τολμήσουν.
Τι ρόλο παίζει στο
βιβλίο σας η στροφή προς την εσωτερική αναζήτηση του εαυτού;
Ο εαυτός
μας είναι ο πιο σταθερός και μόνιμος σύντροφος στη ζωή μας. Γι’ αυτό και η
αυτογνωσία και στην πορεία η αυτοεκτίμηση και ο αυτοσεβασμός είναι τα βασικά
μας όπλα για μια ευτυχισμένη και επιτυχημένη ζωή. Αυτό θέλει να δείξει και το
βιβλίο. Ο δρόμος της αυτογνωσίας δεν
είναι εύκολος, έχει πολλά εμπόδια και δυσκολίες. Μας φέρνει αντιμέτωπους με
αποκαλύψεις και παραδοχές που συχνά πονάνε. Είναι, όμως, απαραίτητος για να
κάνουμε τελικά ειρήνη με τον εαυτό μας και να τον αποδεχτούμε και να τον
αγαπήσουμε. Κι αν καταλάβουμε, μάθουμε και αποδεχτούμε τον εαυτό μας, τότε
ευκολότερα θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε και να αποδεχτούμε και τους άλλους.
Πιστεύετε πως ο
άνθρωπος αγαπάει τον εαυτό του; Κι αν το
κάνει, δεν υπάρχει ο κίνδυνος να χαρακτηριστεί εγωκεντρικός;
Μακάρι ο
άνθρωπος να αγαπούσε τον εαυτό του. Αλλά να τον αγαπούσε αληθινά και
ουσιαστικά. Με την έννοια της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού. Γιατί, αν τα
έκανε αυτά, τότε θα μπορούσε να τα κάνει και για τον συνάνθρωπό του. Μέσα από
την αγάπη και τη φροντίδα του εαυτού μας μπορούμε να φτάσουμε στην αγάπη και το
σεβασμό των γύρω μας. Σαφώς, όμως, μπορεί να το κάνει λάθος κάποιος, να
αγαπήσει τον εαυτό του ναρκισσιστικά, να θέσει τον εαυτό του κέντρο του
σύμπαντος και να αδιαφορήσει για τους άλλους. Δεν είναι, όμως, αυτή η αγάπη και
η αποδοχή που αναζητούμε στην ψυχοθεραπεία.
Είναι εύκολο, θεωρείτε,
να αποδεχθούμε τον εαυτό μας και να τον αγαπήσουμε όπως πραγματικά είναι; Η
ψυχοθεραπεία πόσο μπορεί να συνδράμει σ’ αυτή την προσπάθεια; Κι αν είναι τόσο
σημαντική η συμβολή της, γιατί επιμένουμε να την βλέπουμε με τόσο καχυποψία;
Δεν είναι
πάντα εύκολο να αποδεχθούμε τον εαυτό μας όπως είναι. Γιατί από μικρά παιδιά
μας μαθαίνουν την αποδοχή υπό όρους. Μας αποδέχονται και μας αγαπάνε, αν
είμαστε καλά παιδιά, όμορφα, φρόνιμα, καλοί μαθητές, με επιδόσεις. Μόνο η
απλόχερη και χωρίς όρους γονεϊκή αγάπη και αποδοχή μπορεί να μας διδάξει την
αξία μας ως οντότητες και το δικαίωμα μας να αγαπηθούμε. Αυτό είναι που
μαθαίνουμε στην ψυχοθεραπεία.
Ποιο είναι το
κεντρικό μήνυμα που θέλετε να περάσετε στον αναγνώστη μέσα από το βιβλίο σας;
Κοινότυπο
μεν το μήνυμα, σημαντικό δε. Να σπάσουμε τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις.
Να πολεμήσουμε κάθε είδους διάκριση και ρατσισμό. Να μην επιτρέψουμε άλλο άτομα
να εκφοβίζονται και να κακοποιούνται ή να μπαίνουν στο περιθώριο. Να αγαπήσουμε
και να αποδεχτούμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Μέχρι όλα αυτά να πάψουν να
αποτελούν θέματα βιβλίων ή ακόμη χειρότερα θέματα δελτίου ειδήσεων.
Είναι λογικό και επόμενο να αντιμετωπίζετε καθημερινά στον εργασιακό σας χώρο πολλές και παράξενες ιστορίες ανθρώπων που έρχονται να σας εμπιστευτούν το πρόβλημά τους και να σας ζητήσουν βοήθεια. Να αναμένουμε πως στο μέλλον θα προκύψει ένα νέο βιβλίο, που η ιστορία του θα είναι εμπνευσμένη από μία ανάλογη ιστορία που αντιμετωπίσατε εσείς ως ψυχοθεραπευτής;
Το επόμενο
βιβλίο μου που είναι ήδη στα σκαριά έχει πάλι στοιχεία ψυχικών συγκρούσεων,
ανείπωτων επιθυμιών και απωθημένων, μόνο που τώρα πρόκειται για ένα πολυπρόσωπο
γαϊτανάκι ψυχογραφημάτων και ιστοριών τοποθετημένων στην κατοχική και
μεταπολεμική Αθήνα θέλοντας να δείξω τη διαχρονικότητα αυτών των θεμάτων.
Τελικά, εσάς κ.
Κοπανάκη, τι σας προσέφερε συναισθηματικά η συγγραφή αυτού του βιβλίου;
Την ικανοποίηση
ότι μπορώ να βάλω κι εγώ το λιθαράκι μου στο να γίνει αυτός ο κόσμος λίγο
καλύτερος.
Ο εκδοτικός σας
οίκος δείχνει να αγκάλιασε τον «Άρη» από την πρώτη στιγμή. Δανειζόμενη την
ερώτηση-ατάκα του «Ορέστη», του ψυχοθεραπευτή-ήρωά σας από το βιβλίο, θέλω να
ρωτήσω κι εγώ εσάς: Πώς νιώθετε γι’ αυτό;
Λένε «It takes two to tango...». Ένα βιβλίο χρειάζεται έναν καλό
εκδότη για να αξιοποιήσει το μέγιστο των αρετών του και να φτάσει σωστά στον
κόσμο, και ένας εκδότης χρειάζεται ένα καλό βιβλίο για να δείξει τη δουλειά
του.
Τι θα συμβουλεύατε
τον αναγνώστη, που μόλις ξεκινά να διαβάσει το βιβλίο σας;
Να αφήσει
στην άκρη τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις και μέσα από τις σελίδες του
βιβλίου να γνωρίσει τον Άρη και να δει τι συμβαίνει στην ψυχή αυτού του
άνθρωπου. Γιατί ο Άρης υπάρχει, είναι δίπλα μας, όσο κι αν κρύβεται και όσο κι
αν εμείς κάνουμε ότι δεν υπάρχει. Είναι ο γιος, ο αδερφός, ο φίλος, ο γείτονας,
ο συνεργάτης μας στη δουλειά. Ας του δώσουμε μια ευκαιρία να ακουστεί, μήπως κι
έτσι δούμε ότι δε διαφέρει σε τίποτε από μας και καταφέρουμε να τον αποδεχτούμε
και να τον αγαπήσουμε.
Φοβάστε την κακή κριτική;
Την κριτική γενικότερα;
Δε με
φοβίζει μια κακή κριτική. Αυτό δε σημαίνει ότι μου αρέσει κιόλας. Ίσα-ίσα με
στεναχωρεί, όπως ένας κακός βαθμός στο σχολείο. Από την κριτική όμως
μαθαίνουμε, βλέπουμε τυφλά σημεία που η εξοικείωση με το έργο μας δε μας
επιτρέπει να δούμε κι έτσι βελτιωνόμαστε. Γι’ αυτό και με ενδιαφέρει
οποιαδήποτε κριτική, ερασιτεχνική ή επαγγελματική, καλή ή κακή, αντικειμενική ή
υποκειμενική, εμπαθής ή όχι. Όλο και κάτι θα πάρω που θα με κάνει καλύτερο.
Θέλω να κλείσουμε τη
συνέντευξη με μια ευχή σας για το μέλλον, αλλά και με ένα μικρό απόσπασμα από
το βιβλίο σας.
Να φτάσουμε σε μια κοινωνία, όπου η
αποδοχή, η ισότητα και η ισονομία, ο σεβασμός του δίπλα μας να θεωρούνται
δεδομένα, και έννοιες όπως οι διακρίσεις, ο ρατσισμός, η ομοφοβία, το μπούλινγκ
να έχουν μόνο ιστορική διάσταση.
«Πρέπει να προσπαθήσει. Για τον Άρη όχι για
τους άλλους. Για τον εαυτό του πρέπει να προσπαθήσει. Τον μικρό. Τον έφηβο. Τον
ενήλικα. Τους το οφείλει. Τους το χρωστάει. Το χρωστάει στον εαυτό του. Πρέπει
να το κάνει. Πρέπει να βγει από το κάστρο του κι ας είναι πόλεμος έξω. Πάντα η
ζωή θα είναι πόλεμος. Αυτό δεν θα αλλάξει ποτέ. Πρέπει να πολεμήσει κι ας
λαβωθεί. Τι νόημα έχει αλλιώς; Ταμπουρωμένος μια ζωή, θα έχει επιζήσει, αλλά
δεν θα ‘χει ζήσει. Θα έχει ζήσει μια ασφαλή ζωούλα, αλλά όχι μια ζωή. Πλέον δεν
το θέλει. Δεν του αρκεί η ζωούλα. Θέλει ζωή. Θα παλέψει γι’ αυτήν. Θα τη
διεκδικήσει. Θα την κερδίσει. Θα νικήσει τον φόβο που τον κρατά δέσμιο. Θα
σπάσει τα δεσμά του και θα πετάξει ελεύθερος. Όπως του αρμόζει. Όπως του
αξίζει»
