Βιβλιοκριτική για την ποιητική συλλογή "Χαμένης Άνοιξης εγκώμια" της Βασιλικής Αλαφογιάννη

Ποιήτρια: Βασιλική Αλαφογιάννη
Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 106
Εκδόσεις: Φίλντισι

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Η Βασιλική Αλαφογιάννη κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Φίλντισι» την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Χαμένης Άνοιξης εγκώμια». Πρόκειται για μια συλλογή που περιέχει 59 καταθέσεις ψυχής της ποιήτριας, τις οποίες αφιερώνει στη μνήμη του πατέρα της Ηλία Τζαβάρα.

Στο εισαγωγικό της σημείωμα αναφέρει πως το βιβλίο της αυτό «το δημιούργησε η μυστική ανάγκη της ψυχής της να μεταβάλει την τρικυμία σε τραγούδι, μοιρολόι, ύμνο δοξαστικό» (Σελ. 7). Παραδέχεται πως η γραφή της είναι βιωματική, καθώς μέσα απ’ αυτή επιχειρεί να μιλήσει για ό,τι η ίδια έχει αισθανθεί και βιώσει στην επίγεια ζωή της.

Συγκεκριμένα αναφέρει:

«Γυρεύοντας να γεφυρώσω τους κόσμους ακροβατώντας ανάμεσα στους απρόσκλητους επισκέπτες του νου που έρχονταν να καταργήσουν τον ύπνο μου τις νύχτες, θέλησα να εκφράσω βιώματα βαθιά όπως η χαρά, ο θάνατος, ο έρωτας, ο φόβος, η απόγνωση, η φθορά της απώλειας, η υπαρξιακή αγωνία, στιγμές πίστης και απιστίας που με άφηναν μετέωρη με το βάσανο της αμφιβολίας. Να περιγράψω όπως την ένιωσα την ομορφιά και το σκοτάδι της ανθρώπινης ύπαρξης. Να φυλακίσω τις στιγμές που αιχμαλώτισαν με θαυμασμό το βλέμμα μου, μια ανατολή, την άνοιξη, ένα ηλιοβασίλεμα και να χτίσω πάλι απ’ την αρχή τη χαμένη μου ελπίδα!

Το να γράφεις, θέλοντας να βάλεις τάξη στο χάος με λέξεις που κοχλάζουν μέσα σου, προσπαθώντας να βρεις ένα αντικλείδι στα αδιέξοδα σαν μια λυτρωτική διέξοδο σ’ όσα δεν αντέχεις και σ’ όσα σε ξεπερνούν, ίσως και να ’ναι ποίηση.» (Σελ. 7)

Η ποιήτρια, πράγματι, γράφει για όλα όσα κεντρίζουν το ενδιαφέρον της, για όλα όσα αγγίζουν την ψυχή της, για όλα όσα την πονούν και την έχουν στιγματίσει. Επιχειρεί με τον τρόπο της «να δαμάσει τον πόνο της ψυχής της», ένας πόνος που είναι εμφανής διαβάζοντας κανείς τους στίχους της. Το παραδέχεται, άλλωστε, και η ίδια στο ποίημά της με τίτλο «ΜΗ ΡΩΤΑΣ ΓΙΑΤΙ ΓΡΑΦΩ» (Σελ. 16-17). Γράφει, λοιπόν, για αγάπες που άντεξαν στον χρόνο, για άλλες που έσβησαν νικημένες απ’ αυτόν, για τις αδύναμες φιλίες, για τις ομορφιές της φύσης, για τα φυσικά φαινόμενα, για τον έρωτα, για το θάνατο, για την ελπίδα και για πολλά άλλα, γνώριμα θέματα στον αναγνώστη, που τον συμπαρασύρουν στο δικό του ταξίδι και του προκαλούν ποικίλα συναισθήματα, άλλοτε χαράς, συγκίνησης, ευγνωμοσύνης και άλλοτε λύπης, δυστυχίας, απογοήτευσης. Επιδίωξή της, ωστόσο, είναι να αφήσει με τα γραπτά της μια μικρή χαραμάδα στο απέραντο σκοτάδι που γεννά η δυστυχία, ώστε να προβάλει δυναμικά το φως της ελπίδας, αυτό που υπόσχεται πάντα τη λύτρωση, ακόμη κι αν όλα φαντάζουν νεκρά και δυσοίωνα.

Ελευθερώνοντας τον ίδιο της τον εαυτό και δραπετεύοντας από το απέραντο σκοτάδι που εγκλωβίζεται η σκέψη της και όχι άδικα (μιας και η απώλεια μένει πάντα χαραγμένη εντός της), η ποιήτρια αισιοδοξεί για καλύτερες μέρες, για μια νέα Άνοιξη, ωθώντας και τον αναγνώστη να πράξει το ίδιο. Η αυτοαπομόνωση δεν είναι λύση. Η ελπίδα καθίσταται οδηγός σε ένα νέο ταξίδι που οφείλει να ταξιδέψει και πάλι η ψυχή, μιας και η ζωή δεν έχει ορίσει ακόμα το τέλος της.

Η ποίηση για τη Βασιλική Αλαφογιάννη λειτουργεί ως φάρμακο στον πόνο. Είναι ψυχοθεραπευτική, καθώς βοηθάει την τραυματισμένη ψυχή της γράφουσας να απαλύνει τις αμέτρητες πληγές της και να βρει τη χαμένη της ισορροπία. Φυσικά, δεν επιδιώκει μέσα από τους στίχους της να ξεχάσει. Απεναντίας δε, οι στίχοι της χτίζουν από την αρχή τις εικόνες του παρελθόντος, τις οποίες και καθιστούν αναλλοίωτες στον χρόνο. Επιστρέφοντας με αποφασιστικότητα στο παρελθόν, βρίσκει τον τρόπο να σταθεί όρθια απέναντί του και να το αντιμετωπίσει, προκειμένου έπειτα με δύναμη και θάρρος να προχωρήσει παρακάτω. Και αυτό καθιστά την εξομολογητική της ποίηση άκρως σημαντική.

Η Άνοιξη που αναγράφεται στον τίτλο του βιβλίου της παραπέμπει σε κάτι το ολοφάνερα θετικό, στο συναίσθημα της χαράς. Και για το λόγο αυτό της αξίζουν πολλά εγκώμια. Όταν όμως έρχεται η στιγμή, που η χαρά γίνεται καπνός και στάχτη, η ψυχή τραυματίζεται ολοκληρωτικά. Για τη σωτηρία της ξεκινά ένας συνεχής και σκληρός αγώνας, προκειμένου να περιοριστεί το κακό σε ελεγχόμενα καλούπια και να ξαναανοίξει ο δρόμος για τη λύτρωση. Μόνο έτσι δύναται να ανθίσει από την αρχή η χαρά. Η ελπίδα είναι αυτή που θα στηρίξει τον νέο αγώνα πάλης με το κακό, όχι για να εξαφανίσει τις πληγές, αλλά για να τις επουλώσει. Η προσπάθεια αυτή της ποιήτριας είναι εμφανής στους στίχους της. Με αφετηρία τα βιώματά της καταγράφει μεν τη σκοτεινιά της ζωής, αλλά ταυτόχρονα εξυμνεί και την ομορφιά της, μια ομορφιά που παρομοιάζεται με Άνοιξη.

Η γραφή της ποιήτριας από προσωπική εξελίσσεται σε οικουμενική, καθώς όλα όσα αναφέρει στους στίχους της αφορούν σκέψεις που πλημμυρίζουν κάθε αναγνώστη. Η ζωή δοκιμάζει όλους τους ανθρώπους στο σύντομο διάβα της. Το μήνυμα που θέλει να περάσει είναι ένα και μοναδικό. Με τη δύναμη της ψυχής και με ακλόνητη την πίστη, όλα τα εμπόδια στο επίγειο ταξίδι του ανθρώπου μπορούν να ξεπεραστούν. Κι αυτό, γιατί ο άνθρωπος είναι από τη φύση του φτιαγμένος να αντέχει τη δυστυχία, να την αντιμετωπίζει και να προχωρεί παρακάτω, αρκεί, φυσικά, να έχει θέληση. Η θέληση ως κινητήρια δύναμη σε κάθε κίνησή του και σε κάθε πρωτοβουλία είναι ικανή να νικά το κακό, ώστε να ανοίγει έπειτα ο δρόμος του στο διάφανο με φόντο την ελπίδα.

«Μα τόλμησα, απ’ το σκοτάδι μες στο γκρίζο να περάσω,

για να διαβώ αντίπερα, ν’ αναζητήσω Φως.»

Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως έχουμε να κάνουμε με μια ποίηση δοσμένη κατά κύριο λόγο σε πρώτο πρόσωπο, άκρως περιγραφική, με μετρημένη λυρικότητα και πεζή, παρόλο που σε κάποια σημεία της είναι εμφανής η προσπάθεια της ποιήτριας να αποδώσει τη σκέψη της ακολουθώντας τους κανόνες της έμμετρης και της ομοιοκατάληκτης ποίησης. Ωστόσο, η επιθυμίας της να ξεδιπλώσει ευκολότερα και περισσότερο αυθόρμητα τα συναισθήματά της πάνω στο χαρτί και να εναποθέσει σ’ αυτό όλες εκείνες τις εικόνες που πλημμυρίζουν τη σκέψη της, την επαναφέρουν στη χρήση της πρωτότυπης τεχνικής που διέπει τη σύγχρονη ποίηση, στην οποία η απλότητα, η ειλικρίνεια και η εξομολογητική διάθεση έχουν την πρωτοκαθεδρία.

«Κοίτα πως έρχεται άνοιξη, φεύγει ο βαρύς χειμώνας

Ξεκίνα πάλι απ’ την αρχή, άσε τα περασμένα,

Την αγιασμένη μνήμη τους φύλαξε στην καρδιά σου

Και δόξασε σαν τα πουλιά μέρα που ξημερώνει,

Πέρασες μπόρες κι αστραπές κι όμως ακόμα Υπάρχεις» (Σελ. 93)

Μια ποιητική συλλογή που αξίζει να διαβαστεί, Ας είναι καλοτάξιδη!

Λίγα λόγια για την ποίητρια, Βασιλική Αλαφογιάννη:

Η Βασιλική Αλαφογιάννη γεννήθηκε στο Παύλο Βοιωτίας.
Το 2018 κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Φίλντισι το βιβλίο της «Αναζητώντας Ελπίδα» κοινωνώντας το απόσταγμα του οδοιπορικού της στους Αγίους Τόπους. Κατάθεση ψυχής, μνήμης και απώλειας του παιδιού της του Ηλία.
Η έκδοση «Αναζητώντας Ελπίδα» βραβεύτηκε από τον ΕΠΟΚ ως ένα από τα βιβλία της χρονιάς 2019.