Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "ΜΙΧΑΛΗΣ ΑΝΥΦΑΝΤΗΣ" του Ντίνου Πετράκη

Συγγραφέας: Ντίνος Πετράκης

Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 206
Εκδόσεις: Βακχικόν

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Οι παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του κάθε ανθρώπου είναι ένα θέμα που αποτελεί μεγάλο αντικείμενο συζήτησης. Και είναι λογικό, μιας και πρόκειται για θέμα πολυδιάστατο, με απόψεις που αρκετές φορές συγκρούονται. Κατά γενική παραδοχή, θα λέγαμε ότι, το οικογενειακό περιβάλλον είναι αυτό που διαδραματίζει το σημαντικότερο ρόλο και κινεί τα νήματα των πράξεων και των συμπεριφορών. Έπεται το σχολικό, το φιλικό, το εργασιακό κτλ. Δε θα πρέπει να ξεχνάμε, φυσικά, πως η εξέλιξη της διαμόρφωσης ενός χαρακτήρα επηρεάζεται και από τις σχέσεις ατόμου και κοινωνίας, καθώς πρόκειται για σχέσεις αλληλεπίδρασης ανάμεσα στα ατομικά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαθέτει ως μονάδα (βιολογικά και ψυχολογικά) και στα κοινωνικά χαρακτηριστικά που του παρέχει η ίδια η κοινωνία.

«Μιχάλης Ανυφαντής» τιτλοφορείται το νέο μυθιστόρημα του Ντίνου Πετράκη, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Πρόκειται για μια επινοημένη, φανταστική, θα λέγαμε, βιογραφία του δικηγόρου και πρώην βουλευτή Μιχάλη Ανυφαντή, ενός ανθρώπου που πούλησε την ψυχή του στο χρήμα, προκειμένου να καταφέρει να ικανοποιήσει τις προσωπικές του φιλοδοξίες και να ανέβει γρήγορα τα κοινωνικά στρώματα για να φτάσει στην κορυφή. Καθόλου πρωτότυπη ιστορία για βιβλίο, αλλά όχι και απόλυτα συνηθισμένη. Ίσως, γιατί καταλαβαίνουμε πως μέσα στο βούρκο που έχει κυλιστεί η ανθρώπινη υπόσταση υπάρχουν ακόμα φράγματα που της επιβάλλουν να ταρακουνηθεί η συνείδησή της και να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητες και τα ιδανικά της. Δε συμβαίνει κάτι τέτοιο πάντα, όπως δε συμβαίνει και στην περίπτωση του ήρωά μας, ούτε και στα άτομα που τον περιβάλλουν και επηρεάζουν έμμεσα ή άμεσα τον τρόπο σκέψης του.

Ο Μιχάλης Ανυφαντής είναι ο γιος μιας μικροαστικής οικογένειας που ζει σε μια φτωχική γειτονιά της Αττικής, κάπου στον Κορυδαλλό. Ο πατέρας του είναι εργάτης σε μεταφορική εταιρεία και η μητέρα του νοικοκυρά. Έχει μία αδερφή που σπουδάζει νοσηλευτική, ενώ ο ίδιος είναι φοιτητής της νομικής. Παρότι το περιβάλλον που τον περιβάλει είναι φτωχικό, εκείνος και η αδερφή του μεγαλώνουν, ύστερα από παρότρυνση των γονιών τους, με όραμα ένα λαμπρό μέλλον, ακόμα κι αν το μέλλον αυτό προϋποθέτει τη χρησιμοποίηση αθέμιτων μέσων για να κατακτηθεί. Ηθικές αναστολές δεν υπάρχουν. Είναι φυσικό πως η καθημερινή τριβή με τέτοιου είδους αντιλήψεις να δεσπόζουν μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον προδιαγράφουν μία πορεία ζωής με σκοτεινό υπόβαθρο. Οι αντιλήψεις έρχονται να δυναμώσουν, όταν γίνονται ζωντανό παράδειγμα, όχι προς αποφυγή, αλλά προς μίμηση. Ο πατέρας του ήρωά μας χρησιμοποιεί κι ο ίδιος πλάγιους τρόπους για να καταφέρει να σταθεί οικονομικά στη ζωή του, τρόπους τους οποίους αναλύει με κάθε λεπτομέρεια στα παιδιά του, προκειμένου να κινηθούν και τα ίδια ανάλογα στη δική τους ζωή. Βρώμικα παιχνίδια, συχνή αλλαγή πολιτικών πεποιθήσεων, υποταγή σε πολιτικά κόμματα, παράνομες συναλλαγές και κυκλώματα, είναι τα συστατικά της συνταγής ενός φαινομενικά αξιοζήλευτου βίου, αλλά εκ των πραγμάτων και εκ του αποτελέσματος σκάρτου και ολοκληρωτικά σάπιου.

Πράγματι, ο Μιχάλης Ανυφαντής καταφέρνει χρησιμοποιώντας τα αθέμιτα μέσα που διαθέτει να εξελιχθεί σε έναν επιφανή δικηγόρο των Αθηνών και σε ένα ανερχόμενο και με ακραίες βλέψεις πολιτικό πρόσωπο. Για την άνοδό του δε διστάζει να πουλήσει την ψυχή του στο χρήμα, συνάπτοντας γάμο με κόρη εφοπλιστού, την οποία όμως ποτέ δεν αγάπησε. Η συνέχεια λίγο πολύ αναμενόμενη. Υποταγή στο χρήμα και στη δόξα, ναρκωτικά, άστατη ζωή, διαφθορά, αποτυχημένη οικογενειακή γαλήνη, ζωή δίχως νόημα, θάνατος.

Ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο βιώνει μια σύγχρονη αρχαία τραγωδία. Ο συγγραφέας φροντίζει να δομήσει την ιστορία του κατά τα πρότυπα αυτής. Έτσι η ζωή του Μιχάλη Ανυφαντή, που χωρίζεται σε στάσιμα και γνωμικά, περιγράφεται μέσα από διαδοχικά στάδια που περιλαμβάνουν την άνοδο, την ύβρη, τη νέμεση, όμως ποτέ, δυστυχώς, δε φτάνουν στην κάθαρση, κάτι το οποίο θα συνειδητοποιήσει ο αναγνώστης διαβάζοντας τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε πως το βιβλίο διαθέτει ιδιαίτερη δυναμική. Η κοφτή χρήση της γλώσσας, η κινηματογραφική ταχύτητα των διαλόγων, η ωμή περιγραφή της τραγικής πραγματικότητας της διεφθαρμένης από κάθε άποψη κοινωνίας του συμφέροντος, όλα αυτά καταφέρνουν ένα αποτέλεσμα άκρως αληθινό. Όλα τα πρόσωπα του έργου, πρωταγωνιστές και δευτεραγωνιστές, με πάθη και αδυναμίες, μεγαλώνουν σε μια κοινωνία που προωθεί εσφαλμένα ιδανικά και φιλοδοξίες, συνθέτοντας έναν κόσμο του σήμερα, ο οποίος είναι υπαίτιος για όλη τη σύγχρονη κοινωνική παρακμή.

Το τραγικό στοιχείο της ιστορίας ισορροπείται με τα διαχρονικά πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα που θέλει να περάσει ο συγγραφέας στον αναγνώστη, θίγοντας λεπτομερώς όλα τα πολιτικά ζητήματα που τον απασχολούν. Κι αυτό φαίνεται μέσα από τις πολλές πολιτικές αναφορές για τον τρόπο διαχείρισης και άσκησης της πολιτικής εξουσίας, για την επαγγελματική ανέλιξη που σχετίζεται με διπλωματικά και πολιτικά παιχνίδια, αλλά και για τις ευθύνες που απορρέουν από μια τέτοια επιλογή. Το δίδαγμα φανερό. Η επικράτηση της άποψης, που τείνει να επικρατήσει εξ ολοκλήρου μέσα στην κοινωνία, διαφθείροντάς την ολοκληρωτικά και οδηγώντας την στην καταστροφή, πως μόνο με πλαγίους τρόπους μπορεί κανείς να εξελιχθεί επαγγελματικά και κοινωνικά.

Ένα ενδιαφέρον μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί!

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Τη δεκαετία του ’80 στον Κορυδαλλό, σε ένα μικρό διαμέρισμα, ζει η οικογένεια Ανυφαντή. Ο πατέρας, ο Στέλιος, είναι εργάτης σε μεταφορική εταιρεία, και η γυναίκα του Ελένη νοικοκυρά. Τα παιδιά τους, Μιχάλης και Μυρτώ, σπουδάζουν στη νομική και τη νοσηλευτική αντίστοιχα. Μεγαλώνουν μαθαίνοντας από τους γονείς να προοδεύουν με αθέμιτα μέσα, προσκολλώμενοι όσο καιρό χρειάζεται σε κόμματα και πρόσωπα. Οι σχέσεις και η ζωή τους ταυτίζεται με τον καιροσκοπισμό, ενώ όνειρό τους γίνεται η ανέλιξη σε ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Πράγματι, σε διάστημα τριάντα πέντε χρόνων, το καταφέρνουν· ο Μιχάλης γίνεται επιφανής δικηγόρος και υποψήφιος βουλευτής, και η Μυρτώ κατέχει διευθυντική θέση και είναι κομματικό στέλεχος.

Μια σύγχρονη αρχαία τραγωδία που διατρέχει την ελληνική πραγματικότητα από το 1984 έως το 2018. Ο αναγνώστης, μέσω της δομής του βιβλίου, που χωρίζεται σε στάσιμα και χορικά, παρακολουθεί τη ζωή του Μιχάλη Ανυφαντή στα προδιαγεγραμμένα στάδια: την άνοδο, την ύβρη, τη νέμεση – αλλά όχι και την κάθαρση.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα, Ντίνο Πετράκη:

Ο Ντίνος Πετράκης γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Σπούδασε για έναν χρόνο Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Τ.Ε.Ι. Πειραιά και για περισσότερα στο Πανεπιστήμιο Πειραιά. Το 1998 μετακόμισε στο Ρέθυμνο, όπου ζει ακόμα. Εκεί, έπειτα από μερικά χρόνια εργασίας, κατάλαβε ότι δεν θα σταδιοδρομούσε στο αντικείμενο των σπουδών του. Το 2004 κυκλοφόρησε μαζί με δύο φίλους του την ποιητική συλλογή Από την Κερπινή ως την Ταϊβάν. Δέκα χρόνια μετά, εξέδωσε την πρώτη του νουβέλα, Θερινό Ηλιοστάσιο, και το 2019 το μυθιστόρημα Σπίτι. Η έκδοση και των τριών βιβλίων ήταν ιδιωτική. Το 2015, στον πανελλήνιο διαγωνισμό σύντομου διηγήματος με θέμα την αλληλεγγύη, το διήγημά του «Ένα καινούριο σπίτι» επιλέχθηκε για τη συλλογική έκδοση Έλα στη Θέση μου (εκδόσεις Ταξιδευτής). Από τις εκδόσεις Βακχικόν εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο Μιλούκα, το 2018.