Βιβλιοκριτική για το παραμύθι "Η κοκκινοσκουφίτσα σήμερα" της Ελευθερίας Παπαδημητρίου | Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Συγγραφέας: Ελευθερία Παπαδημητρίου

Έτος έκδοσης: 2020

Σελ.: 18

Εκδόσεις: Φίλντισι

                                                                             Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Παραμύθι. Ο καλύτερος φίλος του παιδιού. Αυτός που πάντα το συντροφεύει, το ταξιδεύει και του γαληνεύει την ψυχή. Γι’ αυτό και η αξία του είναι ιδιαίτερα σημαντική. 

Το παραμύθι συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, όπως και στην ψυχική του ωρίμανση. Οι ιστορίες του έχουν τη δύναμη να επηρεάζουν τη μετέπειτα κοινωνική του ένταξη, καθώς διαμορφώνουν τη σκέψη του, τη στάση και τη συμπεριφορά του μέσα στην κοινωνία και εξελίσσουν σε μεγάλο βαθμό το χαρακτήρα του. Μέσα από το πλήθος των εικόνων του παραμυθιού ο ψυχισμός του παιδιού ενδυναμώνεται, οι ορίζοντες της σκέψης του πολλαπλασιάζονται και οι κόσμοι της φαντασίας του διευρύνονται. Μύθοι και πραγματικότητα απλώνονται μπροστά στα μάτια του παιδιού, αυτού που από πολύ νωρίς καλείται να αναπτύξει την κριτική του σκέψη, να διαμορφώσει τη δική του άποψη και να προβεί σε ευδιάκριτους διαχωρισμούς καλού – κακού, δίκαιου – άδικου, σωστού – λάθους. 

Το παιδί με τη συμβολή του παραμυθιού αποκτά ιδανικά και πρότυπα. Δεν είναι, όμως, λίγες οι φορές που τα ιδανικά αυτά και τα πρότυπα εισέρχονται με λάθος τρόπο στον ψυχισμό του, πράγμα για το οποίο δεν ευθύνεται αποκλειστικά αυτό. Οι ιστορίες των παραμυθιών, που παρουσιάζουν ένα μονοδιάστατο τέλος στους μικρούς τους αναγνώστες, περιορίζουν τη σκέψη και τα συναισθήματά τους, οδηγώντας τα συχνά σε λανθασμένα συμπεράσματα που επηρεάζουν, όπως είναι λογικό, και την όλη στάση και συμπεριφορά τους απέναντι στα πράγματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το γνωστό σε όλους, μικρούς και μεγάλους, παραμύθι της κοκκινοσκουφίτσας. 

Με το παραμύθι αυτό θέλησε να ασχοληθεί στο νέο της βιβλίο η συγγραφέας Ελευθερία Παπαδημητρίου εξελίσσοντας αρκετά τολμηρά την ιστορία του και αποδίδοντάς του ένα δικό της τέλος, περισσότερο φωτεινό και ελπιδοφόρο. Ο τίτλος του παραμυθιού της είναι «Η κοκκινοσκουφίτσα σήμερα» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Φίλντισι». 

Έχοντας επιπλέον και την ιδιότητα της νηπιαγωγού εδώ και σαράντα χρόνια, η Ελευθερία Παπαδημητρίου δικαιολογεί το τόλμημά της, να εξελίξει δηλαδή την ιστορία της αγαπημένης της ηρωίδας και να τολμήσει να ανατρέψει τα μέχρι τώρα δεδομένα. Όπως μας αποκαλύπτει η ίδια, μετά από μια μικρή έρευνα που έκανε σε 1200 παιδιά, στα οποία τους διάβασε αρχικά το παραμύθι της κοκκινοσκουφίτσας κι έπειτα τους έθεσε ερωτήσεις, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μήνυμα που αυτά είχαν λάβει στο τέλος της ιστορίας της ήταν ένα και μοναδικό: 

«Η δικαίωση έρχεται μέσα από το θάνατο και την καταστροφή του θύτη. Όλα ήθελαν με κάθε τρόπο να χαθεί από προσώπου γης ο κακός λύκος.» 

Το μήνυμα φαίνεται αρκετά σκληρό. Για το λόγο αυτό και η συγγραφέας αποφάσισε να γράψει τη δική της ιστορία, προκειμένου να το ανατρέψει. Το παραμύθι της έχει να κάνει με μια προσπάθεια της ίδιας να χαρίσει μια άλλη οπτική στα πράγματα, να ανοίξει ένα νέο ορίζοντα στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τα παιδιά τους χαρακτήρες της ιστορίας και τις συμπεριφορές τους, κάτι το οποίο φυσικά θα τα βοηθήσει κι αυτά να είναι περισσότερο διαλλακτικά στην πραγματική τους ζωή, καθώς θα αισθανθούν πολύ γρήγορα πως η κοινωνία μέσα στην οποία πορεύονται είναι αρκετές φορές ανταγωνιστική, διεκδικητική, άδικη και σκληρή. 

Το μήνυμα της συγγραφέως αλλάζει ολοκληρωτικά τον τρόπο σκέψης των μικρών αναγνωστών και γίνεται περισσότερο ανθρώπινο. 

«Πολλοί λύκοι στο πέρασμα του χρόνου μπορεί να θέλουν να γίνουν καλοί. Και πρέπει πάντα να τους δίνουμε την ευκαιρία γι’ αυτό.» 

Τα παιδιά οφείλουν να μάθουν να συγχωρούν. Το κακό δεν πρέπει να καταδικάζεται, χωρίς προηγουμένως να δίνεται σ’ αυτό μια ευκαιρία επανόρθωσης. Η μετάνοια, απαραίτητη προϋπόθεση συγχώρεσης, εφόσον είναι αληθινή, πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη σε οποιαδήποτε κρίση μας. Πολύ γρήγορα θα γίνει αντιληπτό πως η δύναμη της συγχώρεσης έχει ευεργετικές συνέπειες και γι’ αυτόν που συγχωρεί, αλλά και γι’ αυτόν που συγχωρείται. Άλλωστε, γίνεται κατανοητό πως κανένας χαρακτήρας στη ζωή δεν είναι τέλειος. Όλοι κάνουν λάθη και όλοι κάποια στιγμή βιώνουν την αδικία. Για το λόγο αυτό οι πράξεις που ακολουθούν τον εκνευρισμό της σκέψης απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Η σκληρότητα, που πολλές φορές είναι αποτέλεσμα εγωισμού, οδηγεί χωρίς αμφιβολία στη μοναξιά και την απομόνωση του ατόμου, γεγονός που το φθείρει ψυχολογικά και το αποδυναμώνει. Αντίβαρο στον εφιαλτικό αυτό κατήφορο η άδολη αγάπη. Μόνο αυτή έχει τη δύναμη να ανατρέψει το κακό και να επαναφέρει στο προσκήνιο την πολυπόθητη ισορροπία. Η γαλήνη της ψυχής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την κατάκτηση της ευτυχίας. 

Μια σύντομη, αλλά ενδιαφέρουσα και καλογραμμένη ιστορία, που υμνεί την αγάπη και τη δοτικότητα και χρησιμοποιεί μεταφορικά μηνύματα με πολλά ηθικά διδάγματα. Το παιδί διαβάζοντάς την καλλιεργεί τα αγνά του συναισθήματα και παραδειγματίζεται. Αισιοδοξεί και χαμογελά. Γίνεται φιλόζωο και μαθαίνει πώς μπορεί να προσφέρει στα ζώα (αλλά και στους συνανθρώπους του) χωρίς να του ζητηθεί. Η αξία της προσφοράς έχει ιδιαίτερη βαρύτητα όταν υπάρχει αυθορμητισμός στη σκέψη και ανιδιοτέλεια. Σ’ αυτή την περίπτωση το κακό βρίσκει κλειστές τις πύλες της εισόδου στην κοινωνία και αποχωρεί. 

Η εικονογράφηση της Δανάης Δάφνη – Μητσάκου, ζεστή και αρκετά επιμελημένη, ζωντανεύει πραγματικά την ιστορία της κοκκινοσκουφίτσας, δίνοντάς της την κίνηση που απαιτείται, αλλά και την τρυφερότητα που χρειάζεται για να ταξιδέψει και να γαληνέψει στο τέλος, όπως οφείλει, τις ψυχές των μικρών αναγνωστών. 

Ας είναι καλοτάξιδη! 

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Το παραμύθι αυτό γράφτηκε σε μια περίοδο σκοταδισμού και απαξίωσης της ζωής των ανθρώπων. Πολύ περισσότερο των γυναικών και των παιδιών. 

Σκέφτηκα πως οφείλουμε να δώσουμε στα σημερινά παιδιά την άλλη διάσταση του μηνύματος του παραμυθιού, χωρίς να τους στερήσουμε τη γοητεία του.

Γιατί είναι αλήθεια, το συγκεκριμένο παραμύθι, από μια μικρή έρευνα που έκανα σε 1.200 παιδιά προσχολικής ηλικίας, ήξεραν να το διηγηθούν όλα μέχρι το τέλος του. Πράγμα που δεν έγινε με κανένα άλλο παραμύθι. Η αίσθηση που είχα ήταν ότι σαν να το ήξεραν πριν καν γεννηθούν.

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα, Ελευθερία Παπαδημητρίου:

Η Ελευθερία Παπαδημητρίου είναι νηπιαγωγός και διευθύντρια ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου νηπίων για 40 χρόνια. Έχει ασχοληθεί με τη διδασκαλία του παραμυθιού και τη γραφή θεατρικών παραστάσεων για παιδιά.

Παρακολούθησε σεμινάρια εξελικτικής ψυχολογίας παιδιών. Ασχολήθηκε με ομάδες ενηλίκων με θέμα την οικογένεια.

Έχει γράψει τη συνέχεια πολλών κλασικών παραμυθιών και είναι το πρώτο, η κοκκινοσκουφίτσα, που θα ήθελε να εκδώσει.

Έχει εκδώσει δύο βιβλία. Η ΓΙΑΓΙΑ ΣΤΑ ΠΟΔΙΑ ΣΑΣ (εκδόσεις ΑΥΡΑ) και Η ΖΩΗ ΣΕ ΔΥΟ ΣΕΛΙΔΕΣ με 30 διηγήματα (εκδόσεις Σ. Δ. Κατσιμίγας).