Βιβλιοκριτική για το βιβλίο "Μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε" του Κυριάκου Βλασσόπουλου | Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

 

Συγγραφέας: Κυριάκος Βλασσόπουλος
Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 156
Εκδόσεις: Αρμός

                                                                            Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Η διεκδίκηση της ευτυχίας είναι μια επίπονη διαδικασία για τον πρωταγωνιστή της. Δεν υπάρχει τελικός προορισμός, ούτε συγκεκριμένο μονοπάτι για να το διαβεί κανείς προκειμένου να την πλησιάσει και, φυσικά, να την φτάσει. Η εικόνα της αποτελεί ουτοπία, καθώς, ως γνωστόν, δεν υπάρχει απόλυτη ευτυχία. Μιλάμε για μια συνθήκη άκρως υποκειμενική, για μια διαδρομή που διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, για μια ουσία που μεταβάλλεται ανάλογα με το περιεχόμενο που κάθε φορά πρεσβεύει.

Ο αγώνας για την εξασφάλισή της ξεκινά από τα πρώτα στάδια της ζωής του ανθρώπου. Κοπιώδης καθώς είναι στο πέρασμα του χρόνου, καθιστά σαφές ότι πρόκειται για μια διαρκή και αδιάκοπη πάλη, που εμπεριέχει αρκετές φορές την ήττα, την απογοήτευση, την απόγνωση, την αγανάκτηση, τον πόνο και την τάση εγκατάλειψης. Θεμιτά όλα ως ένα βαθμό, καθώς η ανατροπή οδηγεί με τον τρόπο της στη μεγαλύτερη εκτίμηση της χαράς, στο αγκάλιασμα της νίκης και στο ακόμη θερμότερο καλωσόρισμα της νηνεμίας που φέρνει το ουράνιο τόξο όταν ακολουθεί την καταιγίδα.

Τα ανωτέρω θέματα απασχολούν ιδιαίτερα τον ψυχοθεραπευτή και ομαδικό αναλυτή Κυριάκο Βλασσόπουλο, ο οποίος επιχειρεί να τα αναλύσει στο βιβλίο του που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αρμός» με τίτλο «Μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε». Πρόκειται επί της ουσίας για θέματα που συζητήθηκαν σε τρεις διαλέξεις που πρόσφερε ο ίδιος στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.

Η πρώτη διάλεξη φέρει τον τίτλο «Μαζί δεν κάνουμε και χώρια δε μπορούμε – Ιστορίες οικογενειακών τραυμάτων και επανορθώσεων».

Στη διάλεξη αυτή ο ομιλητής εστιάζει σε όλους αυτούς τους παράγοντες που επιδρούν στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου και διαμορφώνουν τον χαρακτήρα και τη συμπεριφορά του. Αυτό συμβαίνει, γιατί, όπως γίνεται κατανοητό, η ψυχή είναι ο μοχλός που κινεί το σώμα και οδηγεί στην οποιαδήποτε πράξη, επομένως και κάθε πράξη έχει αντίκτυπο σ’ αυτήν. Οι συνθήκες που διαμορφώνουν την ψυχική υπόσταση του ανθρώπου είναι καθοριστικές, κυρίως αυτές που επικρατούν μέσα στο στενό οικογενειακό περιβάλλον. Εξετάζεται, λοιπόν, εις βάθος η σχέση του ατόμου με την οικογένειά του και το κατά πόσο αυτή η σχέση αφήνει περιθώρια ελευθερίας στα μέλη της, ώστε να διεκδικήσουν έπειτα την αυτονομία τους στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, απαλλαγμένα από το φόβο της ήττας και της ανασφάλειας. Ωστόσο, μιλάμε για μια καθοριστική και ιδιαίτερης σημασίας επίδραση, είτε θετική είτε αρνητική, που αντέχει στο χρόνο και προκαλεί μεγάλο πόνο, ενώ παράλληλα έχει τη δύναμη να απλώσει τις ρίζες της σε όλη τη μετέπειτα εξέλιξη της ζωής του ανθρώπου, καθώς τα σημάδια της είναι εμφανή στις πράξεις του, στη συμπεριφορά του, στις αποφάσεις του, ακόμα και στο χώρο της νέας οικογένειας που θα θελήσει στο μέλλον να δημιουργήσει.

Η δεύτερη διάλεξη φέρει τον τίτλο «Folie ά deux».

Εδώ ο ομιλητής περιγράφει τον «παράδεισο» του κάθε ανθρώπου, το πώς δηλαδή βλέπει την ευτυχία του και με ποιον τρόπο την διεκδικεί. Ο παράδεισος δεν είναι τίποτα άλλο από τις επιθυμίες που τρέφει για το μέλλον του ο διεκδικητής του, τις οποίες επιχειρεί να κάνει πραγματικότητα. Φυσικά, ο κόσμος αυτός, ο «παράδεισος», που αρκετές φορές θεωρεί ότι έχει κατακτήσει (πχ όταν είναι ερωτευμένος), είναι ψευδαισθησιακός, μιας και κρατάει πολύ λίγο, όσο ο ενθουσιασμός του είναι έκδηλος και η λογική του υποτάσσεται στην επιθυμία. Εύκολα, λοιπόν, ο ευτυχής απογοητεύεται, ξανά και ξανά, καθώς συνειδητοποιεί την αδυναμία του να γίνει κάτι διαφορετικό από αυτό που πραγματικά είναι, αλλά και να διεκδικήσει από τον άλλον κάτι παραπάνω από αυτό που ο ίδιος μπορεί να δώσει. Το αποτέλεσμα είναι να καταλήγει να κουβαλά στις πλάτες του το βάρος των οικογενειακών του επιρροών, το οποίο μεταφέρει συνειδητά ή ασυνείδητα στο νέο του περιβάλλον και στις σχέσεις που επιχειρεί από το μηδέν να δημιουργήσει.

Ο ομιλητής μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα δίνει έμφαση στο ζήτημα της αμφιθυμίας, στην παρουσία συγκρουόμενων συμπεριφορών, αισθημάτων και τάσεων, καθώς τη θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εξέλιξη της ζωής. Χωρίς τη νίκη του κακού  δεν διεκδικείται ούτε εκτιμάται το καλό, χωρίς την ύπαρξη δυστυχίας δεν αναγνωρίζεται η ευτυχία, χωρίς την παρουσία του μίσους δεν προσδοκάται η αγάπη.  Η πάλη για την εξασφάλιση της ισορροπίας στα πράγματα είναι αυτή που επιφέρει την αρμονία στο περιβάλλον και την ψυχική ηρεμία.

Γίνεται σαφές, επομένως, πως όλα είναι αποτέλεσμα της ψυχικής λειτουργίας και της σύγκρουσης των αντιθέτων, τα οποία συναντά κανείς αρχικά μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον του κι έπειτα μέσα στην κοινωνία. Όταν μια οικογένεια μπορεί αυτά τα συστατικά του ψυχισμού να τα διαχειριστεί σωστά, να αντιμετωπίσει με αποτελεσματικότητα τη βία και την επιθετικότητα και να μοιράσει με ευκολία την αγάπη και την τρυφερότητα, τότε μιλάμε για μια λειτουργική οικογένεια και για υγιή μέλη. Σε αντίθετη περίπτωση το αποτέλεσμα οδηγεί στην κατάθλιψη, την ψυχική ασθένεια για την οποία μεγάλη ευθύνη φέρουν τα βιώματα που αποκτούνται πρώτα απ’ όλα μέσα στην οικογένεια κι έπειτα σ’ όλες τις κοινωνικές ομάδες που ακολουθούν μετά απ’ αυτή.

Ο Κυριάκος Βλασσόπουλος, στο τέλος της διάλεξής του, δίνει έμφαση στην αξία του διαλόγου και της υπομονής, που απομακρύνει τον πόνο και την ανασφάλεια του ανθρώπου, καθώς στην πορεία του χρόνου ανακαλύπτει ότι δεν είναι παντοδύναμος.

Η τρίτη διάλεξη φέρει τον τίτλο «Τι ζητάω; Μια ευκαιρία στον παράδεισο να πάω».

Εδώ ο ομιλητής καθιστά σαφές ότι ο άνθρωπος οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι ο «παράδεισος» των επιθυμιών του δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει απόλυτη ευτυχία, ούτε και πληρότητα όμορφων συναισθημάτων. Κι αυτό, γιατί ως ύπαρξη πάντα κουβαλάει μαζί του τους φόβους και τα τραύματα του παρελθόντος του, όποια κι αν είναι αυτά. Άλλωστε, αυτό είναι που χαρακτηρίζει με ακρίβεια τη ζωή. Μια διαρκής χαρμολύπη (αμφιθυμία), χαρά και λύπη μαζί, που έχει τη δύναμη να εξασφαλίσει την ισορροπία στα πράγματα. Αυτός που απαιτεί μόνο τη χαρά (τον παράδεισό του) και βιάζεται να την κατακτήσει, από φόβο μήπως και απογοητευτεί, οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια στη λύπη. Το συμπέρασμα, επομένως, για μια υγιή ζωή, όπως θα διαβάσει ο αναγνώστης στο βιβλίο, είναι η υπομονή, η εμπιστοσύνη, το μοίρασμα των σκέψεών μας, η παρατήρηση και η σωστή διαχείριση του φόβου.

Ένα άκρως ενδιαφέρον και χρήσιμο βιβλίο εσωτερικής αναζήτησης, ψυχολογικής ανάλυσης και υπαρξιακού προβληματισμού, που οπωσδήποτε αξίζει να διαβαστεί.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Τι είναι αυτό που ωθεί τα ανθρώπινα όντα να κυνηγούν πάντα το όνειρο ενός παραδείσου, αλλά συχνά να καταλήγουν να βιώνουν αδιέξοδα και συγκρούσεις απελπιστικά ματαιωτικές;

Τι κάνει ανθρώπους με τις καλύτερες προθέσεις να προσπαθούν να συνδεθούν και να συνυπάρξουν, και αντί αυτού να καταλήγουν να αποκαρδιώνονται, να μάχονται –λυσσαλέα, κάποιες φορές– επαναλαμβάνοντας συχνά, με μικρές παραλλαγές, το ίδιο έργο;

Γιατί μαζί δεν κάνουμε και χώρια δεν μπορούμε;

Όλα όσα πράττουμε κάτι «λένε», κάποιο λόγο αρθρώνουν, κάτι που αλλιώς δεν μπόρεσε, ενδεχομένως, να «μιληθεί». Βία και καταστροφικότητα, ρητή και υπόρρητη, υπάρχει και στην καθημερινότητά μας, και στις στενές μας σχέσεις, ίσως κατά κύριο λόγο σε αυτές… Υπάρχουν και άλλα πράγματα, όμως· άλλες πιθανές διαδρομές –δημιουργικότητας, αγάπης, συντροφικότητας– και είναι η δυνατότητά μας να εμπεριέχουμε και να κατανοούμε τις ασυνείδητες συγκρούσεις και αντινομίες μας, και αυτές ακόμα τις καταστροφικές μας ροπές, πού καθιστούν αυτές τις άλλες διαδρομές δυνατές. Η ζωή μας ξεκινάει απέναντι σε ένα βλέμμα, αλλιώς δεν ξεκινάει.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Κυριάκο Βλασσόπουλο:

Ο Κυριάκος Βλασσόπουλος είναι Ψυχοθεραπευτής – Ομαδικός Αναλυτής. Σπούδασε Θεολογία, Φιλοσοφία της Θρησκείας, Ιστορία της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έλαβε Κλινική Ποιμαντική Εκπαίδευση στο Νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός. Υπηρέτησε 30 χρόνια στην Μέση Εκπαίδευση, όπου εργάστηκε και ως επιμορφωτής καθηγητών στην ψυχοσυναισθηματική προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Παράλληλα, έκανε την προσωπική του κλασσική Ανάλυση και εκπαιδεύτηκε στην Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία Ομάδας, Ζεύγους και Οικογένειας. Τακτικό μέλος της Διεθνούς και της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας, της Διεθνούς και της Αμερικανικής Εταιρείας Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, κάτοχος του Ευρωπαϊκού Πιστοποιητικού Ψυχοθεραπείας (ECP) και του Πιστοποιητικού Ομαδικής Ψυχοθεραπείας (CGP). Μαζί δεν κάνουμε.