Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Blackbird Μαυροπούλι" του Matthias Brandt

Συγγραφέας: Matthias Brandt
Έτος έκδοσης: 2021
Σελ.: 306
Εκδόσεις: Ελκυστής

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Αναμφισβήτητα, η πιο δύσκολη και η πιο επώδυνη περίοδος στη ζωή του ανθρώπου είναι η εφηβεία του. Στην περίοδο αυτή ο έφηβος έρχεται για πρώτη φορά αντιμέτωπος με την πραγματική εικόνα του κόσμου, μια εικόνα που εμπεριέχει στο εσωτερικό της το καλό και το κακό, τη χαρά και την οδύνη, την αλήθεια και την υποκρισία, τη ζωή και το θάνατο. Η παραμυθένια, αγνή και αμόλυντη ατμόσφαιρα των παιδικών χρόνων αρχίζει πλέον να ξεθωριάζει, καθώς το μυαλό καλείται να πάρει τη θέση της καρδιάς και να εξηγήσει λογικές και καταστάσεις που περισσότερο μπερδεύουν τη σκέψη παρά την ξεκαθαρίζουν. Επόμενο είναι να κάνει την εμφάνισή της στο προσκήνιο η αμφισβήτηση, η καχυποψία, η αμφιβολία. Τι είναι πραγματικά αληθινό και τι ψεύτικο, τι αγνό και τι σκάρτο, τι θεμιτό και τι αθέμιτο; Πολλά τα αναπάντητα ερωτήματα που στοιχειώνουν τη σκέψη με κυρίαρχο το αναμενόμενο: γιατί;

Αυτή τη δύσκολη μεταβατική, αλλά άκρως απαραίτητη ανθρώπινη περίοδο, περιγράφει με έναν ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο ο γερμανός συγγραφέας Matthias Brandt στο μυθιστόρημά του με τίτλο «Blackbird», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής», σε μετάφραση του Βασίλη Κωστόπουλου.

Συγκεκριμένα, ο συγγραφέας εστιάζει στη ζωή του δεκαπεντάχρονου ήρωά του Μόρτεν Σουμάχερ, η οποία δείχνει να ανατρέπεται εντελώς ξαφνικά, έπειτα από ένα απρόβλεπτο και ανεξήγητο για τη δική του λογική γεγονός. Ο Μπόγκι, ο καλύτερός του φίλος, ο κολλητός του, αρρωσταίνει βαριά κι εκείνος καλείται να αντιμετωπίσει την ασθένειά του με φυσικότητα, ως μεγάλος, ως επαγγελματίας γελωτοποιός, ως απαθής, ως πέρα για πέρα δυνατός, ως ασυγκίνητος ενήλικας, ως ανέκφραστος φίλος. Όμως ο Μόρτεν ή αλλιώς Μότε, όπως τον αποκαλούν οι δικοί του άνθρωποι, αδυνατεί να διαχειριστεί την κατάσταση του φίλου του με ψυχραιμία. Από τη μια στιγμή στην άλλη αλλάζει συμπεριφορά, κλείνεται στον εαυτό του και γίνεται απόμακρος από όλους. Αισθάνεται ακόμα παιδί. Αδυνατεί να εξηγήσει την ξαφνική εμφάνιση της άγνωστης για εκείνον θανατηφόρας ασθένειας και δυσκολεύεται να την αποδεχθεί ως την πλέον δεδομένη και μη αναστρέψιμη κατάσταση. Απομακρύνεται από το πλευρό του φίλου του και ψάχνει νέους διεξόδους διαφυγής, όχι απαραίτητα θεμιτούς και αποτελεσματικούς.

Οι τύψεις, όμως, τον στοιχειώνουν. Οι μνήμες επιστρέφουν στο μυαλό του και ο θυμός κυριεύει τα σωθικά του. Δεν είναι πια ο Μπόγκι αυτός που αντικρίζει στο θάλαμο του νοσοκομείου, αλλά μια σκιά του, την οποία αρνείται να δεχθεί ως τη νέα του εικόνα. Οι φίλοι του αποτελούν για εκείνον το μόνο του στήριγμα, μιας και, εκτός από την αρρώστια του κολλητού του, έχει να αντιμετωπίσει και το διαζύγιο των γονιών του, την πρώτη του ερωτική απογοήτευση και την πρώτη του επίσημη σχέση. Τραγική ειρωνεία η σχεδόν ταυτόχρονη παρουσία αλληλοσυγκρουόμενων συναισθημάτων στον ψυχισμό του, έρωτας, μίσος, συμπόνια, θυμός, αγανάκτηση, λύπηση, αγάπη, αποστροφή.

Ο Μότε ψάχνει να γεμίσει με άλλες δραστηριότητες τη σκέψη του για να μη στενοχωριέται. Οδηγείται σε απαγορευμένες ατασθαλίες, σε παρανομίες, σε καταχρήσεις. Όμως ο θάνατος του φίλου του είναι πραγματικό γεγονός και οφείλει να το αποδεχτεί. Οδηγείται κυριολεκτικά στην τρέλα όταν το συνειδητοποιεί, με αποτέλεσμα την εισαγωγή του σε ψυχιατρική κλινική. Η έξοδός του απ’ αυτήν συμπίπτει με την στιγμή της κηδείας. Δύσκολη στιγμή, ομολογουμένως, για μια ταραγμένη ψυχή, που ακόμα πονά για την απώλεια του πιο κοντινού του προσώπου, του αγαπημένου του φίλου. Παρόλ’ αυτά ο Μότε συνειδητοποιεί πλέον και κάτι άλλο. Δεν είναι μόνος του. Υπάρχουν οι φίλοι του που τον στηρίζουν, οι συνομήλικοί του, που υποφέρουν το ίδιο, όπως επίσης και η επίσημη κοπέλα του. Όλοι τους άνθρωποι που μιλούν την ίδια γλώσσα μ’ εκείνον, συμπεριφέρονται το ίδιο μ’ εκείνον και που ακόμα δεν έχουν φθαρεί ψυχικά από τις αμαρτίες της ενήλικης ζωής τους.

Ένα συγκλονιστικό βιβλίο με εξομολογητικό χαρακτήρα για μικρούς και μεγάλους. Με βαθύ προβληματισμό περνάει αρκετά κοινωνικά μηνύματα στον αναγνώστη, ενώ διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον του από την αρχή ως το τέλος της ιστορίας. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στις περιγραφές του είναι απότομη, διαχυτική, ανεπιτήδευτη και αρκετά τολμηρή, προκειμένου να γίνει πειστική στον αναγνώστη και αληθοφανής, μιας και δοσμένη σε πρώτο πρόσωπο καθώς είναι, καθιστά σαφές από την πρώτη στιγμή της ανάγνωσης πως ο αφηγητής της ιστορίας είναι ο πρωταγωνιστής της Μότε, ο νεαρός έφηβος που πόνεσε πολύ, πάλεψε με την αδικία, απόρησε μαζί της, ειρωνεύτηκε τη φθορά που σπέρνει τριγύρω της, ερωτεύτηκε στα ξαφνικά, αντέδρασε με τα συναισθήματά του, θρήνησε με το δικό του τρόπο την απώλεια, αλλά στο τέλος συνειδητοποίησε πως τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει τη συνέχεια. Ο θάνατος δεν είναι το τέλος της ζωής, αλλά σηματοδοτεί το ξεκίνημα μιας νέας αρχής, πολύ καλύτερης, που θα ’ρθει.

Ο αναγνώστης οφείλει να συνειδητοποιήσει την κρισιμότητα της ηλικίας για την οποία ο συγγραφέας κάνει λόγο. Πρόκειται για μια δύσκολη περίοδο μετάβασης από την παιδική στην ώριμη ηλικία, στην οποία το οικογενειακό, το σχολικό και το ευρύτερα κοινωνικό περιβάλλον οφείλουν να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή, να δείξουν υπευθυνότητα και σεβασμό απέναντί της για να βρει χώρο μέσα της και να κατοικήσει η αστείρευτη, ειλικρινής και αγνή αγάπη.

Ένα βιβλίο που οπωσδήποτε αξίζει να διαβαστεί.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Η ζωή του δεκαπεντάχρονου Μόρτεν Σουμάχερ, του αποκαλούμενου και Μότε, ύστερα από ένα τηλεφώνημα δε θα ξαναγίνει ποτέ όπως ήταν κάποτε. Ο πιο καλός του φίλος, ο Μπόγκι, είναι βαριά άρρωστος. Για τη ζωή του Μότε το συγκεκριμένο γεγονός αποτελεί ένα από τα πολλά άλλα σπαρακτικά βιώματα αυτής της χρονιάς.

Καθώς στέκεται έξω από το Γυμνάσιο Αϊνστάιν, τον προσπερνάει η Ζακλίν Σμίντεμπαχ πάνω στο ολλανδικό της ποδήλατο. Η ζωή του συνταράσσεται για μια ακόμα φορά…

Η πλοκή του έργου, το δράμα της εφηβείας δηλαδή, εκτυλίσσεται μεταξύ δύο βιωμάτων: αυτό του θανάτου και κείνο της αγάπης. Στην καθημερινότητα του Μότε συμβαίνουν απανωτές κωμικοτραγικές ανατροπές, του φέρνουν παραζάλη, ενώ ταυτόχρονα τον θέτουν απέναντι σε επώδυνες προκλήσεις.

Ευτυχώς, όμως, την κατάλληλη στιγμή θα σταθούν στο πλάι του Μότε οι κατάλληλοι άνθρωποι και θα κάνουν ακριβώς το σωστό. Ο ίδιος θα κοιτάξει κατάματα τον κόσμο που ανοίγεται μπρος του, με ξύπνιο μάτι και ακατάβλητο χιούμορ.

Στο Blackbird ο Matthias Brandt περιγράφει με εφηβική ματιά όσα συνταράσσουν τον “πρωτόγνωρο” κόσμο του νεαρού Μότε. «Η εφηβική νιότη παραμένει πάντα και για τους πάντες –άσχετα αν θέλουμε να το αγνοούμε ή όχι– μια συνθήκη επώδυνη, ακατανόητη, μα συνάμα τόσο όμορφη, επειδή τα πάντα συμβαίνουν πρώτη φορά. Το Blackbird είναι ένα υπέροχο βιβλίο».

Eva Menasse (Συγγραφέας-Δημοσιογράφος)

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα, Matthias Brandt:

Ο Matthias Brandt γεννήθηκε το 1961. Είναι ένας από τους γνωστότερους γερμανούς ηθοποιούς. Έχει βραβευτεί πολλές φορές για την καλλιτεχνική του προσφορά.

Ως συγγραφέας ο Matthias Brandt έκανε το ντεμπούτο του το 2016 με το εξαίρετο μυθιστόρημα «Raumpatrouille» (Περιπολία χώρου).