Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Η φάρμα των ζώων" του Τζορτζ Όργουελ | Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

 


Συγγραφέας: Τζορτζ Όργουελ
Έτος έκδοσης: 2021
Σελ.: 176
Εκδόσεις: Ψυχογιός

Το βιβλίο αυτό είναι μια σάτιρα των ολοκληρωτικών καθεστώτων, και αναφέρεται κυρίως στη Σοβιετική Δικτατορία.

Το έργο είναι μια θαυμαστή αλληγορία όπου όπως και ο Αίσωπος, χρησιμοποιεί τα ζώα για να μπορέσει πιο ανάλαφρα, ποιο καίρια και ανώδυνα να πλήξη τον στόχοι του.

Σε ένα αγρόκτημα, τα ζώα επαναστατούν, και ρίχνουν τον άνθρωπο -αφέντη τους (τον κύριο Τζόουνς), που τα καταδυναστεύει και καταπιέζει. Η διοίκηση του κτήματος περιέχεται τώρα στα χέρια των γουρουνιών, που αποδεικνύονται πιο έξυπνα και μορφωμένα από τα άλλα ζώα.

Τα ζώα σκιαγραφούνται με σχεδόν παιδική απλοϊκότητα: ο Ταγματάρχης, το γέρικο, σοφό γουρούνι, ο Χιονάτος, ο Ναπολέων, ο Πυγμάχος, ο θαρραλέος εργάτης, η ζωηρούλα η Τριφυλλία, η χαζούλα, ματαιόδοξη φοράδα Μόλι. Το ενδιαφέρον του Όργουελ για τα ζώα και την ομορφιά της φύσης ήταν τρομερό, κι η αγάπη του για την ύπαιθρο, ιδίως για το ψάρεμα και την πεζοπορία, ήταν αντικείμενα που αποπειράθηκες αδέξια να ενσωματώσει στα προπολεμικά του βιβλία.

Ο Ναπολέων κι ο Χιονάτος στην ιστορία αποτελούν αδρές αναπαραστάσεις του Στάλιν και του Τρότσκι, κι ο ηρωικός ρόλος του Χιονάτου-Τρότσκι στη Μάχη του Βουστάσιου αναγνωρίζεται, αλλά ο Όργουελ τονίζει τα αιμοδιψή χαρακτηριστικά του Χιονάτου («Καλός άνθρωπος είναι ο νεκρός άνθρωπος»), κι είχε επισημάνει ότι ο Χιονάτος συμμετείχε στην πρώτη στιγμή της διαφθοράς, όταν τα γουρούνια επέταξαν για λογαριασμό τους το γάλα και τα μήλα της φάρμας.

Τι σκέψεις ήθελε  ο Όργουελ να δημιουργηθούν με την ανάγνωση της ιστορίας; Μας μεταδίδει δύο πράγματα: Την ανάταση που νιώθουν τα ζώα μόλις κατακτήσουν την ελευθερία τους και την πικρία για την προδοσία των γουρουνιών, που οδηγεί στην ηγεσία του Ναπολέοντα και στην εγκαθίδρυση απολυταρχικού καθεστώτος .

Ο Ναπολέων -Στάλιν, όντας πιο πανούργος  και δόλιος, κατορθώνει με την βοήθεια της κλίκας που έχει σχηματίσει, να διώξει τον Χιονάτο και να γίνει απόλυτος κυρίαρχος της φάρμας. Έκτοτε, χρησιμοποιώντας σα μέσα την προπαγάνδα και την τρομοκρατία, καταφέρνει να υποδουλώσει και να αποβλακώσει τα ζώα σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μη μπορούν να αντιδράσουν σε οτιδήποτε τους επιβάλλεται. Τίποτα από όσα ήλπιζαν τα ζώα για την καλυτέρευση της ζωής τους δεν πραγματοποιήθηκε με την Επανάσταση. Τα ζώα υποσιτίζονταν,  δούλευαν σκληρότερα από ποτέ, και ζούσαν κάτω από συνθήκες τυραννίας . Όμως, είναι τόσο κουρασμένα και νηστικά, που δεν μπορούν ούτε να σκεφτούν να αντιδράσουν.

Ο Τζορτζ Όργουελ σατιρίζει κάθε μορφή Δικτατορίας. Υποστηρίζει ότι, μόλις η καινούργια ηγεσία πάρει την εξουσία στα χέρια της για καλά, γίνεται ό,τι και η προηγούμενη. Το όραμα μιας κοινωνίας, για μια κοινωνία ίσων πολιτών, μεταβλήθηκε σταδιακά σε ένα εφιαλτικό, απολυταρχικό καθεστώς, που φυλάκιζε και εξόντωνε αντιφρονούντες.

Η σάτιρα του Όργουελ είναι άγρια και πολλές απ΄ τις φράσεις είναι τόσο αξιομνημόνευτες, ώστε να έχουν περάσει στην καθομιλουμένη («Ορισμένα ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα»).

«Η Φάρμα των ζώων» είναι μια ιδεαλιστική σάτιρα κι είναι ιδιαιτέρως καίρια σε έναν αιώνα όπου όλες οι επαναστάσεις έχουν παραστρατήσει .

«Η φάρμα των ζώων» είναι μια διαχρονική σάτιρα της κεντρικής κωμικοτραγωδίας κάθε πολιτικής, που είναι η κωμικο-τραγωδία της διαφθοράς από την εξουσία.

 Ο Όργουελ υπήρξε σφοδρός πολέμιος κάθε ολοκληρωτισμού, κάθε αστυνομικού κράτους με σοσιαλιστικό μανδύα ή φασιστικές ιδεοληψίες. Δεν κουράστηκε ποτέ να στηλιτεύει το σοβιετικό καθεστώς και τη συστηματική διαστρέβλωση της ιστορίας και την ιδεολογική τρομοκρατία που εξαπέλυε με στόχο κάθε αμφισβήτηση της αυθεντίας του.  Σφοδρά αντιρρητικός, εξάλλου, υπήρξε ο λόγος του κατά του φασισμού και του ναζισμού.   

Το κλασσικό αυτό έργο έχει αγαπηθεί από τελείως διαφορετικές γενιές αναγνωστών (και κυρίως από τα παιδιά) και έχει μεταφερθεί πολλές φορές στον κινηματογράφο, στην τηλεόραση, στο  θέατρο, ενώ έχει γίνει και κόμικ.

Γράφτηκαν πάρα πολλά βιβλία για το έργο του Όργουελ. Το ότι εξακολουθεί να αποτελεί θέμα βιβλίων είναι μια ένδειξη ότι το έργο του παραμένει αρυτίδωτο πάνω από 70 χρόνια μετά τον θάνατο του δημιουργού του.

Ο Όργουελ ασκητικός, θλιμμένος, ταπεινόφρων, στάθηκε με όλες τις δυνάμεις να υποστηρίξει την ελευθερία, τη σκέψη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μεγάλος φίλος του Ανθρώπου, έζησε ο ίδιος και γνώρισε από μέσα τη φτώχεια, την απελπισία, τη στέρηση και την εγκατάλειψη. Μισήθηκε τόσο το ίδιο δυνατά από τους άκρους αριστερούς όσο και από τους άκρους δεξιούς, επειδή γνωρίζοντας που οδηγεί κάθε φανατισμός, εναντιώθηκε σε αυτόν με όλες τις δυνάμεις.

Έζησε ασκητικά και πέθανε φυματικός πολύ νέος, γύρω στα σαράντα έξι του χρόνια.

Ο ΤΖΟΡΤΖ ΟΡΓΟΥΕΛ (1903-1950), του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Έρικ Άρθουρ Μπλερ, γεννήθηκε στην Ινδία, βρετανική αποικία τότε, και πέθανε στο Λονδίνο. Θεωρείται ένας από τους επιδραστικότερους Βρετανούς συγγραφείς του εικοστού αιώνα, με τους Times του Λονδίνου να τον κατατάσσουν δεύτερο μεταξύ των πενήντα σημαντικότερων Βρετανών συγγραφέων μετά το 1945. Οι όροι «οργουελικός» και «οργουελιανός» έχουν περάσει εδώ και πολλές δεκαετίες στην καθομιλουμένη, όταν κάποιος θέλει να χαρακτηρίσει έναν κόσμο ανελεύθερο. Ανάλογα, ο όρος «Μεγάλος Αδελφός» έχει καθιερωθεί στην ποπ κουλτούρα (και υποκουλτούρα) και όχι μόνο. Μάχιμος δημοσιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας, ο Όργουελ έγραψε μυθιστορήματα, δοκίμια και ποιήματα, με πιο διάσημα εξ αυτών την αλληγορική νουβέλα Η ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ και το δυστοπικό μυθιστόρημα 1984. Εκκινώντας από μια πιο καθαρά αριστερή κοσμοθεωρία, μετακινήθηκε ιδεολογικά στην πορεία της ζωής του και ασπάστηκε τη σοσιαλδημοκρατία, στηλιτεύοντας με πάθος κάθε είδος αυταρχισμού και απολυταρχίας. Η δριμεία κριτική του απέναντι στη σταλινική Σοβιετική Ένωση αποτυπώθηκε με μεγάλη έμφαση στα πιο γνωστά του έργα.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια