Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Ο άντρας με το καφέ κουστούμι" της Άγκαθα Κρίστι | Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

 

Συγγραφέας: Άγκαθα Κρίστι
Έτος έκδοσης: 2020
Σελ.: 296
Εκδόσεις: Ψυχογιός

Γράφει ο Κώστας Τραχανάς

Συνολικά, η Άγκαθα Κρίστι έγραψε περίπου 80 μυθιστορήματα, 30 συλλογές διηγημάτων και 15 θεατρικά έργα, καθώς και 6 αισθηματικά ρομάντζα με το ψευδώνυμο Μαίρη Γουέστμακοτ. Μέχρι το θάνατό της, το 1976, είχαν πωληθεί πάνω από ένα δισεκατομμύρια αντίτυπα των βιβλίων της, σε περισσότερες από 100 γλώσσες.

Αν ρωτήσει κάποιος ποιος ήταν ο πιο γνωστός λογοτεχνικός  ήρωας, της Άγκαθα Κρίστι σίγουρα η απάντηση θα είναι «ο Ηρακλής Πουαρό» και σε δεύτερη σκέψη, «η Μις Τζέιν Μαρπλ». Η αλήθεια όμως είναι ότι  η Αγκάθα έγραψε ιστορίες με πρωταγωνιστές κι άλλους ντετέκτιβ, όπως το ζευγάρι Τόμι και Τάπενς («Σύντροφοι στο έγκλημα» και «Οι άγγελοι δεν φλυαρούν»), ο Πάρκερ Πάιν κι ο κύριος Χάρλεϊ Κουττίν, οι οποίοι εμφανίστηκαν σε σύντομες ιστορίες, το  ζεύγος Μπέρεσφορντ, που πρωταγωνιστούσε στο τελευταίο της μυθιστόρημα με τίτλο «Η Πύλη του Πεπρωμένου»(1973) και η Αν Μπέντινγκφελντ στο «Ο άντρας με το καφέ κουστούμι». 

Η Αν Μπέντινγκφελντ είναι μία νέα, όμορφη, ξεροκέφαλη, ορφανή κοπέλα που λαχταρούσε περιπέτειες, ταξίδια, έρωτες και ειδύλλια. Αποζητούσε να ζήσει επικίνδυνες περιπέτειες και να δει τον κόσμο.  Καμιά φορά όταν θες κάτι, θα το αποκτήσεις. Έτσι και έγινε.

 Ήταν αρχές Ιανουαρίου -8 του μηνός, η Αν ήταν στο Λονδίνο και επέστρεφε από μια αποτυχημένη συνέντευξη για δουλειά, όταν μπήκε στον σταθμό του υπόγειου σιδηρόδρομου, στη στάση Χάιντ Παρκ Κόρνερ. Στην πλατφόρμα βρισκόταν αυτή και ένας ηλιοκαμένος άντρας, που το βαρύ πανωφόρι του μύριζε έντονα ναφθαλίνη. Κάποια στιγμή ο άντρας γύρισε απότομα, της έριξε μια ματιά και ύστερα τα μάτια του καρφώθηκαν σε κάτι πίσω από την κοπέλα και το πρόσωπό του άλλαξε, παραμορφώθηκε από τον φόβο ή τον πανικό. Πισωπάτησε, σαν να αποτραβιόταν από κάποιον κίνδυνο, ξεχνώντας ότι στεκόταν στο χείλος της πλατφόρμας, κι έπεσε. Μια έντονη λάμψη ξεχύθηκε από τις ράγες και ακούστηκε ένας κρότος. Η Αν ούρλιαξε και άνθρωποι κατέφθασαν τρέχοντας. Δυο φύλακες σήκωσαν τον άντρα από τις σιδηροτροχιές και τον ανέβασαν στην πλατφόρμα. Τότε ακούστηκε μια φωνή: «Κάντε στην άκρη, σας παρακαλώ. Είμαι γιατρός». Ένας ψηλός με καστανό γένι τους παραμέρισε όλους με δύναμη και έσκυψε πάνω από το άψυχο σώμα. Όταν τελείωσε την εξέταση, ο γιατρός είπε ότι ο άντρας ήταν νεκρός. Η  Αν ένιωσε ναυτία, έκανε μεταβολή και ανέβηκε τρέχοντας τις σκάλες, ο γιατρός που είχε εξετάσει το πτώμα περπατούσε ακριβώς μπροστά της. Η Αν είδε ότι του έπεσε ένα χαρτί, έτρεξε να του το δώσει, αλλά αυτός μπήκε γρήγορα στο ασανσέρ και χάθηκε. Το χαρτάκι έμεινε στα χέρια της και περιείχε κάτι αριθμούς και λέξεις προχειρογραμμένες με μολύβι. Κάπως έτσι  «17.1  22 κάστρο Κιλμόρντεν». Δεν φαινόταν σημαντικό το σημείωμα, αλλά επειδή μύριζε και αυτό ναφθαλίνη η Αν το κράτησε. Είχε γίνει μάρτυρας ενός φρικτού δυστυχήματος στον υπόγειο.

Επειδή ήταν η μόνη που είχε δει όλη τη σκηνή, πήγε την άλλη μέρα  στον ανακριτή, για να καταθέσει. Εκεί έμαθε ότι ο αποθανών είχε ταυτοποιηθεί ως Λ.Μ.Κάρτον. Στην τσέπη του βρήκαν μόνο την εντολή ενός μεσίτη να πάει να δει ένα σπίτι στο ποτάμι, το Μιλ Χάουζ, κοντά στο Μάρλοου.  Στο ξενοδοχείο που έμενε είχε υπογράψει ως Λ.Μ.Κάρτον, Κίμπερλι, Νότια Αφρική. Προφανώς είχε μόλις κατεβεί από το ατμόπλοιο.

Την επόμενη μέρα, την Αν  περίμενε μια έκπληξη. Στην εφημερίδα Daily Budget  διάβασε ότι μετά το δυστύχημα στον υπόγειο, σε ένα από τα δωμάτια του επάνω ορόφου του Μιλ Χάουζ, εντοπίστηκε στραγγαλισμένη μια όμορφη νεαρή γυναίκα. Ο ιδιοκτήτης του Μιλ Χάουζ, σερ Γιούστας Πέντλερ, απουσίαζε στη Γαλλική Ριβιέρα για τον χειμώνα.

Από την έρευνα της αστυνομίας προέκυψε, ότι μια όμορφη, καλοντυμένη γυναίκα πήγε σε ένα μεσιτικό γραφείο και πήρε εντολή να δει το Μιλ Χάουζ, έδωσε όνομα Κυρία Ντε Καστίνα και η κυρία Τζέιμς η γυναίκα του κηπουρού του σερ Γιούστας Πέντλερ, έδωσε τα κλειδιά να δει η κυρία το σπίτι, αλλά η κυρία Τζέιμς δεν συνόδευσε την υποψήφια ενοικιάστρια. Έπειτα από λίγα λεπτά κατέφθασε ένας νεαρός ψηλός, με φαρδείς ώμους, ηλιοκαμένο πρόσωπο και σταχτιά μάτια, που φορούσε καφέ κουστούμι και ζήτησε από την κυρία Τζέιμς να δει το Μιλ Χάουζ και είπε πως ήταν φίλος της γυναίκας που ήταν ήδη μέσα. Πέντε λεπτά αργότερα επέστρεψε ο νεαρός, της έδωσε τα κλειδιά, αλλά η κυρία Τζέιμς δεν είδε πάλι την γυναίκα να είναι μαζί του και υπέθεσε ότι είχε φύγει πιο νωρίς.

Την επόμενη μέρα μια άλλη κυρία και ένας άλλος κύριος πήγαν να δουν το σπίτι και ανακάλυψαν το πτώμα της κυρίας Ντε Καστίνα. Η ετυμηγορία της αστυνομίας ήταν δολοφονία από πρόθεση και άρχισε να αναζητά τον άντρα με το καφέ κουστούμι.

Η Αν δεν μπορεί να πιστέψει ότι πρόκειται για σύμπτωση με το Μιλ Χάουζ. Κατά την άποψή της υπήρχε μια σύνδεση ανάμεσα στους δύο θανάτους. Και στις δυο περιπτώσεις υπήρχε ένας άντρας με ηλιοκαμένο πρόσωπο, προφανώς Άγγλος που ζούσε στο εξωτερικό. Παρουσιάστηκε στη Σκότλαντ Γιαρντ για να δώσει κάποιες επιπρόσθετες πληροφορίες, αλλά δεν της δώσανε μεγάλη σημασία, διότι πιστέψανε ότι οι νεαρές γυναίκες είναι ρομαντικές και τους αρέσουν τα μυστήρια.

 Οπότε η Αν αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Να αναζητήσει μόνη της τον άντρα με το καφέ κουστούμι και κατά την άποψή της, τον ψευτογιατρό του υπογείου. Η Αν είναι αποφασισμένη να εντοπίσει τον μυστηριώδη δολοφόνο και να τον παραδώσει στη δικαιοσύνη.

Θυμήθηκε η Αν το πολύτιμο χαρτάκι και το μελέτησε πάλι προσεκτικά, διότι πίστευε ότι εκεί κρυβόταν το κλειδί του μυστηρίου. Δεν μπορούσε όμως να βγάλει άκρη. Το μόνο που καταλάβαινε ήταν το Κάστρο Κιλμόρντεν, ότι ήταν καράβι που ταξίδευε από Αγγλία, στο Κέιπ Τάουν της Νότια Αφρικής. Πρώτα όμως επισκέφτηκε τον τόπο του εγκλήματος, όπως κάνουν οι καλοί ντετέκτιβ. Πήγε στο Μάρλοου πήρε κάποιες πληροφορίες από την κυρία Τζέιμς και μετά αποφασίζει να πάρει το πλοίο Κάστρο Κιλμόρντεν για τη Νότια Αφρική…

Ευτυχώς στο καράβι γνώρισε την κυρία της υψηλής κοινωνίας Σούζαν Μπλερ, που αναλαμβάνει να βοηθήσει την Αν στη διαλεύκανση του μυστηρίου. Επίσης στο ίδιο πλοίο συμπτωματικά ταξίδευε ο ιδιοκτήτης του Μιλ Χάουζ, σερ Γιούστας Πέντλερ, βουλευτής του βρετανικού Κοινοβουλίου, με τους δύο γραμματείς του  και ο συνταγματάρχης Ρέις, που δουλεύει για την κυβέρνηση ως πράκτορας ή ντετέκτιβ. 

Η παράτολμη και αποφασιστική. Αν θα μπλέξει με μια επικίνδυνη συμμορία, που καθοδηγείτε από κάποιον αόρατο «συνταγματάρχη». Θα βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα και δυο φορές θα προσπαθήσουν να την σκοτώσουν. Θα της στήνουν παγίδες θανάτου, αλλά θα γλιτώσει.

Θα βρει τελικά τον άντρα με το καφέ κουστούμι; Τι σχέση έχουν κάποια διαμάντια με τους δυο θανάτους; Τι ρόλο έπαιζε η Κυρία Ντε Καστίνα; Τι συνέβη στο Κίμπερλι της Νότιας Αφρικής; Τι θα συμβεί στους Καταρράκτες της Ροδεσίας; Τι σχέση έχει ένα ρολό με φιλμ; Τι σχέση έχουν οι καμπίνες 17 και 71 του πλοίου Κάστρο Κιλμόρντεν; Θα πιαστεί η Αν σαν την μύγα στον ιστό της αράχνης; Ποια ή ποιος ήταν η πανούργα γριά αλεπού; Τελικά θα μπορέσει η Αν να καταλάβει τι σημαίνει το περίεργο σημείωμα; Μέσα σε αυτό το άσχημο σκηνικό, θα προκύψει και ο Έρωτας; 

Ένα εκρηκτικό, αστυνομικό μυθιστόρημα, με καθηλωτική πλοκή και καταιγιστικές εξάρσεις βίας, στοιχεία που επιτείνουν την αγωνία του αναγνώστη, για την εξέλιξη της ιστορίας. Η κοφτή σαν «ξηρός πάγος» γραφή της Άγκαθα Κρίστι, αναμεμειγμένη με μαγευτικά τοπία της Νότιας  Αφρικής, προσδίδει ρεαλισμό και ξέφρενο ρυθμό στην αφήγηση, ενώ η διάχυτη ατμόσφαιρα απαισιοδοξίας υποθάλπεται από την αδήριτη ανάγκη της συγγραφέως να εκφράσει, με υποβόσκουσα σαρκαστική διάθεση, την απογοήτευσή της για τον εκμαυλισμό της πολιτικής - κοινωνικής ζωής και της μεγαλοαστικής τάξης .

Στα θετικά του βιβλίου μπορούν να συγκαταλεχθούν: η ίντριγκα, οι θανατηφόρες παγίδες, οι αόρατοι δολοφόνοι , οι εκβιαστές, οι εκβιαζόμενοι, οι μεταμφιέσεις, οι κάποιοι έντιμοι  βουτηγμένοι στη διαφθορά, το διάχυτο μυστήριο, η αγωνία,  η ποικιλία στις ιστορίες που ικανοποιούν άπαντες τους αναγνώστες, η γρήγορη ροή των γεγονότων, οι γλαφυρές περιγραφές,  η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα , οι σύντομοι ρεαλιστικοί διάλογοι ανάμεσα στους ήρωες και το χαρακτηριστικό πλούσιο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε πάντα η συγγραφέας. 

Η μυστικοπάθεια και ο φόβος υποβάλλουν τον αναγνώστη σε ένα κλίμα συνεχούς αβεβαιότητας και καχυποψίας, μέσα στο οποίο η συγγραφέας, με λεπτούς χειρισμούς, φέρνει στο φως μια τραγική ιστορία από το παρελθόν, η οποία οδηγεί και στη λύση του μυστηρίου.

Διαβάστε το.

Η Άγκαθα Κρίστι γεννήθηκε στην Αγγλία, στο Τορκί, το 1890. Είναι γνωστή κυρίως για τα αστυνομικά έργα της –εξήντα έξι μυθιστορήματα και δεκατέσσερις συλλογές διηγημάτων–, πολλά από τα οποία έχουν κεντρικό χαρακτήρα τον θρυλικό ντετέκτιβ Πουαρό ή την απαράμιλλη μις Μαρπλ. Έγραψε επίσης δύο αυτοβιογραφικά έργα, αισθηματικά μυθιστορήματα αλλά και θεατρικά, μεταξύ των οποίων το μακροβιότερο έργο στην ιστορία του σύγχρονου θεάτρου, την Ποντικοπαγίδα.

Η Άγκαθα Κρίστι, που έχει τιμηθεί από τη Βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου με τον τίτλο της Dame για τη συνεισφορά της στη λογοτεχνία, ανήκει στους δημιουργούς που διαμόρφωσαν καταλυτικά την εξέλιξη του αστυνομικού μυθιστορήματος. Παράλληλα, είναι η δημοφιλέστερη συγγραφέας όλων των εποχών, καθώς οι πωλήσεις των έργων της έχουν ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο αντίτυπα στην αγγλική γλώσσα και άλλο ένα δισεκατομμύριο σε μεταφράσεις. Πέθανε το 1976.

Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ κυκλοφορούν σε νέα μετάφραση όλα τα αστυνομικά έργα της συγγραφέως.