Κατερίνα Γαϊτάνου: "Η έμπνευση είναι σαν το κλικ! του φωτογραφικού φακού, υπάρχει παντού και σε μόνιμη βάση"

 


Η Κατερίνα Γαϊτάνου γράφει με σημείο αναφοράς την καθημερινότητα όπως τη φαντάζεται να λειτουργεί κυρίως σε ένα ασυνείδητο επίπεδο. Πιστεύει στην απόλυτη δύναμη των λέξεων και στην καθοριστική σημασία της στιγμής. Πρόσφατα προχώρησε στην έκδοση του πρώτου της βιβλίου που φέρει τον τίτλο «Κάμερα» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής». Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων όπου διαδραματίζονται απλά, καθημερινά στιγμιότυπα της ζωής συνηθισμένων ανθρώπων . Μια ακόμη μεγάλη της αγάπη και ενασχόληση είναι η τέχνη της φωτογραφίας, με την οποία αγαπά να γεμίζει τον χρόνο της φυλακίζοντας στον φωτογραφικό της φακό, οτιδήποτε αιχμαλωτίσει την ματιά της.

Ας την γνωρίσουμε λοιπόν..

Συνέντευξη στη Βάσω Κανιώτη


Για αρχή θα ήθελα να μάθω τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε στον κόσμο της συγγραφής και θελήσατε να εισχωρήσετε σε αυτόν. Πώς ξεκινά για εσάς το συγγραφικό ταξίδι;

Νομίζω ότι η έναρξη του ταξιδιού αυτού δεν μπορεί να τοποθετηθεί σε συγκεκριμένο χρονικό σημείο: όλοι κάποτε γράψαμε εκθέσεις στο σχολείο, ημερολόγια, προσωπικές σκέψεις, κι αυτά με τον έναν τη τον άλλον τρόπο οδήγησαν σταδιακά σε κάτι πιο μεθοδευμένο ίσως. Να διευκρινίσω εδώ ότι δε θεωρώ τον εαυτό μου συγγραφέα – αυτός ο τίτλος είναι ένας τίτλος τιμής που απονέμεται (εάν κι εφόσον απονεμηθεί) μετά από καταξιωμένη δουλειά στο χρόνο. Για την ώρα είμαι μια απλή καταγραφέας φαντασιακών περιστατικών που φιλοδοξούν να γίνουν κείμενα απευθυνόμενα σε άτομα πέρα από τον εαυτό μου.

Η συγγραφή αποτέλεσε για εσάς έναν τρόπο έκφρασης ή κάτι άλλο; Ποια ήταν εκείνα τα συναισθήματα ή τα ερεθίσματα, αν θέλετε, που έκαναν την πένα σας να «χορεύει»;

Η συγγραφή κατά την άποψή μου δεν μπορεί να είναι ποτέ κάτι άλλο από τρόπο έκφρασης. Απλά συμβαίνει, με την ίδια φυσικότητα που κάποιος επιθυμεί να χορεύει ή να τραγουδά, ή να περιποιείται τον κήπο του. Με συγκινεί οτιδήποτε συγκινεί τους ανθρώπους, όλη η γκάμα των συναισθημάτων, αλλά κυρίως η προσπάθεια του καθενός από εμάς να επιβιώσει σε έναν κόσμο ωμό και, σε πολλές περιπτώσεις, αμετάκλητα ψυχρό.

Για να σας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα, θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν σας επηρέασαν κάποιοι λογοτέχνες στην συγγραφική σας πορεία; Θαυμάζετε κάποιον ιδιαίτερα; Αγαπάτε κάποιο είδος λογοτεχνίας λίγο περισσότερο;

Έχω σπουδάσει Αγγλική Φιλολογία στο ΑΠΘ κι έχω μεταπτυχιακό τίτλο στην Αγγλική Λογοτεχνία & τον Πολιτισμό, οπότε αναμφίβολα η λογοτεχνία είναι το πιο ζωτικό κομμάτι της σκέψης μου. Θεωρώ ότι οι επιρροές μου προέρχονται πρωτίστως από την ποίηση, και συγκεκριμένα από τους Ρομαντικούς Ποιητές του 19ου αιώνα (Shelley, Wordsworth, Byron κ.α.) και τους Εξομολογητικούς Ποιητές του 20ου (Sylvia Plath, Ann Sexton κ.α.). Αν θα ξεχώριζα τρεις συγγραφείς που μέχρι και σήμερα θεωρώ καθοριστικούς στον τρόπο που συνδέομαι με τη λογοτεχνία, αυτοί θα ήταν η Charlotte Bronte, o Franz Kafka και ο Ντοστογιέφσκι. Από σύγχρονους αγαπώ την Margaret Atwood και τον Etgar Keret. Λατρεμένοι επίσης οι Stephen King, Gillian Flynn και Jo Nesbo. Από Έλληνες συγγραφείς, παντοτινή αγαπημένη μου η Ευγενία Φακίνου.

Η έμπνευση είναι κάτι που σας επισκέπτεται συχνά; Τι αποτελεί συνήθως έμπνευση για εσάς; Τι κεντρίζει την προσοχή σας; Τι ερεθίζει το βλέμμα σας;

Η έμπνευση είναι σαν το κλικ! του φωτογραφικού φακού, υπάρχει παντού και σε μόνιμη βάση, από την ώρα που θα ξυπνήσω μέχρι την ώρα που θα επιστρέψω στο κρεβάτι. Με εμπνέει το καθημερινό και το συνηθισμένο όταν τυχαία – ή κι εσκεμμένα - βρίσκεται στιγμιαία κάτω από το μεταμορφωτικό πρίσμα μιας εσωτερικής αναλαμπής. Επίσης αντλώ μεγάλη έμπνευση από πίνακες ζωγραφικής, βιβλία, άρθρα, βίντεο-κλιπ τραγουδιών, επικαιρότητα, twitter & Instagram. Και φυσικά, από τις καθημερινές ιστορίες καθημερινών ανθρώπων.

Και ερχόμαστε στην πρόσφατη έκδοση του βιβλίου σας που φέρει τον τίτλο «Κάμερα» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής». Θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για αυτό σας το εγχείρημα και να μας «συστήσετε» το έργο σας.

Σκέφτηκα ότι οι ιστορίες της «Κάμερας» είναι οι ιστορίες του καθενός, οι προσπάθειες κι οι ματαιώσεις του, οι μικρές χαρές κι οι μεγάλες απογοητεύσεις, τις όποιες όταν βλέπει αποτυπωμένες στο χαρτί νιώθει λιγότερο μόνος, τουλάχιστον όσο διαρκεί η ανάγνωση. Ελπίζω και μετά από αυτήν. Αποτελείται από μικρά διηγήματα που μπορούν να διαβαστούν από οποιονδήποτε αναγνώστη, από έναν απόφοιτο δημοτικού μέχρι έναν σοβαρό διανοητή, γιατί επιχειρούν να παρουσιάσουν την αλήθεια τους χωρίς κανένα απολύτως διακοσμητικό στοιχείο να παραποιεί το βαθύτερο νόημά τους. Σε αυτά απουσιάζουν εντελώς μοιραίες γυναίκες που διεκδικούνται από δύο πετυχημένους άντρες ή ένοχα μυστικά που απειλούν να αφανίσουν τον φτασμένο αλλά σκοτεινό βαθύπλουτο επιχειρηματία, για τον απλούστατο λόγο ότι όλα τα παραπάνω ουδεμία σχέση έχουν με την πραγματική ζωή, αυτήν που γευόμαστε με τις αισθήσεις. Οι χαρακτήρες μου είναι απελπιστικά συνηθισμένοι - πολλές φορές ακόμα και βαρετοί -, κανείς δε θα τους διάλεγε για ήρωες ιστοριών και συνήθως αυτό που τους περιμένει στο τέρμα του δρόμου δεν είναι ένα φωτεινό ουράνιο τόξο. Κι αυτό γιατί πιστεύω ότι η μυθοπλασία δε θα πρέπει να λοξοδρομεί από την ίδια τη ζωή, η οποία έχει μονοτονία, βουβό πόνο, αναπάντητα ερωτηματικά και συχνά αδιάφορο τέλος.

Πρόκειται, λοιπόν, για ένα βιβλίο, όπου αναφέρονται οι προσπάθειες των ανθρώπων να έρθουν σε συμφιλίωση με τη μοναξιά, τις τύψεις ή τις πληγές τους. Είναι έννοιες που δεν σας αφήνουν ασυγκίνητη φαντάζομαι.

Το διαχρονικό και πανανθρώπινο ταξίδι από τη ζωή προς τον θάνατο είναι η προσπάθεια συμφιλίωσης του καθενός με όλα τα παραπάνω. Απλά ίσως από διαφορετικές διαδρομές, κι όχι πάντα απολύτως συνειδητές, ξεκάθαρες ή αποτελεσματικές.

Ποιοι ήταν οι λόγοι που σας ώθησαν ώστε να γράψετε ένα τέτοιου είδους βιβλίο; Μια προσωπική εμπειρία ή κάτι άλλο;

Δεν υπήρξαν συγκεκριμένοι λόγοι ή στόχοι της συγγραφής αυτού του βιβλίου πέρα από την επιθυμία μου να διαβάσει κανείς τα κείμενα και να νιώσει μία παροδική ταύτιση ή μια απλή ευχαρίστηση, ακριβώς όπως όταν κοιτάζει μια ενδιαφέρουσα φωτογραφία ή έναν πίνακα ζωγραφικής, ή όταν πίνει έναν καφέ κι εκμυστηρεύεται πράγματα σε ένα στενό του φίλο.

Ποιος είναι ο απώτερος σκοπός σας όταν γράφετε ένα βιβλίο; Η διαπαιδαγώγηση, η ψυχαγωγία ή απλά ένα μοίρασμα με τους αναγνώστες των όσων μπορεί να συμβαίνουν ενδόμυχά σας;

Θέλω ο αναγνώστης που θα αφιερώσει χρόνο να διαβάσει το βιβλίο να το ζήσει μέσα από τα δικά του φίλτρα και να το αντιμετωπίσει σαν ένα δικό του βίωμα. Δεν υπάρχει από τη μεριά μου κανένας συγκεκριμένος απώτερος στόχος, τα κείμενα είναι ορθάνοιχτα σε προσέγγιση και ερμηνεία. Αν κάτι θα μου πρόσφερε ένα είδος προσωπικής ικανοποίησης, θα ήταν κλείνοντας το βιβλίο ο αναγνώστης να συνεχίσει να σκέφτεται την τελευταία ιστορία που διάβασε.

Ποια είναι τα μηνύματα που θα θέλατε, ενδεχομένως, να περάσετε μέσα από τα γραπτά σας; Είθισται να είναι σκοπός σας όταν γράφετε κάτι να περνά και στον αναγνώστη;

Δεν πιστεύω στη γραφή που στοχεύει στην αναμετάδοση μηνυμάτων, τη θεωρώ διδακτική με την αρνητική έννοια και βαθιά εγωκεντρική. Με έναν τρόπο μέσα από τις ιστορίες μου αντί να «πω» κάτι προσπαθώ να «ακούσω» τον αναγνώστη, να αφήσω χώρο στη σκέψη του να διαμορφώσει τα δικά του συμπεράσματα. Με ενδιαφέρει να βρει σημεία αναφοράς σε κάποιες από τις ιστορίες, γιατί μπορεί τα σημεία αυτά να είναι το δικό του κλικ! σε μια απάντηση που ενδεχομένως να περιμένει χρόνια.

Αφήνοντας για λίγο στην άκρη την συγγραφή, θα ήθελα να αναφερθούμε στο κομμάτι της φωτογραφίας. Μια δραστηριότητα που γνωρίζω ότι αγαπάτε πολύ. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια και για αυτή σας την ενασχόληση;

Στην πραγματικότητα θεωρώ ότι συγγραφή και φωτογραφία είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Καταρχάς και οι δύο τέχνες ξεκινούν από το βλέμμα, εσωτερικό στην πρώτη περίπτωση κι εξωτερικό στην άλλη, και οι δύο «καταγράφουν» το σημείο παρατήρησης και τι διαδραματίζεται περιμετρικά, αλλά ταυτόχρονα επιθυμούν να μεταφέρουν και κάτι πέρα από αυτό που φαίνεται, ως δεύτερη ανάγνωση ή συμβολική αναπαράσταση. Κάθε φωτογραφία διηγείται και (τουλάχιστον) μία ιστορία, κάθε ιστορία διηγείται αντίστοιχα εικόνες. Όπως και με τις ιστορίες μου, πηγή έμπνευσης είναι το καθημερινό, το αφανές και το φαινομενικά ασήμαντο. Εδώ θα ήθελα να επισημάνω ότι η ενασχόλησή μου με τη φωτογραφία είναι καθαρά ερασιτεχνική, πραγματοποιείται με ένα απλό κινητό τηλέφωνο μεσαίας κατηγορίας κι αποσκοπεί στην ικανοποίηση της ματαιοδοξίας μου να παρουσιάζω τον εαυτό μου με τον τρόπο που εγώ προσωπικά επιθυμώ. Άλλωστε το εξώφυλλο της «Κάμερας» είναι μια απλή σέλφι μου σε ένα τυχαίο σημείο μία τυχαία στιγμή.

Μπορούμε να θαυμάσουμε το υλικό που απαθανατίζει ο φακός σας σε κάποιον ιστότοπο;

Υπάρχουν κάποιες φωτογραφίες μου στο δημόσιο προφίλ μου στο instagram/katerina_gaitanou. Οι πιο πολλές όμως είναι για προσωπική χρήση. Επανέρχομαι συχνά στις συλλογές μου, τις παρατηρώ και σκέφτομαι πάνω σε αυτές. Πολλές φορές είναι και η αφορμή για μια νέα ιστορία.

Τελικά αρκεί ένα γεγονός σύντομο σαν το κλικ, να μας κάνει να δούμε την καθημερινότητά ή και την ίδια την ζωή αλλιώς;

Νομίζω είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος, αρκεί να γίνει ο σωστός συντονισμός εσωτερικής κι εξωτερικής πραγματικότητας.

Γυρνώντας πάλι στον κόσμο της λογοτεχνίας και της συγγραφής, θα ήθελα να μάθω την γνώμη σας σε ό,τι αφορά τον σύγχρονο κόσμο της λογοτεχνίας. Πώς βλέπετε τα πράγματα στον κόσμο του βιβλίου; Υπάρχει κορεσμός σε ό,τι αφορά το συγγραφικό σκέλος;

Κορεσμός στη συγγραφή και τη λογοτεχνία είναι αδύνατον να υπάρξει ποτέ, γιατί και τα δύο αποτελούν θεμέλιους λίθους της ανθρώπινης έκφρασης. Αν ωστόσο ήταν να επισημάνω μια αρνητική πτυχή στη σύγχρονη εποχή θα έλεγα ότι κοντά στα αξιόλογα βιβλία που εξακολουθούν και υπάρχουν έχει προστεθεί και μία πληθώρα από trash literature που απευθύνεται στις απαίδευτες μάζες και τις τρέφει με την ίδια θρεπτική αξία που έχει ένα extreme burger. Θεωρώ όμως ότι στο τέλος της ημέρας υπάρχει χώρος για όλους κι είναι θεμιτό να υπάρχει ο χώρος αυτός. Όσο θα υπάρχουν άνθρωποι, τόσο οι τέχνες θα ανθίζουν μαζί του, ίσως και να μαραίνονται σε κάποιες φάσεις, αλλά θα είναι πάντα εκεί.

Γενικότερα πιστεύετε ότι οι άνθρωποι διαβάζουν βιβλία ή προτιμούν να γεμίζουν τον χρόνο τους με άλλα μέσα ψυχαγωγίας;

Έχουμε το φοβερό προνόμιο να ζούμε σε μια εποχή όπου οι τρόποι ψυχαγωγίας είναι αναρίθμητοι. Όλοι τα κάνουμε όλα, και δε νομίζω ότι εύκολα μπορείς – όταν φυσικά αναφέρεσαι σε σκεπτόμενους ανθρώπους – να πεις ότι κάνουν είτε το ένα είτε το άλλο. Προσωπικά πάντα διαβάζω βιβλία (ο αριθμός διαφέρει ανάλογα με τις φάσεις που βρίσκομαι εσωτερικά), ωστόσο λατρεύω και τα social media, ειδικά το twitter το οποίο θεωρώ το κορυφαίο μέσω ψυχαγωγίας μου, και δευτερευόντως το Instagram επειδή μου αρέσει να χαζεύω όμορφες φωτογραφίες. Όλα συνδυάζονται.

Φτάνοντας προς το τέλος θα ήθελα να μάθω εάν ετοιμάζετε κάτι αυτό το διάστημα. Κάνετε παύσεις από τη δημιουργία; Υπάρχουν μελλοντικά σχέδια που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Καμία παύση από τη δημιουργία, μιας και δημιουργία θεωρώ την διαδικασία ύπαρξης και λειτουργίας στην κάθε μεμονωμένη μέρα. Έχω σχεδόν έτοιμη μια νέα συλλογή διηγημάτων και μία ιδέα για ένα μυθιστόρημα – το μυθιστόρημα είναι για μένα όνειρο ζωής.

Πού μπορεί κάποιος να βρει το βιβλίο σας;

Το βιβλίο μπορεί να ζητηθεί από οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο σε Ελλάδα και Κύπρο ή να αγοραστεί ηλεκτρονικά από το site του εκδοτικού οίκου elikistis.gr

Σας ευχαριστούμε θερμά.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Κατερίνα Γαϊτάνου γράφει με σημείο αναφοράς την καθημερινότητα όπως τη φαντάζεται να λειτουργεί κυρίως σε ένα ασυνείδητο επίπεδο. Πιστεύει στην απόλυτη δύναμη των λέξεων και στην καθοριστική σημασία της στιγμής. Όταν δε γράφει κείμενα αλληλεπιδρά στο Twitter, φωτογραφίζει τοπία για το Instagram, ή απλώς κοιτάζει έξω από το παράθυρο την ίδια πάντα θέα.

 

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια