Έχει γράψει αρκετά διηγήματα και νουβέλες, ενώ έχει μεταφράσει επίσης και ποιήματα από την αγγλική και τη γερμανική γλώσσα. Η συγγραφέας Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου είναι ομολογουμένως πολυγραφότατη. Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες με αφορμή το νέο της βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Απ’ το πλευρό του Αδάμ» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής».
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Πατρώνου, για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή; Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που καθόρισε την λογοτεχνική σας πορεία;
Πώς να απαντήσω στο πρώτο σκέλος της ερώτησης; Όταν η καλή μου φίλη μου ανακοίνωσε ότι είχε διαγνωσθεί με καρκίνο, δεν ήξερα πώς να διαχειριστώ την ψυχική μου αναστάτωση τις ώρες που έμενα μόνη. Αποφάσισα, λοιπόν, ότι κάτι θα έπρεπε να βρω για να με απασχολεί ολοκληρωτικά. Η επιλογή ήταν ανάμεσα στη ζωγραφική ή τη συγγραφή. Η συγγραφή με κέρδισε. Στο δεύτερο σκέλος θα έλεγα οι έντονες μνήμες από την παιδική μου ηλικία.
Έχετε γράψει αρκετά διηγήματα και νουβέλες, ενώ έχετε μεταφράσει επίσης και ποιήματα από την αγγλική και τη γερμανική γλώσσα. Προς τα πού κλίνετε περισσότερο και γιατί;
Οι μεταφράσεις είναι αυτές που με ξεκουράζουν, όταν κατά τη συγγραφή βρίσκομαι σε αδιέξοδο ως προς τη συνέχεια και κατάληξη μιας ιστορίας. Είναι επίσης μία πολύ καλή άσκηση πάνω στη γλώσσα.
Το διήγημα, ωστόσο, είναι αυτό που με γεμίζει, έστω και αν κάποτε το…παραμεγαλώνω και γίνεται νουβέλα.
Δέχεστε επιρροές από άλλους αγαπημένους σας συγγραφείς στα έργα σας;
Οπωσδήποτε ναι. Δεν μπορώ να φανταστώ συγγραφέα ο οποίος να μην έχει επηρεαστεί από τα αναγνώσματά του.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς;
Τα πάντα. Από μια φράση που θα ακούσω, ένα ασήμαντο συμβάν, ένα άρθρο στην εφημερίδα…
Θεωρείτε ότι υπάρχει συνταγή για τη συγγραφή ενός καλού βιβλίου;
Σίγουρα σκληρή δουλειά, καλή γνώση της γλώσσας και προσοχή στη δομή του. Αυτά, βέβαια, ισχύουν για μένα. Δεν είναι «οδηγίες προς… ναυτιλλομένους.»
Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο σκοπός της λογοτεχνίας στις μέρες μας; Τι έχει να προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο;
Ανέκαθεν, και όχι μόνο στις μέρες μας, η λογοτεχνία βοηθά σε μια πιο σφαιρική αντιμετώπιση του κόσμου γύρω μας, μία διέξοδο από την καθημερινότητα και πραγματική χαλάρωση. Τώρα, αν αυτό θα το χαρακτήριζα σκοπό, δεν νομίζω. Ούτε γράφω ούτε διαβάζω λογοτεχνία για κάποιον συγκεκριμένο σκοπό. Είναι μια εσωτερική ανάγκη.
Το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα στηρίζει τις προσπάθειες των συγγραφέων και ποιητών; Τι πιστεύετε;
Ποτέ δεν ήμασταν λαός που αρέσκεται να διαβάζει, ιδίως λογοτεχνία. Άρα, μιλούμε για περιορισμένο αριθμό αναγνωστών, οι οποίοι ναι μεν στηρίζουν τις προσπάθειες αυτές, αλλά ο αριθμός τους δεν επαρκεί για να μπορεί κάποιος συγγραφέας, πολύ περισσότερο ένας ποιητής, να βασιστεί επάνω τους.
Παρόλες τις δυσκολίες και την κρίση των ημερών εσείς πήρατε την απόφαση να προχωρήσετε στην έκδοση ενός ακόμα βιβλίου σας και μάλιστα αρκετά πρόσφατα, μόλις τον Δεκέμβριο του 2022. Θεωρείτε πως είναι χρέος του κάθε συγγραφέα να μοιράζεται το έργο του όταν το ολοκληρώσει;
Ναι, οπωσδήποτε. Είναι η «φωνή της συνείδησης», αλλά, ως επί το πλείστον, το κόστος της έκδοσης ενός βιβλίου, και μάλιστα όταν δεν ανταποκρίνεται στον όρο «ευπώλητο», είναι αποτρεπτικό.
Το βιβλίο σας φέρει τον τίτλο «Απ’ το πλευρό του Αδάμ» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής». Πώς προέκυψε η συγγραφή του;
Πρόκειται για δύο διαφορετικές ιστορίες, των οποίων οι ηρωίδες είναι γυναίκες. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι θα μπορούσα κάλλιστα να τις τοποθετήσω και τις δύο κάτω από τη «σκέπη» του Αδάμ.
Τι υποδηλώνει ο τίτλος του βιβλίου σας; Γιατί επιλέξατε αυτόν συγκεκριμένα και γιατί ο τίτλος αυτός συνοδεύεται με δύο ακόμα τίτλους, α) Η Διερμηνεία και β) Η Χλαίνη;
Ήδη στην προηγούμενη ερώτηση απάντησα γιατί χρησιμοποίησα τον τίτλο «Απ’ το πλευρό του Αδάμ». Οι άλλοι τίτλοι προσδιορίζουν τις δύο νουβέλες που περιέχονται στο βιβλίο μου.
Μιλήστε μας για το περιεχόμενο της ιστορίας σας.
Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικές ιστορίες, μόνο που και οι δύο έχουν ηρωίδες γυναίκες και μάλιστα όχι μία. Στη Διερμηνεία, συναντούμε τη θετή και τη φυσική μητέρα, σε δύο διαφορετικές υιοθεσίες, με όλα τους τα πάθη και τους καημούς. Στη Χλαίνη, η ιστορία της χαμένης αδελφής και των δύο άλλων, εν ζωή, που ψάχνουν να βρουν το πτώμα της και να το θάψουν, όπως αρμόζει στους νεκρούς, απανταχού της γης.
Υπάρχουν συγκεκριμένα μηνύματα που θέλετε να περάσετε στον αναγνώστη μέσα από το βιβλίο σας αυτό;
Όχι. Απλώς καταγράφω δυο συγκλονιστικές ιστορίες.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Θα μπορούσαν κάλλιστα να το διαβάσουν ακόμη και παιδιά από δέκα-έντεκα χρονών και πάνω.
Έχετε σκεφτεί να κυκλοφορήσει το βιβλίο σας και στο εξωτερικό, δεδομένου ότι παντού υπάρχουν Έλληνες που σίγουρα θα τους ενδιέφερε να το διαβάσουν;
Θα το ήθελα πολύ, αλλά δύσκολο το βλέπω…
Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με το εκδοτικό σας σπίτι; Θεωρείτε πως ένας καλός εκδοτικός οίκος συμβάλει σημαντικά για την καλύτερη και επιτυχέστερη προώθηση ενός βιβλίου;
Ναι, είμαι ευχαριστημένη, γι’ αυτό και συνεχίζω. Πιστεύω πως ναι.
Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το προσεχές μέλλον;
Ναι. Στην πόλη μου αρχικά, κάπου μέσα στην Άνοιξη, και ίσως και στη Θεσσαλονίκη. Θα δούμε.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα;
Έχω ήδη στο συρτάρι μεγάλη συλλογή διηγημάτων, τα οποία έχω χωρίσει σε πολλές κατηγορίες, π.χ. Της Ειρήνης και του Πολέμου, σχετικά με θέσεις εργασίας, χαρακτηριστικούς τύπους της πόλης μου και πολλές άλλες. Αρκεί να βρεθεί ο πρόθυμος εκδότης (χωρίς δική μου οικονομική επιβάρυνση!). Αυτό το διάστημα ετοιμάζω και μία ακόμη νουβέλα, βασισμένη σε ένα «Αντάρτικο Ημερολόγιο» συγγενούς μου, το οποίο μου εμπιστεύτηκαν τα παιδιά του. Πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία. Την… επεξεργάζομαι μέρα νύχτα.
Μια ευχή σας για το μέλλον;
Προσωπικά, υγεία. Για τον κόσμο όλο, ειρήνη, σωφροσύνη των «Μεγάλων» της Γης, ηρεμία ψυχική για όλους μας και σωτηρία του ανθρώπινου είδους στον πλανήτη μας από την ολική καταστροφή.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σας.
Το εναπόθεσε ο ίδιος δίπλα στα κόκαλά της. «Έλα τώρα, γιε μου, να σκάψουμε ένα μνήμα κανονικό∙ να αναπαυτεί εν ειρήνη, να ησυχάσω κι εγώ, αν τα καταφέρω…» Διαλέξαμε ένα σημείο που να το χτυπάει ο ήλιος της ανατολής. Μεσημέρι κιόλας∙ κατακόρυφα έστελνε αυτός τις ευεργετικές του, τέτοια εποχή, ακτίνες. Κάπου εκεί τέλειωνε το πλάτωμα της σπηλιάς και άρχιζε η ανηφόρα από τη μια μεριά, ο λόγγος από την άλλη. Σαν σε όραμα, έβλεπα την Γκίνκα να προβάλλει στην είσοδο της σπηλιάς με τη μακριά της χλαίνη, τα μαλλιά τα πυρωμένα να πετάγονται απείθαρχα προς όλες τις μεριές κάτω από το δίκοχο, τα χέρια σηκωμένα ψηλά, «παραδίνομαι», να λένε∙ το βλέμμα της, όμως, περήφανο, το κεφάλι ψηλά, «δεν υποτάσσομαι!» διεμήνυε. Κόμπος στον λαιμό. Καταπίνω έναν λυγμό, μην τυχόν και αντιληφθεί ο θείος τις μαύρες σκέψεις μου.
Με τον κασμά που είχα κουβαλήσει, καθάρισα το μέρος από τα χόρτα και έσκαψα έναν αρκετά βαθύ λάκκο. Εκείνος έβγαλε από το σακίδιό του ένα άσπρο, κάτασπρο, κολαριστό σεντόνι, γονάτισε δίπλα στα κόκαλα, τα έπαιρνε ένα-ένα και τα τοποθετούσε στο σάβανο. Το κρανίο με τα σγουρά, πυρόχρωμα μαλλιά πήρε τη θέση που του ανήκε: στην κορυφή του σκελετού. Δίπλωσε το κατάλευκο πανί σταυρωτά και το ακούμπησε μέσα στον λάκκο. Τα μάτια μου είχαν βουρκώσει. Τα ρυτιδιασμένα μάγουλά του κατάβρεχε ολόκληρος χείμαρρος, που κατέληγε πάνω στο λευκό πανί και το ράντιζε∙ αγίασμα. Άρχισε να ψάλει το «μετά πνευμάτων» και, όταν τέλειωσε, σκεπάσαμε τον λάκκο. Ο αέρας τριγύρω γέμισε με μια σιωπή γεμάτη ήχους που αφουγκραζόταν τα πάντα και έστελνε τα δικά της μηνύματα.
Κυρία Πατρώνου, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία προσωπική και συγγραφική.
Ευχαριστώ κι εγώ για την ευκαιρία που μου δώσατε να πω δυο λόγια για το έργο μου.
Βιογραφικό:
Η Χρυσούλα Πατρώνου-Παπατέρπου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1941. Ζει στην Καστοριά. Το πρώτο της βιβλίο, Το Κουφάδι, κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2014 από τις εκδόσεις Κοράλλι. Συμμετείχε το καλοκαίρι του 2016 στη συλλογική έκδοση Καλοκαίρι και Καστοριά με δύο διηγήματά της. Το δεύτερο βιβλίο της, Οι Σημαδούρες, κυκλοφόρησε σε αυτοέκδοση το Φθινόπωρο του 2018, το τρίτο βιβλίο, Ο Φαροφύλακας της Λάκκας, τον Ιούνιο του 2020 από τις εκδόσεις Ελκυστής, το τέταρτο από τις ίδιες εκδόσεις, Δύο νουβέλες, τον Ιούλιο του 2021 και το πέμπτο Απ’ το πλευρό του Αδάμ, τον Δεκέμβρη του 2022 επίσης από τις εκδόσεις Ελκυστής.
Πολλά διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί στην εβδομαδιαία εφημερίδα της Καστοριάς ΟΔΟΣ, όπως και πάρα πολλές μεταφράσεις πεζών και ποιημάτων από τη γερμανική και την αγγλική γλώσσα (Brecht, Rilke, Bachmann, Biermann και άλλοι, Ferlinghetti, Lea Goldberg, Walcott, Angelou και άλλοι).
Τον Αύγουστο του 2018, του 2019, του 2020, του 2021 και του 2022 επιμελήθηκε τα ειδικά φύλλα της ΟΔΟΥ, τα αφιερωμένα στη Γερμανική, στην Ιρλανδική, στην Αφροαμερικανική Ποίηση, στον νομπελίστα ποιητή Derek Walcott και στη Σελήνη αντίστοιχα, οι δε μεταφράσεις αυτών των ποιημάτων έγιναν από την ίδια.
Μεταφράσεις της ποιητικών έργων από την αγγλική γλώσσα δημοσίευσε και το περιοδικό Οροπέδιο.
Διηγήματά της δημοσιεύτηκαν επίσης στο ηλεκτρονικό περιοδικό Χάρτης, στο λογοτεχνικό περιοδικό Αντίθετα Ρεύματα και σε ειδικό τεύχος των εκδόσεων Κοράλλι.
0 Σχόλια