Υπηρέτρια της ποίησης είναι η σημερινή καλεσμένη των Τεχνών, που αρκετά πρόσφατα κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή από τις εκδόσεις «Μετρονόμος» με τίτλο «Βία και Φόμο». Είναι η Ραφαέλα Χαμπίπη και στη συνέντευξη που ακολουθεί μας συστήνει τον εαυτό της αλλά και το βιβλίο της για να το γνωρίσουμε καλύτερα.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Χαμπίπη, πείτε μας δυο λόγια για εσάς. Πώς θα συστήνατε τον εαυτό σας στο αναγνωστικό κοινό;
Θα με σύστηνα σαν έναν άνθρωπο που αποπειράται να γράψει. Είναι μια διαρκής διαδικασία, κυρίως εσωτερική, έχει πολλά στάδια πριν αποτυπωθεί στο χαρτί. Το αναγνωστικό κοινό έχει τη ελευθερία και την κρίση να προσεγγίσει αυτά τα γραπτά με όποιον τρόπο θέλει.
Γιατί γράφετε; Θεωρείτε ότι η συγγραφή απελευθερώνει τον εσωτερικό σας κόσμο;
Δεν επιλέγω να γράφω – μακάρι να ήταν τόσο απλό. Προκύπτει, κυρίως, ως ανάγκη να αποτυπώσω ένα κράμα καταγγελτικών σκέψεων και συναισθημάτων. Όλοι κουβαλάμε μέσα μας αυτόν τον κόσμο και τον απελευθερώνουμε με τον δικό μας, μοναδικό τρόπο. Ίσως εγώ να το τράβηξα λίγο πιο μακριά, ελπίζοντας πως μπορεί να απελευθερώσει και άλλους· να απελευθερωθούμε μαζί – συλλογικά. Όπως συλλογικά πονάμε, βιώνουμε τη μοναξιά, τη βία, τον φόβο. Είναι σίγουρα έγκλημα να κρατήσουμε κρυφό τον κόσμο που έχουμε μέσα μας.
Οι ακαδημαϊκές σας σπουδές και η επαγγελματική σας απασχόληση επηρεάζουν τον τρόπο σκέψης και γραφής σας; Τι πιστεύετε;
Οι επιρροές προκύπτουν από παντού. Από μια βόλτα μέχρι μια ασθένεια. Οι σπουδές μου με έβαλαν στη διαδικασία να διαβάσω πολύ και η δουλειά μου στο να δω πολύ θέατρο και πολλές ταινίες. Αυτά τα ερεθίσματα σίγουρα έχουν τη δύναμη να ξεκλειδώσουν πολλές πόρτες του νου. Κάποιες ίσως και να ευχηθείς να είχαν παραμείνει σφραγισμένες. Το μόνο σίγουρο είναι πως δε γίνεται να γράψεις αν δε διαβάσεις. Το ζήτημα δεν είναι πάντα τι έχεις να πεις αλλά πως θα το πεις.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς ώστε να σας ωθήσει αυθόρμητα στη συγγραφή;
Αναμφισβήτητα ο πόνος. Αυτό δεν έχει απαραίτητα αρνητικό πρόσημο. Έχω μάθει να πονάω ακόμη και όταν συμβαίνει κάτι θετικό στη ζωή μου γιατί έχω χρέος να πενθήσω την προηγούμενη κατάσταση, όποια και αν ήταν, ο,τι και αν μου έδωσε. Ο πόνος μου θυμίζει ότι υπάρχω και ότι έχω τη δυνατότητα να αισθάνομαι, σε έναν κόσμο που μας θέλει μηχανές. Ο πόνος μας φέρνει κοντά, τον μοιραζόμαστε, τον απαλύνουμε παρέα, μας παρακινεί να ονειρευτούμε έναν κόσμο χωρίς αυτόν.
Υπήρξε κάποιο γεγονός στη ζωή σας που νιώσατε έντονα την ανάγκη να το μεταφέρετε αυτούσιο σε κάποιο ποίημά σας;
Κάθε ποίημα είναι και ένα πραγματικό γεγονός. Παραδόξως, η συλλογή «Βία και Φόμο» αρχίζει με ένα τέλος και τελειώνει με μια αρχή. Το πρώτο ποίημα είναι το τέλος μιας χρόνιας καταπιεστικής κατάστασης – υπαρκτής – που με οδήγησε στην ενηλικίωση και στη χειραφέτηση. Το τελευταίο είναι η νέα αρχή, η δεύτερη ευκαιρία. Μια νέα ζωή που πλέον ξέρω πως να τη διαχειριστώ. Φυσικά, όπως στην εξέλιξη κάθε ιστορίας, παρεμβαίνουν καταστάσεις που είτε διευκολύνουν είτε οδηγούν σε πρόβλημα ή παλινδρόμηση. Είναι αστείο γιατί καθώς έγραφα, όλα αυτά συνέβαιναν παράλληλα, σα να γυρίζω ντοκιμαντέρ.
Ποιος θεωρείτε ότι, τελικά, είναι ο σκοπός της ποίησης; Τι προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο συγκεκριμένα βοηθητικά ή και καθοριστικά;
Καθοριστικά, τίποτα. Σίγουρα συνδυαστικά με όλες τις μορφές τέχνης που ούτως ή άλλως συνομιλούν και έχουν απεριόριστη δύναμη, η ποίηση αποτελεί εργαλείο για μεγάλες ριζοσπαστικές πράξεις. Πρώτα με τον ίδιο τον εαυτό και σε δεύτερη πράξη, ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης.
Πιστεύετε ότι οι άνθρωποι με την ολοένα και αυξανόμενη χρήση του διαδικτύου διαβάζουν βιβλία στις μέρες μας; Ποια είναι η προσωπική σας γνώμη και άποψη ως αναγνώστρια και φυσικά ως νέα δημιουργός;
Τα ψηφιακά μέσα στην τέχνη έχουν συμβάλλει σε παγκόσμια υπερθεάματα και αυτό πρέπει να αναγνωριστεί. Επιλέγω να μην είμαι φοβική απέναντι στην τεχνολογία αλλά σκεπτική απέναντι στη χρήση της. Οι αναγνώστες έρχονται κοντά και δημιουργούν τις δικές τους κοινότητες στο διαδίκτυο, ενημερώνονται, σχολιάζουν, ανταλλάσσουν απόψεις και συμβάλλουν στην προώθηση σημαντικών έργων αλλά και στην ανάδειξη νέων δημιουργών. Ταυτόχρονα, με τον ίδιο τρόπο, οι λέξεις μπορούν να αγγίξουν και τα πιο απομακρυσμένα σημεία της Γης. Από την άλλη, σίγουρα θα πρέπει να υπάρξει μία μη καταστροφολογική αλλά παραγωγική ανησυχία σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη και να βρεθούν τρόποι αυτή να βοηθά τους δημιουργούς αντί να τους ανταγωνίζεται.
Έχετε πρότυπα ως νέα ποιήτρια στον χώρο των γραμμάτων; Στα γραπτά σας θα διαπιστώσει ο αναγνώστης επιρροές από άλλους αγαπημένους σας ποιητές; Αν όντως συμβαίνει αυτό, μπορείτε να ονοματίσετε ορισμένους από αυτούς που σας έρχονται αυτή τη στιγμή στο μυαλό σας;
Θυμάμαι όταν ήμουν 16 χρονών, μου δάνεισαν μια συλλογή με ποιήματα της Κατερίνας Γώγου και για ένα διάστημα την κουβαλούσα παντού μαζί μου. Μέχρι που μια καθηγήτριά μου με ρώτησε: “Γιατί διαβάζεις αυτά τα μαύρα, μικρό κορίτσι;” Πλέον, που έχω γνωρίσει και ανθρώπους που είχαν συνυπάρξει – έστω και για λίγο – μαζί της, νιώθω ευγνώμων που ήρθα σε επαφή με τον κόσμο της σε εκείνη την ηλικία. Διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο, τόσο σε μελλοντικές αναγνώσεις, όσο και σε μια συνολική στάση απέναντι στα πράγματα. Παρ’ όλα αυτά, προσπαθώ διαρκώς να διαβάζω σύγχρονους και κλασικούς συγγραφείς, καθώς αισθάνομαι ανεπαρκής – ίσως και αυθάδης – αν γράφω χωρίς να εκπαιδεύομαι. Τον τελευταίο καιρό, έχω διαβάσει από τα θεατρικά της Sarah Kane, μέχρι την Bernadine Evaristo και τα μυθιστορήματα της Donna Tartt.
Θεωρείτε πως είναι χρέος του κάθε δημιουργού να μοιράζεται το έργο του όταν το ολοκληρώσει; Εσείς αισθανθήκατε αυτού του είδους το χρέος όταν πήρατε την απόφαση να εκδώσετε το πρώτο σας βιβλίο;
Τα έχω αποβάλλει τα χρέη. Είχα σίγουρα την ανάγκη να διώξω κάτι από τις πλάτες μου και να το μετουσιώσω σε πρώτη ύλη για νέες διεργασίες από ανθρώπους που έχουν τις δικές τους αναζητήσεις.
Αρκετά πρόσφατα, μόλις τον Μάρτιο του 2025, κυκλοφόρησε η πρώτη σας ποιητική συλλογή από τις εκδόσεις «Μετρονόμος» που φέρει τον τίτλο «Βία και Φόμο». Μιλήστε μας γι’ αυτήν περιληπτικά. Τι θα διαβάσει ο αναγνώστης που θα την επιλέξει ως ανάγνωσμα;
Είναι μια συλλογή από εικόνες και καταστάσεις. Πρόκειται για μια σπονδυλωτή αφήγηση πραγματικών γεγονότων, συμβολικά ιδωμένων και πάντα αναγνωσμένων με κραυγές. Ιστορίες είναι η συλλογή μου, απλές καθημερινές, γεμάτες φόβο, βία, πόνο, έρωτες, χωρισμούς, φιλίες και πολλά κατηγορώ. Μια θάλασσα ωμής προσωπικής ειλικρίνειας που μανιωδώς διεκδικεί την αντίστοιχη συλλογική. Δε θα βρει κάποιος το νόημα της ζωής μέσα στις σελίδες αλλά σίγουρα θα βγει να το ψάξει. Κάπου εκεί στο δρόμο θα βρει και εμένα, να ψάξουμε μαζί.
Γιατί επιλέξατε αυτόν τον τίτλο για το εξώφυλλό του βιβλίου σας; Τι υποδηλώνουν οι λέξεις βία και φόμο;
Θυμάμαι πριν πολλούς μήνες, περνούσα αρκετά δύσκολα και είχα καταφύγει στην απομόνωση. Ένα βράδυ μια φίλη μου με παρακαλούσε να πάμε σε ένα live και εγώ επέμενα πως ήθελα να μείνω στο σπίτι. Τότε μου είπε την ατακάρα «Οκει αλλά όταν εμείς ανεβάσουμε στόρι που θα περνάμε καλά, μην πάθεις F.O.M.O.». Και φυσικά έπαθα το λεγόμενο Fear Of Missing Out. Όχι μόνο με το live αλλά με όλα. Πίστευα πως οι άλλοι είχαν πιο ενδιαφέρουσες δουλειές, καλύτερες σχέσεις, καλύτερες φιλίες, έκαναν καλύτερες εκδρομές, είχαν καλύτερα ρούχα, έμεναν σε καλύτερα σπίτια και πάει λέγοντας. Και αυτό οδηγούσε σε μεγαλύτερη απομόνωση. Και μεγαλύτερη αυτοαμφισβήτηση. Τι κάνω λάθος; Και μετά συνειδητοποίησα, όταν άρχισα να μιλάω για όλο αυτό, πως πάνω κάτω όλοι το βιώνουμε με παρόμοιο τρόπο. Είμαστε μόνοι αλλά μαζί, σε μια κοινωνία που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι ποτέ δεν είσαι αρκετός. Πως είσαι ένα λάθος, λες και οι άνθρωποι είμαστε εξισώσεις που βγαίνουν ή δε βγαίνουν. Ταυτόχρονα είναι και το κομμάτι της βίας. Η καθημερινότητα έχει πια γίνει συνώνυμη με τη βία. Παρακολουθούμε την καταστροφή του κόσμου στις οθόνες μας, καθώς κατευθυνόμαστε προς τις δουλειές μας, όπου μας περιμένουν άλλες, μικρότερης κλίμακας καταστροφές. Παρ’ όλο που φαίνονται ασήμαντες σε σύγκριση, μας επηρεάζουν βαθιά – ψυχολογικά, σωματικά και οικονομικά. Είναι βία να φοβάμαι να κυκλοφορήσω μετά τις δέκα στον δρόμο, να χάνω τη δουλειά μου και να μου αυξάνουν το ενοίκιο, να περιμένω το ασθενοφόρο και τελικά να παίρνω ταξί. Και βία είναι να έχω συνηθίσει την ίδια την ιδέα της βίας, να χάνω την ευαισθησία μου στον βωμό της επιβίωσης.
Τριάντα έξι ποιήματα, μεστά από περιεχόμενο, εικόνες, σκέψεις και νοήματα, γραμμένα σε γλώσσα ελεύθερη και συχνά πεζή, ωμή και ακατέργαστη, μελαγχολική και καταγγελτική συνάμα, με βαθιά εξομολογητική διάθεση, υπαρξιακού χαρακτήρα τα περισσότερα, που θέτουν έντονους προβληματισμούς στον αναγνώστη, απαρτίζουν τη συλλογή σας αυτή, η οποία δικαιολογημένα φανερώνει στον αναγνώστη ότι η δημιουργός της είναι μια ποιήτρια με άποψη, με δυνατή πένα, ανερχόμενη και πολλά υποσχόμενη. Πώς νιώθετε γι’ αυτό;
Αρχικά, σας ευχαριστώ πολύ. Η αλήθεια είναι πως γράφω με τον ίδιο τρόπο που ζω. Αυτό που ορίζετε ως υπαρξιακός χαρακτήρας προκύπτει μέσα από μια καθημερινή μάχη με το αξιακό – και τη διατήρησή του μέσα στις πολλαπλές ταυτότητες. Το να παραμένεις πιστός στα ιδανικά σου, ενώ ταυτόχρονα προσπαθείς να είσαι λειτουργικός και να μην ηττηθείς από το παράλογο, είναι μια εσωτερική μάχη ιδιαίτερα ψυχοφθόρα. Κάθε ένα από τα ποιήματα είναι μια καταγγελία – με διαφορετικό φόντο αλλά κοινό παρανομαστή τη σχέση μας με καθετί και καθέναν που ασκεί εξουσία πάνω στα σώματα και τις ζωές μας. Και για να απαντήσω και στην ερώτησή σας: νιώθω κουρασμένη, αλλά αισθάνομαι πως κάθε μάχη αξίζει.
Ποια η αρχική σας επιδίωξη όταν ξεκινήσατε να γράφετε το βιβλίο σας αυτό; Να καταθέσετε απλά την αλήθεια σας στο χαρτί, να αποτρέψετε τον εφησυχασμό, να προτείνετε λύσεις σωτηρίας; Τι απ’ όλα αυτά;
Στην αρχή, ήταν μια αυθόρμητη αποτύπωση συναισθημάτων – σχεδόν λυγμών. Στη δεύτερη ή και τρίτη ανάγνωση, κατάφερα να κοιτάξω πέρα από το βίωμα και να ενσωματώσω προεκτάσεις και υποστρώματα, πάντα με την ίδια αυθεντικότητα. Δεν είμαι σίγουρη αν πιστεύω σε λύσεις σωτηρίας· δεν μου αρέσει η προσμονή των σωτήρων, των από μηχανής θεών. Η αποτροπή του εφησυχασμού είναι μονόδρομος στον δικό μου κόσμο. Δεν έχω μάθει να στρέφω αλλού το βλέμμα – ούτε σκοπεύω να εκπαιδευτώ σε μια γραφή ευχάριστου αποπροσανατολισμού.
Υπάρχουν συγκεκριμένα μηνύματα που επιδιώκετε να περάσετε μέσα από τα ποιήματά σας; Ποια είναι αυτά σε περίπτωση που υπάρχουν;
Το εκπληκτικό με την ποίηση είναι η ελευθερία να δει ο καθένας αυτό που έχει ανάγκη. Δε θα μπορούσα να απαιτήσω συγκεκριμένα μηνύματα αλλά σίγουρα με αφορά να αισθανθούμε λιγότερο μόνοι και ξένοι μεταξύ μας οι άνθρωποι. Έχουμε πειστεί πως είμαστε εντελώς αβοήθητοι αλλά ταυτόχρονα ταυτιζόμαστε με ταινίες, τραγούδια, κείμενα που γράφτηκαν πριν από εκατό χρόνια. Οι συλλογικές ανάγκες παραμένουν σχεδόν ίδιες και όταν τις αποδεχτούμε θα δούμε και τις ομοιότητες που μας κάνουν πιο δυνατούς.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Η συναισθηματική ωριμότητα δεν έχει ηλικία και οι έφηβοι μπορεί να έχουν μεγαλύτερη αντίληψη της πραγματικότητας από πολλούς ενήλικες που επιλέγουν τον εφησυχασμό. Δε μου αρέσει η αίσθηση ανωτερότητας απέναντι στους νέους ούτε η κουλτούρα της υπερβολικής επιτήρησής και χειραγώγησής τους.
Είστε ευχαριστημένη από τη μέχρι τώρα συνεργασία σας με το πρώτο σας εκδοτικό σπίτι, τις εκδόσεις «Μετρονόμος»;
Από το πρώτο κιόλας βράδυ της επικοινωνίας μου με τους ανθρώπους του Μετρονόμου, ένιωσα πως έγινα ορατή. Οι συζητήσεις μας ήταν χειμαρρώδεις και αποκαλυπτικές για τη δουλειά που κάνουμε ο καθένας. Κάποια εγχειρήματα δεν απαιτούν υπερβολική προσπάθεια, αλλά θέληση, και αυτό ακριβώς μας ένωσε. Χωρίς περιττές τυπικότητες, προχωρήσαμε σε μια ειλικρινή και φιλική συνεργασία, με κοινές αξίες και στόχους. Τους ευχαριστώ πολύ.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα, δεδομένου ότι το πρώτο σας βιβλίο είναι αρκετά πρόσφατο στην αγορά;
Η γραφή πηγαίνει χέρι-χέρι με την ανάγνωση και την παρατήρηση. Οι ιστορίες μας έχουν δύναμη και πιστεύω πως είμαι καλή ακροάτρια και αναγνώστρια. Δεν χρειάζεται προς το παρόν να σχεδιάσω ή να προκαθορίσω κάτι – όλα προκύπτουν φυσικά. Αν ρωτάτε αν γράφω γενικά, αυτό είναι κάτι που δε σταματάει ποτέ και δε χρειάζεται να συνδέεται πάντα με την αγορά.
Μια ευχή σας για το μέλλον που θα θέλατε να πραγματοποιηθεί;
Να κάνουμε εμείς πράξη τις ευχές μας, δίχως φόβο.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
Κυρία Χαμπίπη, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία προσωπική και συγγραφική. Πολλές εμπνεύσεις σας εύχομαι και ακόμα περισσότερες δημιουργίες!
Σας ευχαριστώ πολύ και εγώ!
Βιογραφικό:
Η Ραφαέλα Χαμπίπη γεννήθηκε το 1998 στην Αθήνα. Σπούδασε Θεατρολογία, Δημιουργική Γραφή και Επικοινωνία. Έχει ζήσει σε Ελλάδα, Ιρλανδία και Ολλανδία και έχει δουλέψει στο θέατρο, στη διαφήμιση, στην επικοινωνία και στα social media. Αλλάζει διαρκώς τόπο κατοικίας και χρώμα μαλλιών.
0 Σχόλια