Βιβλιοκριτική: "Η βαλίτσα των διασταυρούμενων πεπρωμένων" του Alessandro Izzi

ALESSANDRO IZZI
Η βαλίτσα των διασταυρούμενων πεπρωμένων
Mετάφραση: Διονύσης Αλεβίζος
ISBN 978-618-5748-83-8

Σελίδες: 100
Εκδόσεις: Μετρονόμος

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Το θεατρικό έργο του Ιταλού δραματουργού, συγγραφέα και δοκιμιογράφου Alessandro Izzi με τίτλο «Η βαλίτσα των διασταυρούμενων πεπρωμένων» κυκλοφόρησε πρόσφατα στην ελληνική γλώσσα σε μετάφραση Διονύση Αλεβίζου από τις εκδόσεις «Μετρονόμος». Το πρωτότυπο έργο, όμως, δεν είναι πρόσφατο. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην Ιταλία το 2012 με τίτλο La valigia dei destini incrociati και στην ουσία αποτελεί μεταφορά σε βιβλίο μιας θεατρικής παράστασης σχετικής με το Ολοκαύτωμα των Εβραίων και πιο συγκεκριμένα του δράματος ενός παιδιού εβραϊκής καταγωγής στη φασιστική Ιταλία του 1943. Η παράσταση αρχικά απευθυνόταν σε παιδιά και σε έφηβους και αποτέλεσε ειδική παραγγελία του καλλιτεχνικού διευθυντή του θεάτρου Bertolt Brecht της Φόρμια, Maurizio Stammati προς τον συγγραφέα.

Το βιβλίο πέρα από το ίδιο το θεατρικό έργο, το οποίο αποδίδεται όχι μόνο στα ελληνικά αλλά φιλοξενεί επίσης και την πρωτότυπη μορφή του στην ιταλική γλώσσα, είναι εμπλουτισμένο και με άλλα κεφάλαια. Αρχικά, ο αναγνώστης θα διαβάσει την εισαγωγή της Μαρίας Σγουρίδου, Καθηγήτριας στο Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, η οποία στην ουσία τον εισάγει με αρκετή λεπτομέρεια και προσοχή στο περιεχόμενο του έργου για το οποίο γίνεται λόγος στη συνέχεια και με το οποίο θα έρθει σε επαφή αμέσως μετά. Πράγματι, όντας αρκετά ενημερωμένος ως προς την υπόθεσή του και γνωρίζοντας ήδη την περίληψη του έργου αυτού, ο αναγνώστης είναι πια έτοιμος να εισχωρήσει στην ιστορία που ο συγγραφέας αφηγείται, όπως είναι εύλογο και αναμενόμενο, διαβάζοντάς την σε μορφή διαλόγων και να περιπλανηθεί σε αυτή όντας και ο ίδιος παρών στην εξέλιξή της. Ως πραγματικός θεατής του θεάτρου, κάθεται αναπαυτικά στη θέση του και μεταφέρεται αβίαστα στον τόπο και στον χρόνο μιας άλλης εποχής και μιας άλλης συνθήκης, έπειτα από μια σύντομη περιπλάνηση στην περιγραφή των απλών κατασκευών που απαρτίζουν τη σκηνή του θεάτρου. Ο συγγραφέας, έμπειρος δραματουργός καθώς είναι, φροντίζει ώστε οι περιγραφές του αυτές, παρότι περιεκτικές και σύντομες, να είναι άκρως κατατοπιστικές, καθώς και οι σκηνοθετικές του οδηγίες στη συνέχεια να είναι ακριβείς και κατανοητές, ώστε να δημιουργούν εύκολα και σχεδόν αυθόρμητα εικόνες πραγματικές στο μυαλό, τέτοιες που ο αναγνώστης να έχει όχι απλά την εντύπωση αλλά και τη βεβαιότητα ότι συμμετέχει ενεργά σ’ αυτές κατά την ανάγνωση του έργου.

Θα έλεγε κανείς με βεβαιότητα ότι ο συγγραφέας φροντίζει, πέρα από ένα καλό και εξαιρετικά ενδιαφέρον, με πληθώρα νοημάτων και διδαχών θεατρικό έργο, να παρουσιάσει στον αναγνώστη του και ένα επίσης εξαιρετικό αφήγημα. Άλλωστε, είναι εμφανής η δεξιότητα του συγγραφέα ως προς αυτό, η λογοτεχνική του ποιότητα και η δυναμική στη γραφή του, που την καθιστά εθιστική και άκρως ενδιαφέρουσα.

Βέβαια, η συγγραφή του έργου αυτού φαίνεται εξαρχής πως είναι εξαιρετικά δύσκολη σαν εγχείρημα για πολλούς λόγους. Ο σημαντικότερος όλων είναι ότι προορίζεται για παιδιά και για έφηβους, επομένως η γλώσσα και το ύφος του οφείλουν να είναι προσαρμοσμένα κατάλληλα ώστε να απευθύνονται σε μικρότερο ηλικιακά αναγνωστικό κοινό, χωρίς αυτό να προκαλεί προβλήματα στη θεματολογία του και στο σκληρό αναπόφευκτα περιεχόμενό του. Κι αυτό, όπως βλέπουμε τελικά, ο συγγραφέας το καταφέρνει περίφημα. Παρότι αναφέρεται σε θέματα της παγκόσμιας ιστορίας που ακόμα φέρουν ανοιχτές πληγές στη θύμησή τους, ο τρόπος που τα προσεγγίζει είναι εντυπωσιακός. Διακριτικά και με λεπτότητα ο αναγνώστης-θεατής μεταφέρεται σε μια περίοδο της ιστορίας αιματοβαμμένη, απάνθρωπη και ντροπιαστική, σκοτεινή και εκφυλισμένη. Στόχος αυτής της δυσάρεστης μεταφοράς του είναι η γνώση, ο προβληματισμός, η ευαισθητοποίηση, η κατάρριψη των στερεοτύπων, η εξάλειψη του ρατσισμού και του σκοταδισμού για την αποτροπή της συνέχισης των εγκλημάτων και της βίας σε βάρος των αδύναμων.

Ο ανάλαφρος τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται ένα τόσο σκληρό θέμα στο βιβλίο αυτό και η απαραίτητη δόση του χιούμορ σε σημεία όπου το κλίμα βαραίνει επικίνδυνα βοηθούν σε πολύ σημαντικό βαθμό, ώστε ο αναγνώστης να λάβει το μήνυμα ξεκάθαρα, να αισθανθεί τη σοβαρότητα του θέματος και να θέσει σε νέα πλαίσια τα ιδανικά του, τις προτεραιότητές του και τις φιλοδοξίες του. Οι έννοιες της ισότητας, της ανθρωπιάς, του μοιράσματος, της ευαισθησίας και της καλοσύνης, της ανιδιοτέλειας και της θυσίας, της προσφοράς και του φιλότιμου προβάλλονται ως πολύτιμες ηθικές αξίες που εξυψώνουν τον άνθρωπο και τον ξεχωρίζουν.

Ένα έργο που, πέρα όλων των άλλων, παράγει γνώση και μαθαίνει στον αναγνώστη σκοτεινές πλευρές της ιστορίας του παρελθόντος συνδυαστικά με την ψυχαγωγία του. Κι επειδή γράφηκε για παιδιά και για έφηβους δε λείπει από το περιεχόμενό του το στοιχείο της φαντασίας και της μαγείας, που όμως δεν αποτελεί τροχοπέδη στη γνώση ούτε οδηγεί στην αμφισβήτηση και στον χλευασμό. Απεναντίας, καλλιεργεί με σεβασμό τα ήθη και συμβάλει με τον δικό του τρόπο στην κατανόηση της ιστορίας, εξασφαλίζοντας την επιδίωξη του συγγραφέα για διαφάνεια, γνώση και παραδειγματισμό. Γι’ αυτό άλλωστε θα συνειδητοποιήσει ο αναγνώστης ότι ο συγγραφέας απαντά σε πολλές αναμενόμενες απορίες των παιδιών μέσω των διαλόγων των ηρώων του, που συνέχεια ρωτούν και ζητούν να μάθουν την αλήθεια.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το έργο εκτός από τον παιδαγωγικό του χαρακτήρα επιδιώκει και τη διατήρηση της αγνότητας των συναισθημάτων του ανθρώπου και κυρίως των παιδιών, ώστε να εξακολουθεί να υπάρχει στην ψυχή τους η συνέχιση στο όνειρο, στην ελπίδα και στην προσδοκία ενός κόσμου ομορφότερου, αγνότερου, φωτεινότερου, ισότιμου για όλους και αληθινού.

Το βιβλίο ολοκληρώνεται με το Επίμετρο του Διονύση Αλεβίζου, το οποίο αποτελεί, όπως και ο ίδιος σημειώνει διευκρινιστικά, κεφάλαιο της διδακτορικής του διατριβής. Αρκετά αναλυτικό και κατατοπιστικό, στόχο έχει να αναλύσει εις βάθος το αναφερόμενο πολυσύνθετο και πολυπρόσωπο έργο του Alessandro Izzi, το οποίο στην ουσία αντικατοπτρίζει το κοινωνικό-πολιτικό τοπίο της Ιταλίας του Μουσολίνι, θίγοντας θέματα που παραμένουν επίκαιρα στις μέρες μας με σκοπό τον προβληματισμό και εν τέλει την αφύπνιση του αναγνώστη.

Πολλά συγχαρητήρια στον Διονύση Αλεβίζο για την ποιότητα της μετάφρασής του, καθώς και για τη βαθιά προσέγγιση στο περιεχόμενο του έργου αυτού, που εκ του αποτελέσματος φαίνεται να προορίζεται θεματολογικά όχι μόνο σε αναγνώστες μικρών ηλικιών αλλά και σε μεγαλύτερους.

Διαβάστε περισσότερα για το βιβλίο εδώ