Ο Μιχάλης Κατσιγιάννης φιλοξενείται σήμερα στις Τέχνες με αφορμή τη νέα του ποιητική συλλογή, την τρίτη κατά σειρά έκδοσης, με τίτλο «Επ’ αυτού», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Γλαρόλυκοι». Θα μας μιλήσει γι' αυτήν αναλυτικά και παράλληλα θα μας συστήσει τον εαυτό του ως πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα. Ας δούμε όμως γιατί στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Κύριε Κατσιγιάννη, παρότι νέος ηλικιακά και πρωτοεμφανιζόμενος στα γράμματα εισέρχεστε με μεγάλη φόρα σ’ αυτά. Απόδειξη το γεγονός ότι εντός του 2025 κυκλοφορήσατε ήδη τρεις ποιητικές συλλογές. Για ποιο λόγο προβήκατε σ’ αυτή την σχεδόν ταυτόχρονη έκδοση των βιβλίων σας;
Χαίρομαι που δίνεται η δυνατότητα να αποσαφηνίσω αυτό το ζήτημα. Πρόκειται για τρεις ποιητικές συλλογές που δεν γράφτηκαν όμως το 2025, αλλά απλώς εκδόθηκαν εντός αυτού του έτους. Η συλλογή ‘μετα-ελεγείες’ περιέχει ποιήματα που χρονολογούνται από το 2018 έως το 2024, η συλλογή ‘επ’ αυτού’ περιέχει ποιήματα που γράφτηκαν το 2022 και μόνο η συλλογή ‘βλέμματα’ είναι ποιήματα του 2025.
Μιας και είστε πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας, πείτε μας δυο λόγια για εσάς και για τη συγγραφική σας δραστηριότητα.
Η γραφή είναι μια πολλαπλότητα που συνίσταται στη ζωή. Η παραγωγή κειμένων – όχι μόνο λογοτεχνικών – δεν είναι παρά παραγωγή ζωών. Η γραφή δεν είναι ότι απλώς ανοίγει πόρτες που μέχρι τώρα ήταν κλειστές, δεν είναι ότι απλώς εντοπίζει χώρους που μέχρι τώρα ήταν άγνωστοι. Η γραφή κατασκευάζει νέες πρακτικές ζωής. Δεν πρόκειται μόνο για εναλλαγές ρόλων, αλλά κυρίως για επινόηση νέων ρόλων.
Γιατί στραφήκατε στη συγγραφή; Τι σας ώθησε προς αυτή την κατεύθυνση και πού αποσκοπείτε μέσω της ενασχόλησή σας μαζί της;
Εκείνο το οποίο με έκανε να στραφώ στον ποιητικό λόγο είναι ότι με γοήτευσε το πώς της λειτουργίας του. Η ποίηση είναι θραυσματική, αποσπασματική και περικομμένη. Στέκεται στο μέσο της αναπαράστασης, δεν δίνεται σ’ αυτή κι ούτε υποκύπτει ολοκληρωτικά στην ομιλία. Η ποίηση έχει μια σχέση περιπλεγμένη με τη γλώσσα. Η συμπεριφορά της πρώτης προς την τελευταία παρουσιάζει μια έντονη και διαρκή αναβλητικότητα, που δεν την καθιστά αναξιόπιστη ή/και ψεύτικη, αλλά μάλλον λυτρωτική.
Δείχνετε ιδιαίτερη προτίμηση στην ποίηση, απόδειξη το γεγονός ότι και τα τρία εκδοθέντα βιβλία σας αφορούν ποιητικές συλλογές. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό;
Η ποίηση είναι μια πρόκληση που αν παρθεί στα απολύτως σοβαρά, αλλάζουν όλα.
Πέρα από την ενασχόλησή σας με την ποίηση γράφετε και άλλα κείμενα δοκιμιακού χαρακτήρα, που αφορούν τη λογοτεχνία γενικότερα (θεωρία και κριτική). Μάλιστα, πολλά από αυτά φιλοξενούνται και σε διάφορα περιοδικά. Πώς προκύπτει η ενασχόλησή σας αυτή και κυρίως γιατί;
Η μελέτη της λογοτεχνίας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της λογοτεχνικής μου εργασίας – αλλά και πέραν αυτής. Τόσο η θεωρία, όσο και η κριτική της λογοτεχνίας μπορούν να αναδείξουν μία ολοκληρωμένη εικόνα για τη λογοτεχνία και να βοηθήσουν στην κατανόηση και τη λειτουργία της. Η θεωρία χαρτογραφεί το πεδίο της λογοτεχνίας και όσους δραστηριοποιούνται εντός του. Συμβάλλει στην κατανόηση των ποικίλων λόγων που κυκλοφορούν για τη λογοτεχνία και αποκαλύπτει τις προθέσεις τους. Με άλλα λόγια, τα εργαλεία της θεωρίας συμβάλλουν στην πληρέστερη συνομιλία με τα κείμενα. Όμως, το πιο βασικό είναι ότι η συστηματική μελέτη της λογοτεχνίας, εν τέλει είναι η συστηματική μελέτη της ίδιας της ζωής (από την οποία προέρχεται και η λογοτεχνία). Η θεωρία ξεκλειδώνει τον μύθο, αλλά διατηρώντας την ακατάπαυστη μυχιότητά του. Μελετώντας για παράδειγμα τα κείμενα των Blanchot, Deleuze και Barthes, ξεκαθαρίζεις τους λογαριασμούς σου με ανθρώπους όπως ο Kafka, ο Auster, ο Βέλτσος, ο Λειβαδάς. Με άλλα λόγια, η θεωρία βοηθά τον ποιητή να επιτελέσει το καθήκον του: να μάθει να μην ξέρει τι ζητά. Επιπλέον, η θεωρητική κατάρτιση βελτιώνει αυτόν που ασχολείται με την τέχνη της λογοτεχνίας σε συνολικό βαθμό. Χωρίς να είναι κάτι απόλυτο, θεωρώ ότι ο ποιητής που γνωρίζει θεωρητικά σχήματα και συστήματα – αν είναι δυνατόν και σε βάθος – έχει – τουλάχιστον αφετηριακά – τη δυνατότητα να γράψει ενδιαφέρουσα ποίηση.
Έχετε επιχειρήσει να ασχοληθείτε με άλλα λογοτεχνικά είδη; Υπάρχει περίπτωση να σας γνωρίσουμε στο μέλλον μέσω των κειμένων σας με την ιδιότητα του πεζογράφου;
Όχι, δεν θα μπορούσα να ασχοληθώ εύκολα με τον πεζό λόγο. Όπως έχω γράψει και σ’ ένα σχετικό μου κείμενο, θεωρώ ότι η πεζογραφία – είτε με την ευρεία έννοια είτε όχι – έχει κάποιους εγγενείς περιορισμούς που καθιστούν – μέχρι ενός σημείου – ανέφικτη την έλευση όλων εκείνων των ροών που γεννά ο ποιητικός λόγος.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς συνήθως, ώστε να σας ωθήσει στη συγγραφή;
Έμπνευση, με τη στερεοτυπική έννοια, δεν έχω ποτέ. Και δεν πιστεύω σε μια τέτοια έμπνευση. Νομίζω ότι πρόκειται για έναν ακόμη λογοτεχνικό μύθο. Υπάρχουν πάρα πολλά ερεθίσματα και θέματα που με κινητοποιούν και με (εγ)καλούν, όλα προερχόμενα ευθέως από την καθημερινότητα.
Έχετε πρότυπα ως νέος στα γράμματα υπηρέτης της ποίησης; Αν ναι, μπορείτε να μας αναφέρετε είτε Έλληνες είτε και ξένους αγαπημένους σας συγγραφείς;
Πρότυπα όχι. Ποτέ δεν είχα – ευτυχώς. Έχω, όμως, επιρροές. Δεν είναι εύκολο φυσικά να μιλήσω γι’ αυτές, κυρίως διότι οι επιρροές ενός ποιητή είναι πάντοτε μηδενοποιημένες. Απαντώντας πάλι σε γενικό κλίμα, θα πρόσθετα ότι επηρεάζομαι τόσο από ποιητές όσο και από πεζογράφους.
Κατέχει σημαντική θέση η ποίηση στις μέρες μας; Διαβάζεται από τους λίγους εναπομείναντες αναγνώστες; Συμβάλει με τον τρόπο της στην καλυτέρευση του κόσμου και της κοινωνίας που τον περιβάλει;
Από άποψη εκδοτικής παραγωγής, η ποίηση φαίνεται να θεωρείται σημαντική, αφού εκδίδονται συνεχώς όλο και περισσότερες καινούργιες συλλογές. Αυτό από μόνο του είναι κάτι ουδέτερο. Ωστόσο, δεν θα έλεγα ότι σήμερα η ποίηση κατέχει μια σημαντική θέση ανάμεσά μας. Άλλωστε, η ποσότητα δεν εγγυάται πάντοτε και την ποιότητα. Κι εδώ είναι το μεγάλο ζήτημα. Για να υπάρχει ποίηση, απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο ποιητής. Όμως, ο ποιητής δεν είναι απλώς ο άνθρωπος που γράφει ποιητικά κείμενα. Αυτό δεν αρκεί για την ύπαρξη του ποιητή. Πολλοί άνθρωποι που ασχολούνται με την ποιητική τέχνη αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως ποιητές επειδή εκδίδουν συλλογές, επειδή γράφτηκαν γι’ αυτές κάποιες κριτικές ή επειδή έτυχε να λάβουν κάποιο βραβείο. Όλα αυτά – και άλλα πολλά ακόμη – αποτελούν πλάνες που αποπροσανατολίζουν από την αναζήτηση του είναι του ποιητικού φαινομένου. Συνεπώς, αν κάνουμε την παραδοχή ότι παρά την πληθώρα ποιητικών συλλογών, υπάρχουν κάποιοι μόνο ποιητές, τότε καταλαβαίνουμε ότι ο βαθμός περιθωριοποίησης της ποίησης είναι πέρα από υπαρκτός και μεγάλος. Η – πραγματική – ποίηση στη σημερινή νεοφιλελεύθερη κοινωνία είναι μια δυναμική απομονωμένη και περιχαρακωμένη. Ασκείται για να ασκηθεί, για να ειπωθεί απλώς ότι ασκήθηκε. Ποίηση με την έννοια της ανατροπής και της μη συμπόρευσης με τις νόρμες, νομίζω ότι υπάρχει σε μικρό βαθμό.
Τον Ιούνιο του 2025, κυκλοφόρησε η τρίτη κατά σειρά έκδοσης ποιητική σας συλλογή από τις εκδόσεις «Γλαρόλυκοι» με τίτλο «Επ’ αυτού». Εξηγείστε μας τον τίτλο της; Με ποιο κριτήριο επιλέχτηκε και γιατί;
Όπως είχα πει και αλλού, δεν θα μπορούσα ποτέ να μιλήσω ευθέως για το τι σημαίνει «Επ’ αυτού».
Δεκατέσσερα πετραρχικά σονέτα, δώδεκα χαϊκού και δώδεκα τριολέτα περιέχονται στη συλλογή σας «Επ’ αυτού». Πείτε μας δυο λόγια γι’ αυτά ως προς το περιεχόμενό της;
Η συλλογή «Επ’ αυτού» είναι μια μηχανή διάρρηξης της φόρμας, με σκοπό την εναλλακτική, μη συμβατική συνομιλία μαζί της.
Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι στη συλλογή σας αυτή υπηρετείτε όχι μόνο τρεις διαφορετικές μεταξύ τους ποιητικές φόρμες, αλλά και τρεις διαφορετικής προέλευσης ποιητικές φόρμες (Ιταλία-σονέτα, Γαλλία – τριολέτα, Ιαπωνία – χαϊκού). Πώς προέκυψε η συνύπαρξή τους και γιατί;
Αυτές οι τρεις ποιητικές φόρμες περιέχουν κάτι το ειδικό. Πολύ ειδικό. Νομίζω ότι μοιράζονται ορισμένα κοινά – μη δομικά χαρακτηριστικά – που η πολυπρισματική γραφή, αλλά και ανάγνωση, μπορεί να τα εντοπίσει.
Γιατί επιλέξατε να καταπιαστείτε με την πειθαρχημένη ποίηση και γιατί τελικά δεν την υπηρετείτε και τόσο πολύ πιστά; Βλέπουμε για παράδειγμα ότι το μέτρο σε κάποια σημεία σχεδόν επιτηδευμένα δεν τηρείται με την αυστηρή έννοια του όρου. Παρόλ’ αυτά, η αναβίωση αυτών των εξαιρετικών μορφών ποίησης στις μέρες μας είναι ελπιδοφόρα για όλους τους λάτρεις του μέτρου και της ρίμας. Εξελίσσονται θεωρείτε και αυτές οι φόρμες προκειμένου να προσαρμοστούν στα δεδομένα και στις διαθέσεις της σύγχρονης εποχής;
Ο λόγος για τον οποίο δεν τηρήθηκε κάποιο είδος συγγραφικής πειθαρχίας ως προς την τήρηση των φορμών είναι η απάντηση που έδωσα στην ενδέκατη ερώτηση. Ωστόσο, ναι, θεωρώ ότι η αναβίωση των ποιητικών φορμών υπό όρους αντιδογματικούς και συγκρουσιακούς τόσο ως προς την ιστορία τους, όσο και ως προς τη φυσικοποιημένη δομή τους, συμβάλλει στην απόρριψη της ποίησης ως μια «μεγάλη αφήγηση», στην απομυθοποίηση ενός τέτοιου είδους και στην ανακατασκευή μιας άλλης εκδοχής της, που δεν αρέσκεται στην άσκηση ενός ελιτίστικου και ψευδο-απομονωτικού τρόπου ύπαρξης και δράσης.
Με ποιο κριτήριο επιλέχθηκαν συγκεκριμένα τα ποιήματα αυτά για να φιλοξενηθούν στη νέα σας ποιητική συλλογή;
Η συλλογή «Επ’ αυτού» είναι καλό να γίνει αντιληπτή ως ένα σπονδυλωτό έργο. Τα ποιήματα της συλλογής βρίσκονται σε μια ιδιότυπη, κυκλική συνομιλία τόσο μορφολογικά όσο και περιεχομενικά.
Γιατί επιλέξατε να εκδώσετε το βιβλίο σας αυτό σε μορφή βιβλίου τσέπης;
Ήταν κάτι που μου προτάθηκε από τον εκδοτικό οίκο και η ιδέα μου φάνηκε ωραία.
Είστε ευχαριστημένος από τη μέχρι τώρα συνεργασία σας με το νέο σας εκδοτικό σπίτι, τις εκδόσεις «Γλαρόλυκοι»;
Παραπάνω από ευχαριστημένος. Η συνεργασία μας είναι άριστη. Επίσης, μοιραζόμαστε πολλά κοινά σχετικά με το πώς αντιλαμβανόμαστε τη λογοτεχνία και τα βιβλία.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα, δεδομένου ότι όλα τα βιβλία σας είναι αρκετά πρόσφατα στην αγορά;
Εργάζομαι πάνω σε μία ποιητική συλλογή, αλλά κυρίως καταπιάνομαι με κάποια κριτικά κείμενα αυτή την περίοδο. Και πολλή ανάγνωση: πρωτίστως είμαι αναγνώστης.
Μια ευχή σας για το μέλλον που θα θέλατε να πραγματοποιηθεί;
Να μελετήσετε τη συλλογή (σοβαρό-αστείο).
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
Δεν είναι ποτέ εύκολο να ξεχωρίσεις ποιήματα. Όμως, θα έλεγα ότι το ακόλουθο είναι σε μεγάλο βαθμό ενδεικτικό της συλλογής:
Η βαρβαρότητα της προσταγής ή του αντίο
Τι είναι χειρότερο από αυτό;
Σίγουρα όχι ένα πρωινό στο λεωφορείο
Ήρεμο, ανήσυχο και αγαθό.
Θυμωμένος και άγνωστος
Ένα παιδί τρέχει στην άκρη του δρόμου
Μνησίκακος και άκομψος
Η κρισιμότητα άλλου ρόλου.
Η καύση στην αιχμή των καημών
Είναι δώρον άδωρον οι επικλήσεις
Νιότη καχεκτική των γυρισμών.
Αυτή η στροφή έχει την έννοια της αξίας
Αν όλοι μαζί μπορούμε να μιλάμε
Κατανοούμε το ρόλο της τελείας.
Κύριε Κατσιγιάννη, σας ευχαριστώ πολύ για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτησή μας. Καλοτάξιδα όλα τα βιβλία σας και καλοδιάβαστα! Να αγαπηθούν και να εμπνεύσουν!
Σας ευχαριστώ κι εγώ για τη φιλοξενία.
Βιογραφικό:
Ο Μιχάλης Κατσιγιάννης γεννήθηκε το 1997 στην Πάτρα όπου και ζει. Κείμενά του για τη λογοτεχνία (θεωρία και κριτική) και την εκπαίδευση κυκλοφορούν σε διάφορα περιοδικά. Έχει εκδώσει (ως ψηφιακά βιβλία) τις ποιητικές συλλογές «μετα-ελεγείες» (Εξιτήριον, 2025), «βλέμματα» (Εξιτήριον, 2025) και «επ’ αυτού» (Ανεξάρτητες Εκδόσεις Γλαρόλυκοι, 2025) και τη μελέτη «Γιάννης Λειβαδάς: ο επιπλέων λόγος» (Εξιτήριον, 2025). Όλα τα βιβλία του κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο.
0 Σχόλια