Βιβλιοκριτική για το μυθιστόρημα "Το ποτάμι" του Χρήστου Φλουρή | Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

 

Συγγραφέας: Χρήστος Φλουρής
Έτος έκδοσης: 2021
Σελ.: 408
Εκδόσεις: Ελκυστής

Γράφει η Στέλλα Πετρίδου

Όταν το παρελθόν στέκεται επίμονα εμπόδιο στο παρόν απαγορεύοντάς του να αναπνεύσει, να δράσει και να απελευθερωθεί απ’ αυτό, όταν τα βαθύτερα αίτια αυτής της απαγόρευσης απλώνουν τις ρίζες τους σε σκοτεινά τραυματικά παιδικά χρόνια, σε ανεξήγητες ενδοοικογενειακές δραματικές εμπειρίες, διατηρώντας με τον τρόπο τους ακόμα ανοιχτές τις πληγές της ψυχής, τότε δεν έχουμε παρά να μιλάμε για μια αρρωστημένη ψυχολογική κατάσταση που χρήζει ουσιαστικής, επίπονης και επίμονης εσωτερικής διεργασίας του εαυτού.

Οπωσδήποτε, ένα τέτοιο σκοτεινό παρελθόν δεν αποτελεί καθόλου ευχάριστο περιβάλλον για να επιστρέφει κανείς σ’ αυτό τις ώρες που παραδίδεται η ψυχή του στην αγκαλιά του Μορφέα, προκειμένου να βρει τη γαλήνη. Τι γίνεται, επομένως, όταν αυτή η επιστροφή γίνεται παρά τη θέλησή του, παρά την άρνησή του, παρά τους ολοένα και αυξανόμενους φόβους του; Ένας ζωντανός εφιάλτης έρχεται να στοιχειώσει τον εσωτερικό του κόσμο, να κυριέψει την ψυχή του και να εγκλωβίσει το σώμα του στα δίχτυα μιας απέραντης μοναξιάς. Αυτοαπομόνωση η τιμωρία που επέρχεται ως λύση για να καταφέρει η σκέψη να διεκδικήσει, έστω και προσωρινά, την αυτοκυριαρχία της.

«Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα» είναι μια ρήση που σε συνδυασμό με τα ανωτέρω χαρακτηρίζει απόλυτα το περιεχόμενο της ιστορίας που αναπτύσσεται στο νέο μυθιστόρημα του Χρήστου Φλουρή, με τίτλο «Το ποτάμι», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής». Η εξήγησή της θα δοθεί προς στο τέλος της αφήγησης.

Η υπόθεσή του βιβλίου έχει ως εξής: Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, Πέτρος, συγγραφέας στο επάγγελμα, αποφασίζει ελλείψει έμπνευσης να καταφύγει στο σκοτεινό παρελθόν του και να γράψει την αυτοβιογραφία του. Ο εξομολογητικός του λόγος, που αποδίδεται σε πρώτο πρόσωπο, δεν είναι εύκολη διαδικασία γι’ αυτόν, καθώς στέκεται αφορμή για να ανασκάψει από τη μνήμη του γεγονότα και στιγμές που τον σημάδεψαν ολοκληρωτικά, τον στοίχειωσαν για δεκαετίες, τον αποδυνάμωσαν ως ύπαρξη, και τον οδήγησαν σε ένα καταστροφικό μονόδρομο. Στην πορεία, φυσικά, αυτής της διαδρομής συνειδητοποιεί πως η εξομολόγησή του αποτελεί τη μόνη του ελπίδα για να καταφέρει να ξεφύγει από τα βάσανα του εαυτού του, να κλείσει μια για πάντα τις οφειλές του με το εφιαλτικό του παρελθόν και να κάνει μια νέα αρχή στη ζωή του περισσότερο φωτεινή και διεκδικητική. Η απόφασή του να βρει τη δύναμη και να διεισδύσει αποφασιστικά στην πηγή του κακού, να εστιάσει σ’ αυτήν και να την ονοματίσει με θάρρος, παρόλο τον πόνο που προκαλεί στην ψυχή του μια τέτοια ομολογία, να την αποδεχθεί έπειτα ως γεγονός που συνέβη και πια δεν ανατρέπεται, τον οδηγεί σταδιακά στην απελευθέρωση του πραγματικού του εαυτού, στην συμφιλίωση μαζί του και κατά συνέπεια στην προσωπική του λύτρωση.

Ο συγγραφέας μέσα από την ιστορία του Πέτρου περνάει σωρεία μηνυμάτων στον αναγνώστη. Η αγάπη είναι αυτή που πρωταγωνιστεί στη ζωή του ανθρώπου, αυτή που ορίζει τη μοίρα του και αυτή που έχει τη δυνατότητα να τον δυναμώσει με την αγκαλιά της ή αντίθετα να τον καταστρέψει με την απουσία της. Η έλλειψη της αγάπης στοιχειώνει για χρόνια τη ζωή του Πέτρου, ακόμα και τότε που ως παιδί προσδοκούσε μια πατρική αγκαλιά, το φιλί της μάνας, την καλή κουβέντα του αδερφού. Ακόμα κι έπειτα, στα εφηβικά και νεανικά του χρόνια, ποτέ δεν αισθάνθηκε όλα εκείνα που για κάποιους άλλους θεωρούνταν αυτονόητα. Έπρεπε να περάσουν αρκετές δεκαετίες, ώστε ο πληγωμένος εαυτός του Πέτρου να ανακαλύψει την αιτία αυτής της συναισθηματικής απόστασης που διαρκώς τραυμάτιζε τη σκέψη του ματώνοντας στην κυριολεξία όλον τον ψυχικό του κόσμο. Όμως αυτή η δύσκολη διαδικασία της εξομολόγησης του επέφερε και κάτι άλλο, αυτό που εν τέλει αποκομίζει και ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο: την ανάγκη της συγχώρεσης.

Ο αναγνώστης συνειδητοποιεί επίσης και κάτι άλλο: αν ο ίδιος δεν επιχειρήσει να αγαπήσει τον εαυτό του και να τον αποδεχτεί με τα προτερήματα και τα ελαττώματά του, δε θα καταφέρει να το κάνει κανείς άλλος για εκείνον. Κι αυτό, γιατί η αγάπη, που έρχεται ως φυσικό επακόλουθο μετά την αποδοχή, προϋποθέτει την άφεση αμαρτιών, τη συγχώρεση αυτών και την απενοχοποίηση του εαυτού. Μόνο όταν ο άνθρωπος νιώσει λυτρωμένος από το μέσα του μπορεί να χαμογελάσει και να επιτρέψει στους ανθρώπους που τον περιβάλλουν να τον πλησιάσουν περισσότερο και να τον γνωρίσουν πραγματικά. Η διαρκής άμυνα του εαυτού, που προκαλείται είτε από καλά φυλακισμένα μυστικά είτε από τύψεις, εφιάλτες και λανθασμένες εντυπώσεις, καταλήγει με βεβαιότητα στη συναισθηματική απόσταση. Όμως ο άνθρωπος, όπως φαίνεται και στις σελίδες αυτού του βιβλίου, δε μπορεί να αντέξει τη συνεχόμενη μοναξιά. Εξάλλου, δε γεννήθηκε για να είναι μόνος του.

Ο πληγωμένος Πέτρος, που μετά από δεκαετίες θα μάθει τελικά, γιατί υπέστη αυτή την ταπεινωτική συμπεριφορά από την οικογένειά του, που του αμαύρωσε τα πιο ανέμελα και τα πιο ξέγνοιαστα χρόνια της ζωής του και του στοίχειωσε όλα τα επόμενα που ακολούθησαν, θα το καταλάβει κι ο ίδιος στο τέλος αυτής της ιστορίας. Απενοχοποιώντας, ωστόσο, για πρώτη φορά τον εαυτό του από όλα όσα σκίαζαν την ψυχή του και βασάνιζαν το νου του ολοκληρωτικά, διεκδικεί για πρώτη φορά την πραγματική του λύτρωση κι επομένως και την ευτυχία. Άραγε θα είναι η δύναμη του τόσο μεγάλη, ώστε να τη διεκδικήσει με πάθος ή θα παραμείνει μια για πάντα υπόδουλη της αρρωστημένης του φαντασίας; Αυτό ο αναγνώστης θα το μάθει διαβάζοντας και την τελευταία σελίδα του βιβλίου.

Μια επινοημένη-φανταστική αυτοβιογραφία του πρωταγωνιστή της ιστορίας που καθηλώνει τον αναγνώστη από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου, καθώς του προκαλεί μεγάλη συναισθηματική φόρτιση, που οφείλεται εμφανώς στα ανάμεικτα συναισθήματά που τον διακατέχουν κατά τη διάρκεια της αφήγησης, όπως είναι αυτά της θλίψης, της συγκίνησης, του πόνου, αλλά και της οργής, της αγανάκτησης και της εκδίκησης. Παρότι κινείται αρκετές φορές στη σφαίρα της φαντασίας και του ανύπαρκτου, τα γεγονότα τα οποία εξιστορούνται τοποθετούνται επακριβώς στη διαφάνεια του χρόνου εξασφαλίζοντας έτσι την αναγκαία ισορροπία στην ατμόσφαιρα που περιβάλει τα γεγονότα, προκειμένου το περιεχόμενό τους να χαρακτηριστεί αληθοφανές και πειστικό.

Ο συγγραφέας καταφέρνει να μας παρουσιάσει ένα έργο πυκνό, πολυπρόσωπο και πολυφωνικό, με ενδιαφέροντες χαρακτήρες, με αρκετές εκπλήξεις και ανατροπές, με γρήγορη ροή των εικόνων που συμπληρώνουν την υπόλοιπη ιστορία. Η απόλυτα ψυχικά διαταραγμένη ατμόσφαιρα στην οποία εντάσσει τον πρωταγωνιστή του, γίνεται ανεκτική έως και συμπαθής από τον αναγνώστη κι αυτό οφείλεται στην ευστροφία και στην ευρηματικότητα του γράφοντος να δικαιολογήσει με επιχειρήματα την ύπαρξή της. Οι δραματικές συγκρούσεις και τα απρόοπτα ωθούν την αγωνία στα ύψη και δυναμώνουν τη ροή της αφήγησης.

Ένα μυθιστόρημα που εισχωρεί στον κόσμο της ψυχολογίας και της ψυχανάλυσης, που δίνει τροφή για σκέψη στον αναγνώστη και τον ωθεί να ανακαλύψει έστω και με πόνο ψυχής το πραγματικό νόημα της ύπαρξής του μέσα στον κόσμο της φθοράς και της υποκρισίας.

Ο τίτλος του βιβλίου αποτελεί την αρχή και το τέλος της ψυχικής οδύνης.

Αντικειμενικά μιλώντας, αξίζει οπωσδήποτε να διαβαστεί.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

«Τώρα μπορώ να καταλάβω εκείνο το ποτάμι που μου στοιχειώνει κάθε βράδυ τον ύπνο επί τόσα και τόσα χρόνια. Φαίνεται ότι ο ύπνος μου έχει εξαγοραστεί από κάποιους που δε θέλουν να με αφήσουν να ξεχάσω. Πως έχει αναλάβει να μου θυμίζει με διαφορετικό και έμμεσο τρόπο κάθε βράδυ όσα θα ήθελα να έχω εδώ και χρόνια απωθήσει στη λήθη. Κατά πάσα πιθανότητα οι νεκροί ελέγχουν τα όνειρα. Αυτοί κανονίζουν τι θα δουν οι ζωντανοί την ώρα που αναπαύεται το σώμα τους, στέλνοντας μηνύματα προφητικά από το υπερπέραν».

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα Χρήστο Φλουρή:

Ο Χρήστος Φλουρής γεννήθηκε στο Ρέθυμνο της Κρήτης το 1969, σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στη φιλοσοφική Σχολή Ρεθύμνου και στη συνέχεια εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Istitutto Universitario Orientale, στη Νάπολη της Ιταλίας. Ζει και εργάζεται στη Σπάρτη, σε φροντιστήριο μέσης εκπαίδευσης. Είναι παντρεμένος και πατέρας δύο παιδιών.

Η ποιητική του συλλογή με τίτλο "Ενδόμυχα" εκδόθηκε από τις εκδόσεις Χαραμάδα, ενώ τα μυθιστορήματα "Ιφιγένειες" και "Σπίθα" καθώς και η ποιητική του συλλογή "Σχεδόν αθόρυβα" από την Άνεμος Εκδοτική.