Γιατί τον Ιούλιο;
Ο
Ιούλιος βρίσκεται στην καρδιά του θέρους. Τι καλύτερο από το να συνδυάσουμε τις
όποιες δραστηριότητες των διακοπών μας σε ένα τόσο όμορφο μέρος της Ελλάδας,
όπως το ιστορικό Ηράκλειο της Κρήτης, με μια επίσκεψη σε μια εικαστική έκθεση,
όπου θα προβληθούν δεκάδες έργα διαφορετικής καλλιτεχνικής έκφανσης;!
Ομολογώ ότι προλάβατε τη σκέψη μου; Θα τολμήσω όμως να ρωτήσω. Γιατί στο
Ηράκλειο;
Γιατί
οφείλουμε σήμερα να πιστέψουμε στη δυναμική της ελληνικής περιφέρειας όσον
αφορά τις Τέχνες και τον ευρύτερο Πολιτισμό. Ας μην είμαστε κοντόφθαλμοί. Η
Ελλάδα των μεγάλων ποιητών, Ελλήνων και ξένων, είναι μια χώρα μαγευτική,
κρύβοντας ακόμα και στους πιο άγνωστους τόπους, εκείνα τα «σπήλαια» των
απολήξεων της, απέραντες χάρες. Το Ηράκλειο, πόλη με ένα ιστορικό γίγνεσθαι
καρφιτσωμένο στον ιστορικό καμβά από την μια αρχή που ούτε οι αρχαιολόγοι δε
μπορούν να προσδιορίσουν με απόλυτη ακρίβεια, γίνεται σημείο (επαν)εκκίνησης
για τον κεντρικό καλλιτέχνη της έκθεσης κ. Ιωάννη Σταθογιάννη. Σαν άλλος
Δαίδαλος ο ίδιος ανοίγει τα φτερά του με σεβασμό και σύνεση προς το
φιλοτεχνείν, χωρίς να επαναλαμβάνει το πανάρχαιο λάθος του Ικάρου. Και όλα
αυτά, βλέπετε, στην ελληνική νησιωτική περιφέρεια.
Και εκεί τι θα δούμε;
Πρώτα
από όλα θα δείτε πώς ένα μαξιλάρι μεταμορφώνεται σε έργο τέχνης, κλείνοντας το
μάτι στη μεταμοντέρνα τέχνη. Αν όμως κάποιος δεν πρόλαβε να διαβάσει το Δελτίο
Τύπου της Έκθεσης, τον συμβουλεύω να θυμάται ότι: στην Έκθεση αυτή θα ταξιδέψει
μέσα από μνήμες κεκτημένες από την περιπλάνηση στα πέρατα του κόσμου, θα
φλερτάρει με τη διαπολιτισμική συνύφανση του χθες που τελικά έγινε του
μέλλοντος, καθώς τούτο η πολιτισμική εξέλιξη πρόσταξε, θα συνειδητοποιήσει ότι
τα σύμβολα της αρχαιότητας δεν εξωραΐζουν ψυχρά μνημεία άνευ λόγου, αλλά μιλούν
στις καρδιές των ανθρώπων σε κάθε επίπεδο μέχρι σήμερα, και θα διερωτηθεί “live or die”, όπου κατά μια εκδοχή το “live” ισοδυναμεί με τη δημιουργία και
το “die”
με την αδράνεια. Και όλα αυτά με φόντο ένα διάλογο μεταξύ του κ. Ι. Σταθογιάννη
και άλλων 21+8 καλλιτεχνών, και έπειτα ένα σχεδόν αυτομάτως αναπτυσσόμενο
διάλογο μεταξύ των ίδιων των 21+8 καλλιτεχνών, όπου η φυγοκεντρική δύναμη
σταδιακά αποδυναμώνεται ή/και απουσιάζει.
Εκπλήξεις υπάρχουν;
Ασφαλώς.
Ωστόσο, δε μπορώ να τις αποκαλύψω. Εάν το κάνω θα χάσουν το νόημά τους. Ελάτε,
εσείς και δε θα χάσετε. Σας περιμένουν και βιωματικά-εκπαιδευτικά εργαστήρια,
σε επιμέλεια της κ. Μαρίας Δρακάκη.
Γιατί όλα αυτά σε ένα ξενοδοχείο; Ίσως να ακούγεται κάπως περίεργο σε κάποιους.
Και
γιατί όχι; Σήμερα, είμαστε ή τουλάχιστον θα πρέπει να είμαστε ικανοί να
δημιουργήσουμε Τέχνη εκτός των παραδοσιακά προορισμένων για αυτήν χώρων της. Υπό
την εφαρμογή μιας σωστής μεθοδολογίας η Τέχνη δε φοβάται να βγει από τα
μουσεία, τις γκαλερί, τα πολιτιστικά κέντρα… Η Τέχνη αναδεικνύεται μέσα από
κάθε χώρο, ακόμα και αυτούς που δε φέρουν εκ φύσεως μουσειακές προδιαγραφές.
Αυτό, ίσως όχι τόσο στην Ελλάδα – είναι γνωστό από προηγούμενες δεκαετίες,
ειδικά από τότε που εμφανίστηκε το Μεταμοντέρνο. Δάσκαλοί μου, όπως ο κ. Αντώνιος
Κωττίδης περίεγραφαν κάποτε σε αίθουσες εν εξελίξει και φιλόδοξων ιστορικών
τέχνης αντίστοιχα παραδείγματα. Ένα εργοστάσιο μπορεί να γίνει με τον κατάλληλο
σχεδιασμό μουσείο με μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις. Θυμάστε εκείνο το «ΦΙΞ»
στην Αθήνα; Πλέον είναι το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Και ένα ξενοδοχείο
– ναι, ένα εν χρήσει ξενοδοχείο – μπορεί να γίνει περιστασιακά χώρος φιλοξενίας
εκθέσεων και άλλων πολιτισμικών δρωμένων. Ας μη φαλκιδεύουμε τη σκέψη μας μόνο
σε εγκαταλειμμένους μη εκθεσιακούς χώρους. Σκεφτείτε και το αυτό: ένας δρόμος
μπορεί να εξελιχθεί κυριολεκτικά σε πεδίον δόξης λαμπρόν για έναν εικαστικό.
Στη διεθνή βιβλιογραφία διαβάζουμε συχνά για τη λεγόμενη “urban art”. Οπότε, ναι η Έκθεση που
ετοιμάζουμε θα λάβει χώρα σε ένα ξενοδοχείο, ή για να είμαστε πιο ακριβείς, στο
παλαιότερο ξενοδοχείο του Ηρακλείου, το φημισμένο Hotel Olympic, στην πλατεία
Κορνάρου.
Η Έκθεση ακολουθεί το πρότυπο του...;
Η
Έκθεση (ανα)γεννάει πρότυπα με άξονα το Μεταμοντέρνο, όπως αναφέρθηκε
προηγουμένως. Πρότυπα που αργότερα θα ακολουθήσουν και άλλοι, έχοντας κίνητρο
τη συμβολή τους στην δόμηση και επαναδόμηση του τοπικού πολιτισμικού
περιβάλλοντος. Ήτοι, η έκθεση πρωτοτυπεί. Αν έπρεπε να ακολουθήσει κάποιο πρότυπο
υπό το αυστηρό περιεχόμενο του όρου, μάλλον θα αποτύγχανε. Ο λόγος διττός. Μιλώντας
πάντοτε προσωπικά διερωτώμαι: αφενός, πώς μπορώ ως ένας σύγχρονος Art Curator
να
ακολουθήσω άκριτα, έστω και δοκιμασμένα, πρότυπα, και αφετέρου, πώς να
ακολουθήσω ένα πρότυπο όντας ευλογημένος να έχω δει δεκάδες σε Ελλάδα και
εξωτερικό; Ένα καλλιτεχνικό κομφούζιο στο λογικό και θυμικό μου. Από τη ρωμαϊκή
Τέχνη μέχρι το Μεταμοντέρνο των ΗΠΑ, με τις όποιες προκλήσεις ενός μεγαλόπνοου
πολιτιστικού εγχειρήματος να κρέμονται ωσάν δαμόκλειος σπάθη πάνω από κάθε μου
κίνηση.
Επίσης,
ίσως, ο ανούσιος ενστερνισμός άλλων προτύπων να μη μας επέτρεπε να
παρουσιάσουμε μαξιλάρια ως έργα σύγχρονης τέχνης στο ευρύ κοινό. Βλέπετε; Τα πρωτότυπα
μερικές φορές δημιουργούν και αγκυλώσεις. Και ύστερα μιλάμε για Μεταμοντερνισμό.
Η μεγαλύτερη πρόσκληση που κληθήκατε – ή ακόμα καλείστε – να αντιμετωπίσετε
προσωπικά;
Να
προσθέσω το λιθαράκι μου σε μια προσπάθεια, η οποία συν τοις άλλοις, επιδιώκει
να μετουσιώσει τα μαξιλάρια σε μεταμοντέρνα έργα υψηλής αισθητικής, και μάλιστα
όλο αυτό σε έναν χώρο μη εκθεσιακών προδιαγραφών εκ προοιμίου. Ναι, αυτό ήταν –
και είναι – πρόκληση.
Ο κ. Ιωάννης Σταθογιάννης ως καλλιτέχνης; Με δυο λόγια ένας χαρακτηρισμός.
Αγγίζετε
ευαίσθητες χορδές, διότι κάνετε λόγο για ένα ιδιαίτερα προσφιλές μου πρόσωπο,
για έναν φίλο. Δε θα χρησιμοποιήσω κλισέ εκφράσεις, καθώς αυτές δεν αρμόζουν
στην πολυσχιδή προσωπικότητα του ίδιου του Ιωάννη (επιτρέψτε μου εδώ να τον
αποκαλέσω με το μικρό του όνομα). Ο Ιωάννης, λοιπόν, είναι ένας καλλιτέχνης
ανήσυχος, ανατρεπτικός, τυχοδιώκτης του καλαίσθητου, γεννημένος για αυτό που με
σωφροσύνη θεραπεύει εδώ και χρόνια μέσα από τα έργα του.
* Μαζί με εμένα την επιμέλεια της Έκθεσης υπογράφουν: η κ. Αλεξάνδρα Κουρουτάκη και η κ. Μαρία Δρακάκη.
**Στο
σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω, επίσης, για άλλη μια φορά προσωπικά: το Hotel Olympic για
τη φιλοξενία της Έκθεσης, το Πολιτιστικό
και Συνεδριακό Κέντρο του Δήμου Ηρακλείου για τη
φιλοξενία ενός Gala,
προς τιμήν ειδικών καλεσμένων, τον Εκδοτικό
Οίκο «Μπαρτζουλιάνος» από την Αθήνα για την έκδοση του
τρίγλωσσου Καταλόγου (βιβλίου) της Έκθεσης, και όλους τους χορηγούς που
υποστήριξαν οικονομικά και ηθικά τις προετοιμασίες της Έκθεσης.
Σύντομο βιογραφικό του Γιώργου Ορφανίδη
Ο Γεώργιος Α. Ορφανίδης είναι Υποψήφιος Διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ΑΠΘ (Ελλάδα). Εκπονεί τη διδακτορική διατριβή του σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Τουλούζης ΙΙ, UT2J (Γαλλία). Σπούδασε Αρχαιολογία & Ιστορία της Τέχνης (ΒΑ, ΜΑ), Ιταλική Φιλολογία (ΒΑ), και Πολιτιστική Διαχείριση & Επικοινωνία (ΜΑ) στο ΑΠΘ. Επίσης, έλαβε Δίπλωμα (2-Υear Diploma) Βυζαντινής Παλαιογραφίας από το Κέντρο Παλαιογραφίας και Αγιολογικών Μελετών (Μονή Αγ. Θεοδώρας) της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης. Συμμετέχει σε επιστημονικά συνέδρια και δημοσιεύσει κείμενα σχετικά με την Αρχαιολογία, την Ιστορία της Τέχνης, την Πολιτισμική Ανθρωπολογία, τη Διαχείριση και Επικοινωνία/Σημειωτική του Πολιτισμού, τη Θρησκειολογία και τις Ιταλικές Σπουδές σε έγκριτα Περιοδικά, Πρακτικά Συνεδρίων, Συλλογικούς Τόμους, Εγκυκλοπαίδειες, κ.ά. εκδοτικών οίκων της Ελλάδας και της αλλοδαπής. Συμμετέχει επίσης σε εκπομπές αντίστοιχης θεματικής και δημοσιεύει στον Τύπο. Στα ενδιαφέροντά του εμπίπτει και η δημοσίευση βιβλιοκριτικών. Διοργανώνει επιστημονικά-εκπαιδευτικά εργαστήρια βιωματικού χαρακτήρα υπό την αιγίδα αναγνωρισμένων φορέων. Ασχολείται, παράλληλα, με την συγγραφή τεχνοκριτικών μελετών και την επιμέλεια εικαστικών εκθέσεων και λοιπών πολιτισμικών δρωμένων, ως Art Curator & Art/Creative Director. Είναι μέλος ερευνητικών, εκπαιδευτικών και πολιτισμικών φορέων πανελλήνιου ή/και διεθνούς βεληνεκούς.
0 Σχόλια