Βέρα Σαββίδη: "Τα παραμύθια έχουν πανανθρώπινο χαρακτήρα γιατί συνδέονται με τις ανάγκες της ανθρώπινης ψυχής"


Η σημερινή καλεσμένη στις Τέχνες είναι θεατροπαιδαγωγός, αλλά και Ειδική Θεραπεύτρια. Πιστεύει πολύ στην δύναμη των παραμυθιών και γι' αυτό άλλωστε έδειξε ήδη το ενδιαφέρον και την αγάπη της για την παιδική λογοτεχνία. Μιλάμε για τη συγγραφέα Βέρα Σαββίδη, η οποία μας παρουσιάζει το παραμύθι της με τίτλο «Ο Λεφτέρης έχει φ,» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Οσελότος».  

Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου


Κυρία Σαββίδη, για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή; Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που καθόρισε την λογοτεχνική σας πορεία;

Πρόκειται για μια αγάπη μου με συντρόφευε από πολύ παλιά. Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Με αφορμή διάφορα ερεθίσματα που λάμβανα από παιδί. Έγραφα ιστορίες που επινοούσα με αφορμή κυρίως, πρόσωπα και συμπεριφορές. Ξεκίνησε σαν παιχνίδι, γι αυτό και το αγάπησα πολύ. Αργότερα, σαν εμψυχώτρια ομάδων, πολύ συχνά έγραφα κείμενα με βάση το υλικό της ομάδας, τις ηλικίες και τις δυναμικές τους. Και διασκευές θεατρικών κειμένων, ώστε να ανταποκρίνονται στα παραπάνω και να κατορθώσει να αξιοποιήσει η κάθε ομάδα τις δυνατότητές της. Επομένως, η συγγραφή ήρθε πολύ νωρίς, στη συνέχεια συμπορευτήκαμε δημιουργικά με διάφορους τρόπους, αλλά δεν είχα αποφασίσει ως πρότινος, να προχωρήσω στην έκδοση. Ώσπου, έκανα το επόμενο βήμα με στόχο να μοιραστώ με τα παιδιά τις ιστορίες αυτές. Το βασικό ερέθισμα ήταν πάντα να συνομιλήσω με τους ήρωες μου, για όλα αυτά που αγαπούν και για όλα όσα τους δυσκολεύουν. Να μου εμπιστευτούν τις ιστορίες τους και να ανακαλύψω την αλήθεια τους.

Είστε θεατροπαιδαγωγός, αλλά και Ειδική Θεραπεύτρια. Θεωρείτε ότι η επαγγελματική σας ενασχόληση επηρεάζει τον τρόπο γραφής σας;

Ασφαλώς, ναι. Δεν θα μπορούσε, πιστεύω να μην την επηρεάσει. Θεωρώ πως το ένα τροφοδοτεί το άλλο. Αλλά και οι επιλογές μας στην μακροχρόνια πορεία της επαγγελματικής μας ενασχόλησης, δεν είναι τυχαίες.

Γιατί στραφήκατε συγκεκριμένα στη συγγραφή παραμυθιών; Θεωρείτε ότι τα παραμύθια έχουν τη δύναμη που απαιτείται για να πλάσουν κατάλληλα τον χαρακτήρα ενός παιδιού και να τον κάνουν καλύτερο άνθρωπο;

Ναι, πιστεύω πολύ στην δύναμη των παραμυθιών. Είναι γνωστό πως τα παραμύθια, όπως και τα παιδιά, εκφράζουν τις πιο μεγάλες αλήθειες. Ασφαλώς δεν αποτελούν πανάκεια, κρύβουν ωστόσο έναν ανεξάντλητο θησαυρό σοφίας και αυτογνωσίας. Έχουν πανανθρώπινο χαρακτήρα γιατί συνδέονται με τις ανάγκες της ανθρώπινης ψυχής. Συνδέονται με το συλλογικό ασυνείδητο και μέσα στον φανταστικό τους κόσμο, συναντάμε μια πλευρά του εαυτού μας στους ήρωες τους. Στα παραμύθια η διαπραγμάτευση γίνεται με τον εαυτό μας και όχι με τους θεούς, όπως συμβαίνει στους μύθους. Θεωρώ πως το σημαντικότερο στοιχείο τους που μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά, είναι πως τα παραμύθια μας θυμίζουν ότι κάθε στιγμή χρειάζεται να επιλέξουμε τι θέλουμε. Να πάρουμε την ευθύνη μετά από κριτική σκέψη. Πραγματεύονται τα όρια και το σπουδαιότερο: αφηγούνται μια ανατροπή. Μια κατάσταση που αλλάζει. Οι ήρωες τους έρχονται αντιμέτωποι με διλλήματα, περνούν δοκιμασίες αλλά δεν εγκλωβίζονται σε αυτές. Μετακινούνται, καθώς έχουν επιλέξει τους στόχους τους και τους υπερασπίζονται. Είναι μια τελετουργία ενηλικίωσης. Τα παιδιά αναγνωρίζουν τους φόβους των προσώπων, αλλά ταυτόχρονα διαπιστώνουν πως οι συμβολικοί «δράκοι» του παραμυθιού δεν είναι ανίκητοι. Ασφαλώς και ο ψυχαγωγικός χαρακτήρας των παραμυθιών είναι ιδιαίτερα ελκυστικός. Τα παιδιά αγαπούν τα παραμύθια.

Δεδομένου ότι τα παιδιά στη σημερινή εποχή μεγαλώνουν μέσα σε μια κοινωνία απόλυτης τεχνολογίας, θεωρείτε πως μπορεί ακόμα το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή τους; Έχει, δηλαδή, ακόμα τη δυνατότητα να ταξιδέψει την αθώα ψυχή τους και να πλάσει όμορφα και αρμονικά τον αμόλυντο κόσμο τους;

Ναι, θέλω να το πιστεύω. Δεν θεωρώ βέβαια πως είναι εύκολο. Κάθε άλλο. Σε αυτό χρειάζεται να συμβάλουμε και οι ενήλικες. Οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, όλοι. Δεν αρκεί να υπερασπιζόμαστε θεωρητικά το βιβλίο. Τα παιδιά επηρεάζονται από την στάση μας και από τις πράξεις μας. Όχι από νουθεσίες και προφορική παρότρυνση.


Από πού αντλείτε έμπνευση συνήθως για να πλάσετε τις ιστορίες σας;

Από τα πρόσωπα. Από τον άνθρωπο. Ο καθένας αποτελεί ένα ολόκληρο σύμπαν. Γύρω από αυτόν κινούνται και οι υπόλοιποι «πλανήτες», φωτίζοντάς τον ή δυσκολεύοντάς τον. Με αυτόν τον τρόπο προκύπτουν και τα θέματα. Μου αποκαλύπτονται μαζί με τον ήρωα.

Ποιοι είναι οι πιο απαιτητικοί αναγνώστες κατά τη γνώμη σας; Τα παιδιά, οι έφηβοι ή οι ενήλικες;

Υπάρχουν απαιτητικοί και μη απαιτητικοί αναγνώστες σε κάθε ηλικία. Σε ό,τι αφορά το παιδικό αναγνωστικό κοινό, και αυτό εκπαιδεύεται, όπως και εκείνο των ενηλίκων. Η διαφορά είναι πως την επιλογή των παιδικών βιβλίων την κάνουν κυρίως οι ενήλικες για λογαριασμό των μικρών αναγνωστών. Με δικά τους κριτήρια. Αυτοί που προσεγγίζονται δυσκολότερα στην εποχή μας, είναι οι έφηβοι.

Από τη μέχρι τώρα πορεία σας στο χώρο του βιβλίου, θεωρείτε πως υπάρχει συνταγή για τη συγγραφή μιας καλής ιστορίας; Κι αν ναι, τι είναι αυτό που τη χαρακτηρίζει ως καλή;

Προσωπικά, δεν πιστεύω στις συνταγές. Δεν τις εμπιστεύομαι για ένα αυθεντικό και πρωτότυπο αποτέλεσμα. Αναμφισβήτητα, υπάρχουν κάποια γενικότερα τεχνικά χαρακτηριστικά, μία μεθοδολογία, ωστόσο, ο κάθε δημιουργός, ευτυχώς, φέρει την προσωπική του σφραγίδα σε κάθε έργο του, μικρό ή μεγάλο. Αυτός πιστεύω είναι ο πυρήνας. Τα θέματα δεν είναι στην πραγματικότητα ανεξάντλητα. Την διαφορά την κάνει ο τρόπος που ο κάθε δημιουργός διαπραγματεύεται το συγκεκριμένο θέμα στο γραπτό λόγο. Πέρα από τη μυθοπλασία, τη γλώσσα και την ευρηματικότητα, για μένα μια καλή ιστορία είναι τελικά αυτή που δεν θα ξεχαστεί μετά το πέρας της ανάγνωσης.

Ποιο βιβλίο κατά τη γνώμη σας, πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσουν όλα τα παιδιά;

Υπάρχουν πολλά εξαιρετικά βιβλία και συνεχώς εμπλουτίζεται η βιβλιοθήκη της παιδικής λογοτεχνίας. Είναι δύσκολο να αναφέρω ένα και μόνο. Αν πρόκειται για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, θεωρώ πως «Ο μικρός πρίγκηπας» είναι διαχρονικός. Ο Πίτερ Παν, επίσης.

Ας επιστρέψουμε ξανά στα παιδιά. Θεωρείτε ότι είναι καλοί αναγνώστες; Δείχνουν το ενδιαφέρον που θα ’πρεπε για την ανάγνωση παραμυθιών διδακτικού περιεχομένου;

Τα παιδιά αγαπούν τα παραμύθια. Είναι καλοί αναγνώστες, αρκεί να τους δώσουμε την ευκαιρία να τα γνωρίσουν και να τα αγαπήσουν. Ένα παιδί που περνάει καθημερινά τον ελεύθερο χρόνο του με ένα tablet στο χέρι για να κάνει ησυχία, δεν θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει τον κόσμο των παραμυθιών και να συνομιλήσει μαζί τους. Επιπλέον, τα παραμύθια περνούν μηνύματα, θέτουν έμμεσα ερωτήματα, αφηγούνται μια ιστορία. Είναι επιλογή η στάση μας απέναντι στους ήρωες και στα πρότυπα που αυτοί φέρουν. Ο στείρος διδακτισμός δεν έχει θέση στην υγιή διαπαιδαγώγηση. Το ζητούμενο είναι η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης.


Το βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου φέρει τον τίτλο «Ο Λεφτέρης έχει φ,» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Οσελότος». Μιλήστε μας γι’ αυτό.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο παραμύθι που πραγματεύεται ανάγκες και αξίες διαχρονικές. Αφηγείται την περιπέτεια του μικρού Λεφτέρη, τον αγώνα του να υπερασπιστεί την ταυτότητά του και τις αξίες του, το δικαίωμα του στην διαφορετικότητα και στη δημιουργικότητά του. Ενός παιδιού που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσει μια καίρια δυσκολία. Ο Λεφτέρης δεν είναι ανορθόγραφος. Το φ από το όνομά του, αυτό που του προσδίδει μια ιδιαιτερότητα, αμφισβητείται από κάποιους κωμικούς απρόσκλητους επισκέπτες, οι οποίοι καταλαμβάνουν το χώρο του και δυσκολεύουν τη ζωή του. Είναι οι οικογένειες των Οχιδεμπορήδων και των Ολαταξέρηδων. Αυτοί, δεν τον εγκρίνουν και αποφασίζουν να του στερήσουν αυτά που αγαπά και όλα όσα αντιπροσωπεύει. Από φόβο και απληστία. Είναι γραμμένο με χιούμορ και ανάλαφρη παιχνιδιάρικη διάθεση. Ο Λεφτέρης συνομιλεί με τις δυσκολίες του. Με τις αυστηρές, απορριπτικές φωνές, οι οποίες προέρχονται άλλοτε από τον εσωτερικό μας κόσμο και άλλοτε από τον εξωτερικό. Με έναν δικό του τρόπο τα καταφέρνει. Ευτυχώς, αφουγκράζεται και ένα πολύ φωτεινό του κομμάτι, μια σχέση ουσιαστική, που κανείς δεν έχει καταφέρει να κλονίσει: Ο Λεφτέρης μας, ευτυχώς έχει ήδη λάβει αγάπη και αποδοχή. Αυτό είναι το ισχυρό του όπλο. Η Ηλιαχτίδα. Με αυτήν επιλέγει τελικά να πορευτεί και να μεγαλώσει. Στο τέλος τίθεται και το ερώτημα: τι θα απογίνουν οι αρνητικοί» ήρωες της ιστορίας. Οι μικροί αναγνώστες θα φανταστούν, θα σκεφτούν και θα αποφασίσουν.

Η ιστορία του βιβλίου είναι ξεκάθαρα διδακτική. Ο μικρός αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως κανείς δε μπορεί να φιμώσει τα όνειρα και τις προσδοκίες του, αν ο ίδιος δεν το επιθυμήσει. Ο κόσμος τείνει προς την καταστροφή επειδή οι άνθρωποι μεγαλώνοντας παύουν να είναι και να σκέφτονται σαν παιδιά, παύουν να τολμούν και να διεκδικούν, με αποτέλεσμα να φυλακίζονται από μόνοι τους στα δεσμά που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει για τον εαυτό τους. Ο μικρός Λεφτέρης, ο ήρωας της ιστορίας του παραμυθιού αποτελεί το πρότυπο που οφείλουν να υιοθετήσουν τα παιδιά αν θέλουν να εξακολουθούν να ονειρεύονται ηλιαχτίδες στη ζωή τους κόντρα στα μαύρα σύννεφα που τους επιβάλει η ίδια η εξέλιξη της ανθρώπινης ζωής. Θεωρείτε πως τελικά οι μικροί μας φίλοι θα λάβουν το μήνυμα αυτό που θέλετε να περάσετε;

Από την μέχρι τώρα ανταπόκριση και τα σχόλια που λαμβάνω από μικρούς και μεγάλους, πιστεύω πως ναι. Έχουν λάβει το μήνυμα. Ο καθένας από μας έχει να αντιμετωπίσει πλήθος Οχιδεμπορήδες, από πολύ νωρίς. Το πώς ο καθένας μας θα τους διαχειριστεί, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Ο Λεφτέρης το κατόρθωσε με τον δικό του μοναδικό τρόπο. Χαίρομαι ιδιαίτερα που η ιστορία του τους διακινεί συναισθηματικά και μου μεταφέρουν πως ο καθένας αναγνωρίζει μέσα σε αυτήν ένα κομμάτι της δικής του ιστορίας.

Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου;

Ο τίτλος προέκυψε από την ίδια ταυτότητα του ήρωα, την οποία υπερασπίζεται μέσα στην ιστορία. Μαζί με αυτήν όλα όσα διεκδικεί, όλα όσα του ανήκουν, όλα αυτά που αγαπά και δεν εγκαταλείπει.

Τι σας παρακίνησε ώστε να γράψετε τη συγκεκριμένη ιστορία;

Η ιστορία του Λεφτέρη που έχει φ έχει καταγραφεί μέσα στην πορεία μου και επανερχόταν σε κάθε βήμα μου. Παντού, και στις ομάδες που συντόνιζα, εμφανιζόταν ένας Λεφτέρης, διαφορετικός και μοναδικός κάθε φορά, αλλά με κοινά χαρακτηριστικά γνωρίσματα : Τα διλλήματα του, οι στιγμές που καλούνταν να αντιμετωπίσει τις όποιες δυσκολίες του. Αργότερα, η ιστορία του σε μια αρχική της μορφή, γράφτηκε για τις ανάγκες μιας εργασίας που αφορούσε το παραμύθι στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα για την Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση, όπου έκανα και την αφήγηση. Πιστεύω πως του το όφειλα να μεταφέρω την ιστορία του σε βιβλίο, καθώς εμπεριέχει, χωρίς ο ίδιος να το γνωρίζει, ένα κομμάτι από όλες τις ανθρώπινες ιστορίες, τις δικές μας , αλλά και των άλλων.

Η εικονογράφηση του βιβλίου σας συμβαδίζει απόλυτα με τη ροή του κειμένου. Ποια η δική σας γνώμη για την εικονογράφο Αλίνα Σαπρανίδου; Είστε ευχαριστημένη από το αποτέλεσμα;

Η συνεργασία μου με την Αλίνα Σαπρανίδου ήταν εξαιρετική από κάθε άποψη. Η εικονογράφηση της πιστεύω πως απογείωσε τον Λεφτέρη και την ιστορία του. Απέδωσε με υπέροχο τρόπο τα φωτεινά του χρώματα και τα συναισθήματά του. Επειδή ήδη την γνώριζα προσωπικά και την εκτιμώ αφάνταστα, της ζήτησα εξ αρχής να εικονογραφήσει το παραμύθι. Ήθελα το καλύτερο για τον Λεφτέρη. Να έχει την εικονογράφηση που του αξίζει. Και δεν έπεσα έξω. Η συνεργασία αυτή θα έχει συνέχεια.


Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου σας φιλοξενούνται δύο δραστηριότητες που σχετίζονται με την ιστορία που αφηγείστε. Θεωρείτε πως και το κομμάτι αυτό του βιβλίου σας αποτελεί ένα ακόμα ελκυστικό μέσο για να προσελκύσει περισσότερο το ενδιαφέρον τους για ανάγνωση;

Η συγκεκριμένη ιδέα προυπήρχε. Είχα συγκεντρώσει πλούσιο υλικό με προτεινόμενες δραστηριότητες που θα μπορούσαν να συνοδεύουν το κείμενο του παραμυθιού. Υπάρχει ακόμα. Δραστηριότητες για περεταίρω δημιουργική δουλειά με τα παιδιά, που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από γονείς και εκπαιδευτικούς. Ασφαλώς, τα παιδιά αγαπούν τις δημιουργικές δραστηριότητες. Αγαπούν τον δημιουργικό τρόπο μάθησης. Και έχουν δίκιο. Από τη μεριά μου, δεν θα μπορούσα να αφήσω αναξιοποίητο αυτό το κομμάτι. Σε αυτό το σημείο, η ιδιότητά μου ως θεατροπαιδαγωγός και εμψυχώτρια, ανέλαβε δράση.

Μιλήστε μας για το εκδοτικό σας σπίτι. Είστε ευχαριστημένη με τις εκδόσεις «Οσελότος»;

Είμαι ευχαριστημένη από την συνεργασία διότι με δέχτηκαν με ζεστασιά, με ανθρωπιά και με βοήθησαν να εκδοθεί το βιβλίο μου όπως εγώ το είχα φανταστεί. Μέχρι στιγμής όλα βαίνουν καλώς, όπως εξαρχής είχαν συμφωνηθεί.

Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το επόμενο διάστημα;

Ναι. Έχουν γίνει ήδη δύο. Υπάρχουν παρουσιάσεις οι οποίες θα πραγματοποιηθούν στο επόμενο διάστημα. Και εκτός Αθηνών, καθώς είμαι ανοικτή και θα χαρώ πολύ αν «Ο Λεφτέρης» ταξιδέψει και γνωρίσει φίλους σε όλη την Ελλάδα. Άλλωστε αυτός είναι ο προορισμός του. Να μοιραστεί την ιστορία του με όλα τα παιδιά.

Μια ευχή σας για το μέλλον;

Εύχομαι ο καθένας μας να αφουγκράζεται τον δικό του Λεφτέρη και να τιμά τα φ του, τις αξίες του και τα όνειρά του.

Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα απόσπασμα από το βιβλίο σας.

Η Ηλιαχτίδα του υπενθυμίζει:
Ήρθα να σου δώσω φως για να γίνεις πιο σοφός
Σε φωτίζω για να δεις πόσα αξίζεις και μπορείς
Σε φωτίζω για να ξέρεις ότι είσαι ο Λεφτέρης
Σ αγαπάω, να το ξέρεις
γιατί ….ΕΙΣΑΙ Ο ΛΕΦΤΕΡΗΣ.

Κυρία Σαββίδη, σας ευχαριστώ πολύ για την ενδιαφέρουσα συζήτησή μας. Να είστε καλά και πάντα δημιουργική.

Σας ευχαριστώ κι εγώ πολύ, για την φιλοξενία που μου προσφέρετε στην αξιόλογη σελίδα σας και την τιμή που μου κάνετε.


Βιογραφικό

Η Βέρα Σαββίδη είναι θεατροπαιδαγωγός και γεννήθηκε στην Αθήνα. Αριστούχος της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «Αρχή» και του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου με κατεύθυνση τη Θεατρολογία. Επιπλέον παρακολούθησε το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του ΠΑ.ΠΕΛ. Ολοκλήρωσε με επιτυχία τον ετήσιο κύκλο σπουδών «Η προετοιμασία του ηθοποιού» του I.F.A., επίσημη εξειδίκευση για επαγγελματίες ηθοποιούς, για την άσκηση του επαγγέλματος σε ευρωπαϊκές παραγωγές. Έχει λάβει επιπλέον μακροχρόνια εκπαίδευση στο θεατρικό παιχνίδι, τη θεατρική αγωγή, τη σωματική έκφραση, τη Δραματική Τέχνη στην Εκπαίδευση και στις τεχνικές υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού, σε σεμινάρια και εργαστήρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Επί είκοσι πέντε και πλέον χρόνια εργάζεται ως εμψυχώτρια ομάδων Θεατρικής και Δημιουργικής Έκφρασης. Έχει διατελέσει για δώδεκα χρόνια υπεύθυνη του Θεατρικού Εργαστηρίου και της Θεατρικής Σκηνής του ΔΗ.Π.Ο.Π σε παιδιά και εφήβους. Δίδαξε Θεατρική Αγωγή σε σχολεία, σε εκπαιδευτικούς σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, καθώς και σε πιλοτικά προγράμματα για το θέατρο στην Εκπαίδευση. Παράλληλα εργάστηκε ως ηθοποιός και σκηνοθέτρια και συνεργάστηκε με διάφορους φορείς. Υπήρξε συντονίστρια Θεατρικών Εργαστηρίων, στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, στη Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, στη Θεατρική Ομάδα του Πανεπιστημίου Πειραιά, αλλά και σε θεατρικά εργαστήρια παιδιών και εφήβων, από το 1994 μέχρι σήμερα. Εργάζεται στο Πρόγραμμα Απεξάρτησης 18ΑΝΩ του Ψ.Ν.Α. ως Ειδική Θεραπεύτρια.

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια