Ο Κωνσταντίνος Τζίμας είναι συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας και ποίησης. Αγαπά τις τέχνες και έχει ιδρύσει τη σχολή δημιουργικής εκπαίδευσης K A L I M E R A. Το τελευταίο του βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής» και φέρει τον τίτλο «Οι κυρίες και οι κύριοι Αριθμοί». Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες για να μας μιλήσει γι' αυτό, καθώς και για τις συγγραφικές του ανησυχίες γενικότερα.
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κύριε Τζίμα, γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;
Γιατί πιστεύω ότι η συγγραφή ίσως είναι ένας από τους πιο τίμιους τρόπους για να παλεύει κανείς με τη γλώσσα. Με όπλο ένα μολύβι, με τα νύχια, με πέτρα με κάρβουνο, με οτιδήποτε μπορεί να γράψει.
Τι ήταν αυτό που σας ώθησε συγκεκριμένα να στρέψετε το ενδιαφέρον σας στην ποίηση και το παραμύθι, δυο ομολογουμένως απαιτητικά αλλά και διαφορετικά μεταξύ τους είδη λογοτεχνίας;
Ο Ζίγκμουντ Φρόυντ λέει ότι, «Όπου και αν με πήγαν οι θεωρίες μου, βρήκα ότι ένας ποιητής ήδη είχε πάει εκεί.» Ενώ σε άλλη στιγμή, μας λέει ο Ελύτης «Δεν πρέπει να λησμονεί κανείς ότι στο μάκρος εικοσιπέντε αιώνων δεν υπήρξε ούτε ένας, επαναλαμβάνω ούτε ένας, που να μη γράφτηκε ποίηση στην ελληνική γλώσσα.» Συνεπώς στην ποίηση βρίσκω τις ρίζες μου, θεραπεύομαι από ότι με «μολύνει», αναδιοργανώνομαι, προχωράω.
Τώρα όσον αφορά το παραμύθι, θα έλεγα ότι με έλκυσε το στοιχείο της μεταμόρφωσης, της ψυχαγωγίας και του παιχνιδιού. Γιατί μπορώ να γίνομαι «Οι κυρίες και οι κύριοι Αριθμοί», δράκος, μάγος, χέρι, κλεψύδρα, ακορντεόν...γιατί μπορώ να βρίσκομαι μέσα σε οποιαδήποτε μυθολογική διάσταση, γιατί τα παραμύθια είναι επαναστατικά. Όπως μας λέει και ο Chesterton «Τα παραμύθια δεν αποκαλύπτουν στα παιδιά ότι υπάρχουν δράκοι. Τα παραμύθια λένε στα παιδιά ότι οι δράκοι μπορούν να σκοτωθούν.»
Πώς συνδυάζεται η συγγραφή με τις ακαδημαϊκές σπουδές σας και τη μεγάλη αγάπη σας για την τέχνη γενικότερα;
Θα έλεγα ότι οι σπουδές δεν καθορίζουν την σχέση κάποιου με τη συγγραφή ή τις τέχνες γενικότερα. Στην προκειμένη περίπτωση τυχαίνει να συγκλίνουν, ειδικά με την ποίηση και το παραμύθι. Βλέποντάς το δημιουργικά, η κατασκευή ενός σπιτιού από έναν πολιτικό μηχανικό δεν διαφέρει πολύ από την κατασκευή ενός ποιήματος ή παραμυθιού. Άλλωστε όπως και στα παραμύθια κάθε σπίτι έχει ένα δράμα. Όσον αφορά τις σπουδές μου στην μουσική και τη δημιουργική γραφή αυτά νομίζω ότι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της συγγραφής καθώς μιλάμε για αρμονία, ρυθμό, χασμωδία, και άλλα χαρακτηριστικά που τα συναντάμε και στη συγγραφή.
Δεδομένου ότι τα παιδιά στη σημερινή εποχή μεγαλώνουν στην κοινωνία της απόλυτης τεχνολογίας, θεωρείτε πως μπορεί ακόμα το βιβλίο να έχει θέση στη ζωή τους; Έχει, δηλαδή, ακόμα τη δυνατότητα να ταξιδέψει την αθώα ψυχή τους και να πλάσει όμορφα και αρμονικά τον αμόλυντο κόσμο τους;
Πιστεύω ότι το βιβλίο θα εξακολουθεί να έχει θέση στη ζωή των παιδιών. Είναι πολλαπλός και σπουδαίος ο ρόλος του στη διαμόρφωση τους. Όμως τη σχέση με το βιβλίο πρέπει να τη διεκδικούμε συνεχώς, να την ενθαρρύνουμε. Ας σκεφτούμε έναν γονιό που διαβάζει ένα βιβλίο στο παιδί του. Πως το βιβλίο, η ιστορία επηρεάζει το παιδί, πως διαμορφώνει την σχέση μεταξύ παιδιού – γονιού...Από την άλλη δεν αφορίζω την τεχνολογία. Την αντιμετωπίζω σαν άλλο ένα δημιουργικό εργαλείο. Για παράδειγμα, με αφορμή την ιστορία «Ο κύριος Εννιά», με μια φωτογραφική μηχανή και έναν υπολογιστή θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια ταινία μικρού μήκους (stop motion) για την ανακύκλωση, την μόλυνση του περιβάλλοντος, και για πάρα πολλά άλλα θέματα με εκπαιδευτικές προεκτάσεις.
Εσάς ποιο υπήρξε το δικό σας αγαπημένο βιβλίο όταν ήσασταν παιδί;
Δεν θυμάμαι να είχα κάποιο αγαπημένο βιβλίο. Αυτό που σαν παιδί μου άρεσε πολύ και με επηρέασε στη συνέχεια είναι οι πλούσιες αφηγήσεις των λαϊκών παραμυθιών, των «παλιών» παραμυθάδων, των παππούδων και των γιαγιάδων μου. Και μάθαινα σιγά σιγά και γω από πρώτο χέρι τις τεχνικές της αφήγησης. Από τις λαϊκές αφηγήσεις της γιαγιάς μου θα ξεχώριζα ίσως την «Ηλίτσα». Ένα λαϊκό και συνάμα επίκαιρο παραμύθι, με έντονα φεμινιστικά στοιχεία όπου η αντίσταση και η δύναμη της γυναίκας, της μάνας υπερκερνά ακόμα και τις υπέργειες εξουσίες.
Ως συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας από πού αντλείτε έμπνευση για να δημιουργήσετε τους δικούς σας παραμυθένιους κόσμους;
Αντλώ από την καθημερινότητα, από το συλλογικό ασυνείδητο, από τα άψυχα και έμψυχα πράγματα που μας περιβάλουν. Μπορεί να είναι μια καρέκλα, μια διαφωνία μεταξύ δύο πουλιών, ένας αρχαίος μύθος ακόμα και το να σκοντάψω και να φάω μια τούμπα (αρκεί να μπορώ ύστερα να σηκωθώ). Οτιδήποτε δύναται να αποτελέσει αντικείμενο προς συγγραφική διαπραγμάτευση.
Σας διακατέχει το άγχος, αν θα γίνει το έργο σας αποδεκτό από τα παιδιά;
Όχι, δεν έχω άγχος. Όταν επιλέγω να δημιουργήσω ένα έργο, προσπαθώ να ερευνώ και να μελετώ στο μέγιστο βαθμό τη θεματολογία μου και στη συνέχεια να αφιερώνομαι στην «δημιουργία» για το καλύτερο αποτέλεσμα. Αυτό που με διακατέχει είναι η επιδίωξη να είμαι συνεπής με τον εαυτό μου και τους αναγνώστες, με τα παιδιά (μικρά και μεγάλα). Έπειτα, κάθε καλλιτεχνική πρόταση ενέχει το ρίσκο της αποδοχής ή της απόρριψης.
Το βιβλίο που κρατώ στα χέρια μου φέρει τον τίτλο «Οι κυρίες και οι κύριοι Αριθμοί» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελκυστής». Πείτε μας δυο λόγια για την ιστορία του.
Θα βραχούμε από τα γέλια, θα απλώσουμε τα χέρια, θα φωνάξουμε δυνατά, θα μιλήσουμε για τη μοναξιά, για το περιβάλλον, την διαφορετικότητα, τη φιλία, την ανακύκλωση, το μπούλινγκ, την συμπερίληψη, την ενσυναίσθηση και άλλα πολλά! Θα γνωρίσουμε πλάσματα και κόσμους φανταστικούς! Γουρούνια με φτερά, μυρμήγκια με προβοσκίδα, την χώρα Αψιού και τον λαχανόκηπο του παππού Λάκη. Από τον κύριο Ένα έως την κυρία Δέκα και πίσω μέχρι την κυρία Μηδέν. Σαν διαβάσεις αυτό το βιβλίο αμ δε...θα είναι όπως πριν. Θα νιώσεις μέσα σου ένα ντριν!
Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου σας;
Έψαχνα έναν τίτλο απλό και οικείο. Το ουσιαστικό κύριος/ κυρία είναι μια προσφώνηση που δηλώνει αξιοπρέπεια και εντιμότητα, αξίες που χαρακτηρίζουν τους ήρωές του βιβλίου μου. Βέβαια να πω σε αυτό το σημείο ότι ενώ οι ήρωες τοποθετούνται σε συνθήκες καθημερινές, ανθρώπινες, ο τρόπος με τον οποίο επιλέγουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους ξεπερνάει την Ζωή. Συνεπώς το ουσιαστικό κύριος / κυρία αποκτά μια ανατρεπτική δυναμική. Οι ήρωες λοιπόν μέσα από το βίωμά τους υπερβαίνουν τους εαυτούς τους, αλλάζουν. Δηλαδή ακολουθούν τις αρχές της τέχνης που έχει σκοπό την υπέρβαση, την ανατροπή και την αλλαγή (εσωτερική ή εξωτερική).
Ακόμα και οι μικροί αριθμοί μπορούν να κάνουν τη διάφορα; Τι εννοείτε με αυτό;
Αυτό είναι ένα απόσπασμα από την ιστορία της κυρίας Μηδέν. Η κυρία Μηδέν αντιμετωπίζεται από τους υπόλοιπους αριθμούς ως μηδενικό. Την υποτιμούν, την αγνοούν, ώσπου εμφανίζεται μια «κακιά» γλώσσα και απαιτεί από όλους τους αριθμούς την αξία τους. Οι μεγαλύτεροι αριθμοί αδυνατούν να τα βγάλουν πέρα με τη γλώσσα, όμως η γενναία και πεισματάρα κυρία Μηδέν βρίσκει την λύση. Μέσα από το παράδειγμα της βλέπουμε πώς κάποιες φορές μας εξαπατά το μεγάλο μέγεθος των πραγμάτων υποτιμώντας τα φαινομενικά μικρότερα με αποτέλεσμα να αντιλαμβανόμαστε την έννοια της αξίας αποσπασματικά χωρίς να λογαριάζουμε την ομάδα, το σύνολο, το όλον.
Ποια άλλα μηνύματα περνάτε στα παιδιά μέσα από το βιβλίο σας;
Στο βιβλίο κυριαρχούν τα μηνύματα που σχετίζονται με τη φιλία, την ομαδικότητα, την αλληλεγγύη, το περιβάλλον, την ανακύκλωση, τον σεβασμό, τη συμπερίληψη, το μπούλινγκ, τη διαφορετικότητα, τη μοναδικότητα, το αίσθημα της μοναξιάς και άλλα. Όμως θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να μας πουν και οι αναγνώστες πια μηνύματα λαμβάνουν.
Όπως κάθε παιδικό βιβλίο έτσι και το δικό σας συνοδεύεται από μια υπέροχη εικονογράφηση. Θεωρείτε πως ο συνδυασμός ιστορίας και εικόνας είναι απαραίτητος για την κατανόηση του παραμυθιού;
Θα έλεγα ότι εξαρτάται από τη θεματολογία. Λένε «μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις» και εγώ θα συμπληρώσω «μια λέξη είναι ένα ολόκληρο σύμπαν.» Οπότε, κάνουνε και μαζί και χώρια. Όταν επιτυγχάνεται αρμονία μεταξύ εικονογράφησης και κειμένου, σίγουρα ενισχύεται η κατανόηση της πληροφορίας.
Παρότι οι χαρακτήρες του βιβλίου σας είναι φανταστικοί, θα εντοπίσει ο αναγνώστης σ’ αυτούς στοιχεία της δικής σας προσωπικότητας;
Κάθε έργο είναι συνυφασμένο με τον δημιουργό του και έχει το δικό του αξιακό σύστημα, δηλαδή έχει συγκεκριμένη αισθητική και ηθική. Οπότε κάποια από τα στοιχεία που εντοπίζει ο αναγνώστης στους ήρωες ή στους δευτερεύοντες χαρακτήρες είναι και στοιχεία της δικής μου προσωπικότητας. Δεν θα αποκαλύψω ποια, γιατί θεωρώ από προσωπική εμπειρία, ότι έχει περισσότερο ενδιαφέρον να συστήνεται ο δημιουργός μέσα από το έργο του.
Το βιβλίο σας σε ποιες ηλικίες απευθύνεται κυρίως;
Το βιβλίο απευθύνεται σε ηλικίες 4 έως 10 ετών. Όμως όπως αρέσκομαι να λέω είναι για ηλικίες από 4 έως 124 ετών. Επίσης μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στα χέρια ενός εκπαιδευτικού για εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Το βιβλίο σας επίσης φιλοξενεί και μια σειρά από προτεινόμενες δραστηριότητες. Πώς προέκυψε αυτός ο συνδυασμός και γιατί; Στο σημείο αυτό χρειάζεται και η συμβολή των μεγαλυτέρων, γονέων ή εκπαιδευτικών ενδεχομένως, για την πραγματοποίησή τους;
Οι προτεινόμενες δραστηριότητες έχουν σκοπό να δημιουργήσουν μια δυναμική σχέση ανάμεσα στον αναγνώστη με το περιεχόμενο του βιβλίου. Να ενθαρρύνω το παιδιά να παίξουν με το βιβλίο, να το εξερευνήσουν, να το χρωματίσουν, να αλλάξουν τις ιστορίες. Οι δραστηριότητες είναι απλές οπότε αν μου επιτρέπεται, θα πρότεινα στους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς να συμβάλουν ως συνδημιουργοί και να παίξουν με τα παιδιά.
Είστε ευχαριστημένος με το εκδοτικό σας σπίτι;
Μαζί με τις εκδόσεις Ελκυστής και την ταλαντούχα εικονογράφο Βιβή Μαρκάτου που ανέλαβε την εικαστική επιμέλεια του βιβλίου, είχαμε και έχουμε μια εξαιρετική συνεργασία και θεωρώ ότι αυτό το αντιλαμβάνονται αναγνώστες διαβάζοντας το βιβλίο.
Μια ευχή σας για το μέλλον;
«Μήδ’ αναβάλλεσθαι ες τ’ αύριον ες τ’ εννήφιν.» Δηλαδή να μην αναβάλλουμε για αύριο και μεθαύριο ότι μπορούμε να κάνουμε σήμερα.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο σας.
Κύριε Τζίμα, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτησή μας και σας εύχομαι πάντα όμορφες και παραμυθένιες εμπνεύσεις.
Εγώ ευχαριστώ για την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση, καθώς και τους αναγνώστες για τον χρόνο τους.
Βιογραφικό:
Ο Κωνσταντίνος Τζίμας γεννήθηκε στη Λαμία. Σπούδασε στο τμήμα Πολιτικών Έργων Υποδομής (ΤΕΙ Πατρών), με ευρύτερες σπουδές στην Κλασική Μουσική (Δημοτικό Ωδείο Λαμίας), στο Θέατρο Σκιών (εργαστήρι Μιχάλη Χατζάκη) και μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Δημιουργική Γραφή (ΕΑΠ).
Το 2017 εκδόθηκε η ποιητική συλλογή του με τίτλο «Ρίζα» (εκδ. Captainbook) και το 2021 κυκλοφόρησε σε μορφή κινουμένου σχεδίου το λαϊκό παραμύθι με τίτλο «Ηλίτσα». Έχει συνεργαστεί με λογοτεχνικά περιοδικά σε Ελλάδα και εξωτερικό, έχει συμμετάσχει σε ποιητικούς διαγωνισμούς και διεθνείς διοργανώσεις παραμυθιού, ενώ ποιήματά του έχουν μεταφραστεί και δημοσιευτεί στα Ισπανικά και στα Αγγλικά. Ζει μεταξύ Ελλάδας–Αγγλίας–Ισπανίας, έχει ιδρύσει τη σχολή δημιουργικής εκπαίδευσης K A L I M E R A και είναι συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας και ποίησης.
Ηλεκτρονική Διεύθυνση:
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
https://www.facebook.com/konst
https://www.instagram.com/kons
https://vimeo.com/konstantinos
0 Σχόλια