Η Πηνελόπη Αλεξίου εργάζεται ως Ερευνήτρια-Ανθρωπολόγος. Παράλληλα, δείχνει μεγάλη αγάπη και ενδιαφέρον προς τη λογοτεχνία (συν)διοργανώνοντας συχνά λογοτεχνικούς κύκλους συζητήσεων και λέσχες ανάγνωσης. Σήμερα φιλοξενείται στις Τέχνες για να μας παρουσιάσει αυτή την ευαίσθητη πλευρά του εαυτού της φέρνοντας μαζί της επίσης και το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Πένθιμη Γη» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν».
Συνέντευξη στη Στέλλα Πετρίδου
Κυρία Αλεξίου, πώς θα συστήνατε τον εαυτό σας στο αναγνωστικό κοινό;
Αν και υπάρχουν πολλές ιδιότητες που με προσδιορίζουν, θα αυτοπεριοριστώ στο ότι είμαι η Πηνελόπη Αλεξίου, Ανθρωπολόγος και πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας. Γράφω πολλά χρόνια, όπως πολλές και πολλοί από εμάς, ωστόσο σε ένα σημείο καμπής στη ζωή μου αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω κάτι με το συνήθειο της συγγραφής. Αυτό το κάτι ήταν να εκπαιδευτώ περαιτέρω (γι’ αυτό κι επέλεξα να κάνω μεταπτυχιακό στη δημιουργική γραφή) και μετά την ώσμωση με ανθρώπους του χώρου και άλλες ταλαντούχες γραφίδες, να τοποθετήσω την εαυτή μου στο χάρτη της συγγραφής. Έλαβα γνώσεις, ανατροφοδοτήσεις, συμβουλές και διορθώσεις που συνέβαλαν στο να αναπτύξω τις συγγραφικές μου ικανότητες κι έτσι πήρα την απόφαση να εκδώσω το πρώτο μου έργο, με αρκετούς πειραματισμούς στη φόρμα και τη γραφή.
Για ποιο λόγο αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή; Ποιο υπήρξε το βασικό ερέθισμα που καθόρισε την λογοτεχνική σας πορεία;
Η ενασχόλησή μου με τη συγγραφή δεν προέκυψε από επιλογή αλλά κάπως φυσικά, όταν έμαθα γραφή σε μικρή ηλικία. Οι λέξεις μου έμοιαζαν χρώματα με τα οποία μπορούσα να ζωγραφίζω σε καμβάδες για να επικοινωνώ με ευφάνταστους τρόπους. Έτσι, στην παιδική μου ήδη ηλικία ξεκίνησα γράφοντας έμμετρα ποιηματάκια και τραγουδάκια για να συνεχίσω αργότερα γράφοντας ποιήματα-κραυγές για ποικίλα κοινωνικά ζητήματα που με προβλημάτιζαν και μικρές ή και εκτενέστερες ιστορίες σε διηγήματα. Θα έλεγα ότι το βασικό ερέθισμα, που καθόρισε την παρόρμησή μου να γράφω ή και τη μετέπειτα εμφάνισή μου εκδοτικά, ήταν η ίδια η γλώσσα. Για εμένα δεν αποτελεί μόνον ένα κώδικα επικοινωνίας αλλά και ένα εργαλείο για να κάνεις Τέχνη (μέσω της Λογοτεχνίας), να δημιουργήσεις νέους κόσμους, νέες ταυτότητες και νέους τρόπους να τοποθετούμε τις εαυτές, τους εαυτούς, τα εαυτά μας στο χάρτη της ανθρωπινότητας.
Έχετε γράψει ποιήματα, διηγήματα, αλλά και βιβλιοκριτικές. Προς τα πού κλίνετε περισσότερο;
Κάθε συγγραφική μου πτυχή εκφράζει άλλα κομμάτια της προσωπικότητάς μου, των αναγκών μου ή και της τέχνης που επιθυμώ να δημιουργήσω. Δεν θα μπορούσα να περιοριστώ σε ένα είδος γιατί θα ήταν εγκλωβισμός στα στενά όρια ενός άλλου.
Δέχεστε επιρροές από άλλους αγαπημένους σας συγγραφείς ή ποιητές στα έργα σας;
Εκούσια και ακούσια, ναι. Πολλές φορές τα ποιήματά μου συνομιλούν άμεσα με άλλα λογοτεχνικά ή εικαστικά έργα. Βέβαια, υπάρχουν πολλές συγγραφείς που με επηρεάζουν ως προς τον τρόπο που σκέφτομαι και μετέπειτα γράφω, όπως οι Han Kang, Yoko Ogawa, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Μαργαρίτα Καραπάνου, Κατερίνα Γώγου, Louise Glück, Claudia Piñeiro κ.α.
Τι μπορεί να αποτελέσει έμπνευση για εσάς;
Αυτή είναι η αγαπημένη μου ερώτηση, και υπάρχει λόγος. Από μικρή ηλικία που είχα το «μικρόβιο» της συγγραφής, θεωρούσα ότι η έμπνευση ήταν κάτι εξωγενές, θεόσταλτο, ακατανόητο. Σε κάθε συγγραφέα που συναντούσα, έκανα την ίδια ερώτηση, και οι απαντήσεις ήταν πάντοτε διαφορετικές. Μεγαλώνοντας, εξασκώντας τη γραφή και διαβάζοντας περισσότερο, συνειδητοποίησα ότι αυτό το οποίο ορίζουμε ως έμπνευση ξεκινά και συνδέεται άμεσα με τα προσωπικά μας βιώματα που καθορίζουν το ποιες, ποιοι, ποια είμαστε. Είναι σαν κάποιοι ευαίσθητοι υποδοχείς στις προσλαμβάνουσές μας. Η δική μου έμπνευση είναι οι γυναίκες, οι παλιές φωτογραφίες, τα ταμπού, το στίγμα, οι κοινωνικές αδικίες, και οτιδήποτε τείνει να θεωρείται «εκτός» (εκτός ζωής, εκτός κανονικότητας, εκτός τόπου, εκτός πλαισίου κτλ). Το «εκτός» και το «ανοίκειο» είναι το πρωτογενές μου υλικό.
Θεωρείτε ότι υπάρχει συνταγή για τη συγγραφή ενός καλού βιβλίου;
Ναι, υπάρχουν συνταγές, οι οποίες όμως εφαρμόζονται σε συγκεκριμένα είδη βιβλίων. Και δεν είναι κακό, από τη στιγμή που το βιβλίο είναι και καταναλωτικό προϊόν. Ωστόσο, στη λογοτεχνία, όπου δηλαδή υπάρχει μία προσπάθεια να γίνει Τέχνη, δεν υπάρχουν συνταγές εξαιτίας του ρηξικέλευθου, καινοτόμου, βαθιά αισθαντικού και πανανθρώπινου (ίσως) χαρακτήρα της Τέχνης.
Το αναγνωστικό κοινό στην Ελλάδα στηρίζει τις προσπάθειες των συγγραφέων και ποιητών;
Από την επαφή που έχω με συναναγνώστριες σε βιβλιοφιλικές ομάδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βλέπω ένα πηγαίο ενδιαφέρον για το βιβλίο. Υπάρχει ένα σταθερό κοινό που στηρίζει τις προσπάθειες και αγκαλιάζει την εγχώρια λογοτεχνική παραγωγή με ζέση. Μένει να το ανακαλύψω περαιτέρω και μέσω της συγγραφικής μου (πλέον) ιδιότητας…
Παρόλες τις δυσκολίες πήρατε την απόφαση να προχωρήσετε στην έκδοση της πρώτης σας ποιητικής συλλογής. Θεωρείτε χρέος του κάθε δημιουργού να μοιράζεται το έργο του όταν το ολοκληρώσει;
Η συγγραφή είναι κάτι βαθιά προσωπικό. Αντίθετα, η έκδοση ενέχει έκθεση στον κόσμο των Γραμμάτων και των Τεχνών αλλά και στο αναγνωστικό κοινό. Νομίζω πως η επιλογή που λαμβάνει καθεμιά, καθένα(ς) μας όταν ολοκληρώνει ένα έργο της/του για έκδοση ή κλείδωμα στο συρτάρι, έχει να κάνει με το αν επιθυμεί να εκτεθεί περαιτέρω ή όχι, αν γράφει για την εαυτή, το(ν) εαυτό της/του ή για ευρύτερο κοινό καθώς και αν επιθυμεί, γενικότερα, να κάνει κάτι με το έργο του. Θεωρώ, επομένως, πως είναι χρέος της/του δημιουργού να εκπληρώνει τις προσωπικές ανάγκες και φιλοδοξίες της/του, στο βαθμό που αισθάνεται καλά με τις επιλογές της/του.
Η συλλογή σας φέρει τον τίτλο «Πένθιμη Γη» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Βακχικόν». Μιλήστε μας γι’ αυτήν.
Η ποιητική συλλογή «Πένθιμη Γη» προέκυψε μετά από 7 χρόνια συγγραφής ποιημάτων, όταν ανακάλυψα ότι αυτά έχουν έναν κοινό άξονα αναφοράς γύρω από το πένθος. Δεν ξεκίνησε ως μία συστηματική προσπάθεια με στόχο την έκδοση. Προέκυψε κάπως «μοιραία» το πένθος και η απώλεια σε όλες τις εκφάνσεις τους μέσα στην κοινωνική αποξένωση κατά τις καραντίνες που βιώσαμε στην περίοδο της επέλασης της Covid-19. Προσωπικά και κοινά βιώματα, συναισθήματα, άφατη, άδηλη, κρυμμένη θλίψη αναδύθηκαν ως μία πανανθρώπινη συνθήκη, όπως άλλωστε είναι το πένθος σε όλες τις μορφές του, και συστηματοποιήθηκαν σε ποιήματα, σε μία μορφή τέχνης που προσπαθούσε τόσο να επικοινωνήσει όσο και να εξερευνήσει αυτή τη συνθήκη. Αυτή είναι η Πένθιμη Γη. Μία προσπάθεια να μιλήσω για το πένθος απέναντι σε μία ποιητική συγκυρία που το περιθωριοποιεί, απέναντι σε μία κοινωνία που το κρύβει, απέναντι στις νόρμες που το στιγματίζουν και απέναντι στους ανθρώπους που το βιώνουν.
Πόσα ποιήματα απαρτίζουν τη συλλογή σας και γιατί δόθηκε ο συγκεκριμένος τίτλος για να κοσμήσει το εξώφυλλό της;
Στην Πένθιμη Γη υπάρχουν 28 ποιήματα. Ο τίτλος της συλλογής προέκυψε από την ανάγκη μου να μιλήσω για το πένθος ως πανανθρώπινη συνθήκη, που διαπερνά και σχετίζεται άμεσα με τις ζωές όλων μας. Έτσι, έκανα μία μεταβίβαση, όπως θα λέγαμε ψυχαναλυτικά, του συναισθήματος προς τη Γη, το κοινό σπίτι όλων των ανθρώπων, τον δεύτερο συνδετικό μας κρίκο μετά την ουσία μας, την ανθρωπινότητά μας.
Γιατί επιλέξατε να υπηρετήσετε την ελεύθερη ποίηση και όχι την έμμετρη;
Η γραφή μου κινείται αρκετά πειραματικά και δεν αποκλείω κανένα είδος. Γράφω εξίσου έμμετρα ποιήματα, πεζοποιήματα αλλά και ποίηση με ελεύθερο στίχο. Στην ποιητική μου συλλογή μπορεί η αναγνώστρια/ο αναγνώστης να διαβάσει και έμμετρη και ελεύθερη ποίηση, καθώς υπάρχουν ποιήματα σε διαφορετικές φόρμες.
Ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε μέσα από τα ποιήματά σας;
Αυτό που με ενδιαφέρει να προκύψει μέσα από την ποίησή μου είναι να καταφέρει αποτελέσει μία αφορμή για να ακουμπήσει κανείς άνθρωπος κομμάτια του πόνου του επάνω της. Το μήνυμα που θέλω να περάσω είναι ότι δεν είμαστε μόνοι στο πένθος και ότι το πένθος δεν είναι το τέλος αλλά μπορεί να αποτελέσει (και) μια δημιουργική αρχή.
Θα εντοπίσει ο αναγνώστης στα ποιήματά σας αυτοβιογραφικά στοιχεία;
Φυσικά! Η δική μου εμπειρία με το πένθος και την απώλεια ήταν η αφορμή να διερευνήσω ποιητικά το ψυχολογικό και πολιτισμικό αυτό φαινόμενο. Χρησιμοποιώ σε πολλά μου ποιήματα δικά μου αυτοβιογραφικά στοιχεία ως ένα πρώτο υλικό, μία αρχή ή αφορμή, αλλά και ως πυξίδα για να δω και να κατανοήσω τον κόσμο γύρω μου, το οποίο μου δίνει έμπνευση και τόλμη να γράψω ποιήματα που ξεφεύγουν της δικής μου εμπειρίας.
Το βιβλίο σας απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες ή μπορεί να αποτελέσει ανάγνωσμα και για το εφηβικό κοινό;
Το πένθος, δυστυχώς, δεν γνωρίζει ηλικίες, δεν κάνει διακρίσεις σε φύλο, φυλή, τάξη, πολιτισμικές καταβολές, κατάσταση υγείας, σεξουαλικότητα κτλ. Ως τέτοιο, απευθύνεται σε όλες, όλους, όλα. Έτσι, και η ποιητική συλλογή απευθύνεται ως ανάγνωσμα σε ένα ανάλογο διευρυμένο κοινό.
Είστε ευχαριστημένη από τη συνεργασία σας με το εκδοτικό σας σπίτι; Θεωρείτε πως ένας καλός εκδοτικός οίκος συμβάλει σημαντικά για την καλύτερη και επιτυχέστερη προώθηση ενός βιβλίου;
Αισθάνομαι πως είναι νωρίς για να απαντήσω σε κάτι τέτοιο, μιας και το βιβλίο μου κυκλοφορεί εδώ και ενάμιση μήνα. Νομίζω πως όταν το βιβλίο μου κλείσει έναν κύκλο κυκλοφορίας ενός έτους θα μπορώ να απαντήσω με άνεση στην ερώτησή σας. Σε κάθε περίπτωση, όμως, θεωρώ ότι είναι σημαντικό να υπάρχει μία καλή επικοινωνία με τον εκδοτικό οίκο και συνεργασία σε όλα τα στάδια της έκδοσης αλλά και της υποστήριξης μετά την κυκλοφορία του βιβλίου. Μέχρι στιγμής, είμαι πολύ ευχαριστημένη και ευγνώμων για τη συνεργασία που έχω με όλη την ομάδα των εκδόσεων Βακχικόν!
Σχεδιάζετε κάποια παρουσίαση του βιβλίου σας το προσεχές διάστημα;
Θα υπάρξουν σίγουρα παρουσιάσεις του βιβλίου μέσα στους επόμενους μήνες, τις οποίες θα τις ανακοινώσουμε με τον εκδοτικό μόλις ορίσουμε τις ημερομηνίες.
Επόμενα συγγραφικά σχέδια κάνετε ή είναι πολύ νωρίς ακόμα;
Υπάρχουν ήδη στα πλάνα μου επόμενα συγγραφικά εγχειρήματα καθώς και πολλή όρεξη για συγγραφή. Είναι πολύ πιθανόν να επανέλθω στο επόμενο έτος με νέο βιβλίο!
Μια ευχή σας για το μέλλον;
Όσο κλισέ κι αν ακούγεται, εύχομαι να μην χρειάζεται να πενθούμε ανθρώπους, αμάχους, παιδιά ως θύματα πολεμικών συρράξεων. Έχουμε περισσότερους λόγους να μας ενώνουν, παρά να μας χωρίζουν.
Πριν κλείσουμε τη συζήτηση θα ήθελα να μας παραθέσετε ένα ποίημα από το βιβλίο σας.
ΤΟ ΜΠΑΛΚΟΝΙ
Στο μπαλκόνι
χαζεύω τις χαρές
που ρακένδυτες περνούν από τον δρόμο
μαζικά,
φωναχτά,
σχηματίζοντας πορεία
κατά της ακριβής μου οδύνης.
Η υψομετρική διαφορά,
που με χωρίζει από το έδαφος,
με χρεώνει μια μικροσκοπική οπτική
όλων των αισθημάτων,
μόνιμων, φευγαλέων, επαρκώς παρόντων,
τα οποία αποκόπηκαν εκ του θυμικού μου.
Δεν ρωτώ το γιατί.
Γνωρίζω σαφώς τη φύση της ερώτησης.
Προβληματίζομαι για τη λύση,
είναι υψηλό το τίμημα του λογισμού
όταν αυτός μόνο σου μένει.
Κυρία Αλεξίου, σας ευχαριστώ πολύ για την όμορφη συζήτηση και σας εύχομαι κάθε επιτυχία προσωπική και συγγραφική.
Σας ευχαριστώ κι εγώ, με τη σειρά μου, για την όμορφη συνέντευξη καθώς και για τη φιλοξενία στον διαδικτυακό χώρο του TexnesOnLine!
Βιογραφικό:
Η Πηνελόπη Αλεξίου γεννήθηκε στα Ιωάννινα και διαμένει μόνιμα στην Αθήνα, όπου εργάζεται ως Ερευνήτρια-Ανθρωπολόγος. Έχει σπουδάσει Κοινωνική Ανθρωπολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης (ΕΚΠΑ) και ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές στην Προληπτική Ψυχιατρική (Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ). Σήμερα σπουδάζει στα μεταπτυχιακά προγράμματα «Σπουδές Φύλου» (ΕΑΠ) και «Δημιουργική Γραφή» (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Ποιήματα, διηγήματα και βιβλιοκριτικές της έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς σε λογοτεχνικά περιοδικά (Fractal, Λεξηtanil, Μανδραγόρας κ.ά.). Έχει συμμετάσχει στο 2ο Books n' Beer Festival ως εισηγήτρια για παρουσίαση βιβλίου. Επίσης, διατηρεί το βιβλιοφιλικό προφίλ Ανθρωγραφέας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης από το 2020 και (συν)διοργανώνει λογοτεχνικούς κύκλους συζητήσεων και λέσχες ανάγνωσης. Η Πένθιμη Γη είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή.
0 Σχόλια